„WIJ ZIJN HEEL
NAÏEF GEWEEST
Gif schip moet
lozen midden
op oceaan
PAX CHRISTI SPRAK MET
RUSSISCH-ORTHODOXEN
OVER „OOST EN WEST"
Katholiek-luthers
beraad VS eens over
geloof en eredienst
1MB?
WAT?
1975
weidse studenten terug uit Israël
„Muizen vreten ons het
beleg van de boterham"
Zuidafrikaans
ultimatum in
gereformeerde
synode.
KORTE METTEN
74 miJDAG 22 NOVEMBER 1974
LEIDSE COURANT
Van een onzer verslaggevers
SCHIPHOL „Als je terugkijkt
zie je hoe naïef je bent geweest
dat je erin gestonken bent Het
is niet leuk om zoiets over
jezelf te zeggen, maar we heb
ben stom gedaan". Opgelucht
en een beetje berouwvol deden
ze gistermiddag hun relaas:
Margot Heynsbroek en Paula
Witkam, de twee Leidse stu
denten, die in Israël een gevan
genisstraf hebben uitgezeten
wegens medewerking aan een
Palestijnse guerrillaorganisa
tie, maar die vervroegd in vrij
heid werden gesteld.
Margot: „We hadden zoiets wel
verwacht, de sociale werkster
in de gevangenis had ons al een
paar weken geleden verteld dat
we kwijtschelding zouden krij
gen als we ons goed gedroegen.
Woensdagavond hoorden we
het nieuws officieel van de di
rectrice en vanmorgen (donder
dagmorgen) om zeven uur gin
gen de deuren van de vrouwen
gevangenis Beth Tirza in Ramle
voor ons open. De behandeling?
In vergelijking met Nederland
se gevangenissen slecht, lijkt
ons, hoewel we daar geen erva
ring mee hebben. We mochten
geen contact zoeken met de
consul of met een advocaat. We
zagen onze verdedigster pas
voor het eerst op de dag vóór
het proces, en dan nog maar
gedurende vijf minuten. Kran
ten kregen we uiterst zelden.
Dat zal in Nederland allemaal
toch wel anders zijn?"
Beide meisjes droegen bij aan
komst op Schiphol een gebreide
Margot. Heijnsbroek (links) en Paula Witkam vertéllen over hun ervaringen in'Israëlische
gevangenschap.
baret in de Palestijnse kleuren
aan afscheidscadeau van een
mede-gevangene. Ter verwelko
ming was behalve familieleden
en kennissen ook een delegatie
van het Nederlands Palestina
Comité, onder aanvoering van
Bertus Hendriks met bloemen
aanwezig. Paula zeer overtuigd:
„Ik ben nog steeds van harte
lid van het comité". Margot:
„Deze ervaring heeft mijn sym
pathie voor de Palestijnse zaak
versterkt".
Overigens waren de meisjes - „al
les wat we zeggen, is eerlijk"
- niet in opdracht van het Pales-
tina-comité naar het Midden-
Oosten gereisd, „al hebben we
in vluchtelingenkampen wel ge
sproken met artsen en ver
pleegsters om te kijken welke
medicijnen ze nodig hadden".
Het ging om een normale vakan
tie. Van een kennis hadden ze
een adres in Damascus opge
kregen waar ze goedkoop kon
den slapen. „Deze „George Sti-
fan, heeft het recht van gast
vrijheid geschonden", zegt Pau
la zonder aarzelen. Hij vroeg of
wij een boodschap wilden mee
nemen voor een vriend van
hem in Israël. Ik heb hem toen
mijn notitiebloc gegeven. Ter
wijl ik aan het inpakken was
heeft hij, met onzichtbare inkt,
tussen mijn aantekeningen
door, geheime instructies geno
teerd. Dat is ons ontgaan. Of
we op de hoogte waren van de
inhoud van de boodschap? Wel
nee, als iemand je een brief
meegeeft, vraag je toch niet wat
erin staat? Aan wie we de
boodschap af moesten geven?
Dat zou via via gaan - niet
verwonderlijk in het Midden-
Paula Witkam omhelst na haar aankomst op Schiphol,
haar vader.
van onze reis en de manier
waarop we de geheime instruc
ties ontvangen hadden". Margo-
t: „Ik moet wel zeggen dat ik
door de maand eenzame opslui
ting geestelijk en lichamelijk
zwak ben. Bovendien zei die
agent: Als je tekent, ben je met
twee, drie dagen vrij. Ik wist
niet dat het tot een proces zou
komen. Anders had ik er nooit
in toegestemd te tekenen".
Beide meisjes vinden nog steeds
dat welke straf dan ook voor
hun handelwijze ten onrechte
zou zijn geweest. „Hoe konden
we weten wat er in die bood
schap stond? Hij was in het
Arabisch. Ook wisten we niet
dat George een guerrillastrijder
was. Voor ons was hij gewoon
een huisvader".
Paula was al eerder een jaar in
Israël geweest. Gaat ze ooit te
rug? „Jazeker, als dat tenmin-,
ste mogelijk is". Margot bepaalt
zich tot een zuinig kijken.
zijn
Zo togen de meisjes richting Is
raël. Op de Allenbybrug, op de
grens met Jordanië werden ze
aangehouden en prompt kwam
uit de open plastic boodschap
pentas het bezwarende mate
riaal tevoorschijn. Paula: „We
vragen ons nog steeds af of de
Israëlische autoriteiten mis
schien van te voren op de hoog
te zijn geweest van onze kom
st". Toen volgde het gerechtelij
ke vooronderzoek. Paula: „Be
richten dat we gedwongen zijn
geweest een bekentenis af te
leggen, zijn onjuist. De agenten
die ons ondervroegen, hebben
wel gesproken over hypnose en
injecties om dingen in ons ge
heugen terug te roepen die we
mogelijk vergeten zouden zijn,
maar daar is niets van geko
men. We hebben gewoon een
verklaring in het Hebreeuws
ondertekend over het verloop
ALBLASSERWAARD GETEISTERD:
Van een onzer verslaggevers.
MEERKERK Een grote
muizenplaag belaagt de boe
renstand. Vooral het weidege
bied in de Zuidhollandse Al-
blasserwaard heeft het zwaar
te verduren. De muizen heb
ben grote delen van de grazi
ge weiden met wortel en al
opgepeuzeld. Met het invallen"
van de winter dreigen de mui
zen zich te verplaatsen naar
de voedcropslagplaatsen van
het vee, dat toch al zes weken
vroeger op stal moest omdat
er te weinig gras voor hen
was overgebleven.
van Zuid-Holland voor de Boe
renpartij: „We hebben de mui
zenplaag eigenlijk al zien aan
komen. Gedurende de hooi
maanden sprongen achter de
messen van de maaimachines
meer muizen rond dan we in
de afgelopen jaren bij elkaar'
hebben gezien. De plaag is
veroorzaakt door de milde zo
mers in de afgelopen jaren en
de wateroverlast in de laatste
maanden. Er moet worden in-,
gegrepen of anders wordt de
Alblasserwaard een nieuw
rampgebied".
„De veldmuizen deden zich de
afgelopen maanden tegoed
aan grassprieten. Na het
hooien vraten ze de restanten
gras met wortel en al uit het
land. Hele stukken zijn thans
kaalgevreten. Doordat er al
minder gras was moesten de
boeren het vee eerder binnen
halen, maar nu knagen de
muizen ook al aan de voeder-
voorraden. Hele hooischelven
zijn verpulverd. Nieuw in
zaaien van de leeggevreten
plekken is thans onmogelijk.'
Voordat we gaan inzaaien
moeten de muizen verdwenen
zijn. Nu al knagen de diertjes
het beleg van onze boterham.
Als het nog even langer duurt1
vreten ze ook onze boterham
op".
serwaard onder ogen van de
tot ingrijpen bevoegde instan
ties te brengen, heeft boer Van
den Berg vragen gesteld aan
het college van Gedeputeerde
Staten van Zuid-Holland.
„Kom eens een kijkje nemen,
vergezeld door minister Van
der Stee van Landbouw", al
dus de vragen, waaraan het
verzoek is gekoppeld een on
derzoek in te laten stellen door
de Rijkslandbouw Hogeschool
in Wageningen om een goede
bestrijding op touw te zetten.
„D'r moet ingegrepen worden.;
Het uitzetten van muizen die
een besmettelijke ziekte heb
ben, of zoiets. Anders komen
de boeren in dit unieke weide-'
gebied de winter amper door.
De boerenstand krijgt momen
teel klap op klap. De veehou
ders in de Alblasserwaard
kunnen de muizenplaag niet
meer verwerken".
Hulpbesteller
bekent
weggooien
post
ARNHEM De 22-jarige Arn
hemmer F. W. heeft bekend
enkele pakketten post in het
water van een vijver van het
1 park Sonsbeek te hebben ge
gooid. Als reden gaf hij op geen
zin meer in werken te hebben.
Zoals gemeld werd de door
weekte post vorige week door
een 14-jarige jongen uit de vij
ver opgevist
De man was op 1 november in
losse dienst genomen als hulp
besteller. De PTT in Arnhem
kampte met veel zieken onder
de bestellers. Al na enkele da
gen werd de hulpbesteller de
dienst opgezegd, omdat hij niet
voldeed, aldus de PTT-opspo-
ringsdienst
Van onze correspondent Roger
Simons.
LONDEN Het Schotse contai
nerschip „Asiafreighter" (33.500
ton) zal vermoedelijk volgende
week naar het midden van de
Atlantische Oceaan moeten va
ren, waar het levensgevaarlijk-
se arseengas uit ruim no. 2 in-
de atmosfeer zal worden ge
pompt. Volgens de experts in
Londen is dat de veiligste ma
nier om het besmette vaartuig
te ontsmetten.
Deze beslissing werd beïnvloed
door het feit dat uiteraard geen
enkele haven er iets voor voelt
om zich bezig te houden met de
„Asiafreighter", zolang het do
delijke gifgas zich nog aan
boord bevindt
De „Asiafreighter" is geladen met
9.000 containers, afkomstig uit
Amerika en bestemd voor ver
schillende Europese havens.
Het schip ligt nu al een week
voor anker ter hoogte van Fal
mouth, in Cornwall. Voorlopig
blijft het daar liggen, in af
wachting dat Groot-Brittannië's
experts het beste middel gevon
den hebben om het gas weg te
pompen. Hierbij moet rekening
worden gehouden met de veilig
heid van mens en dier.
Het levensgevaarlijkse gas is
zwaarder dan lucht en oplos
baar in water. Ook wanneer
slechts kleine hoeveelheden er
van ontsnappen, kan dit nog
het leven kosten aan vissen en
zeevogels. Het gas was bestemd
voor Air Products, de Engelse
dochtermaatschappij van een
Amerikaanse firma, die het ge
bruikt om elektrische onderde
len te maken. Het bevindt zich
in twee metalen flessen van 34
ton, waarvan de gezamenlijke
waarde 400 pond sterling be
draagt
Twee van de vier zwaar zieke
bemanningsleden, die in een
Londens hospitaal liggen, wor
den behandeld met kustnieren.
Aangezien zij blootgesteld zijn
aan het arseengas. neemt hun
bloed geen zuurstof meer op.
Bovendien is hun huid vol bla
ren. Drie van de minder ernstig
getroffen bemanningsleden, die
verzorgd worden in een zieken
huis in Cornwall, mogen ver
moedelijk nog voor het einde
van de week naar huis.
ADVERTENTIE]
is nü
verschenen
een jaar uit uw
leven in boekvorm
Bestel dit boek door stor
ting/overschrijving van
7.95 op giro 531000
t.n.v. Sijthoff Pers, Den
Haag. met vermelding:
Wie? Wat? Waar? 1975
Het boekje wordt u zonder
extra kosten thuisbezorgd.
NEDERLAND
KOOPT DUITSE
HELIKOPTERS
Milnchen (AP) De Nederlandse
luchtmacht heeft besloten 30
helikopters van het type BO-105
te kopen die worden gemaakt
door Messerschmitt-Boekow-
Blohm, aldus is door de fabriek
bekendgemaakt
Kosten: ongeveer 1 miljoen mark
per machine.
De helikopters zullen worden af
geleverd in de jaren 1975 en
1976.
De BO-105 was destijds voor de
Westduitse luchtmacht ontwik
keld en is voor vele doeleinden
geschikt
VAN AGT
TEGEN
DOODSTRAF
DEN HAAG (ANP) Minister
Van Agt (justitie) is het niet
eens met het eerste-kamerlid
Meuleman (SGP) dat heropne
ming van de doodstraf in het
civiele strafrecht voor moord
met voorbedachten rade gebo
den is.
In schriftelijke vragen had de
senator gevraagd of de minister
de overtuiging deelt dat op
nieuw invoeren van de dood
straf geboden is, niet allereerst
vanwege haar mogelijke pre
ventieve werking maar op
grond van het gebod Gods. De
minister beantwoordt deze
vraag kortweg met „neen".
Stokslagen
In Libië krijgen voortaan overtre
ders van de bepalingen inzake
het verbod op het gebruik, de
verkoop, de vervaardiging en
het bezit van alcoholhoudende
dranken 10 tot 40 stokslagen of
drie maanden tot een jaar ge
vangenisstraf.
Kardinaal Alfrink Heeft als
president van de internationa
le katholieke vredesbeweging
Pax Christi in Wenen, drie da
gen overleg gepleegd met een
delegatie van het Russisch-ort-
hodox patriarchaat van Mos-
•kou onder leiding van metrop
oliet Nikodim van Leningrad.
Dit gesprek, waartoe de af
spraak tussen het Moskouse
patriarchaat en de internatio
nale Pax Christi-Beweging
reeds uit 1972 dateert, zal op.
uitnodiging van de Russisch-
orthodoxe kerk worden voort--
gezet in de Sowjet-Unie.
In een verklaring voor de pers
wijst zowel de Russische dele
gatie als die van Pax Christi
erop, dat „van beide kanten de
gesprekken als positief zijn er
varen en dat voortzetting er
van nuttig wordt geacht voor
de ontwikkeling van een sa
menwerking in dienst van vre
de en gerechtigheid".
De delegatie van Pax Christi
bestond uit kardinaal Alfrink,
mgr. Wettazzi, bisschop van
Ivrea in Italië, internationaal
vice-president Risse uit Duits
land, pater J. Raes s.j. uit Bel
gië, dr. P. Theunissen uit Ne
derland en Carel Termaat, se
cretaris-generaal van Pax
Christi Internationaal.
De Russische delegatie werd
gevormd door metropoliet Ni
kodim van Leningrad, mgr.
Juvenaly, A. E. Buevsky, aart
spriester Gundjaev en de mon
nik Leb Tserpinsky.
Hoofdthema der gesprekken-
in Wenen was: „Oost en west,
heden en morgen: vanuit
christelijk zicht". De delega
ties zeggen in een verklaring
onder meer dat een duurzame
en betrouwbare vrede onver
enigbaar is met de bewape
ningswedloop. De middelen
voor de bewapeningswedloop
dienen in steeds grotere mate
aangewend te worden voor
vreedzame doeleinden, voor de
dienst aan de ontwikkeling, in
het bijzonder ter bestrijding
van de honger, de ellende en
de ziekte.
De kerken in Europa moeten
er voorts zoveel mogelijk toe
bijdragen, dat alle Europese
staten steeds meer hulp verle
nen aan de ontwikkelingslan
den. De noodzaak van maat
schappelijke en politieke her
vormingen ter oplossing van
de ontwikkelingsvraagstukken
wordt daarbij onderstreept.
De kerken dienen bovendien
te bevorderen, dat de confe
rentie voor de veiligheid en
samenwerking in Europa en
de onderhandelinegen over de
wederzijdse vermindering der
strijdkrachten en bewapening
in Europa tot positieve resulta
ten leiden en een bijdrage le
veren tot samenwerking tus
sen oost en west.
Hun gemeenschappelijke, op
de kerkvaders, in het bijzon
der op St-Augustinus berus
tende traditie erkennend, on
derstrepen beide kanten, dat
de kerken als „Civitas Dei" de
inspanning voor het realiseren
van het rijk Gods reeds hier
op aarde dienen te bevorde
ren. De kerken dienen op dit
punt een aktieve rol te vervul
len doordat zij in zaken van
vrede en gerechtigheid haar
stem verheffen en de openba
re mening en op die wijze
de politiek beinvloeden.
De Nedcr-Duitsc gereformeer
de synode, die onlangs in
Kaapstad aan de gereformeer
de kerken in Nederland een
ultimatum stelde, blijkt ook
besloten te hebben, recht
streeks contact op te nemen
met groepen en organisaties
in deze Nederlandse kerk, die
het niet eens zijn met de steun
van hun synode aan het anti-
racisme-fonds van de wereld
raad.
Dit werd duidelijk op de gere
formeerde synode, waar deze
week verslag werd uitgebracht
van het bezoek van een Neder
landse delegatie aan de synode
in Kaapstad. Dominee G. van
Halsema uit Bolsward deed
uitvoerige mededelingen over
de gesprekken die het Neder
landse driemanschap met de
leiding van de blanke Zuid-
Adrikaanse kerk had gehad.
Het ultimatum luidt: steun aan
het anti-racisme-fonds terug
trekken, of de Zuid-Afrikanen
verbreken de banden. Hier
over zei dominee van Halse
ma, dat Utimata niet behoren
tot de kerkelijke stijl. Hij
meende dat de Nederlandse
kerk onder geen beding dit
ultimatum mocht aanvaarden.
Een commissie van zes syno-
de-leden zal morgen Noorstel
len doen over de manier waar-t
op op de besluiten van Kaap
stad moet worden gereageerd.
Kardinaal Alfrink zal morgen
als legerbisschop samen met
aalmoezeniers van de ver
schillende legeronderdelen
een mis van requiem opdra
gen voor alle Nederlandse mi
litairen, die In de tweede we
reldoorlog zijn gesneuveld of
sindsdien zijn overleden. De
plechtigheid wordt met milli
tair eerbetoon gehouden in de
St-Catherlnakathedraal en
begint om tien uur. Voor deze
jaarlijkse herdenking, georga
niseerd door het Nationaal
Katholiek Thuisfront bestaat
grote belangstelling. Behalve
vierhonderd familieleden sul
len ook vele burgerlijke en
militaire autoriteiten de
plechtigheid bijwonen.
De gereformeerde synode
heeft drs. W. H. Zuidema uit
Brussel een studie-opdracht
gegeven voor joodse vragen en
d«? relatie christendom-joden-
dom. Drs. Zuidema is al jaren
op dit gebied werkzaam, onder
meer als docent aan de protes
tantse theologische faculteit te
Brussel.
De bisschoppenconferentie
van Engeland en Wales heeft
een beroep gedaan op de kath
olieken in hun diocesen vrij
willig minder te eten, vooral
vlees, en het uitgespaarde
geld te schenken aan hulp
voor de derde wereld. ZIJ vra
gen hun diocesanen een peti
tie naar hun parlementsleden
te sturen, opdat deze druk op
de regering zullen uitoefenen
om bijvoorbeeld voedsel te
gaan rantsoeneren, zodat
graanoverschotten naar de
derde wereld kunnen worden
gezonden. "Al kunnen we niet
de hele wereld voeden, wat
we doen aal toch verschil uit
maken", zo zeggen zij.
Het permanent katholiek-lu
thers beraad in de Verenigde
Staten heeft wezenlijke over
eenstemming bereikt inzake
bet geloof en eredienst. Op
basis hiervan hebben de kath
olieke parochie en de lutherse
gemeente van Wynandanch in
de staat New York aan haar
kerkelijke leiders verzocht
niet alleen deze overeenstem
ming te erkennen, maar ook
eikaars eucharistie- respectie
velijk avondmaalsviering.
Parochie en gemeente Wyan-
danch Wynandanch hebben
een gezamenlijke verklaring
opgesteld over haar „gedeelde
geloof" en deze verklaring ter
stemming voorgelegd aan pa
rochianen en gemeenteleden.
Wanneer de gelovigen hun in
stemming ermee betuigen, dan
wordt de verklaring, waarin
tevens een verzoek om volledi
ge intercommunie, toegezon
den aan de betrokken kerkelij
ke autoriteiten, in casu James
Grecfe, voorzitter van de lu
therse synode van New York,
en aan bisschop Walter Kellcn-
berg vam Rockvillc Centre.
De contacten tussen parochie
cn gemeente kwamen op gang
door gezamenlijke activiteiten
van de geestelijkheid. De lu
therse gemeente bestaat voor
namelijk uit negers, de r.k.
parochie voornamelijk uit
blanken, meestal middenstan
ders.
Een soortgelijk verzoek tot in
tercommunie, ingediend door
de katholieke en episcopale
parochies van Southbridge in
Massachusscts vorig jaar,
werd, zij het „voorlopig" afge
wezen door het Va tik a suis se
cretariaat voor de christelijke
eenheid.
De toenadering tussen kath
olieken en lutheranen van de
ene kant en de katholieken en
de episcopaten (anglikanen)
van de andere kant zal ter
sprake komen tijdens het be
zoek, dat kardinaal Wille-
brands, hoofd van het Vati-
kaanse sekretariaat voor de
christelijke eenheid, momen
teel aan de Verenigde Staten
brengt Hij houdt daar een
reeks lezingen. Onder meer
spreekt kardinaal Willebrands
voor de katholieke universiteit
van Washington over „oecu
menische dialoog, probclemen
en vooruitgang'*. De universi
teit verleent hem tevens een
ere-doctoraat
