Nederlands
eerste
kunstmaan
morgen
van start
Ethiopisch leger
heeft bijna alle
macht in handen
mm
LEIDSE COURANT'
(Van onze ruimtevaartre
dacteur)
staat op het punt om - na
Rusland, Amerika, Fran
krijk, Engeland. Canada,
Australië, Italië, West-Duits-
land, Japan en China, maar
nog juist voor India en
Spanje - de elfde plaats in
te nemen in de geleidelijk
aan groeiende rij van ruim-
tevaartbedrijvende landen.
Morgen zal - als ook de
laatste controles en voorbe
reidingen naar wens verlo
pen - op de Western Test
Range in Californië de 135
kg. wegende ANS (Astrono
mische Nederlandse Satel
liet) van start gaan in de
neus van een Amerikaansè
lichtgewicht-raket van het
type Scout. Minstens een
half jaar achtereen moet
ANS zijn astronomische
meetinstrumenten op het
heelal richten om zo een
nieuwe bijdrage te leveren
aan de jongste ontdekkin
gen op het gebied van de
sterrekunde.
ANS is ontwikkeld en gebouwd "door
leans, het speciaal voor dit doel in het
leven geroepen industriële cpnsortium
van Fokker en Philips. De totale kosten
van het ANS-Project bedragen zo'n 90
miljoen gulden, waarvan het overgrote
deel door het rijk wordt gedragen. Het
instrumentarium is afkomstig van de
rijksuniversiteit te Groningen, van het
laboratorium voor ruimteonderzoek van
de rijksuniversiteit te Utrecht en van
ken Amerikaansegroep uit Boston. Het
Amerikaanse aandeel kan min of meer
worden beschouwd als een soort „ruil
handel tussen Nederland en de V.S."
Plaatsing van het instrumentarium van
Boston in de Nederlandse satelliet, bete
kende automatisch dat NASA de voor
de lancering benodigde (viertraps)
Scoutraket gratis beschikbaar zou stel
len. ANS werd daardoor in feite een
Nederlands-Amerikaans „samenwerk
ingsproject".
Trots
De kunstmaan is als zodanig een zuiver
nationaal produkt, ook al had men een
Amerikaans' bedrijf (General Electric)
als adviseur. Een produkt "bovendien
waarop Nederland nu al, d.w.z. nog
voor de lancering - trots kan zijn. De
bouwers van ANS zijn er namelijk on
danks een verklaarbaar gebrek aan er
varing in geslaagd de satelliet binnen
de geplande termijn startklaar te krij
gen. Er deden zich weliswaar enkele
tegenslagen voor, maar die konden - via
extra mankracht - worden verholpen.
Een en ander had overigens wel tot
gevolg dat de totale kosten van het
project aanzienlijk boven de aanvanke
lijk geraamde 46 miljoen gulden uit
kwamen. Maar de inflatie speelde daar
bij uiteraard een minstens even belang
rijke rol.
De prestatie van de Nederlandse satel
lietbouwers schuilt overigens vooral in
het feit dat men kans heeft gezien een
zo gecompliceerde kunstmaan als ANS
te realiseren binnen de vereiste gewicht
slimiet vn 140 kg. Dat betekende een
over.alle terreinen doorgevoerde minia-
tuurisatie, die wel heel sterk tot uiting
kwam in de bouw van een boordcompu
ter (door Philips) van nog geen acht
kilogram. Zelfs in de Verenigde Staten
maakte die prestatie duidelijk indruk.
Het wetenschappelijk doel van ANS is
het uitvoeren van astronomische waar
nemingen. Het instrumentarium van
Groningen houdt zich bezig met het
meten van de helderheid van hete ster
ren in het ultra-violette deel van het
spectrum bij vijf golflengten tussen
1500 en 3300 Angstrom. Het instrumen
tarium van het Utrechtse laboratorium
voor ruimteonderzoek zal onderzoek
verrichten op het gebied van zachte
röntgenstraling van bepaalde hemelob-
jecten. Daartoe zullen ook metingen
worden verricht ten aanzien van zwak
ke röntgenstralingsbronnen, die tot dus
ver niet konden worden waargenomen.,
Het onderzoek van de Amerikanen - die
zich gaan richten op de zgn. harde
röntgenstraling - sluit hier min of meer
bij aan. Nederland krijgt via ANS een
royale kans om zijn glanzende reputatie
op het gebied van astronomisch onder
zoek in stand te houden of wellicht nog
verder uit te breiden.
Ervaring
Voor Fokker en Philips is ANS echter
in de eerste plaats - en om die reden,
werd het project jaren geleden eigenlijk
bok in het leven geroepen - een middel
om ervaring op te doen met allerlei
nieuwe vindingen en technieken uit het
ruimtevaarttijdperk. Die ervaring heeft
men gewoon'nodig, wil men ook kans
maken in aanmerking te komen voor
aantrekkelijke opdrachten in het kader
van bepaalde Westeuropese ruimte
vaartprojecten. Totdusver is het groot
ste deel van die opdrachten terechtge
komen bij bedrijven in landen, die al
over een zekere ervaring* beschikten als
gevolg van hun werk in nationale ruim
tevaartprogramma's, met name Fran
krijk en West-Duitsland. Sommige op
drachten gingen de neus van Nederland
louter en alleen voorbij omdat de toj
van de Europese ruimtevaartaktivitei
ten van oordeel was dat Nederland noj
te weinig ervaring had en zijn kunner
nog niet had getoond.
Aan die situatie gaat nu binnenkort eei
eind komen. Het is de bedoeling da1
ANS op ongeveer 500 kilometer hoogti
een cirkelvormige baan om de aard/
gaat beschrijven, die nagenoeg over di
polen loopt en wel zodanig dat de beiè
zonnepanelen van het toestel - die pan;
len zetten zonlicht om in elektrisó
energie - minstens een half jaar la
onafgebroken door de zon worden b
schenen. Na een periode van een tt
twee weken, waarin de satelliet word
uitgeprobeerd en georiënteerd, zal hé
eigenlijke onderzoek beginnen. Da&dav,
wordt gebruik gemaakt van het Westeu
ropese controle- en volgcentrum bj
Darmstadt in West-Duitsland, terwijl di
communicatie via een grondstation bi
het Belgische Redu loopt.
Inmiddels wordt echter ook al gedach
aan een vervolgproject: ANS-2. De bi
het ANS-Programma betrokkenen zijl
van meningdat ervoor moet worden gt
waakt dat de ervaring die men nu
ANS-1 heeft opgedaan en nog steed
opdoet, straks verloren gaat bij gebre!
aan nieuwe projecten die een uitdagin
vormen voor het Nederlandse industrif
le bedrijfsleven.
ADDIS ABEBA Bijna zes
maanden na de eerste militaire
tussenkomst in februari, zijn de
Ethiopische strijdkrachten nu
gereed voor een algehele
machtovername. De gebeurte
nissen van de laatste paar da
gen laten zien dat keizer Haile
Selassi praktisch al zijn macht'
heeft verloren. Bijna al z'n ad
viseurs leden van de keizer
lijke familie, voorname hove
lingen, grootgrondbezitters, en
de corrupte politici zijn gear
resteerd. Het traditionele esta
blishment is ingestort en haar
leiders (ongeveer 140 mensen)
zitten opgesloten in de kazernes
van de Vierde Divisie.
Herhaaldelijk doen er geruchten
de ronde dat premier Mikael
Imru en zijn kabinet op het
punt staan af te treden. De pa
triarch van de machtige Ethiopi
sche Kerk laat zwakke protes
ten horen. Er staat nu niets
meer in de weg voor de jonge
radicale officieren, behalve dan
hun onderlinge politieke strijd.
Maar in de afgelopen zes maan
den, waarin ze achter de scher
men aan hun macht hebben ge
werkt. hebben ze wel hun eigen
eenheid opgebouwd.
Het recente machtsvertoon in de
straten van Addis Abeba was
veelbetekenend. In de eerste
plaats omdat het een demon
stratie was van solidariteit tus
sen voormalige rivalen in de
strijdkrachten, in de tweede
plaats omdat het populair bleek
te zijn bij de meerderheid van
de stedelijke bevolking. Voor
het eerst sinds vele maanden
mocht de „radicale" luchtmacht,
die door het leger aan de grond
was gezet, weer vliegen. De
vliegtuigen vlogen in formatie
over het centrum van Addis
Abeba. Tanks en pantserwagens
reden door de straten en langs
het Addis Abeba Plein. Tot gro
te verrassing deed de keizerlijke
lijfwacht er later ook aan mee. -
De Ethiopische bevolking is niet
meer bang voor de militairen.
De meesten zijn ervan overtuigd
dat de jonge soldaten zeker zijn
van zichzelf en vastbesloten zijn
om op een vreedzame wijze een
eind te maken aan 3000 jaar
keizerlijke historie. Op de dag
van de demonstraties heeft het
leger de laatste bolwerken van
de keizerlijke macht opgeheven.
Dat waren het hofsecretariaat,
de krooriraad (bestaande uit de
belangrijkste adviseurs van de
keizer) en het keizerlijk hof van
appèl (het privé-gerechtshof van
de keizer).
De keizer heeft zijn hele
machtsapparaat en bijna z'n ge
hele staf verloren. Zelfs zijn
geestelijke leidsman en persoon
lijke secretaris zijn gearres
teerd.
Behalve de burgerregering is er
nu een speciale commissie ge
vormd, bestaande uit zes leden
van de strijdkrachten en vijf
ministers uit het kabinet. De
wezenlijke macht in het leger is
in handen van een klein groepje
kapiteins en majoors hoewel
men de namen van de „harde
kern" zorgvuldig geheim houdt.
De jonge officieren van dit mo
ment zijn destijds, in de jaren
vijftig, verplicht ingeschreven
voor de militaire academie.
Er is een ccr.'.n.issie van onder
zoek ing^'c'd onder voorzitter
schap van Mesfin Wolde Ma-
riam, een ncaderrdcus, bekend
om zijn oppositie teccn de kei
zer. Hij zegt dat het onderzoek
naar de corruptie en het wanbe
leid van het oude regime nog
wel twee jaar kan duren. Hij
heeft door de hele stad bussen
geplaatst waarin de bevolking
haar klachten over de corruptie
en eventueel bewijsmateriaal
kwijt kan. Er is al bewezen dat
de vorige regering al wist van
de hongersnood vóór de bijeen
komst van de organisatie van
Afrikaanse eenheid in Addis
Abeba, in mei 1973. Het kabinet
heeft toen besloten de voor hen
onsmakelijke affaire onder het
tapijt te schuiven.
Hele groepen stervende mensen
uit Wollo en Tigre, die langs de
wegen naar Addis Abeba ston
den te bedelen, werden gewoon
weg aangehouden en met bus
sen terug naar huis vervoerd of
in kampen buiten de stad onder-
gebracht.De studenten die pro
beerden wat voedsel aan deze
mensen te geven werden door
de politie gearresteerd. Later
heeft men nog een cholera-epi-
demie in de doofpot gestopt,
gewoonweg omdat er een medi
sche conferentie in Addis Abe
ba gehouden moest worden.
De hongersnood is nog lang niet
voorbij, hoewel het weer is gaan
regenen. Eén van de meest op
rechte hulpverleningscommissa
rissen, Paulus Abraham heeft
ontslag genomen omdat volgens
hem de hulp ontoereikend was,
bovendien was er een gebrek
aan personeel en transportmo
gelijkheden. Uiterst gefrus
treerd door de verstokte bu
reaucratie, zegt hij dat het voor
het leger de enige oplossing is
de noodtoestand af te kondigen,
zodat de probelemen grondig
aangepakt kunnen worden.
Nu wordt het graan, dat door
Het vrijwel van alle staatsmacht beroofde staatshoofd
van Ethiopië, keizer Haile Selassi verlaat de kerk na zijn
ochtendgebed. Hij is vergezeld van leden van de keizerlij
ke lijfwacht
de hulporganisaties wordt gele
verd direct door kooplieden te
gen lage prijzen opgekocht en
uit de provincies vervoerd naar
Addis Abeba waar het opnieuw
wordt verkocht.
De soldaten moeten de hongers
nood oplossen en een begin ma
ken met de landhervorming. £e
zullen nog een lange weg moe
ten afleggen: een wonder is dat
de militaire tussenkomst tot nu
toe bijna zonder bloedvergieten
is verlopen. Waar vind je op de
wereld nog zo'n historische pa
rallel?
(copyright The Guardian)
Direct na de lancering van de ANS neemt het European Space Operation
Centre, ESOC in Darmstadt, Bondsrepubliek, de besturing van de satelliet
over. Een overzicht van de controlekamer van het Europese „Houston
Control".
Assemblage van de Nederlandse satelliet in de „clean room" van de
afdeling ruimtevaart van Fokker te Schiphol.
STRALING VAN STERREN IN HET HEELAL
EN IS 112cm HOOG EN
150 cm BREED(incl. uit
geklapte zonnepanelen).
METING RÖNTGEN
STRALEN
COMPUTER
(weegt 7 kilo)
SPANNINGS
REGELAAR"
BAITER'J
MEET-
INSTRUMENT
SCHAKEL-.
APPARAAT
KERN-
GEHEUGEN
ELEKTRONISCHE
REGELING
SPECTR0-
METER
BEELDBUIS
STABILISATIE-
Spitsbergen
ZENDERS-
[noordpool!
BAAN ROND
DE AARDE
j Groenland/
ONTVANGERS-
t'.r.
^AZIE
centrale cav
ytrole kamer
siodt-
'CANADA!
wentelingen ANS
I
Lancering
ATLANTISCHE
OCEAAN
AFRIKA
STILLE OCEAAN UrAMER'KA
vySTRAUÊJ
ANS bevindt zich steeds boven
het overgangsgebied van dag
en nacht-op een hoogte van
ca. 500 km. ANS werkt alleen
in zonlicht zodat een baan over
de noord- en zuidpool nood-
zakelijkis.
'Nieuw-Zeeland
5 Z0NNESENS0RS (dienen oa.voor
het draaien en stilstand van ANS.
Zij zijn de basis voor de gedragingen
van ANS in de baan rond de aarde).
1 REFLECTOR MEETINSTRUMENT
2 KABELBUIS
3 DETECTOR VOOR RÖNTGENSTRALEN
A STABIL ISATIESCH'JF
ZO KOMT ANS.IN WERKING
BLIK OP EN IN ANS
DE RAKET
DE OMLOOPBANEN ROND DE AARDE
SCOUT- RAKE 1 (2 hop
pen) LANCEERT DE
ANS. VANAF WESIERN-
TEST RANGE (Ver. SI)
