Maar welk nieuw
toestel komt terug?
„Incidenten in gevangenis
blijven toenemen
De Starfighter moet weg.
Voorzitter Blok van B. W. O-
1974,
De Franse Mirage F1.
De Amerikaanse „Cobra"
Van onze luchtvaartredacteur
Saab ofCobra: wil de werkelijke
opvolger /'an de Starfighter
voor de koninklijke luchtmacht
nu óórvliegen?! Het lijkt op
een spel van één van de drie
maar het is een keihard spel
waarbij het om miljarden gaat.
Het bedrijf immers dat de or
der binnenhaalt is voor jaren
uit de v/erkgelegenheidsproble-
matiek, terwijl in Nederland
ook een aantal bedrijven weer
kunnen rekenen op een flinke
orderportefeuille. Overigens is
dat geen nieuws, want het is
voorwaarde van de aankoop
commissie van defensie die er
op uittrekt om de offertes te
bestuderen.
Hetzelfde zelfde vond ook p'aats
toen er helikopters in Frankrijk
gekocht werden. De Alouettes
werden door de fabriek als
bouwpakket geleverd en onder
meer in Hoogeveen bij de N.V.
Lichtwerk thans dochter van
Fokker/V.W.F. geassemb ,eerd.
Bij het drietalopvolgers dat we
noemden is een vierde in het
gedrang gekomen. De Tweede
Kamer heeft inmiddels wel ge
vraagd waarom men niet is
gaan praten met de Engelse
Jaguar-fabrikant, jaguar-fabri
kant, welk toestel stukken
goedkoper is dan de genoemde
drie. Minister Vredeling heeft
dit toestel destijds gezien en hij
zag er wel brood in ook al
omdat zijn defensiebudget met
500 miljoen besnoeid werd.
Bij dit alles is nog een ding van
belang: welke taak heeft onze
luchtmacht eigenlijk binnen de
Navo? Moet Nederland alleen
steun verlenen aan grondtroe
pen of moet het ook vijandelij
ke toestellen aanpakken, die
ons luchtruim of dat van de
bondgenoten binnendringen?
Of heeft onze luchtmacht
straks de taak bijvoorbeeld een
eventuele vijand aan te vallen?
Antwoord op deze vragen krij
gen, betekent dat men een aan
tal eisen die men moet stellen
bij de aankoop van vliegtuigen
eventueel kan herzien, zelfs kan
laten vervallen. Er is namelijk
geen toestel aan de markt dat
voor allegenoemde opdrachten
geschikt is.
Er zijn voor minister Vredeling
nog meer problemen: de Cobra
namelijk moet in Amerika nog
op de band gezet worden. De
Mirage is in Frankrijk al in
produktie, terwijl de aankopp
van de Zweedse toestellen in
tijd van oorlog problemen kan
geven voor wat betreft onder
delen. Zweden namelijk is en
blijft neutraal, is geen Navo- en
geenE.E.G.-lid.
De Jaguar is een Frans-Britse
coproduktie die inEngeland zo
wel als in Frankrijk al operatio
neel is. Het is een toestel dat
vol zit met de modernste navi
gatie- en vuurleidingsappara-
tuur. Het kost elfmiljoen gulden
en is dus stukken goedkoper
16
17
■H
De Zweedse Saab 37 Viggen
dan de Cobra. Het is bijzonder
geschikt voor zeer snelle aan
vallen op gronddoelen, voor het
ondersteunen van grondtroepen
en het aanvallen van vijandelij
ke knooppunten. Het toestel
vliegt sneller dan de in gebruik
zijnde luchtverdedigingsraket
ten raketten en is zo wendbaar
dat raketten, afgevuurd uit vij
andelijke toestellen gemakke
lijk ontweken kunnen worden.
De navigatie- en gronddoelop-
sporingsapparatuur is met een
laserstraalapparatuur toege
past, die gekoppeld is aan de
radar. Deze apparatuur projec
teert tijd en plaats desnoods op
het glas van de vliegerhelm di
rect dus voor de ogen van de
piloot. Drukt hij op het juiste
moment de knop in dan zijn de
doelen geraakt. Dat kan niet-
missen.
De Jaguar is door de Engelsen
gebouwd op de Navo-strategie.
Deze bestaat hieruit dat er een
lange verdedigingslijn is die al
leen bijverrassing op enkele
plaatsen kan worden doorbro
ken. Doel van de Navo-partners
is de vijand die dat doet direct
aan te vallen en te elimineren.
Daarbij gaat het niet meer,
zoals in de tweede wereldoor
log, om de hegemonie in de
lucht, het gaat er om het eigen
luchtruim schoon te maken en
schoon te houden. De eisen die
gesteld worden aan een vlieg
tuig dat bedoeld is om volledig
luchtoverwicht te krijgen, kun
nen onmogelijk in één toestel
ingebouwd worden.
Breguet/Dassault en de British
Aircraft Corporation bouwen
op dit moment acht toestellen
per maand. In 1980 zijn er dus
zo'n 1000 vliegtuigen operatio
neel. De Jaguar heeft voldoen
de aan een startbaan ter lengte
/|an 500 meter als het ongewa
pend en 1300 meter als het ge
wapend is. Het toestel heeft een
/|leugelbreedte van 8.48 meter
de lengte is 15.52 meter, de
tweepersoons uitvoering is
16.42 meter. Het is 4.92 meter
hoog. Bijkomend winstpunt is
dat er rondom Nederland
straks tal van Jaguars operatio
neel zijn namelijk in Duitsland,
Frankrijk en Engeland, zodat
de levering en verkrijgbaarheid
van onderdelen geen probleem
is. De fabriek heeft Nederland
officieel nog geen aanbod ge
daan. maar wil wel graag pra
ten. Men had namelijk ver
wacht dat de commissie zou
komen. Minister Vredeling
heeft het toestel immers al ge
zien. en hem is toen al gezegd
dat Nederlandse bedrijven
graag bij de fabricage inge
schakeld kunnen worden.
Opvolging
Starfighter in
discussie
Vandaag heeft de Tweede-Ka
mercommissie /|oor Defensie
met minister Vredeling van De-
fensieoverlegd over de opvol
ging van de Starfighter. Daar
bij is ook ter sprake gekomen
of er geen goedkopere en toch
even doeltreffende militairetoe
stellen zijn dan de Amerikaan
se Cobra, de Franse Mirage, de
Zweedse Saab Viggen (die al
schijnt te zijn afgevallen). In dit
/jerband is al gewezen op de
Engelse Jaguar, die goedkoper
is en militair en vliegtechnisch
even goed schijnt te zijn.
OEGSTGEEST/GRONINGEN „Er is geen sprake van een groot
complot dat door gevangenen wordt uitgebroed om een'gecoördi
neerde opstand te ontketenen. Maar wel zullen overal de inciden
ten hand over hand toenemen. Het regiem kan nog zo soepel zijn,
daaraan valt echter niet te ontkomen". Dat zegt de Oegstgeestse
econoom Jan-Robert Blok (53 jaar), voorzitter van de Belangen
groepering Wetsovertreders, de enige Nederlandse bond van ex-ge
detineerden. Het toenemend aantal moeilijkheden in de Huizen
van Bewaring (echte gevangenissen zijn er in ons land nog
nauwelijks) schrijft hij toe aan structurele misstanden, soms
moeilijk te onderkennen en op korte termijn nauwelijks te
bestrijden. Zeker niet incidenteel door een directeur van een
penitentiaire inrichting, die in eigen huis een opstand vreest. „Het
gaat niet om een sneetje brood extra, meer douches of een
tv-toestel in de cel. Zeker, deze zaken kunnen de vonk zijn
waardoor de vlammen uitslaan, maar in feite zit het onbehagen
veel dieper. Een gedetineerde voelt zich onzeker over zijn positie
als mens in de maatschappij, die in een bijzondere situatie komt
zodra de deur van de arrestantencel achter hem dicht slaat."
Volgens de justitiële autoriteiten
was de aanleiding van de op
stand vorige maand in het Huis
van Bewaring te Groningen de
onvrijwillige overplaatsing van
twee gedetineerden naar de Ro
de Pannen te Veenhuizen. Blok
zegt dat dit voorval slechts de
bekende druppel is geweest die
de emmer deed overlopen.
De moeilij^dieden zoals die zich
in Groningen voordeden, kun
nen in elke willekeurige gevan
genisinrichting plaatsvinden,
vinden. Elk op zich klein inci
dent kan aanleiding geven tot
regelrechte razernij. En dat on
danks het onomstotelijke feit
dat het regiem alle moeite doet
om het de gedetineerden bin
nen het kader van de huishou
delijke reglementen zo aange
naam mogelijk te maken. Die
goede verzorging is echter sub
jectief. ..Je kunt het vergelijken
met de baby die door moeder
geknuffeld wordt. Maar wat
men ziet als een uiting van
liefde, ervaart het kind soms
als hinderlijk", aldus schetst
Blok de situatie. „Laten we na
gaan wat er gebeurt met dege
ne die iets heeft „gedaan". Op
het moment van zijn arrestatie
krijgt hij een geweldige con
frontatie-shock. shock. Zolang
het vooronderzoek niet is geslo
pen zit hij volledig geïsoleerd in
een politiecel, die niet bepaald
comfortabel is. Dan is er het
spel met het verhoor. Alles ont
kennen, of direct door de
knieën gaan in de hoop dat dit
als verzachtende omstandigheid
wordt aangemerkt. Daarmee
schermt de politie tenminste. In
de praktijk blijkt er niet Zo veel
„Dan volgt de in-verzekering-stel-
ling in het Huis van Bewaring,-
Daar reeds zien we de structu
rele aspecten die aan de opstan
den ten grondslag liggen. De
man krijgt te maken met een
opeenstapeling van onzekerhe
den. Het voorarrest kan telkens
met dertig dagen verlengd wor
den. De beslissing wordt, niet
in het openbaar, in Raadkamer
door de rechtbank genomen.
De hele maand leeft de gedeti
neerde naar die dag toe. Hij
komt er dan achter dat er spra
ke is van een omgekeerde we
reld. Niet de officier moet met
bewijzen komen die verlenging
rechtvaardigen, maar hij moet
aantonen dat hij best op vrije
voeten kan worden gesteld.
Het Openbaar Ministerie (O.M.)
vraagt, vaak ambtshalve, ver
lenging en de gedetineerde
moet met contra-argumenten
komen. Al te dikwijls ontbreekt
de raadsman op zo'n belangrijk
moment, omdat „zijn kantoor"
vindt dat hij al genoeg tijd-
heeft besteed aan het pro deo-
zaakje.
In de zenuwen
Vervolgens is er de rechtszitting,
waarvan de meesten geen
flauw idee hebben. Het is nu
eenmaal een feit dat het mees
tal eenvoudige jongens zijn die
voor het hekje moeten komen.
Zij worden bestookt met ter
men als althans, mitsgaders en
slibsidiair. Velen vragen na
afloop dan maar aan de parket
wacht welke straf er is gevor
derd. Daarna zit de man zwaar
in de zenuwen te wachten op
het vonnis. De meeste rechtban
ken nemen er de maximale tijd
voor: veertien dagen. Dat bete
kent twee weken slopende onze
kerheid.
Alsof er alniet genoeg van het.
incasseringsvennogen is geëist,
volgt daarna de detentie. In de
ze situatie schiet de vis 'de pan
uit. Geweldige frustraties ont
staan omdat plotseling iedere
verantwoordelij kheid wordt af-
Fundamentele
koerswijziging
noodzakelijk
genomen, zelfs voor het eigen
gezin. Het gevolg is agressie,
die evenwel verdrongen moet
worden. Er zijn dan twee moge
lijkheden. De een wordt op een
zeker moment explosief en
slaat alles kort en klein. Bij de
ander zal men' mettertijd de
regressie-verschijnselen waar
nemen: het weer terugvallen op
een vroeger ontwikkelingspa
troon. Het gedrag van de be
trokkenen wordt minder flexi
bel, zijn spraakgebruik kinder
lijker, hij reageert emotioneel
op onaanzienlijke gebeurtenis-
Tegen de tijd dat die veroordeel
de aan zijn ontslag toe is, moet
de reclassering maar zien het
resterende kneusje in de maat
schappij terug te plaatsen".
Dat zegt B.W.O.-voorzitter Blok,
die daarbij kan bogen op ruime
ervaring als gedetineerde. Hij
was Engelandvaarder, maar
kon na de oorlog de draai thuis
niet vinden. Hij pleegde vermo
gensdelicten en werd in 1947
voor de eerste maal veroor
deeld. Hij werd onmiddellijk
ter beschikking van de regering
gesteld. Tot 1955 kwam hij re
gelmatig in conflict met de wet.
Tijdens zijn detentie ontsnapte
hij herhaaldelijk naar het bui
tenland. Gedurende een van die
perioden van ongeoorloofde af
wezigheid behaalde hij zelfs
zijn graad als econoom. Hij is
nu B.W.O.-voorzitter en tevens
bestuurslid van de Coornhertli-
ga. vijf jaar geleden opgericht
na een studentendispuut op het
Erasmuscollege. De liga kent
nu ruim twintig groepen, die
zich op wetenschappelijk ni
veau bezighouden houden met
de bestudering van strafrechte
lijke en criminologische vraag
stukken. De B.W.O. is welis
waar nauw met de liga verbon
den, maar een zelfstandige
stichting, waarvan de deelne
mers uitsluitend voormalige ge
vangenen zijn. Doelstelling is
de praktische hulpverlening
aan gedetineerden.
Bajeskrant
Een van de belangrijkste toekom
stige projecten in samenwerk
ing met andere officieel erken
de instituten is de uitgifte van
een periodieke „bajeskrant".
Wanneer Wanneer justitie daar
mee akkoord gaat, zal elke ge
detineerde het recht krijgen
anoniem zijn ervaringen te pu
bliceren. Men dient een tweele
dig doel: de betrokkenen kan
zijn sluimerende agressie afrea
geren, terwijl het bewaking
spersoneel, inclusief de toplei
ding, weet wat er leeft.
Ook een bajeskrant kan evenwel
de structurele problemen niet
wegnemen. Volgens Blok moet
het hele strafrecht op de hel
ling. „Sinds het eind van de
vorige eeuw is er principieel
niets gewijzigd," stelt hij. De,
hopelijk hopelijke definitieve,
oplossing zou er wel één van
lange termijn zijn. De B.W.O.-
voorzitter: „Als je tenminste
ziet hoe lang het heeft geduurd
voordat het burgerlijk wetboek
veranderd werd. En nu blijken
vele vernieuwingen inmiddels
alweer verouderd".
Blok geeft wel enkele zaken aan
die onmiddellijk aangepakt
kunnen worden:
c.a.o.-loon voor elke gedeti
neerde, zodat hij zelf het eigen
gezin kan onderhouden,
ruimere contacten met het ge
zin, ook sexueel. Daardoor
wordt huwelijksontwrichting
(of de angst daarvoor) voorko
men,
grotere betrokkenheid met de
maatschappij waarin men later
terug moet keren,
meer kansen voor normover
treders.
„Zolang deze eerste wensen niet
worden gerealiseerd kan", al
dus Blok. „in iedere inrichting
elk te dungesneden plakje kaas
de „olie op het vuur'^zijn die
letterlijk de vlammen hoog doet
oplaaien."
Voorzitter Blok van B.W.O.
weer terug in de maatschappij,
bracht?
„Gedetineerde moet toch
Maar hoe wordt hij terugge-
