Vatikaan studeert op
brieven over situatie
in bisdom Roermond
Bijval voor
Evangelische
bisschop
Hoe de jeugd van toen het
oor de kiezen kreeg
LUCKY LUKE „DE GROOTVORST"
ONDERDAG 28 NOVEMBER 1974
LEIDSE COURANT
PAGINA IS
hek van de maand vol oude kinderlectuur
MARKTEN
GROENTEVEILING LEIDEN (27-11).
Appelen 28-37; peren 32-53; andijvie
127-142; kroten gekookt 70; boeren
kool 57-70; rode kool 18-25; prei 56-
69; stoofsla 45; spruiten A 75-89;
spruiten B 55-66; spruiten C 40; uien
grof 17-25; witlof 190; sla zwaar 35-
40; peterselie 24-31.
KAASMARKT WOERDEN (27 nov.)
Aanvoer 14 partijen. Prijzen ln gul
dens per kg: 5,25-5,60 en zware en
extra kw. tot 5,90. De handel was
ht waar, er zijn tijden geweest dat een opvoeder
iet niet moeilijk gehad moet hebben. Een tijd
waarin op stoute daden uiterst strenge straffen
itonden die Jan en alleman als het ware keurig
gecatalogiseerd kon zien in prentenboeken, kleurige
leeltjes voor de kinderkamer en andere vrolijke
werkjes. Wie nog even terug wil bladeren in die
;ijd van de Grote Zekerheden kan vanaf 7 december
n de boekwinkel terecht voor een meer dan verruk-
celijk boekwerk, getiteld: .„Het prentenboek van
Tante Pau en het mooiste en leukste uit andere oude
prentenboeken". Een fijn verzorgd boek vol nadruk
ten van dat oude kinderwerk, bijeengezameld door
Leonard de Vries en door de Commissie voor Propa
ganda voor het Nederlandse Boek gekozen tot Boek
van de Maand voor december van dit jaar.
912 pagina's vol rijmpjes, lied-
as en vertellingen zijn geplukt
it een periode van 1850 tot
910 en wie slechts even een
raai dichtwerkje als „De aller-
Iroevigste geschiedenis met de
wavelstokjes" opslaat, kan er
liet omheen dat het me de tijd
vél was. In dat opvoedkundig
degelijk voorbereide werkje
laat een onbekende dichter zien
hoe de kleine Paulientje on
danks het vermaan van twee
wijzere huiskatten de lucifers
ter hand neemt om er mee te
spelen. Maar ondeugd wordt
gestraft blijkens het volgende,
zeer raak getroffen couplet:
„O schrik! Haar kleertjes vatten vlam!
Ach! dat ze ook aan dat doosje kwam!
Daar brandt de hand reeds en het haar,
en eind'lijk brandt ze heelegaar."
beide poezen blijven schreiend achter bij het hoopje as „waar
ïog haar' schoentjes nevens staan". Het geheel kleurig voorzien
aanminnig zoete prenten door de gebroeders Braakensiek.
kozen, maar ongedwongen be
woordingen wordt een plaag
geest door twee dienders inge
rekend, wordt Zuigduimpje
door een bestraffende heer
met-schaar van beide duimen
ontdaan waarop de kleine te
recht uitroept: „Ik zuig nooit
weer, want kijk, ik heb geen
duimpjes meer" en meer van
dat onheil. Het was de tijd van
de duidelijkheid vóór alles. Wat
dacht u bijvoorbeeld van Pietje
die het alsmaar niet kan nala
ten op stoe'on en tafels te klim
men? Ook hem wacht zijn ge
rechte straf:
ijsvinger.
grote wijsvinger prikt verma
lend door het merendeel van
lat toenmalige werk tot vertier
lering van onze jeugd heen.
)ndeugd moest gestraft wor-
len, dat was duidelijk en in
liverse dichtregelen achtereen
vordt de kleine overtreders
lan ook ettelijke rampen aan-
[ezegd. Wat er van Piet de
smeerpoets terechtkwam weet
ïog iedereen. Maar er zijn meer
indeugden dan alleen maar
ich niet te wassen. In goedge-
Een der vele plaatjes uit oude kinderboeken.
„Eens was 't venster opgeschoven,
daar kwam stoute Piet wêer boven.
Klom voor 't raam al heen en wéér.
En —o Wee! daar viel hij neer.
En daar brak hij, op de steenen
Bei zij'armen en zijn' beenen,
Vreeslijk was 't gegil op straat!
Kindren, 't was het loon van 't kwaad!"
Milder
Naarmate de jaren vorderen wor
den de opvoeders en schrijvers
van jeugdlectuur wat milder.
Via de onvolprezen Ot en Sien
van Ligthart en Scheepstra met
tekeningen van Jetses eindigt
het „Prentenboek van Tante
Pau" met de zoete plaatjes van
Rie Cramer en de pas weer
herontdekte Henriëtte Wille
beek le Mair.
„Ik had eengroote perzik.
Een perzik mooi en fijn.
En 'k dacht toen bij mijzelve:
Die zal voor Grootpa zijn.
Want Grootpa heeft geentanden.
Geen tanden in den mond.
Hij kan geene' appels eten,
En appels zijn gezond.
Ook de geschiedenis van de vier
muisjes moet de lieve jeugd van
toen op z'n minst aan het den
ken hebben gezet. Want drie
van de avontuurlijke diertjes
laten het leven door vallert of
vergif. Slechts de laatste keert
overhaast terug bij zijn moeder
en daar wacht hem als dank na
alle ellende het couplet:
„De goede moeder weende.
En gaf haar kind wat brood.
Zij drukte 't in de pooten,
En kuste het haast dood.
De generatie die dergelijke lec
tuur van de A van het Aapje
tot de Z van de Zonde heeft
ingezien, moet wel een dóór en
dóór deugdzaam leven zijn in
gegaan. De nostalgie overwel
digt je naar deze groot- en over-
grootouderlijke tijden waarin
ieder wel degelijk z'n Wetje ge
weten moet hebben. Getuige de
door George Cruikshank van
fel realistische prenten voorzie
ne waarschuwing tegen de hel
se machten van de alcolhol:
„Het laatste greintje jeugd wordt door den drank verzwonden.
Een lage hartstocht slechts spoort tot het laagre aan.
Dit wordt in het gezin van dronkaards ondervonden,
Waar man en vrouw elkaar in 't eind naar 't leven staan."
Omslagillustratie van „Het Prentenboek van Tante Pau"
Op de begeleidende lithogravure
grijpt een roodneuzig heer een
dame die duidelijk zijn weder
helft is angstaanjagend naar de
keel, terwijl twee
bare bloedjes vi
hem vergeefs trachten de kle
ren van het lijf te rukken.
Opvoeders, historici en andere
i die goede oude
tijd, „Het Prentenboek
Tante Pau" is wat men destijds
„een voortreffelijk Werkjen"
genoemd moet hebben.
Het prentenboek van Tante Pau. Uitg.:
Bezige Bij. Verkrijbaar vanaf 7 de
cember. Tot 7 januari 12,50; daar
na 24,50.
VEEMARKT DEN BOSCH Aanvoe
ren: totaal 9534, waarvan runderen
2D94, graskalveren 371, vette kalve
ren 78, nuchtere kalveren 3841, scha
pen en lammeren 1237, slachtvar-
kens 964, lopers 49 en slachtrundc-
ren 1478. Prijzen in guldens per atuk:
melk- en kalfkocicn 1225-2350, gulste
koeien 900-1450, kalfvaarzen rood
bont 1550-2300, zwartbont 1200-1875,
klamvaarzen 1300-1600. gulste vaar
zen 1125-1450, pinken 650-1050, gras
kalveren 340-650, nuchtere kalveren
voor fok of mestertj roodbont 190-
325; 150-280 voor zwartbont, wei.
schapen 85-130, lammeren 75-1 1,
vette schapen 115-155 en vette la
meren 120-165. Prijzen in guldei
per kg geslacht gewicht, vaarzen lt
kw. 5,60-6,10, 2e kw. 4,60-5,35; koeien
le kw. 5,25-5,90, 2e kw. 4,50-5,00, 3e
kw. 4,15-4,45; slieren le kw. 6,00-6,35,
2e kw. 5,70-5,90; worstkoeien 3,85-
4,45. Prijzen per kg levend gewicht:
vette kalveren le kw. 4,40-4,70, 2e
kw. 4,15-4,35, 3e kw. 3,85-4,10; nuch
tere slachtkalveren 1.20-1.50; slacht-
zeugen le kw. 2,00-2,05, 2e kw. 1,95-
2,00 en 3e kw. 1,86-1,93; slachtvar-
V<-n 30. Overzlchf (resp. aan-
ha> en prijzen): melk- en
Wa.fV minder - behoorlijk - stij
ve- f- j koeien ruim - slepend -
•nee prijshoudend; Jongvee mln-
redclijk tot rustig - goed ge
handhaafd, vette kalveren kort - be
hoorlijk - stijf, duurder; nuchtere
kalveren groter - lui - flauw prijs
houdend; schapen en lammeren be
perkt - kalm - weinig verandering;
slachtvee gewoon - iets williger -
stevig gehandhaafd; slachtzeugen
ruim - iets flaut
niet te handhaver
>elzaam of
PAULUS DE BOSKABOUTER EN DE BUITENBORREL
JtqnZLiiWr.,
1-35: ,Waar blijft die sul van een soepkip zo lag intussen krimpend van angst op het mos ,Dat lijkt mij in hoge mate min ot meer zeer
lang?' vroeg Eucalypta zich af. ,Ze hoefde uitgestrekt en jammerde: ,Ik weef heus van buitengemeen onwaarschijnlijk', bromde
toch alleen maar even te loeren of dat niks, echt niet, heus niet. Ze heeft altijd wel Oehoeboeroe. .Vooruit', mompelde Eucalyp-
snertkaboutertje verdwenen is, ja of nee! plannen, maar mij kent ze nergens in. Mis-' fa, moeken maar weer. In mijn pon, notabe-
Niets heb ik aan zo'n hulpie, straks moet schien géót het helemaal niet om Paulus'. ne!'
ik er zelf nog op uit! ,De soepkip in kwstie
SUSKE EN WISKE DE POEZEL GE POES
VATHCAANSTADfROER-
MOND - In het Vatikaan
wordt momenteel een pakket
informatie-, documentatiema
teriaal en brieven bestudeerd,
afkomstig van ruim driehon
derd priesters uit het bisdom
Roermond. Het zijn voorname
lijk persoonlijke brieven waar
in de ondertekenaars hun visie
geven op hun eigen werksfeer
en werksituatie in het Roer-
mondse bisdom.
Onlangs heeft de zogeheten so-
lidariteitsgroep in Limburg al
le priesters opgeroepen om in
persoonlijke brieven aan het
Vatikaan te laten weten hoe zij
hun werksituatie in het bis
dom ervaren. Dat gold onder
meer ten aanzien van het pro
bleem rond de Heerlense theo-
logie-opleiding, maar ook de
persoonlijke betrekkingen met
mgr. Gijsen en het bisschoppe
lijk bestuursapparaat
Die oproep leverde ruim hon
derd brieven op, meestal door
drie of vier personen onderte
kend, omdat in bijna alle ge
vallen pastorale teams hun er
varingen en gevoelens op
schrift stelden. Leden van de
solidariteitsgroep wilden giste
ren slechts meedelen dat de
inhoud van de brieven zeer
verschillend is, en gezien de
persoonlijke aard ervan wilde
men er niet uit citeren. Op
diverse plaatsen in het Vati
kaan - op het staatssecreta
riaat en de belangrijkste con
gregaties - worden de brieven
thans bestudeerd.
Volgens mededelingen in Vati-
kaanse kringen zou een groot
deel van de brief een sombere
teneur hebben. De meeste ziel
zorgers in het bisdom Roer
mond voelen zich onzeker, ge
spannen en ongerust over de
werksfeer in het bisdom. Dat
is op zich niet schokkend
nieuw, omdat al eerder indivi
duele priesters of groepen hun
ongerustheid over de gang van
zaken binnen het Limburgse
bisdom hebben geuit. Wel
nieuw is dat het nu gebeurt in
brieven rechtstreeks aan de
hoogste Vatikaanse instanties.
Die onrust en onzekerheid be
staat ook bij veel leken in
Limburg. Een aantal van hen
heeft onlangs nog bij de nun
tius in Den Haag, mgr. Angelo
Felici, op de stoep gestaan.
Maar tot een gesprek is het
toen niet gekomen. Het is zeer
wel denkbaar dat dezelfde en
- of andere leken nu ook recht
streeks bij het Vatikaan hun
(gewetens)nood zullen gaan
klagen, nu ook de priesters
van het bisdom de weg naar
Rome gevonden schijnen te
hebben.
Dat levert dan een druk ver
keer op tussen het Limburgse
bisdom en Vatikaanstad,
schriftelijk, maar ook persoon
lijk, Eind deze week arriveert
in Rome bijvoorbeeld de dele
gatie van de Heerlense theolo-
gie-opleiding, die hier een se
rie vervolg gesprekken komt
voeren over de nog altijd be
staande meningsverschillen
over de opleiding tussen het
Vatikaan en mgr. Gijsen ener
zijds en de HTP anderzijds.
Mgr. Gijsen is onlangs ook
weer zelf een aantal dagen in
Rome geweest .Misschien
komt hij wel iets tè vaak, alsof
er teveel uit te leggen is, te
verdedigen valt", aldus een op
merking binnen het Vatikaan,
waar men langzamerhand het
veelvuldige bezoek van de
Roermondse bisschop argwa
nend gaat bezien.
Al is er van de andere kant
waardering voor de wijze
waarop de Roermondse bis
schop zijn stukken altijd voor
bereidt.
Mgr. Gijsen moet tijdens zijn
recente bezoek aan Rome on
getwijfeld op de brievenlawine
uit zijn bisdom gewezen zijn,
maar het programma van Gij-
sens bezoek was topgeheim.
„De monseigneur heeft maar
liefst 51 afspraken", aldus me
dedelingen vanuit Roermond.
KERK
EN
WERELD
KORTE METTEN
O Opnieuw hebben Ameri
kaanse kerken dringend ge
vraagd een onzerzoek in te
stellen naar de rol van de CIA,
het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken en het
Amerikaanse bedrijfsleven, bij
de staatsgreep in Chili in sep
tember 1973.
In een brief aan het congres
wijzen vijf vooraanstaande
kerkleiders op de berichten
dat de V.S. ongeveer 8 miljoen
dollar in de omwenteling zou
den hebben gestoken. De on
dertekenaars schrijven er
sterk aan te twijfelen of deze
besteding van belastinggeld
voor „een van de bloedigste
staatsgrepen van de Jongste
geschiedenis" wel gerechtvaar
digd is.
Het landelijk centrum voor
gereformeerd jeugdwerk en
het hervormd getinte christe
lijk jongerenverbond hebben
een nieuw Jongerenblad opge
richt „Weerwoord" geheten,
dat deze maand met een oplat-
ge van ruim 8.000 exemplaren
is verschenen. Het is een
voortzetting en uitbreiding van
het gereformeerde jongeren
blad „Risico".
„Weerwoord" aldus het eer
ste nummer is een maand
blad voor Jonge mensen, staat
nadrukkelijk open voor bij
dragen en invloeden van ló
zers, maakt ernst met de oecu
mene, zoekt naar de betekenis
van het evangelie ln het leven
van Jonge mensen.
STUTTGART Ook bisschop
H. Class, voorzitter van de
Westduitse Evangelische kerk,
heeft zich geschaard achter
zijn Westberlijnse collega,
mgr. K. Scharf. Een aantal
Westberlijnse protestanten eist
het ontslag van hun bisschop,
omdat deze Ulrike Meinhof in
de gevangenis bezocht heeft
Ook zou hij het kerkelijk ka
der zo hebben laten „verlinks
en", dat er sypmpathisanten
van de Baader-Meinhofgroep
konden infiltreren. Zoals be
kend werden de Evangelische
maatschappelijk werkster Un-'
dine Zuehlke en pastor C.
Burghardt gearresteerd op de
beschuldiging steun verleend
te hebben aan de Baader-
Meinho fbeweging.
Mgr. Class wijst erop dat het
bezoeken van gevangenen een
pastorale taak van de kerk is.
Scharf is volgens hem niet
eenzijdig. De Westberlijnse
bisschop heeft ook nazi-misda
digers en andere gedetineer
den bezocht Tevens stelt mgr.
Class echter duidelijk dat een
anarchistische ontkenning van
de staat voor een christen on
mogelijk is. In dezelfde zin
hebben ook andere Evangeli
sche bisschoppen zich uitgela
ten.
Intussen heeft mgr. Scharf uit
binnen- en buitenland vele
blijken van bijval ontvangen.
In de Westberlijnse Patmos-
kerk ondertekenden 332 bezoe
kers een adhesiebetuiging.
Daarin wordt de bisschop ge
vraagd het niet langer te duld
en dat kerkelijke ambtsdra
gers en groeperingen conflic
ten niet onderling uitvechten,
maar deze in een hun vriende
lijk gezinde krant smijten en
zo grote onzekerheid teweeg
brengen,niet alleen onder de
kerkleden maar ook onder de
andere inwoners van de stad.
Verklaring over
plaatselijke
oecumene
WASHINGTON Het ro-
meinse sekretariaat voor de
eenheid van de christenen zal
binnenkort een document pu
bliceren over regionale en
plaatselijke oecumene. Dit
heeft het hoofd van het sekre
tariaat, kardinaal J.' Wille-
brands, meegedeeld tijdens
zijn bezoek aan de VS.
De kardinaal liet doorscheme
ren dat het Vatikaan in dit
stuk een positievere en meer
aanmoedigende houding zal
aannemen tegenover het lid
maat lidmaatschap van de r.k.
kerk van nationale raden van
kerken. Tot nu toe beperkte
het sekretariaat zich er toe dit
lidmaatschap toe te laten.
