Amerikanen
hoogvliegers
op
luchtvaartshow
Farnborough
Volk
Chili
klinkt
naam
Allende
nog als
muziek
in de
oren
de onlangs 'overleden Amerikaanse
luchtvaartpionier Charles Lindbergh in
1927 in zijn Spirit of St. Louis" er maar
liefst meer dan 33 uur over deed.
De Lockheed Sr-71, het meest geavanceer
de en waarschijnlijk ook meest geheime
vliegtuig van de Amerikaanse lucht
macht is een van de snelste vliegtuigen
ter wereld. Op een hoogte van 24.000
meterkan dit lange afstand verkennings
vliegtuig, dat ontwikkeld is uit het ge
vechtsvliegtuig YF—12 en vanwege zijn
geheel zwarte beschildering „Blackbird"
wordt genoemd, een snelheid halen die
driemaal zo hoog is als de geluidssnel
heid (circa 3220 km per uur). Dit bete
kent dat de SR-71 sneller is dan een
geweerkogel. De toestellen zijn in ge
bruik bij de negende strategische ver
kenningswing van het Amerikaanse stra
tegie air command opde vliegbasis Beale
in Californië. Met de „Blackbird" (opvol-
ger van delJ—2 spionagevliegtuigen)
worden uadermeer fotoverkennings
vluchten uitgevoerd boven Cuba, Noord-
Vietnam en China. Het vliegtuig komt
echterniet "boven "de Sovjet-Unie, aange
zien de Russen apparatuur bezitten om
deSR—71 neer te halen.
Veel nieuws was er op Farnborough ver
der niet, aangezien de frequentie waar
mee de internationale luchtvaartindus
trie nieuwe vliegtuigontwerpen levert, de
laatste jaren sterk is afgenomen. Men is
veel meer geconcentreerd op het perfec
tioneren van bepaalde vliegtuigtypen en
motoren, waarvan de ontwikkeling vele
jaren in beslag neemt. De vooruitgang
zit juist vaak verborgen in het detail,
zoals verfijning van de elektronische ap
paratuur.
Wel zichtbaar waren de produkten van
samenwerking in de Europese luchtvaar
tindustrie van de laatste jaren, zoals de
Frans-Engelse Jaguar-straaljager, de
Duits-Franse Alpha-jet, de Europese
-W..,:
*0
'i
1 -w.;
/"V"
I.S AIR
- ..tev":Ük
Straaltankers van het type KC-135 lesten de dorst van de SR-71 (onder)
tijdens de tocht over de oceaan.
concerns overblijven inplaats van de vele
kleine ondernemingen, die nu een graan
tje proberen mee te pikken.
luchtbus (waaraan Frankrijk, West-
Duitsland, Engeland, Nederland en
Spanje deelnemen) en de Frans-Britse
Concorde.
Veel belangstelling was er ook voor de
VFW-614, het eerste Westduitse straalver-
keersvliegtuig van de VFW-Fokkergroep,
dat onlangs het bewijs van Lichtvaardig
heid ontving. De vleugels van dit twee-
motorige straalverkeersvliegtuig, dat in
Bremen bij VFW is ontwikkeld, worden
bij de Nederlandse Fokkerfabrieken in
Dordrecht gebouwd.
Ondanks al deze voorbeelden van een
drachtige Europese samenwerking is de
positie van de Europese vliegtuigindus
trie toch allesbehalve florissant en wie
zijn oor op Farnborough goed te luiste
ren legde kwam tot de conclusie dat er
op korte termijn maatregelen genomen
zullen moeten worden. Maatregelen, ge
richt op een bundeling van krachten,
waardoor slechts enkele grote vliegtuig-
Internationaal
Aanvankelijk was het tweejaarlijkse, door
de Society of British Aerospace Compa
nies georganiseerde evenement, een puur
Britse aangelegenheid. Maar nadat Farn
borough in 1972 al een Europees tintje
had gekregen, was de expositie dit jaar
voor het eerst volledig internationaal.
Ongeveer 400 exposanten uit dertien lan
den hadden acte de presence gegeven in
de tentoonstellingshallen, terwijl buiten
op de statische show een honderdtal
vliegtuigen (zoals de Lockheed C5A Ga
laxy, de Lockheed Tristar, de Europese
Airbus en de McDonnel/Douglas F-15
Eagle) te bewonderen waren.
De Amerikanen waren met 76 exposanten
goed vertegenwoordigd op de lucht-
vaartshow en dat zal zijn reden wel
gehad hebben, want het 'uiteindelijke
doel van exposities als die van Farnbo-
rough is tenslotte het verkopen van prd-
dukten.
In een goed verkoopprogramma zijn de
contacten die in Farnborough worden
gelegd onmisbaar. Behalve dat potentiële
kopers de vliegtuigen van dichtbij kun
nen zien, kunnen ze er ook praten met
relaties. De stunt met de SR-71 (de vlie
gers werden zelfs telefonisch gefelici
teerd door president Ford) zal de Ameri
kanen waarschijnlijk dan ook geen win
deieren leggen, maar hen de nodige or
ders in het laatje brengen. Orders die
broodnodig zijn, want evenals de Euro
pese luchtvaartindustrie (fabrikanten zo
wel als vliegmaatschappijen denk maar!
aan de problemen bij de KLM) maakt
ook de Amerikaanse „Aerospace"-indus-
trie moeilijke tijden door, voornamelijk-
een gevolg van de enorm gestegen
brandstofprijzen en de steeds verder
voortschrijdende inflatie.
en trekt door het land, begeieid door een gitarist en een groepje aanhangers
Majoor Widdefield (links) en ma
joor Sullivan.
Van onze luchtvaartredacteur
FARNBOROUGH „Wij hebben schitte
rend weer en een goede vlucht gehad",
was het laconieke commentaar van de
(tot op heden) snelste Oceaanvliegers in
de geschiedenis van de leuhtvaart, de
Amerikaanse majoors James Sullivan
(37) en Noel Widdifield (33), nadat zij in
nog geen twee uur in een Lockheed Sr.
71 van New York naar het Zuid-Engelse
vliegveld Farnborough bij Londen wa
ren gevlogen. Metdeze recordvlucht heb
ben de Amerikanen ongetwijfeld de op
Farnborough gehouden luchtvaartshow
„Farnborough International '74" gesto
len.
De recordvlucht van de SR-71 is echter een
prestatie die er zijn mag. De snelste
vlucht van de Frans-Britse concorde
over de Atlantische Oceaan (Parijs-Bos
ton) bedroeg tot op heden drie uur en
negen minuten. En dan te bedenken dat
door SERGIO MEZA MAKUS, ge
huwd met de dochter van wijlen
president Allende. Hij woont met zijn
gezin als banneling in ons land. Op
ons verzoek schreef hij bij gelegen
heid van de eerste verjaardag van de
moord op Allende op 11 september
bijgaande beschouwing.
Op de 11de september 1973 maakte een
salvo uit een machinegeweer een eind aan
het leven van de wettige president van
Chili, Salvador Allende. Hij stierf, vech
tend in zijn presidentiële paleis Casa de.
la Honeda, op het moment dat militaire'
machthebbers besloten hadden de rege
ring van het Volksfront door een staats
greep ten val te brengen.
Het salvo dat zijn leven afsloot kon de hele
wereld waarnemen. Niet alleen maakte het
een eind aan het bestaan van Allende, het
rqmde ook op bruuske wijze de reusachti
ge historische belevenis' die overal weer
klank vond: de poging om de socialistische
revolutie op vreedzame en wettige wijze
door te voeren.
Op de 11de september, toen de pantserwa
gens het paleis omsingelden en Allende
,zijn bevelen voor de strijd ronddeelde, zei
hij tegen zijn dochter Beatrz dat hij zich
toch wel opgelucht voelde nu het ogenblik
was gekomen waarop de situatie duideüjk
was geworden en dat hij zich verlost voel
de van de zorgelijke toestand die hem de
laatste tijd had geplaagd. Hoewel hij presi
dent van een volksregering was, maakten
de militaire machthebbers van de wet op
de wapencontrole gebruik om de arbeiders
te onderdrukken en in de industrieën door
te dringen. Hij zei, dat het hem heel duide
lijk was, wat er zou gebeuren, maar dat
hij overeenkomstige maatregelen zou tref
fen, zodat het gevecht in de gunstigste
vorm zou aflopen. Het zou een hard ge
vecht worden vanuit nadelige posities,
Maar toch, zo voegde hij er aan toe, was
hij er zich van bewust dat dit de enig juiste
opstelling was als revolutionair, als wettig
president, om zich te verdedigen.
Zo eindigde Salvador AHende, 67 jaar,
getrouwd met Hortensia Bussi, vader van'
drie dochters, Carmen Paz, Beatriz en
Maria Isabel, grootvader van zes kleinkin
deren, stichter van de socialistische partij
in Chili en een onvermoeibaar strijder
voor het volk.
Zijn eerste campagnes zijn bescheiden, de
rechterzijde maakt grapjes over hem. Zij
zeggen dat hij een armzalige landloper is.
Hij gaat het land door, begeleid door een'
gitarist en een groepje aanhangers. Hij
bezoekt de arme wijken, de fabrieken, de
mijnen, het platteland en zegt overal: wij
moeten onze rijkdommen nationaliseren,
het land geven aan hen die erop werken,
ieder Chileen's kind dagelijks een liter
melk geven, gelijke mogelijkheden vooral-
len. De eerste keer en daarna nog vier
maal, iedere keer na zes jaar, in totaal 24
jaar, ziet hij zijn verkiezing in rook ver
dwijnen, maar het zaad schiet wortel. Het
volk weet nu wie Salvador Allende is, het
hoort hem en volgt hem, ook in de nacht
van de vierde september 1970, als het hem
als eerste socialistische president van Chili
kiest
Nu, een jaar na zijn dood kunnen-we
zeggen dat de regering van de Unidad
popular, overigens zoals elk Historisch pro
ces, veel fouten heeft gemaakt Maar zij
gaf aan het Chileense volk voor de eerste
keer een tastbare gelegenheid zich een
menselijk wezen te voelen, met gelijke
rechten en plichten voor allen. Talrijk zijn
de voorbeelden die we hier zouden kunnen
geven, maar we zullen ons uitsluitendtot
het culturele aspect beperken, dat wil zeg
gen tot het recht van alle volken, deel te
nemen aan de cultuur en dat niet als
r toeschouwer, niet als afnemer van een
produkt dat hem in paternalistische vorm
wordt voorgezet. Wij spreken van het
waarachtige recht op die cultuur en de
mogelijkheid hierin deelnemer te zijn.
Voordat de regering Allende er was, had
den we in Chili een cultuur die door een
heel speciale klasse was gesticht, een klas
se die door haar economische situatie toe
gang had tot universiteiten, kunstkringen,
toneel en bibliotheken. Een sociale stand
die met hoogmoedige zekerheid geloofde
toongesteld, ook niet in de concertzalen of
in de bioscoopvoorstellingen. Gedurende
Allende's regering kwam er in deze situatie
verandering, het respect tegenover de
volkskunst kreeg een plaats, men stopte de
buitenlandse kolonisatie van de cultuur,
men leerde de nationale kunstenaars zel
frespect.
De grote massa werd vertrouwen geschon
ken, ze werd opgeroepen in de tempel van
de cultuur te komen, tot dan voor haar
onbereikbaar. Voor de eerste maal in haar
leven kon een arbeidster verwonderd voor
een Van Goh staan (wie weet wat voor
buitengewone en diepe gedachten haar
geest doorkruisten?).
Plotseling opende zich een nieuwe wereld
voor de arbeiders, hij kon de film „Kruiser
Potemkin" of „Sacco en Vanzetti" gaan
bekijken, balletgroepen, symfonie- oorkes-
ten begonnen met een bezoêk te brengen
aan fabrieken en arbeiderscentra: wat een
eigenaardig gevoel om van het eentonige
gedreun van een machine over te gaan op
een tere melodie van een fluit. Iedere
massa-organisatie begon in eigen kring
toneelgroepen op te richten, die ze eigen
problemen voorlegden en zo het leven een
nieuwe dimensie gaven.
De belangrijkste uitgeverij, Zig-Zag, wordt
omgezet in quimantü-uitgeverij, dat in de
eigen taal „Wat licht geeft" betekent. De
nationale schrijvers worden tot schrijven
opgeroepen, er verschijnen 15.000.000 boe
ken, Chili herschept zichzelf in het tweede
land van lezers in de wereld. En daarmee
sneuvelen de sprookjes.. Men begint de
geschiedenis te begrijpen en haar hoofd
persoon te worden.
De universiteiten vergroten hun capaciteit,,
de schoolbegeleiding van arbeiderskinde-'
ren neemt toe, kort en goed, er gaan
deuren open naar een nieuw bestaan van
de massa die hunkerend wil zien, horen
en lezen.
Iedere plaats, in elke kring van landarbei
ders, in elke fabriek vormt zich een cultu
reel centrum. Nieuwe dichters worden ge
boren, met een nieuw uitgangspunt, de
beeldende kunst slaat een nieuwe richting
in en een nieuwe folkloristische uiting
wordt geboren. Arbeiderskinderen zien op
getogen het Zwanenmeer van Tsjaikowski
,en hebben voor de eerste maal het recht
om te dromen.
Dit proces, in zijn einddoel prachtig, door
zijn inhoud verrijkend, werkelijk humaan,
brak op 11 september op brutale wijze af.
.Op die dag ging Chili de nacht binnen.
De eerste, „culturele" maatregelen worden
door de militaire junta genomen: de zanger
en componist Victor Jara wordt vermoord,
de volkszanger Angel Parra wordt naar
een concentratiekamp gestuurd, de schrij
ver Patricio Mahns verdwijnt spoorloos,
het huis van de dichter en nobel-prijswin-
naar Pablo Neruda wordt op de dag van
zijn dood geplunderd, de folklore-groepen
Quilapayun en Intillimani mogen niet meer
naar hun geboorteland. Datzelfde is het
geval met Isabel Parra. Thomas Mann
wordt verboden, evenals Jack London, Ma
xim Gorki, Pier Mac Orland, Leonidas
Andreiev, Julio Cortózar, Alexander Push
kin, Ernest Hemingway en zoveel anderen j
die voor de militaire censuur gevaarlijk
schijnen. I
Alle kranten worden onder controle gezet, 1
alsmede alle radio- en tv-stations. Alle
rectores van de universiteit worden verdre-1
ven, van honderdduizenden studenten
wordt de inschrijvingskaart vervallen ver-
klaard. Hun misdaad is: te veel na dden-
ken.
De klap die aan de Chileense cultuur werd -
toegebracht, was even brutaal als de ande-
re verkrachtingen die in Chili om zich heen-s
grijpen. Enkel en alleen al in dit geval is r
de militaire macht met bloed en vuur in,,i|
de Chileense geest binnengedrongen, in het.,,
belangrijkste van het leven en de toekomst i
van het volk, om te verbranden, te vernieti-,
gen en te vernielen. ,ov i
Maar kan mén vernietigen wat in de geest
is gestempeld? Op 11 september, temidden
van de armoe en eenzaamheid van hun 11
huizen en van hun ellende, zullen wellicht
duizenden Chileense arbeiders de weer
klank van muziek in hun oren horen ec
hoën en de kinderen zullen wellicht met
de witte danseres van het zwanenmeer
dromen.
dat zij de enig rechthebbende was om
kunst te verstaan.
Schilder- en beeldhouwkunst, ballet, thea
ter, muziek en literatuur waren zo onge
veer als kostbare verfraaiingen uit Europa
gëimporteerd en alleen voor fijnbesnaarde
mensen bestemd. Dat was het ego'isme van
de bevoorrechten en een duidelijk blijk
van hun scheppende onbekwaamheid.
De balletvoorstellingen, de kamerconcer
ten, de theaterpremières waren er aanlei
ding toe dat de snobs hun gezicht lieten
zien. Aan de andere kant, tegenover hen,
stond de grote massa van het volk: zij die
het land bezaaien, die wegen en huizen
bouwen, die het staal smelten, treinen be
sturen en koper smelten. Wat gebeurde er
met hen?
- Aan de universiteiten studeerde slechts
twee procent van de arbeidersklasse.
De grote uitgeverijen waren ondernemin
gen, die zich geheel aan handelsinteresse
wijden: verkopen, aan elke politieke cul
tuur vreemd.
De film werd door grote,internationale
agentschappen voorzien en bestond alleen
uit onzin: 24 maal per seconde.
De televisie toonde geweld, moord, de
goede Amerikaan, een „way of living"
'zonder zin of reden.
De radio, gefinancierd door buitenland
se publiciteitsagenten, bracht ons de cul
tuur van rock en roll en gaf ons een
aanbeveling voor het gebruik van bepaalde
soorten tandpasta.
De „rotos" (een verachtelijke bijnaam voor
het volk)werden niet toegelaten tot de sa
lons, waarin de schilderkunst werd ten
De beste schoolleerlingen werden elk jaar beloond met een uitnodiging
van Allende om hun zomervakantie op het presidentiële paleis aan de kust
.dooi? te brengen.
