S
deTijd
ACCENT
Roel van Duyn:
van kabouterdorp
naar stadhuis
Toerist heeft
trein ontdekt
Dwing tandarts
fondspatiënten
aan te nemen
d0ENE
I
msmms
Prins Bernhard:
Montgomery
was arrogant
NS MEENT:
Man overnachtte
ongemerkt bij
Franse president
DONDERDAG 12 SEPTEMBER 1974
LEIDSE COURANT
PAGINA 7
PvdA stelt voor:
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De PvdA-fractie in de Tweede Kamer is van mening
dat een tandarts zijn beroep alleen zou mogen uitoefenen als hij
tenminste een door de overheid vast te stellen percentage zieken
fondspatiënten aanneemt.
De fractie heeft bij staatssecreta
ris Hendriks (Volksgezondheid)
een aantal voorstellen ingediend
ter verbetering van de tandheel-
Vragen over
oliewinning
met Rusland
DEN HAAG Drie PvdA-Kamer-
leden willen van de regering in
formatie over het Russische
voorstel om met ons land geza
menlijk de opsporing en win
ning van oüe en gas in de Rus
sische zeeën ter hand te nemen.
'Dit aanbod zou minister Van
'der Stoel zijn gedaan tijdens
zijn bezoek aan de Sovjet-Unie
'inapril. Hij zou echter over dit
aanbod niets hebben meege
deeld, zelfs niet aan minister
Lubbers.
kundige zorg. Een groot deel
van de Nederlandse bevolking
heeft een slecht gebit, er is een
groot gebrek aan tandartsen en
hulpkrachten, veel tandartsen
weigeren fondspatiënten, en
particuliere hulp is veel te duur,
aldus de PvdA.
Volgens de fractie moeten in de
komende volksverzekering ook
tandheelkundige risico's worden
geregeld. Ook wordt gedacht
aan prenatale begeleiding van
de aanstaande moeder en aan
volledige gebitsverzorging van
baby's, kleuters en schoolkinde
ren. Er dient ook een vesti
gingsbeleid te komen, afge
stemd op de behoefte van de be
volking. Er zouden volgens de
PvdA-fractie wijkcentra moeten
komen waar tandartsen en di
verse hulpkrachten de tandheel
kunde in een wijk verzorgen en
die dan in dienstverband zouden
moeten werken. De overheid
zou die centra moeten inrichten
en financieren.
Elsevier vraagt zich deze week af
wat de KLM mankeert. „Kwaad
worden KLM'ers wanneer de
dezer dagen actueel geworden
opmerking valt dat de KLM in
relatie tot het eigen achterland
misschien te groot is geworden.
Een KLM-vlieger: zoiets zeg je
toch ook niet van Philips?"
Een exclusief interview met de
heer Witteveen, voorzitter van
het Internationaal Monetair
Fonds, die geen werelddepressie
ziet naderen. „Wel wordt de in
flatie misschien veroorzaakt
doordat men overdrreven elk
klein stukje werkloosheid heeft
willen bestrijden en de geldont
waarding dan maar op de koop
toe heeft genomen".
Voorts een vraaggesprek met
prins Bernhard over de slag bij
Arnhem. Hij geeft de schuld
van de debacle aan Montgome
ry. „Hoe was het mogelijk dat
hij zich niets aantrok van alle
onzekere factoren - de treurige
toestand van de wegen, de mo
gelijkheid van slecht weer? Hij
was arrogant. De ramp had ze
ker voorkomen kunnen wor
den."
De Haagse Post vraagt zich af of
de bouwbond een werklozenbond
wordt. Bram Buys, voorzitter
van de Bouwbond NVV, zegt
moedeloos: „Je moet simpelweg
vaststellen, dat je in de bouw
nijverheid over niet al te lange
tijd voor pakweg 100.000 man
een andere arbeidplaats moet
-O
CD
Q)
so
vinden. Dat is het structurele
probleem; daar hoor je minister
Gruijters niet over". Een be
schouwing over kinderen en het
verkeer concludeert: „Minimale
veiligheid voor schoolkinderen
betekent onherroepelijk een
drastische vermindering van het
aantal auto's in de stad. Je ont
komt er niet aan. Ook hier zal
pressie van buitenaf elementai
re rechten moeten afdwingen."
In Vrij Nederland heeft Bibeb, die
twee weken geleden voor een
sensatie zorgde door haar inter
view met minister Vredeling,
ditmaal Toon Hermans onder
het mes Over zijn collega-ar
tiesten: „Als ik aleen al hoor
hoe ze mekaar begroeten. Dag
schatje. Dag engeltje. Zo ver
schrikkelijk van onechtheid. Dat
gemaakte lachen, bestudeerde
bewegingen, daardoor wordt het
hele artiestendom te kakken ge
zet."
Kritiek tenslotte op de Nederland
se kindertehuizen. „Onder het
mom van heropvoeding worden
jonge mensen kapot gemaakt.
Je moet een maskertje opzetten,
doen alsof je veranderd bent.
Dan mag je buiten het tehuis
gaan werken, waardoor je ook
meer gaat verdienen. Maar het
is schijn-aanpassing - er wordt
niets opgelost".
DE NIEUWE UNIE
De Nieuwe Linie voorpelt dat de
kernenergie ook het kabinet kan
splijten. „Gezien de mobilisatie
van de publieke opinie en ge
zien de grote tegenstellingen
binnen het kabinet is het be
paald niet uitgesloten dat de
kernenergie leidt tot een minis
terscrisis of tot een kabinetscri
sis. Dat kan alleen voorkomen
worden wanneer minister-presi
dent Den Uyl, die tot nu toe
zorgvuldig verborgen heeft ge
houden hoe hij over kernenergie
denkt, het aanstuurt op de be-
zinningsperiode van vijf jaar".
Met De Tijd lijkt het goed te
gaan. Er werden voor dit twee
de nummer als weekblad maar
liefst 104.000 exemplaren ge
drukt. Het blad laat de fractie
voorzitters uit de Tweede Ka
mer bij voorbaat zeggen wat ze
in de troonrede hadden willen
lezen. Koekoek heeft de meest
originele wens: „Loon naar
prestatie voor politici: minister,
kamerleden en gedeputeerden
die verantwoordelijk zijn voor
het slechte beleid, moeten hier
naar betaald worden."
Een gesprek ook met de psychia
ter prof. Van der Kwast over
reclassering. „Begrip hebben
voor delinquenten betekent dat
je iets van deze mensen in je
zelf herkent. Dat Is, denk ik,
voor veel mensen Iets beangsti
gends. Je moet erkennen dat je
zelf niet zo verschrikkelijk veel
beter bent dan zij". Opvallend
Is een posthuum, in 1973 ge
schreven opstel van prof. Ro
gier waarin de conclusies:
„Rome heeft katholiek Neder
land nooit goed begrepen", „ver
ontruste klikkers kregen teveel
aandacht", en „geen kerkvolk
was beter op concilie voorbereid
dan het Nederlandse".
De Groene Amsterdammer be
schrijft de geruisloze bestuurso-
verdracht in Guinee-Bissau.
,Het meest indrukwekkende
van de gebeurtenis is het ont
breken van elk teken van ran
cune, provocerende triomfante
lijkheid, bijltjesdag-neigingen of
wat dies meer zij aan de kant
van het bevrijdingsleger of van
de burgerbevolking."
Het weekblad Hervormd Neder
land laat de 75 jaar geworden
dominee J. Buskes aan het
woord. „Wanneer de ouderdom
komt, breekt de tijd aan om op
een heel bijzondere wiijze te
verstaan wat het inhoudt dat
God goddelozen rechtvaardigt,
en Jezus zondaren aanneemt,
maar daarmee ook de tijd, een
nieuwe en laatste tijd, voor el-
gen beslissingen en daden."
Het jongerenconcilie in Taizé
blijkt volgens het blad velen de
Inspiratie gegeven te hebben
„om radicaal te leven, in een
liefde tot stervens toe. Zullen zij
een kerk vinden, hier in Neder
land, die dit ook begrijpt?"
Ook Accént besteedt aandacht
aan de aftakeling van de KLM,
„die veel te groot gegroeid ls".
Bijkomend verwijt: „De roem
ruchte KLM-service is alleen
nog herinnering".
Ook een gesprek met de enige
non in Nederland die wethou
der is.
„Nog steeds vind ik gebed en be
zinning het belangrijkste deel
van mijn leven. Maar je kunt
op het ogenblik moeilijk bezin
nend bozig zijn zonder de maat
schappij erin te betrekken, alles
is opengebroken: de gezinnen,
de kloosters..."
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM „Ik blijf natuurlijk
Imijn fiets gebruiken. Ik zet hem neer
bij het stadhuis. Maar mijn achterlicht
doet het niet, en dat kan problemen
geven als Ik *s avonds laat naar huis
moet." Eerste verzuchting van de
nieuwbakken Amsterdamse wethouder
van gemeentebedrijven Roel van
Duyn, en een overbodige bovendien.
Van de 80.000 gulden per jaar die hij
gaat verdienen, kan hij het ding best
laten repareren. En lil noodgevallen
kan 31-jarige Roel nog altijd een van
de groene Mercedessen met chauffeur
laten opdraven die de leden van het
hoofdstedelijke college van B. en W.
permanent tot hun beschikking heb
ben.
Een merkwaardige bliksenicarrière
voor een jongeman die in juni 1966 nog
6 weken gevangenisstraf met aftrek
kreeg wegens publiekelijke aansporing
tot het saboteren van gemeenteraads-,
vergaderingen, het liquideren van
„overheidsmisdadigers" en het opbla
zen van de IJ-tunnel. Nu staat de ex-
anarchist, het brein achter wijlen-Pro
vo, opeens aan het hoofd van enkele
duizenden ambtenaren. Toegejuicht is
de komst van deze beroepsalternatie
veling op het stadhuis bepaald niet.
Wht moeten de mensen van het Ge
meente-Energiebedrijf met een figuur
die gepredikt heeft dat de gigantische
centrale Hemweg waaraan zij hun bo
terham verdienen, ijlings gesloten
dient te worden en dat in plaats daar
van windmolentjes op ieders dak die
nen te verschijnen?
Eén ding staat - na de staatsgreepach
tige manier waarop hij een wethou
derszetel in Nederlands meest begeer
de college in de wacht wist te slepen -
wel vast: Van Duyn heeft de kunst
van het opzienbaren in de vingertop
pen. Als Roel Hugo Gerrit kwam hij
op 20 januari 1943 in een keurig Haags
accountantsgezin ter wereld. Studerend
op de afdeling Gymnasium-A van het
voorname Montessori-lyceum, begon
hij zijn „natuurlijke verzet" tegen de
maatschappij. Zo speelde hij een
hoofdrol bij de ban-de-bom-actie die in
1962 het verkeer op de Laan van
Meerdervoort in zijn geboortestad
ontwrichtte. Toen de aktie niet spon
taan in andere steden werd overgeno
men, trok hij naar Amsterdam om de
zaak een beetje te stimuleren. Het ein
digde met een sit-down op de Heilige-
weg, waarbij de politie danig van zich
deed spreken.
Het Montessori-lyceum sloot zijn deu
ren voor Roel; maar het Dalton-ly
ceum stelde hem genereus in staat de
opleiding te voltooien. Na student in
de filosofie geworden te zijn aan de
Universiteit van Amsterdam, zette hij
zich samen met zijn (Haagse strijd
makker Hans Korteweg aan de op
bouw van een anarchistische beweging
die de naam Provo kreeg - een door
de. Groningse socioloog Buikhuizen uit
gevonden aanduiding voor jongelui die
nun vrije tijd doodden met provoceren.
Êr werd geopereerd vanuit Van
buyn's woning.
In een oogwenk hadden ze de politie
lo dolgedraaid dat er bloed vloeide tij-
déns de rellen die op zaterdagavonden
(rouw plaatsvonden. Het hoogtepunt
twam tijdens de bruiloft van Beatrix
hv'Claus. De waarheid gebiedt echter
te- zeggen dat Roel van Duyn op het
moment dat de rookbommen rondvlo-
en en Provo wereldnieuws werd, bib-
perend verscholen zat op een zolderka-
X
-- «w vV
HVV
X. A
v/v';
,;w V:..; %-X
Van provo, kabouter, paniekzaaier en PPR-raadslid tot
mer omdat hij met zoiets drastisch
niets te maken wilde hebben.
„De verloedering van een anarchist"
.ou later schamper worden opgemerkt.
Vervolgens ontwikkelde Provo (dat
met weinig moeite de koppen van bur
gemeester Van Hall en hoofdcommis
saris Van der Molen had doen vallen)
zich tot ieders verbazing tot een poli
tieke partij met originele denkbeelden.
Roel van Duyn, beroepsalternatieveling; zijn komst is op het Amsterdamse stadhuis bepaald
niet toegejuicht.
dam. Het duurde echter tot 1969 voor
dat de spijkerbroek van Roei een
raadszetel beroerde. „Zou de plastic
mens erin slagen te evolueren tot een
vrije natuurkabouter die de tegenstel
lingen tussen natuur en cultuur heeft
opgeheven?" vroeg hij zich in z'n eer
ste officiële speech af. Provo kraakte
toen al in zijn voegen en werd kort
daarna ten grave gedragen.
Van Duyn kon echter niet stil blijven
en annexeerde listig de beweging van
de 21-jarige sociologiestudent Ruud
Vermeer die er naar streefde de un
derground bovengronds te brengen in
de vorm van een Oranjevrijstaat. Z'n
aangeboren gevoel voor de juiste stunt
op de juiste plaats gaf binnen de Am
sterdamse burgerij geboorte aan een
natie van zich kabouters noemende
jongelui die bij de verkiezingen van
1970 niet minder dan 5 raadszetels In
de wacht sleepten. Nog geen jaar later
echter moest Roel van Duyn na een
interne rel het veld ruimen.
In 1973 kwam Van Duyn opnieuw In de
gemeenteraad, maar weer was het
van korte duur. Het kaboutervolkje
verweet hem „minachting voor de ar
beiders", „elitair gedrag" en „onaan
vaardbaar solistisch optreden". Onder
tussen had hij een nieuwe beweging
van de grond proberen te krijgen, „De
Paniekzaaier" genaamd, en in zijn ba
nier het motto dragend „een alomvat
tende anarchistische revolutie moet de
vrucht van het paniekzaad zijn". Dit
probeersel mislukte echter. Het ludie
ke gedoe hing Amsterdam onderhand
danig de keel uit.
Trendgevoelige Roel aarzelde niet. Hij
sloot zich aan bij de goed in de markt
liggende PPR waar hij middels zijn
erbarmelijk slechte, maar milieube
wuste en anti-militalristische romans
„Bloed" en „Zweet" („Tranen" moet
nog komen), zijn pamflettarische
„Wonder van Amsterdam" en zijn ar
tikelen in de Nieuwe Linie tegen kern
centrales en voor zonne-energie enige
reputatie had opgebouwd.
Hij werd prompt de geestelijke stief
vader van een al eerder bestaand plan
om de binnenstad van Amsterdam ge
heel auto-vrij te maken, en toen de
PPR meeging in het Progressief-ak-
koord, lag de weg naar het wethouder
schap voor hem open - niet echter na
dat hij zijn concurrent Peter Lank-
horst via nog onbekende manoeuvres
op een zijspoor had gewerkt, en nadat
burgemeester Samkaldem persoonlijk
had geprobeerd zijn kandidatuur tegen
te houden.
Nu gaat Roel van Duyn dus vier Jaar
lang de vette portefeuille van gemeen
tebedrijven beheren. Of korter? Toen
de benoeming op dinsdag 3 september
een feit werd, riep iemand vanaf de
publieke tribune: „Dit wordt een ramp
voor Amsterdam." Een stem uit het
ambtenarenkorps: „Volgens mij is hij
veel te lief, en heeft hij geen gezag."
En een gemeenteraadverslaggever
(van een progressief dagblad nog
wel): „Toen ik het hoorde, werd ik
wanhopig. Na een nachtje slapen, heb
ik de schouders opgehaald".
Roel van Duyn zal op het beige leer
van zijn wethouderszettl iets waar te
maken krijgen. Hij die het eens uit
schreeuwde tegen „collaboratie met de
autoriteiten en hun listige zoethouder
tjes" (eerste nummer van Provo, 12
juli 1965) is nu zelf autoriteit geworden.
Zijn eigen commentaar: „Ik ben erg
tevreden. Het is voor het eerst dat
iemand met anti-autoritaire inslag een
kans krijgt als wethouder".
•an de meest gewilde colleges van Nederland.
Zaken als het witte fietsenplan en het
witte wijvenplan werden op hoog ni
veau serieus bestudeerd, en de anar
chisten veroverden in 1966 zelfs 4 ze
tels in de gemeenteraad van Amster-
(Van
correspondent)
AMSTERDAM De toerist heeft de trein als vervoermiddel „ont
dekt". BIJ alle slechte berichten als die van torenhoge verliezen die
de NS sinds jaren de wereld inslingerde, dan eindelijk dit goede:
het jaar 1974 dat door vele relsondernemers misschien zal worden
geboekt als een slecht jaar, Is voor het spoortoerisme zeer bevredi
gend geweest.
Bij de meerdaagse, 8- en 15-daogse zomerreizen heeft NS bij nage
noeg alle reizen het bordje uitverkocht kunnen uithangen.
Het aantal 65 -kaarten zal in december waarschijnlijk 250.000 bedra
gen (vorig jaar 203.000). De tienertoerkaart, het 8-daagse abonne
ment voor Jongeren tot 20 jaar, is ook erg in trek: dit seizoen wor
den er bijna 160.000 van verkocht, 20.000 meer dan vorig Jaar.
Het 8-daagse kriskras-abonnement, waarvoor de belangstelling vorig
jaar al spectaculair steeg (van 158.000 naar 200.000) had in de zo
mermaanden weer 10 procent meer kopers. Het aantal zomerdag-
tochten stijgt dit jaar zeker met 20 procent; eind juli waren er al
270.000 van verkocht. „Wandelen met de NS" doen ook steeds meer
mensen: dit Jaar meer dan 60.000.
Do toeristische reizen leveren do spoorwegen 60 tot 70 miljoen gulden
per jaar op. Volgens mr. G. H. Rameijer, chef toerisme van de NS,
moet van dit bedrag niet verwacht worden dat het de exploitatiete
korten van de NS zelfs maar in geringe mate verhindert.
(Van onze correspondent)
PARIJS De Parljse politie heeft gisteren een 23-]arige man vrijge
laten die in de nucht van zaterdag op zondag het Elysée In Parijs,
de woning van president Glscard, was binnengedrongen, zonder dat
iemand er lets van merkte daar overnachtte en ondertussen een
fles uitstekende wijn soldaat maakte. Men heeft hem niets te laste
gelegd.
De man (zijn nonm is l'Heureux,
ofwel: de gelukkige) had de be
middeling van de president wil
len inroepen in een geschil om
1200 franc dat hij met het Fran
se leger heeft. Omdat het palels
aan de voorzijde bewaakt
wordt, klom hij in het donker
de zondag. Hij werd daar door
een verschrikte lakei gevonden.
Deze liet Glscard slapen, maar
waarschuwde de politie. De In
specteurs vonden l'Heureux in
de badkamer waar hij zijn
schoenen aan het poetsen wns.
„Mensen, wat is het hier
aan de achterkant over een hek- groot," was zijn eerste reactie,
en vond een open deur. Zo
kwam hij in het Elysée, waar President Giscard d'Estaing heeft
iedereen a| op één oor lag. Hij
dwaalde door de gangen en
kwam tenslotte In de zogenaam
de zilveren salon. Daar deed hij
zich tegoed aan een fles wijn en
sliep op een canapé een gat in
nu het effect van zijn inkrim
ping van cle bewaking van het
Elysée kunnen zien. Van de 24
lijfwachten ten tijd© van De
Gaulle zijn er nog maar 10
over.
Cruyff moest
rij-examen
opnieuw doen
Van een onzer verslaggeefsters
RIJSWIJK Johan Cruyff, waar
schijnlijk te zeer In beslag geno
men door zijn transfer naar de
voetbalclub Barcelona, was een
van de velen die vorig Jaar hun
rijbewijs hebben laten verlopen
en dus opnieuw moesten vejr
nen die in 1973 zenuwachtig in
het examenvoertuig stapten om
een proeve va bekwaamheid af
te leggen en daarmee het felbe
geerde rose pap'ertje te verove
ren. Slechts 28,6% echter slaag
de in deze opzet. Van de 350.853
mannen kon 30,9% en van de
415.776 vrouwen 25% gelukkig
huiswaarts keren, waarmee Ne
derland in het afgelopen Jaar
ruim 214.000 rijbewijsbezitters
rijker werd.
Dit alles valt te lezen in het Jaar
verslag over 1973 van het Cen
traal Bureau Rljvaardlgheldsbe-
w'Jzen.
Opvallend is het percentage ge-
zakten in de categorie B-E (per
sonenauto's). Gebleken is name
lijk dot 15% meer personen dan
In 1972 struikelden over het
theoretisch gedeelte. Ongetwij
feld hebben 'n slechte voorberei
ding hierop en een onderschat
ting van de leerstof een rol ge
speeld.
Eveneens opvallend was dat het
aantal 18-Jarlgen dat de sprong
ging wagen ook in 1973 weer 1»
gestegen en wel van 17,8% In
1972 tot 1),2% in het afgelopen
Jaar.
Behalve Johan Cruyff waren on
der de honderddu zenden d e vo
rig Jaar het examen hebben af
gelegd: cabaretière Corry van
Gorp, zangeres Gonme Baars,
Nederlands damkampioen Harm
Wiersma, mevrouw Pien Wiegel
en zangeres Liesbeth List,
