Ontmoeting universiteit en burgerij
STICHTING KAN
HARTEBRUGORGEL
VAN DIENST ZIJN
Nieuw orgel voor het Groene Kerkje
R0JEKT
Lachen met
muziek
Grafisch werk
.ZATERDAG 2 NOVEMBER 1974
LEIDSE COURANT
PAGINA 5
Leiden Ongeveer een maand geleden stond
heel Leiden op zijn kop vanwege de viering
van de 400ste verjaardag van het ontzet van
Leiden. De universitaire wereld heeft daar
(zoals altijd op 3 oktober) op zéér beschei
den wijze aan meegedaan. Enerzijds omdat
de studenten deze viering traditiegetrouw
beschouwen als een „feest voor de burge
rij", waar zij weinig of geen boodschap aan
hebben, anderzijds omdat dezelfde gebeur
tenis ieder jaar opnieuw zijn universitaire
tegenhanger krijgt in de zogenaamde dies-
viering (8 februari).
De reden hiervoor ligt voor de hand. Burge
meester Van der Werf werd weliswaar kort
na het ontzet door Willem van Oranje van
zijn post ontheven, maar de stad Leiden
werd voor de betoonde moed en trouw
beloond met een theologische faculteit, die
de basis vormde voor de huidige universi
teit Het gevolg daarvan is dat ook de
universiteit over enkele maanden haar 400-
jarig bestaan gaat vieren. Normaal maakt
een universtaire verjaardag niet zo erg veel
indruk. Er wordt een redevoering afgesto
ken, er vindt een receptie plaats en daarna
tijgen (en als het enigszins kan: schrijden)
de genodigden naar het zgn. diësstuk, dat
dan het hoogtepunt van de festiviteiten
behoort te zijn. In de dagen daarna wordt
dit stuk dan nog een paar keer opgevoerd
en één van deze voorstellingen wordt dan
zowaar opengesteld voor de burgerij (die
meestal niet bepaald spontaan komt toestro
men, zodat de zaal weer moet worden volge
stopt met genodigden).
Eens in de vijf jaar worden echter de bloeme
tjes buiten gezet. De universiteit viert dan
haar lustrum en daar moet de hele Leidse
binnenstad aan geloven. Er wordt dan een
week lang op alle mogelijke manieren feest
gevierd en de bloemetjes worden flink bui-
tengezet. Ook dan wordt er traditioneel één
dag in het programma opgenomen „voor de
burgerij", maar ook dat is nooit een over
weldigend succes geweest.
De 400ste diës (het 80ste lustrum) krijgt echter
een geheel andere opzet. Onder leiding van
Roel Polak en Pieter van Empelen (beiden
docent in dramatische expressie) is er een
veelomvattend en ambitieus plan opgesteld,
dat zich niet alleen richt op de gehele
Leidse bevolking, dus studenten èn burge
rij, maar waaraan de burgerij ook actief
gaat meewerken. Zo werken studenten en
amateurtoneelverenigingen samen aan het
„grote toneelgebeuren", dat bovendien ook
in alle andere opzichten afwijkt van wat tot
nu toe bij lustrumprodukties gebruikelijk is
geweest Dit keer geen omvangrijk spekta
kelstuk van een gerenommeerde auteur,
maar een feuilleton in vijf afleveringen
(iedere dag één), waarin een sociaal getinte
dwarsdoorsnede wordt gegeven van de af
gelopen 400 jaar.
Deze opzet is één van de vele uitvloeisels van
het plan om de Leidse burgerij in al haar
geledingen te activeren en daadwerkelijk
bij de festiviteiten te betrekken. Voor ande
re activiteiten is al druk overleg gaande met
buurtverenigingen en clubhuizen. Een be
langrijke plaats in het geheel wordt inge
ruimd voor de bejaardenzorg en de bevor
dering van de creativiteit van de Leidse
jeugd. Momenteel is er druk overleg gaande
met de middelbare scholen over de wijze
waarop zij actief kunnen gaan meedoen.
Kortom, dit initiatief heeft een sneeuwbal
effect gehad, waarvan de omvang en de
gevolgen momenteel nog nauwelijks te over
zien zijn. Wel staat al vast dat we mogen
spreken van een unieke ontwikkeling in de
contacten tussen universiteit en burgerij en
daarom zullen wij in de komende maanden
regelmatig op deze pagina aandacht beste
den aan de verschillende facetten van dit
gigantische project
Paul Korenhof
LEIDEN Er schijnen mensen te zijn, die niet precies weten
wat ze moeten denken van het programma dat maandag
a.s. in het LAK-theater te zien en te horen is. Op de affiches
staat dat Fons Jansen daar optreedt en dat belooft meestal
wel een gezellige avond. De titel van zijn programma doet
echter al wat vreemder aan: „Ongewoon recital met aan de
piano Frans van Dalen". „Dat stinkt naar klassieke muziek"
merkte enkele dagen geleden iemand op, waaruit af te leiden
valt dat een heleboel mensen ervan uitgaan, dat er bij
klassieke muziek niets te lachen valt.
Om maar meteen aan alle twijfel een einde te maken: de basis
van deze avond wordt inderdaad gevormd door muziek die
in het dagelijks leven .klassieke muziek" wordt genoemd,
en er mag om gelachen worden ook. Wat heeft Fons Jansen
namelijk gedaan? Hij heeft een aantal liederen genomen van
Schubert, Schumann, Scarlatti, Brahms, Bach, Haydn, Bee
thoven en Mozart, maar hij heeft deze voorzien van nieuwe
teksten, die dicht tegen het cabaret aanleunen. Zelf zegt hij
hierover: „Waarom moet je voor nieuwe teksten nieuwe
melodieën laten componeren, wanneer de oude melodieën
nog goed zijn?"
Behalve liederen brengt Fons Jansen op deze avond ook aria's
uit oratorium en opera en het is zonder meer duidelijk, dat
de gemiddelde cabaretier niet tot een dergelijke tour-de-force
in staat is. Fons Jansen is echter al vroeg met de serieuze
zangkunst in aanraking gekomen en hij heeft hieraan een
verdienstelijke amateur-bariton overgehouden, die hem
ruimschoots in staat stelt een dergelijk programma zonder
al te veel moeilijkheden te presenteren.
Kaartverkoop voor dit ongewone liederenrecital is uitsluitend
telefonisch mogelijk (41200 en 31841) en op de avond zelf
in het LAK-theater.
Paul Korenhof
Van onze correspondent
LEIDSCHENDAM Koos Aarts exposeert van 2 tot en met
29 november in „De Schakel" in Leidsenhage abstract en
figuratief grafisch werk, enkeldrukken, zeefdrukken en teke
ningen. De in Rotterdam geboren kunstenaar was oorspron
kelijk exportmanager en verkoopleider en begon pas in 1973,
op 42-jarige leeftijd met het maken van grafisch werk.
Hij kiest voornamelijk de abstracte vorm hoewel hij zich ook
wel uitdrukt door een weergave van beknopt landschappelij
ke vormen.
Koos Aarts is autodidact, hij maakt enkeldrukken (monoprints)
door onder meer gebruik te maken van stempelrubber-vor-
men die hij een bewerking heeft doen ondergaan. Als
„klassieke" techniek gebruikt hij het zeefdruk-procédé. Zijn
werken geven uitdrukking aan behoefte aan evenwicht dat
tot^ stand komt door het in balans brengen van vormen en
De door de Kunstenaarsvereniging K'70 georganiseerde ten
toonstelling is op weekdagen geopend van 13 uur 30 tot 16
uur 30, donderdagsavonds van 19 tot 21 uur en is op zondag
gesloten.
Koos Aarts woont in Gorinchem maar heeft vijf jaar in
Leidschendam gewoond.
LEIDEN De gemeente Leiden
telt - dat zal men ongetwijfeld
van ons aannemen - een groot
aantal orgels. Er is geen kerk,
of men maakt van een derge
lijk instrument gebruik. On
der deze orgels zijn er ver
schillende die zeer de moeite
van het beluisteren waard
zijn. De ware orgelliefhebber
kent ze, het zijn de orgels van
de Pieterskerk, de Marekerk,
de Lutherse en Remonstrant
se kerk, de Waalse kerk (die
een restauratiebeurt onder
gaat), in de Stadsgehoorzaal
en in de Lodewijkskerk. Na
tuurlijk hoort in het rijtje het
orgel van de Hartebrugkerk
thuis, het zorgenkind van al
weer een jaar zeer actief bezig
zijnde Jan Schmitz.
Geen gelegenheid laat organist
Schmitz onbenut om de drin
gend noodzakelijke vernieu
wing van het Hartebrugorgel
dichterbij te brengen, de
maandelijkse zondagconcer
ten zijn daar een voorbeeld
van. De lage entreegelden zijn
evenwel een druppel op een
gloeiende plaat en er zal dus
iets anders gevonden moeten
worden om dit voor Leiden
unieke instrument met zijn
Franse inslag in de muzie-
kroulatie te houden. Jan Sch
mitz is vindingrijk en daar is
het niet te verwonderen als
hij met nieuw aan te boren
bronnen aan komt zetten.
Hagenaar Schmitz is wellicht de
eerste die uitbazuint: 0 Lei
den, let op uw orgelzaak. Dat
hij daarbij op de eerste plaats
aan „zijn" orgel denkt, mag
men hem niet euvel duiden.
Al geruime tijd loopt hij rond
met het idee van een Orgel
stichting Leiden (OSL). Een
stichting geeft de mogelijk
heid tot het verkrijgen van
subsidie. Je kunt dan ook uit
stekende (o.a. buitenlandse)
solisten aantrekken rond het
koninklijke speeltuig en met
geld kun je orgels redden.
Dezer dagen hebben de eerste
besprekingen rond een even
tuele stichting plaatsgevon
den. Daarbij waren o.a. aan
wezig enige met naam en
faam bekend staande uitvoe
rende kunstenaars en verte
genwoordigers van K St O en
de Culturele Raad. Al gauw
bleek, dat een OSL geen een
voudige zaak zal zijn omdat
een van de conceptdoelstellin
gen van de stichting (het be
vorderen van de orgelmuziek
in de ruimste zin des woords
en het bevorderen van de be
langstelling voor en kennis
van het rijke orgelbezit in Lei
den) al helemaal door K O
wordt behartigd. Een doublu
re wordt in deze kring als
ongewenst en niet ter zake
dienend gezien.
Bovendien is men bij het redden
van Leidse orgels gaan aftel
len. De conclusie was, dat het
Pieterskerkorgel regelmatig
door Joop Brons wordt be
speeld en in zeer redelijke
staat is. Hetzelfde kan worden
gezegd van de orgels in Mare-
en Lutherse kerk. Het Flen-
troporgel van de Stadsgehoor
zaal is in feite nog gloednieuw
en het Waalse orgel wordt
voor rekening van de Waalse
gemeente hersteld. Rest alleen
het Hartebrugorgel, dat als
monumentaal geklassificeerd
mag worden, onvervangbaar
is en daarom niet verloren
mag gaan.
Zoals de zaken er nu voorstaan,
zal een mogelijke orgelstich
ting alleen het Hartebrugorgel
van dienst kunnen zijn. In de
Culturele Raad wil men het
breder en overkoepelender
zien - een opstelling die de
Raad niet vreemd is - maar
de overige deelnemers aan het
eerste overleg zijn van harte
bereid hun inbreng te wijden
aan uitsluitend het Hartebru
gorgel. Als dit kostelijke var
kentje eenmaal is gewassen,
kan een stichting die zich ten
doel stelt „de instandhouding
van het orgelbezit in Leiden
te bevorderen" weer nuttig
kunnen zijn voor een ander
orgel, dat op de nominatie
van restauratic staat Het lijkt
ons een duidelijke zaak, dat
een reddingsactie - hoe dan
ook - zich zal moeten toespit
sen op het orgel van de Harte
brugkerk. Voor deze concen
tratie van activiteiten zal een
cultuurbewust nageslacht ons
dankbaar zijn. Het mag een
kluifje worden in het komen
de Monumentenjaar 1975.
Ton Pieters
iHiiiiiiiiliililiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiimiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiii
Oegstgeest Nog twee maanden
en dan begint het nationaal Mo
numentenjaar 1975: tijd om tal
van culturele erfenissen te
schragen of zelfs van een wisse
ondergang te redden. Een jaar
waarin op tal van overheden
een beroep zal worden gedaan
om bij te springen. In Leiden
hoopt men vurig op het behoud
van de Pieterskerk. Men zou
ook een kansje kunnen wagen
rond de restauratie van een
paar monumentale orgels. Lei
den zou net zo goed als Haar
lem een orgelstad kunnen zijn;
er staan een paar instrumenten
die bijzonder de moeite waard
zijn. De Hartebrugkerk her
bergt er een dat zeer noodzake
lijk aan vernieuwing toe is en
ook de Pieterskerk heeft een
orgel van grote faam. In Oegst-
geest in elk geval is men tot
handelen overgegaan. Volgende
maand wordt in het Groene
Kerkje een begin gemaakt met
het installeren van een nieuw
orgel.
In zekere zin betekent dit begin
nen aan iets, waarvan het wel
slagen nog niet geheel vast ligt
Want een orgel vernieuwen kost
geld, veel geld zelfs. Maar allen
tezamen vormen wij een ge
meenschap, die een gezamenlij
ke verantwoordelijkheid heeft
voor een historisch cultuurbe
zit. Daarom ook heeft burge
meester Jhr. Van Eysinga de
vernieuwing van het orgel in de
Groene of Willibrordkerk, een
baken in de hele omtrek, in
handen gelegd van een afzon
derlijke stichting: de hele bur
gerij is hierbij betrokken.
Het bestaande orgel werd in 1855
geïnstalleerd, in een tijd waarin
niet zulke geweldig goede or
gels werden gebouwd. Die min
dere kwaliteit heeft het orgel
van het Groene Kerkje de das
omgedaan, maar het is inmid
dels een dierbaar bezit gewor
den dat men wenst te behou
den. Jonkheer Gevers van En
degeest. die in 1852 al een paar
koperen kronen aan de kerk
had geschonken (waarvan er
pas één is gestolen), was de
grootste geldschieter voor het
orgel in 1855. Het instrument
lijdt thans aan muzikale ader
verkalking. maar men wil het
orgel voor de toekomst behou
den.
De kerkelijke gemeente heeft zich
al aanzienlijke inspanningen
getroost, waarbij ca. 70.000 gul--
den beschikbaar kwam. Een
deel van de restauratie wordt
gedekt door subsidies van Rijk,
provincie en gemeente, maar er
is altijd nog zo'n 75.000 gulden
die op tafel moet komen. Een
bedrag, dat voor een gemeente
als Oegstgeest geen al te grote
problemen mag opleveren. Ie
mand die erg gegrepen is door
de orgelrestauratie is oud-mari-
ne-officier M. Kool, die in zijn
loopbaan al meer met acties is
opgeknapt en ook nu weer in
spirerend vooraan staat om
Oegstgeest in het bezit te laten
van een oud erfgoed.
.Het is mijn persoonlijke overtui
ging, dat een samenleving zon
der christelijke waarden een
aanzienlijk schrale samenleving
is", aldus de heer Kool, die niet
de vloer van het Groene Kerkje
platloopt, ook al is hij Ned.
Hervormd. „Die verschraling
zien we steeds meer om ons
hee. Daar zullen we spijt van
krijgen. Op de totale hardheid
in de sport en in de welvaart
lopen we stuk; deze zaken kun
nen ons niet een volkomen be
vrediging geven. Ik ben ervan
overtuigd, dat een christelijke
invloed niet gemist kan worden.
Dat is een van de motieven
waarom ik me inzet voor dat
orgel. Het is hoopgevend, dat
nu al grote bedragen zijn gege
ven door mensen die nog nooit
een voet in het Groene Kerkje
hebben gezet", aldus de heer
Kool
Met het Groene Kerkje bezit
Oegstgeest een uniek monu
ment. Velen in deze streek erva
ren het zelfs nis een symbool
voor het dorp. Bij een dergelijk
in goede staat gehouden klei
nood mag een met bekwaam
vakmanschap gebouwd orgel
niet ontbreken, vindt de heer
Kool. „We hopen, dat de hele
Oegstgcso gemeenschap deze
mening deelt en mee zal wer
ken om het Groene Kerkje aan
een nieuw orgel te helpen dat
weer een paar eeuwen er tegen
kan. In deze gemeente, waar zo
veel prachtige bungalows staan
en vaak een „tweede auto" voor
de deur moet dit kunnen".
Vele honden kunnen hier licht
werk maken om de ontbreken
de 75 mille op tafel te brengen.
„In dat geval", aldus de heer
Kool. „zouden de 4000 Oegst-
gccstse gezinnen met ieder 25
gulden deze post samen kunnen
opbrengen. In de praktijk is de
groep waar het op aan kkomt
kleiner dan 4000. Een aantal
onder ons gaf toch wel een
hoopgevend voorbeeld. Als deel
van de eerder genoemde 25.000
zij 130 gulden. Hun bijdragen
varieerden van 10 tot 1000 gul
den. Dat geeft enig houvast om
er samen uit te komen".
Volgens de heer Kool zou het zó
kunnen: „Wees bij beperkte be
trokkenheid toch sportief, geef
tóch een tientje. Blijf bij werke
lijke betrokkenheid niet onder
het rekenkundig gemiddelde
van 25 gulden. Neem „als het
et te kan" het aandeel van twee
niet-particSpantcn mee, dat
komt op 75 gulden. Bij wat
meer voorspoed mag wellicht
op iets extro's worden gere
kend".
De leuze van het actiecomité is:
„Een nieuw orgel voor het
Groene Kerkje, aat kan... met
z'n allen". Op groene affiches
zal dit devies in herinnering
worden gehouden. De heer
Kool hoopt, dat heel Oegstgeest
groen van de affiches wordt
Bij de Algemene Bank Neder
land te Oegstgeest is onder
nummer 56.69.35.368 een reko-
ning geopend t.n.v. „De actie
Orgel Groene Kerkje". Ook kan
men bijdragen onder dezelfde
naam overmaken op postreke
ning 32.64.500 te Oegstgeest.
Het nieuwe orgel wordt vervaar
digd door de bekende orgelbou
wer Motzier te Zürich. Het in
strument gaat gebruik maken
van het pijpwerk van het orgel,
dat eens in de Amsterdamse
Zuiderkork (thans gesloten)
stond. Daar vandaan ging het
kostbare pijpwerk naar de ge
reformeerde kerk te Aalten.
TON PIETERS
Waar naar toe?
ZATERDAG 2 NOVEMBER
Leiden Imperium: 20.30 uur-
"Met gesloten deuren", to
neelspel van Sartre
Lelden-CIné Club: 22.00 uur
filmvoorstelling.
ZONDAG 3 NOVEMBER
Oogst geest-Groene Kerk
14.00 uur-concert door Frans
Bruggen en Gustav Leo
nard t
MAANDAG 4 NOVEMBER
Leiden-Lak-Therter 20.30
uur-Fons Jansen in "Onge
woon Recital".
DINSDAG 5 NOVEMBER
Lcidcn-Rijnlands Lyceum:
20.15 uur- "Slippers" met
Mary Dresselhuys, Guus
Hermus e.a. (uitverkocht)
VRIJDAG 8 NOVEMBER
Lelden-Ciné-Club: 22.00 uur
filmvoorstelling.
Lelden-Ilot House: 22.00 uur-
Juzz-muziek.
Leiden-Imperium: 20.30 uur-
"Met gesloten deuren" to
neelspel van Sartre.
ZATERDAG 9 NOVEMBER
Lei den-Rijnlands Lyceum:
20.15 uur- "Het Hemelbed",
met André van der Heuvel
en Kitty Jansen (uitver
kocht).
Leiden-Imperium: 20.30 uur-
"Met gesloten deuren", to
neelspel van Sartre.
Leldcn-Ciné-Club: 22.00 uur-
filmvoorstclllng.
Expositie potterij
Uilenspiegel'
op Duinrcll
WASSENAAR - In kflf.tetl
Duinrcll wordt aanstaande
vrijdag door burgemeester
een expositie van potterij
Uilenspiegel geopend. Gas-
texposante is Alexandra. Zij
exposeert weef- en knoop-
werk.
De expositie is geopend op
woensdag, donderdag, vrij
dag zaterdag en zondag van
elf tot vier uur. Behalve
woef- en knoopwerk zijn c.
keramische serviezen, vazen,
hang en sta-objecten, zoals
lamp-plantenbakcombina
ties te zien en te kopen. De
tentoonstelling duurt tot IC
december.
Amateurtoneel
in Warmond
WARMOND - In „Het Trrf.
punt" geven leden van de
toneel groep „Nieuw I-even"
uit Wijk aan Zee vrijdag 8
november oen voorstelling
van het toneelstuk „Het c
bewoonde eiland" van Aug.
Defresne. Zij doen dit op
uitnodiging van de toneel
groep „St. Matthias". De
voorstelling begint om acht
uur en de toegangsprijs is
2.50.
„Het onbewoonde eiland" is
een experimenteel toneel
stuk. In Wijk aan Zee en in
Zandvoort werd veel succes
met het spel geoogst. Onder
regie van Han Rooth is er
een grote ruimte voor panto
mime in het spel vrijgehou
den.
Boolus in
Sater
LEIDSCHENDAM - Zatcr
dag 2 november zal in het
Jeugdcentrum „Sater" aan
de Koningin Julionaweg de
grogp BOOLUS optreden.
Twee leden van de band zijn
bekend van de groep Brave
New Wold. Boolus speelt
geen commerciële wel goede
muziek (electronisch-under-
ground). De roep die op Ko
ninginnedag In Leiden een
geweldig succes behaalde
heeft deze maand een LP
opgenomen.
Heropvoering
„Slippers"
LEIDEN Volgende week
zullen er in het Rijnlands
Lyceum twee vrije produc
ties opgevoerd worden.
Dinsdagavond vindt een her
haling plaats van „Slippers".
Zaterdagavond volgt dan "Ket
bekende successtuk van Jan
de Hartog „Hot Hemelbed"
met in de hoofdrollen Kitty
Janssen en André van den
HtUVjlL Belangstellenden
moeten wij er echter op wij
zen dat beide voorstellingen
ai geruime tijd uitverkocht
zijn.
V
