§<ii«
jj jw
Cinéclub Leiden: doorn in oog van
plaatselij ke bioscoop-exploitanten
NIEUWE KOMEDIE SPEELT
EENAKTERS VAN BRECHT
N RIJNLANDS LYCEUM
Leven in oorlogstijd
tweede helft van
de zestiende eeuw
HA':s£
Tsjechisch
Zwarte Theater
naar Leiden
TERDAG 5 OKTOBER 1974
leidse courani
5
Leiden
ultureel
nu i .13
--X» J
in
-• -1
t i£ v /»S
[DEN Ton Crone is stafme-
ewerker van het Kreatief Sen-
um aan de Breestraat en
aarnaast lid van een collectief,
at de Leidse Cinéclub, gehuis-
est op de eerste etage van het
tntrum, vanaf het begin op 20
lei '71, draaiende houdt. Hij is
en van de belangrijkste steun-
ilaren van de organisatje, die
groot gedeelte van de pro-
rammering voor zijn rekening
eemt. Ton is het niet eens met
relevante opvatting, dat film
5 is, dat je als toeschouwer
Heen passief kunt ondergaan,
'anuit die gedachte ontstond
rie jaar geleden de Cinéclub;
tn doorn in het oog van de
laatselijke bioscoopexploitan-
,Zij zien film puur als amuse
ment en gaan voorbij aan elke
politieke gedachte, die er vaak
achter schuil gaat. De vervlak
king, die hiermee in de hand
wordt gewerkt is enorm. Ciné
club komt daar bewust tegen in
opstand. Je moet wat aan een
voorstelling hebben, er later
wat mee kunnen doen. Wij ver
tonen dan ook allen geenga-
geerde films, die inzicht geven
in het maatschappelijk leven en
het functioneren van de enke
ling daarin. Films, die nauw
aansluiten bij de problematiek
van vandaag.
altijd bij je doelstelling te blij
ven. Dat was het zeker in het
begin. Het aanbod van films is
klein. Inmiddels is de vraag
toegenomen en zijn er op meer
plaatsen in het land soortgelij
ke organisaties begonnen. Na
deel is natuurlijk wel, dat de
meeste films uit het buitenland
géimporteerd moeten worden.
Het zijn vaak oude films, die
normaal gesproken niet meer
vertoond worden, of films, die
in Nederland helemaal nooit ge
draaid zijn.
Leids Journaal
Buitenland
„Het is zonder r
Er wordt hier trouwens voor ons
weinig of niets gemaakt. Ik heb
moeilijk om dan ook nog steeds de hoop,.
dat we in de toekomst zelf kun
nen gaan filmen. Mijn grootste
wens is bijvoorbeeld om een
„Leids Journaal" te maken,
waarin actiegroepen en andere
groeperingen en instellingen
hun zegje kunnen zeggen. Het
is een kostbare zaak, daar ben
Ton van Brussel
ik me van bewust. Dat is ook
de reden, dat het tot nu toe nog
een wens is gebleven. Het Film
huis, enige tijd geleden jn Lei
den opgericht, is hier ook een
groot voorstander van. Zij zijn
destijds begonnen om alles wat
er hjer op filmgebied gebeurt te
coördineren. Meer gëengageer-
de films naar Leiden te halen
en vooral meer voorlichting te
geven op scholen en in vor
mingscentra. Helaas lukt dit tot
nu toe nauwelijks. De biosco
pen willen er zo wie zo niets
van weten. Zij beschouwen ons
als een concurrent. Een tijdje
terug werd dat heel duidelijk,
toen we „Butch Cassidy and
the Sundance Kid" tegelijk met
een plaatselijke bioscoop op het
programma hadden. Onze toe
gangsprijs, twee gulden, is la
ger dan die van hen. Dat bete
kende moeilijkheden met de
bioscoopbond, die er toe leid
den dat wij niet mochten
draaien".
Werden er in '72 nog maar 80
films gedraaid, in '73 steeg dit
aantal tot 104. Elke vrijdag
avond om tien uur wordt met
de voorstelling begonnen. Soms
is dat een lange film, in andere
gevallen verschillende korte.
Bij de ingang krijgt elke bezoe
ker een stencil met een korte
inhoud van de vertoonde film,
om niet helemaal onbeslagen
ten ijs te komen. Na afloop
worden in de bar beneden of
ergens anders de ervaringen
uitgewisseld. De groep van re
gelmatige bezoekers varieert
van werkende jongeren en sch
olieren tot echte cinéfielen. Drie
maal per jaar organiseert Ciné
club een filmweek, waarbij in
de meeste gevallen een nieuwe
groep bezoekers te signaleren
Met de film sectie van K O en
met Lak-Cinéma bestaan goede
contacten. Toch moet er vol
gens Ton Crone nog een hoop
gebeuren. „Het blijft moeilijk
om de mensen te tüereiken. Fi
nancieel draaien we meestal
quitte, met een gemiddeld be
zoekersaantal van 50. We pro
beren nu zoveel mogelijk onze
voorstellingen aan te kondigen
en uiteraard de contacten uit te
breiden. Samen met het Vrou
wencafé van het Praethuys»
gaan we nu een filmfestival or
ganiseren. We zijn daarvoor
nog op zoek naar „feministi
sche films". Je begrijpt dat die
ontzettend moeilijk te vinden
zijn".
Wie volgende week za
terdag naar het toneel wil,
heeft grote kans dat hij alleen
maar bij werk van Bertold
Brecht terecht kan. De meeste
aandacht gaat natuurlijk naar
ie Koninklijke Schouwburg in
:n Haag. Daar treedt die
ond het Deutsches National-
eater uit TVeimar (DDR) op
et „Der Kaukasische Krei-
dekreis", het bekende stuk dat
..enkele jaren geleden in het
Holland Festival zo'n opzien-
barende uitvoering beleefde
met Lia Dorana en Bob de
Lange in de hoofdrollen.
Leiden gaat het misschien min
der authentiek toe, maar in ie
der geval voor de meesten beter
i, lerstaanbaar. De Nieuwe Ko
medie speelt dan namelijk in
het Rijnlands Lyceum twee' ee
nakters in de regie van Heieen
Meurs. Het gaat hier om
twee minder bekende stukjes
Brecht, die tot voor kort
nog nooit in Nederland, waren
opgevoerd.
oudste van de twee is „De
uitzondering en de regel", door
Brecht omstreeks 1930 geschre-
samenwerking met Elisa
beth Hauptmann en Emil Burri.
Het stramien is typisch Brech-
tiaans: er wordt een moderne
(abel „verteld" die op ondub
belzinnige wijze wijst op actue
le toestanden en opvattingen.
Het verhaal schetst een koop
man een gids en een koelie, die
lamen door de woestijn op weg
rijn. Als de koopman de gids
ontslagen heeft, vermoordt hij
kort daarna de koelie. De recht
bank spreekt hem echter vrij
moord. De koelie was we-
aar geen kwaad van plan,
maar als zodanig vormde hij
een uitzondering op de regel en
daar kon de koopman geen re-
Een scene uit een van de moderne fabels van Bracht.
kening mee houden.
Het interessante van dit stuk is,
dat Brecht later voor het com
munistische blok een andere
versie schreef, waarin de koelie
de koopman vermoordt. Ook
hier volgt vrijspraak op exact
dezelfde gronden.
en Polen), maar die geen hand
naar ze uitsteekt als ze ten on
der gaan.
„Dansen" ontstond in 1939, toen
de spanning in Europa ten top
gestegen was. Hoofdpersoon is
de eigenaar van een varkens-
fokkerij, die nauwe betrekkin- Voor deze uitvoering door de
gen onderhoudt met zijn buren Nieuwe Komedie werd gebruik
gemaakt van de muziek, die de
\Oostenrijk, Tsjecno-Slowakije componist Paul Dessau voor
beide stukken schreef. Het ar
rangement werd verzorgd door
Henk van Dijk. Zowel „Dan
sen" als „De uitzondering en de
regel" werd vertaald door Peter
Verstegen.
Paul Korenhof
EIDEN De expositie in de
100-jarige Lakenhal over het
beleg van Leiden in de tweede
helft van de zestiende eeuw om
niet minder dan 300 num
mers en is onderverdeeld in een
aantal rubrieken. Vele perso
onder wie koningin Ju
liana en instellingen stonden
voorwerpen voor deze tentoon-
ttelling af. Onder de bruikleen-
mag vanzelfsprekend
het Leids archief worden ge
noemd, die overigens zij het
andere opzet eveneens
ten tentoonstelling aan het ju
bileum wijdt onder het motto
-de viering van 3-Oktoberdag
in de loop der tijden",
rubrieken zijn onder meer de
tó-jarige oorlog vanzelfspre
kend De omstandigheden toen.
de krijgsverrichtingen en de
«tiddelen, getoond in voorwer
pen. portretten, kaarten en alle-
Joricn. Onder de rubriek „de
mleiding op het beleg" worden
onder meer een aantal voorwer
pen getoond, die hebben toebe
hoord aan Willem van Oranje,
psalmboekje en een
lordelmes, thans nog in het be-
koningin Juliana,
torts zijn er oude plattegronden
van Leiden, uit die tijd stem
men de wapens en wapenrus
tingen, die gedeeltelijk behoren
tot de collecties van het Leids
legermuseum en uit het eigen
de Lakenhal.
Expositie in De Lakenhal
Naast de catalogus van vuui wer
pen op, de tentoonstelling „Lei
den '74" is er ook een paper
back uitgekomen onder dezelf
de titel als die van de expositie.
Dat boek is voorts in tegenstel
ling tot de catalogus, fraai geïl
lustreerd en bovendien geven
de scribenten der verschillende
bijdragen meestal uitgebreide
bronvermeldingen. Dit dan ten
nutte van die lezers die er nog
meer van zouden willen weten.
Het boek opent met een korte
.kroniek van Leiden en omstrr-
ken. loopnde van 8 oktober 1573
de dag waarop de Spanjaarden
het beleg van Alkmaar opbra
ken, tot oktober 1574. Die kro
niek werd samengesteld door
<lrs. Ingrid Moerman, w«
schappelijk medewerkster
bezit v
Met betrekking tot het beleg zelf
worden de zgn. schansen ge
toond en zijn er portretten van
de Spaanse aanvoerders en die
van de verdedigers als v.d.
Werf en de bij Mook gesneuvel
de broers van de prins van
Oranje. Ook is er een collectie
noodmunten uit de periode van
het beleg, waaronder er zijn die
zelfs van papier zijn gemaakt.
De periode van het ontzet wordt
ingeleid met een portret van
Willem van Oranje, getekend
door Isaac Claez. Swanen-
burgh, die niet alleen schilder
was, maar ook vijf maal burge
meester van Leiden is geweest.
Vele andere voorwerpen uit die
dagen completeren de rubriek.
Er worden beelden gegeven van
het familieleven uit die tijd, de
ontspanningsmogelijkheden
van de burgerij, het bestuur uit
die dagen, handel en nijverheid,
de godsdienst (door o.m. enkele
der beroemde motetboeken uit
de Pieterskerk en uiteraard
schendbladen tegen de toenma
lige Paepse Kercke en haar be
dienaren. Een portret van Cor
nells Musius, die in Leiden door
toedoen van Lumey werd ver
moord, ontbreekt evenmin.
Ook het onderwijs werd niet ver
geten. noch armen- en zieken
zorg. kunsten en letteren en
drukkers en uitgevers. Het is
een wat droge opsomming, men
moet dat alles zelf gaan bekij
ken aan de hand van de catalo
gus. Van de bezoeker wordt
entreegeld gevraagd, maar die
is zd gering dat het geen Leide-
naar mag weerhouden de La
kenhal te betreden, maar gedu
rende de zondagen in de maand
november is de toegang vrij.
het
G. 't Hart schrijft over Rijnlands
bestuur en waterstaat rond be
leg en ontzet, ir. H. A
Oerle wijdt o.a. een artikel
de rol van de schansen bij het
beleg.
E. J A van Beek laat het licht
schijnen over de Leidse
ten, die tijdens het belee zijn
geslagen en ars. M. Wurtbain
wijdde een opstel aan twee
stukken Leids zilver rond die
periode.
WILLEM PRINS
iiniiiiniiiiiiiuiiiiiiiiiM
Enkele medewerkers van het Zwarte Theater uit Praag.
Leiden „Legenden van het oude Praag" is de titel van het ni<
programma van hel Tsjechische Zwarte Theater, dat volgende
week vrijdag in het Rijnlands Lyceum te zien is. Dit is een
avondvullend theaterprogramma, waarbij wordt voortgebouwd op
het zogenaamde „zwarte kabinet". Deze merkwaardige theater
vorm is in feite het tegenovergestelde van het aloude schimmen
spel. Bij het „zwarte kabinet" vindt de voorstelling namelijk plaats
op een geheel zwart toneel, dat zodanig wordt belicht, dat alleen
die acteurs, actrices en voorwerpen zichtbaar zijn, die het verhaal
uitbeelden. De overige medewerkers (en dat kunnen er zeer velen
zijn) en de technische hulpmiddelen zijn helemaal in het zwart
gehuld, zodat zij kunnen deelnemen aan de actie op het toneel
zonder dat zij door het publiek waar te nemen zijn.
Dat door deze manier van werken de meest vreemde optische
effecten kunnen worden bereikt, is wel duidelijk, maar het is nog
veel boeiender om te zien hoe zo een heel avondvullend program
ma in elkaar wordt gezet.
De Tsjechische poppenspeler, acteur, componist, schrijver, regisseur
en decorontwerper Jiri Srnec werkt al twaalf jaar lang met zijn
mensen op deze basis en behalve in hun vaderland zijn zij
onderhand in ongeveer heel Europa opgetreden. Aan hun succes
komt nog lang geen einde en de voornaamste oorzaak daarvan
is, dat zij erin geslaagd zijn met deze schijnbaar naïeve kunstvorm
volledig „volwassen" voorstellingen te geveb. Degenen die ander
half jaar geleden het programma „Diluvium" hebben gezien, weten
wat ik bedoel. Wie het echter nog niet weet, mist een geweldig
brok theaterervaring.
Paul Korenhof
tllllllllllllllllllllllllilll
Leiden Met ingang van
mqrgen begint het Leids
Poppentheater aan de Mid
delweg 19c weer met een
nieuwe serie voorstellingen.
Elke zondag om half drie zijn
kinderen en uiteraard ook
hun ouders van harte wel
kom. De toegangsprijs, inclu
sief koffie of limonade be
draagt 2.-
Waar naar toe?
ZATERDAG 5 OKTOBER
Leiden-Ciné Club; filmvoor
stelling „De strategie van de
spin", van Bernardo Berto-
lucci, aanvang 22.00 uui
de bovenzaal van het Krea
tief Sentrum.
ZONDAG 6 OKTOBER
Leidon-poppentheater: p
penkastvoorstelling, a
vang 14.30 uur. Middelweg
19c.
DINSDAG 8 OKTOBER
Lciden-Stadsgehoorzaal: con
cert door het Rotterdams
Philharmonisch orkest o.l.v
Edo de Waart, aanvang 20.15
VRIJDAG 11 OKTOBER
Leiden-Rijnlands Lyceum: to
neelvoorstelling „Legenden
van het oude Praag", door
het Zwarte Theater, aan
vang 20.15 uur.
Leiden-Hot House: optreden
kwintet Jan Rath-Boy Raay-
makers, aanvang 22.00 uur.
Leiderdorp: Dorpskerk: een
avond met Olaf Viruly, aan
vang 20.00 uur.
ZATERDAG 12 OKTOBER
Leiden-Rijnlands Lyceum: to
neelvoorstelling „De uitzon
dering en de regel" door dc
Nieuwe Komedie, aanvang
20.15 uur.
Sfeervol werk
van Nel Pot in
,,De Schakel"
LEIDSCHENDAM In het
stiltecentrum „De Schakel"
in het woelige hart van
Leidscnhage exposeert tot 1
november a.s. de kunstena
res Nel Pot een aantal van
haar werken.
Na een opleiding aan dc Kon.
Haagse Academie verbleef
zij een viertal jaren in Indo-
ncsié, woonde vervolgens
enkele jaren in Vught
streek toen neer in Leid-
schendam, waar zij zich ves
tigde als tekenlerares M.O.
Haar werk treft door een grote
mate van sfeer. Haar palet
is niet uitbundig, grijzen
voeren de boventoon en
slechts een enkel werk op
deze tentoonstelling is wat
uitbundiger van kleur. Daar
naast is zij een uitstekende
tekenares van sfeervolle
prenten. Zij weet zich toorts
sterk te beperken, er is nim
mer een compositair teveel
in haar werken, die daar
door aan indringende zeg
genskracht wezenlijk win
nen. Ook in de keuze van
haar objekten weet zij zich
sterk In te tomen.
Goede voorbeelden daarvan
zijn een aantal pastels van
een groep strandstoelen. Het
geheel is overwegend in een
nevelig grijs geschilderd.
Ondanks het geringe
schil in de twee bladen, to
nen deze toch weer een ge
heel eigen karakter door de
enkele kleine wijzigingen in
de compositie.
Sfeervol is ook „Polder", rus
tig en wijds. „Flats" geeft
een goede weergave van het
compacte leven in j
woonmassa. In „Stammen-
bos" verwerkt zij echter oen
heel andere stijl van recht
toe rechtaan. Er zit wel een
fraai perspectief in, maar
het blijft al met al toch wel
erg nuchter en mist de in
haar andere werk zo fraaie,
sfeer.
In een serie werken uit de
Levant, waaronder Rhodos
viel mij het meeste op „Stad
op Kreta" door het
mooie wit en dc opvallende
compositie. Een aantal goe
de pentekeningen tonen een
andere kant van haar talent.
Subtiel opgebouwd uit klei
ne streepjes met uitgekiende
uitsparingen in het wit.
Er «ligt ook oen map met teke
ningen, waaronder een aan
tal karakteristieke mam
koppen. Er is ook een zeer
mooie aquarel bij. een stille
ven van wat appelen en
fel-oranje kom. Een prachtig
blad. Men verzuime niet de
ze map eens rustig door te
bladeren. Bovendien
prijzen daarvan zijn pser
matig.
WILLEM PRINb
