Tranen en
emoties bij
weerzien
Alleen bij noodweer mochten
en moesten mariniers schieten
£etdoe6oma/nt
SPANNING IN
LEGE KERKZAAL
NOG VOELBAAR
„Ik ben en
blijf altijd
hun vriend
Marijnen zeer verheugd
over goede afloop
Arts bezocht gegijzelde
hartpatiënt in kerkzaal
ONDERZOEK HERKOMST
WAPENS AL BEGONNEN
PATER DE BOT:
GEEN HELDENROL VOOR TAMIMAH
DONDERDAG 31 OKTOBER ld/4
LEIDSE COURANT
Opgelucht
Een ontroerde mevrouw en een opge- als gegijzelden in de kerkzaal van de Sche-
luchte heer Klerkx, kort na hun bevrijding veningse gevangenis.
Tranen en emoties van de weggevallen spanning
overheersten bij het weerzien van de gegijzelden en
hun familieleden, vanmorgen in alle vroegte. In de
vele gezinnen heerste grote opluchting over de late,
maar goede afloop van het drama. Door het wegval
len van de enorme, dagenlang durende spanning
ontstonden er, eerst in het opvangcentrum voor
familieleden in het Haagse politiebureau en later ling begon was er volgens fami
bij de families thuis, emotionele taferelen, waarbij
de slachtoffers van de gijzeling nog zeer duidelijk
onder de indruk waren van het voor hen toch nog
onverwachte krachtdadige optreden van de mari
niers in de gevangeniskerk".
,Jk
dolgelukkig, dat ik
zelfs de politie wel had kunnen
Aldus mevrouw Lui
de spanning nog wel te dragen.
Mijn man heeft nog met de
daders zitten kaarten",
ten kort na de vrijlating van De ontknoping met het intimide-
haar man. „Hij heeft gezegd, rende machtsvertoon
dat hij nu weet wat angst is.
Het begin en het eind van de
gijzeling waren het ergste. Tij
dens het eindeloze wachten was
i heeft de gegijzelden
het meest aangegrepen. De heer
Kahmargi, broer van de gegij
zelde organist: „De vreugde van
de vrijlating overheerst op dit
moment alle emoties, maar
mijn broer is zo vreselijk ge
schrokken toen de daders wer
den overvallen, dat hij nu nog
steeds niet kan vertellen hoe
erg het was. Doordat alle span
ning nu ineens is weggevallen,
is hij nog niet in staat een
woord uit te brengen. Met hor
ten en stoten probeert hij zijn
vrouw en familie te zeggen hoe
het is geweest. Iedereen is vol
lof over het optreden van de
mariniers en politie. Ook de
familieleden, die geweldig zijn
opgevangen".
Na de eerste schrik toen de gijze-
lieleden van enkele gegijzelden
een vrij ontspannen sfeer. Tot
één nacht voor de ontknoping.
Toen werd er steeds minder
gesproken tussen de daders en
de officiële instanties, waar
door de spanning steeg.
Eén van de bestuursleden van het
zangkoor, die aanwezig was
toen de gegijzelden in het op
vangcentrum van het politiebu
reau met hun familieleden wer
den herenigd vertelt over dit
weerzien: „De spanning viel
pas echt weg toen de familiele
den de gegijzelden in levende
lijve voor zich zagen. Toch ver
liep deze ontmoeting vrij rustig.
Een enkeling moest wat tranen
wegwerken. Eerst werd er een
paar minuten in de eigen gezin
nen gepraat. Toen werd het ge
sprek meer algemeen. Over de
gebeurtenissen zelf werd nog
weinig gesproken".
Gisteravond werd de heer Van
Limbergen, die hartpatiënt is,
reeds vrijgelaten, waarop zijn
zoon reageerde: „Wat geweldig,
dat hij weer thuis is. De span
ning was enorm, we zijn de
laatste dagen door een hel ge
gaan".
De Haagse burgemeester mr. V. G. M. Marijnen heeft direct na de
afloop van het gijzelingsdrama met alle vrijgelaten gegijzelden
gesproken. Omstreeks zes uur vanmorgen, twee uur nadat de
mariniers de gevangeniskerk binnenvielen, verliet hij het gevange
niscomplex en verklaarde dat de gegijzelden weliswaar zeër geë
motioneerd waren maar de gijzeling goed hebben doorstaan.
De burgemeester, die de gehele nacht in de gevangenis is geweest,
zei „zeer verheugd te zijn dat de gijzeling zo goed is afgelopen".
Volgens hem veroorzaakte de mariniers-actie een „enorm schrikef-
fect" in het kerkzaaltje.
Een arts van de Haagse G.G. en
GD. heeft naar na bekend is
geworden begin deze week een
bezoek gebracht aan de gister
avond vrijgelaten hartpatiënt
C. van Limbergen, een van de
koorleden die bij de gijzelings
actie van de vier gedetineerden
in de Scheveningse gevangenis
betrokken is geweest Volgens
de GG en GD was het bezoek
dat de arts aan de gegijzelde
hartpatiënt heeft gebracht
slechts van korte duar. Het
bezoek volgde op een verzoek
dat vanuit de kerkzaal aan de
autoriteiten in het crisis-cen
trum binnen de gevangenis
was gedaan. Niet bekend is
gemaakt of de patiënt zelf om
het artsenbeaoek heeft ge
vraagd of dat dit op iniUatief
van de vier gewapende gedeti
neerden heeft plaatsgevonden.
Ook over de situatie in de
kerkzaal kon men bij de GG
en GD niets vertellen. Bij dit
bezoek heeft de arts nog ge
tracht de heer Van Limbergen
uit de kerkzaal te krijgen maar
de gevangenen wilden daar op
geen enkele wijze aan voldoen.
De gezondheidssituatie van de
man zou redelijk zijn geweest
EEN GROOT AANTAL NEDERLANDERS, in het bijzonder de
gegijzelden, hun familie en vrienden, is vanmorgen opgelucht aan
de nieuwe dag begonnen. In een goed voorbereide en bliksemsnelle
coup hebben de mariniers vannacht rond 4 uur de gegijzelden In
de Scheveningse gevangenis weten te bevrijden en do vier gedeti
neerden weten te overmeesteren. Zonder een druppel bloed. Deze
prestatie verdient aller hulde.
DE GEGIJZELDEN blijken zich geestelijk ongelooflijk goed gehou
den te hebben. Dit treft temeer, omdat een aantal van hen meer
dan honderd uren in immense spanning hebben moeten leven.
Dankzij een zorgvuldig opgesteld en uitgewerkt plan hebben de
daarbij betrokken autoriteiten deze slopende spanning niet langer
laten duren dan strikt noodzakelijk geworden was.
BIJ ALLE VREUGDE blijven verschillende vragen over. Het is
nu niet het moment om daarop reeds te wijzen. Bekend is echter,
dat minister van Agt en zijn direkte medewerkers in het crisis-cen
trum deze vragen eveneens gesteld hebben en op korte termijn
een antwoord verwachten. Eerst dan zal het totale gevangenis beleid
aan de orde moeten komen. Daarop hebben de bewaarders recht,
maar ook iedereen, die, zoals thans gebeurd is, het slachtoffer
dreigt te worden van fanatici. Iedereen, die het wel en wee van
de mens ter harte gaat, zal ook een behandeling van gevangenen
volgens nieuwe inzichten toejuichen. Maar dat mag niet meer ten
koste gaan van wie ook.
NEDERLAND heeft opnieuw in «eer korte tijd een ernstige les
geleerd.
WERK POLITIE IN DE KNEL
De Haagse politie heeft permanent zestig man ingezet gehad bij de
gevangenis in Schevemngen, waarvan cr vijftien rondom hex
complex stonden, vijftien binnen waren en vijftien in de buurt
van de gevangenis waren gestationeerd. Bovendien waren er
voortdurend vijftien kaderleden aanwezig, waarvan een aantal
's nachts in het gevangeniscomplex sliep. Al deze politiemensen
waren onttrokken aan de gebruikelijke bezetting, zodat "het
normale werk zeker in het geding was", aldus een woordvoerder
van de politie. "Alle mensen van de mobiele eenheid waren uit
de surveillance gehaald.
De spanning van ruim 101 uur gijzeling
duidelijk voelbaar, stchtbaar cn te ruiken In het kerkzaaltje van
de Scheveningse gevangenis, waar het drama zich beeft afge»
spec ld. Voelbaar, omdat er nog ao goed als niets was opgeruimd,
en de stoelen nog zo stonden als de afgelopen dagen steeds
gestaan moeten hebben: een groepje van ongeveer 15 achter In
de hoek, ongeveer acht rond een tafeltje In het midden van de
kleine ruimte en een paar op het altaar. Zichtbaar aan de vrij
omvangrijke vernielingen die ln de ruimte zijn aangebracht. Te
ruiken, oendat de 1 licht van de lichtbommen waarmee de bevrij
dende mariniers vanmorgen verwarring saaiden onder het kwar
tet gedetineerden nog tot ver bulten het zaaltje hing.
Het kerkzaaltje maakte een uiterst rommelige indruk. Niet nllecn
door de her en der verspreid staande kratten met lege flesjes en
de dikke laag as op de vloer op de plaats waar een deel van
de gegijzelden gezeten moet hebben, links achterin de zaal, maar
ook doordat er op een aantal plaatsen gebroken flessen logen,
er een grote stekkerdoos losgetrokken was en de voorzijde van
de gemetselde verhoging waarop het altaar geplaatst is fors
beschadigd leek. Een aantal ruitjes lag aan scherven, de zwarte
blinderingen waren stukgesneden.
In de kleine ruimte die aan het zaaltje grenst, en die o m. als sacristie
dienst doet, lag een heiligenbeeld aan diggelen, en heorstte ook
verder grote wanorde. Buiten het zaaltje bleek de ruit van de
toegangsdeur van de toiletruimte stuk geslagen.
Opmerkelijk bij al deze ravage was overigens de zo op het oog nog
vrijwel gave staat, waarin het plafond van het kerkzaaltje verkeer
de, hoewel daarop door mariniers waarschuwingsschoten gelost
zijn.
De Nederlandse regering is to's. Dit verklaarde minister
reeds een onderzoek begonnen Van Agt van justitie vanmorgen
naar de herkomst van de wa- na afloop van de gijzeling. "Dit
pens, die de vier gedetineerden is een situatie, die werkelijk niet
tijdens de gijzeling bij zich droe- meer mag voorkoi
gen. Zij waren in het bezit van men er geen gen
twee pistolen en enkele stilet- aldus de minister.
De ravage in de kerteaal van de Scheveningse gevangenis waar de gegijzelden bijna 104 uur zijn vastgehouden.
„Ondanks alles zijn het toch nog steeds mijn jongens. Ik
ben en zal altijd hun vriend blijven wat er ook gebeurt
Als het dan ook aan mij sou liggen zon ik het koor
verzoeken gewoon door te gaan met het zingen voor de
gevangenen". Dat was vanmorgen vroeg de eerste reaktie
van gevangenisaalmoezenier pater A. de Bot (59), een van
de slachtoffers van het gijzelingsdrama. Hij leek vanmorgen
kort na zijn thuiskomst in het huis van de paters Redempto
risten aan de Laan Copes van Cattenburch nauwelijks onder
de indruk vaQ het gebeurde. Gekleed in pyama, voorzien
van een zware baard en ondanks zijn vermoeidheid toch
in een opmerkelijke conditie vertelt pater De Bot kort over
zijn ervaringen.
„Ik vind het bijzonder moeilijk om over de gebeurtenissen
binnen het kerkzaaltje van de gevangenis te praten, want
ik moet tenslotte gewoon met de jongens verder. Vast staat
in ieder geval dat ik me vrijwel de gehele gijzelingsperiode
erg rustig heb gevoeld en bepaald niet zenuwachtig ben
geweest. Zelfs tijdens de tweede dag van de gijzeling toen
de daders zeiden een „lijk" naar buiten te willen gooien en
zij dreigden mij als eerste te zullen neerschieten bleef ik
rustig. Ik had me hier geestelijk namelijk al helemaal op
voorbereid. Toen er echter niets gebeurde en de daders
bovendien aan de gegijzelden verzekerden dat ze mij niet
zouden doodschieten, maar alleen neerschieten brak de span
ning onder de koorleden. Op dat moment was het voor
iedereen duidelijk dat de mannen ons niets zouden aandoen
en hing er ondanks alles tenslotte een gezellige sfeer. En
dat was zeker ook te danken aan het moedige gedrag van
alle gegijzelde koorleden".
Een zeer vermoeide pater drs. A. de Bot: Als het aan
mij ligt moet het koor gewoon doorgaan.
(van een onzer verslaggevers)
„Bij het uitvoeren van de verras
sende overrompelingsactie die van
morgen een einde heeft gemaakt
aan de gijzelingsaffaire in de Sche
veningse gevangenis zijn wij er
zeer principieel vanuit gegaan dat
bij de actie geen of in ieder geval
zo weinig mogelijk geweld ge
bruikt zou moeten worden. Het
sparen van de levens van de vijf
tien overgebleven gijzelaars is1
daarbij een van de allerbelangrijk
ste argumenten geweest We wisten
dat zich in de kerkzaal de situatie
zou kunnen voordoen dat de Mari
niers uit noodweer souden moeten
schieten. Alleen in dat geval zou
er geschoten mogen of selfs moeten
worden. Maar gelukkig beeft dat
zich ln de kerkzaal niet voorge
daan. De zaak is succesvol en zon
der bloedvergieten verlopen. De
gedetineerden zullen niet de kans
krijgen zoiets te herhalen."
|Dit zei minister A. van Agt van Justitie
vanmorgen op een persconferentie die kort
na het aflopen van de gijzeling in het gevan
geniscomplex werd gegeven. De heer Van
Agt stelde nadrukkelijk dat niet bekend zal
worden gemaakt op welke wijze precies een
einde aan de gijzeling in de gevangenis is
gemaakt
„De techniek en de taktick die wij bij de
actie hebben gevolgd wordt niet onthuld. Wij
hopen dat we niet nog eens met zo'n zaok
worden geconfronteerd maar voor eventuali
teiten zullen over feitelijke details geen me
dedelingen worden gedaan. Wel liet-de mi
nister los dat bij de actie, die de goedkeu
ring had van alle autoriteiten uit het crisis
centrum, een verbijstering in de kerkzaal
moest optreden. „In de korte verstarring die
dan optreedt kunnen de Mariniers de zaak
onder controle krijgen. Honderd procent
zekerheid heb je echter nooit, maar er is
'gezocht naar mogelijkheden dit te voorko
men", aldus minister van Agt
Procureur-generaal Van der Feltz voegde
daaraan toe dat men aan de hand van de
ervaringen in dit gijzelingsdrama overigens
niet beschikt over een draaiboek voor moge
lijke toekomstige gijzelingen.
„Hoewel wij nu een grote brok ervaring
hebben opgedaan en veel hebben geleerd
blijft iedere gijzeling zijn eigen strategie en
eigen techniek eisen", aldus baron van der
Feltz.
De procureur-generaal stelde voorts dat het
volgens hem de eerste maal in de geschiede
nis was dat met succes, dus zonder doden
of gewonden, na het volgen van een harde
lijn een einde is gemaakt aan een gijzelings
zaak. „En dat danken wij vooral aan het
optreden van de Mariniers die zich op een
voortreffelijke wijze hebben onderschei
den."
De Haagse hoofdcommissaris van politie, dr.
C.N. Peijster, die verantwoordelijk was voor
de uitvoering van de vcrrassingsactie van de
Mariniers, deelde tijdens de persconferentie
mee dat de inzet van de Haagse politie
kleiner is geweest dan bij do recente gebeur
tenissen in de Franse Ambassade toen Den
Haag voor de eerste maal door een gijzeling
,werd opgeschikt.
„Bij deze gijzeling hadden wc zestig man
ingeschakeld die werden geassisteerd door,
twintig van bijstandskorpsen uit de omge
ving."
Omtrent de wapens die de gevangenen in
hun bezit hadden deelde de hoofdcommissa
ris mee dat een ervan een omgebouwd
alarmpistool was. „Doordat het naamplaatje
op het pistool was vervangen door het
naamplaatje van een bestaand pistool was
herkenning zeer moeilijk. Overigens is cr
tijdens do gijzeling met beide pistolen een
maal geschoten. Het eerste schot viel tijdens
het begin van de gijzeling cn het tweede
Werd tijdens een van de afgelopen dogen
gelost"
Timlmih, de Palestijn waarom de gijzelingsactie aanvankelijk
begonnen was, heeft volgens staatssecretaris Glastra van Loon
van Justitie en procureur-generaal Baron van der Felts „geenszins
een heldenrol gespeeld". Deze Palestijn weigerde van het begin
af aan zich bij zijn landgenoot Nuri te voegen in de kerkzaal
van de gevangenis en heeft enkele malen geprobeerd hem te
bewegen met de gijzelingsactie te stoppen.
Sr is volgens dc staatssecretaris „geen enkele reden om Tamimah
voor zijn aandeel in dc kwestie te belonen". De Palestijn blijkt
tijdens de ruim honderd uur van de gijzeling vaak tegenstrijdig
gereageerd te hebben en hij toonde zich in het algemeen nogal
wankel. Met zeer veel nadruk verklaarde Baron van der Feltz dat
door dc justitie geen enkele druk is uitgeoefend op Tamimah en
dat hij voortdurend vrijuit heeft kunnen spreken.
