Honger p»
in de
wereld
wordt
duur
betaald
(im£C
De laatste vooruitzichten voor de Ame
rikaanse graanoogst zijn niet gunstig.
In de Sovjet-Unie, waar de opbrengst
wordt beschreven als niet meer dan het
gemiddelde, worden de landarbeiders
auto's, televisie- en radiotoestellen aan
geboden als prijs voor het binnenbren
gen van de oogst. Na een ongelukkig
jaar 1972 zal de oogst van dit jaar van
het uiterste belang zijn als een massale
hongersnood moet worden afgewend.
Het voedselprobleem is overigens,
slechts een van de vele die aan de orde
komen tijdens de wereldbevolkingscon-
ferentie"tlie' van 19 tot 30 augustus in
Boekarest wordt gehouden. Het gaat
om de formulering van een bevolking
spolitiek die het levenspleil op aarde
"•2a!verhogen. Het voedselprobleem
neemt daarbij echter een centrale
plaats in.
(Van een onzer redacteuren)
Voorspellen is altijd een wat onzeker bedrijf, maar
volgens normale schattingen is het vooruitzicht
voor de wereldvoedselsituatie in de komende vijf
tien jaar beroerd. En degenen die onvermijdelijk
het ergst erdoor zullen lijden zijn de miljoenen
mensen in de „Derde Wereld" de ongeveer
honderd landen waar armoe, ziekte en ondervoe
ding tot de normale levensomstandigheden horen.
Wanneer de huidige ontwikkeling van bevolking en
agrarische produktie zich voortzet, zullen wij het
aantal ondervoede mensen in de wereld zien stijgen
van 400 tot 750 miljoen. Tegen die tijd zal de
rekening die de regeringen van die landen moeten
betalen voor voedselinvoer uit de rijke landen de>
helft van hun huidige reserves aan goud en deviezen
kosten. Met andere woorden, die landen zouden
binnen twee jaar bankroet zijn. En. bij deze becijfe
ring is nog geen rekening gehouden met de omhoog
schietende kosten van olie-import.
Dit cijfermateriaal krijgen de delegaties voor de
wereldbevolkingsconferentie voor ogen, in de hoop
dat hun regeringen een aantal maatregelen zullen
nemen om de naderende ramp te ontlopen. Daarbij
wordt niet gesproken over wat toch duidelijk op
de achtergrond meespeelt: de mogelijk explosieve
politieke consequentie als de wereld meer en meer
verdeeld raakt in rijken en armen.
De crisis is pas vrij recent ontstaan, in 1972. Gedu
rende de voorafgaande twintig jaar was de wereld-
produktie van basisgranen tarwe en rijst
gestaag gegroeid en had gelijke tred gehouden met
de groeiende vraag. Maar in 1972 kwam de eerste
tegenvaller, en tegelijkertijd een heel ernstige. Het
uitzonderlijk slechte weer van dat jaar bracht een
verlies van 33 miljoen ton, veel groter dan de
toename die nodig was geweest om de zaken gaande
te houden.
Graan der rijken
Granen maken het hoofdbestanddeel uit van het
voedselpakket. De wereldvraag luidt ongeveer 400
miljoen ton melk en boter, 280 miljoen ton wortelge
wassen (aardappelen e.d.), 225 miljoen ton groenten,
110 miljoen ton vlees, 45 miljoen ton vis, tegenover
1200 miljoen ton aan granen. De terugval -in de
graanproduktie gaf dus aanleiding tot een crisistoe
stand, die een directe run veroorzaakte op de
voorraden.
Tegelijkertijd en onvermijdelijk schoten de prijzen
omhoog. De Amerikaanse harde wintertarwe be
reikte in 1971 een prijs van 62 dollar per ton. Begin
1973 was die prijs omhoog gevlogen tot 108 dollar
en begin dit jaar was die prijs nog eens verdubbeld
tot 220 dollar per ton. Over diezelfde periode nam
de prijs voor Thaise rijst toe van 129 dollar tot 595
dollar per ton, een verhoging van 480 procent in
drie jaar.
De combinatie van voedselschaarste en hoge prijzen
trof de ontwikkelingslanden onmiddellijk en onver
biddelijk. Hun gezamenlijke rekening voor graanim-
port steeg van 3 miljard dollar in 1971 tot naar
schatting 11 miljard dit jaar. Eveneens dit jaar
staan zij voor het betalen van nog eens acht miljard
dollar aan olie-importen als gevolg van de prijsver
hogingen sinds de oktoberoorlog.
Het overgrote deel van dit geld ging naar de rijke
geïndustrialiseerde landen. Met slechts dertig pro
cent van de wereldbevolking nemen deze landen 60
procent van de voedselproduktie voor hun rekening.
De Verenigde Staten, Canada en West-Europa zijn
's werelds voorraadschuur, waaruit andere landen
kunnen putten. De verdiensten van de rijke landen
uit de voedselexport namen in 1972 met 15 procent
toe, waarvan 9 procent het gevolg was van prijsver
hogingen. De prijzen in 1973 waren tweemaal zo
hoog als in 1970. Het betekent dat de armen niet
alleen armer maar ook hongeriger werden.
In bepaalde gebieden van de Derde Wereld begint
de plaatselijke voedselproduktie weg te vallen. Dit
is een feit in grote delen van Afrika, het Midden-
Oosten en het Verre-Oosten. In zuidelijk Azië was
de voedselproduktie van vorig jaar nog niet op het
peil van dat van 1970, en daarom bestaat er het
vooruitzicht van een voortdurende ho,og niveau van
import, tegen hoge prijzen.
In ieder geval moeten deze landen met de rijke
landen gaan concurreren nu de schaarste toeneemt.
De vraag naar vlees bij de rijke landen, bijvoor
beeld, neemt toe. De Japanse vleesconsumptie nam
tussen 1969 en 1971 met 50 procent toe. Het rijke
deel van de wereldbevolking consumeert meer dan
de helft van de granen, maar op een uiterst verkwis
tende manier. In Noord-Amerika bijvoorbeeld ge
bruikt men per jaar ongeveer een ton graan per
hoofd van de bevolking. Maar niet meer dan 75 kilo
daarvan wordt direct opgegeten: de rest is veevoe
der, bestemd voor omzetting in vlees. Elk pond vlees
op tafel vraagt een verbruik van 41 pond aan graan.
Honger en ziekte
De bij voorbaat voor 'dë arme landen verloren
competitie om de voedselbronnen geeft niet alleen
aanleiding tot honger, maar tot een hele reeks
andere lichamelijke en geestelijke gebreken. In In
dia, de Filippijnen, Brazilië en Vietnam is het
gebrek aan vitamine A de voornaamste oorzaak van
blindheid die jaarlijksalleen al in het Verre Oosten
meer dan 100.000 kinderen treft In Latijns Amerika
lijden 15 procent van de mannen en 35 procent van
de vrouwen aan bloedarmoede door een gebrek aan
ijzer in het voedsel. Op zijn beurt leidt dit weer
tot ziekten als mijnworm en bilharzia.
Achter deze globale cijfers ligt nog de bijzondere
kwetsbaarheid van kinderen en zogende moeders
verborgen. Hun voedingsbehoeften zijn groter, maar
in de arme landen is er een traditie dat de werkende
volwassenen het grootste deel van wat op tafel komt
consumeren. De ondervoeding ontneemt de kinde.
ren de mogelijkheid tot leren en dit geeft een
nieuwe draai aan de neerwaartse spiraal van ontbe
ring.
De vraatzuchtige honger van de rijke landen mani.
festeert zich in importcijfers en in de beschikbaar
heid van kunstmeststoffen, die nodig zijn om de
grond te verrijken en de produktiviteit te latc-n
toenemen. De kunstmest is een essentieel element
in de zogenaamde Groene Revolutie, het streven om
de opbrengst per hectare te verbeteren. Gedurende
de laatste vijf jaar is de produktie van kunstmest,
stoffen in de wereld met veertig procent toegeno.
men, maar die toename werd overtroffen' door de
groeiende vraag van voornamelijk de geïndustriali.
seerde landen. De binnenkort verwachte tekorten
kunnen gemakkelijk worden vertaald in oogsttekor-1
ten: de verwachting is dat 30 tot 50 miljoen ton
graan minder geproduceerd gaat worden dan de
behoefte over drie jaar, een catastrofaal tekort dat
overeenkomt met de thans aanwezige wereldvoor.
Toch voldoende
Toch zijn de experts geneigd te voorspellen dat, als
men de ontwikkeling in de produktie van de afgelo.
pen twintig jaar bekijkt, ook de komende jaren
voldoende voedsel voor iedereen beschikbaar is. Het
probleem is vooral dat van de verdeling. De wereld
moet momenteel vertrouwen op de Noordameri-
kaanse graanschuur om de tekorten in de rest van
de wereld aan te vullen. Die rekening daarvoor is
veel te hoog geworden.
Wat nodig schijnt, is een radicaal nieuwe manier
voor de ontwikkelingslanden om voor hun voedse-
limport te betalen en een veel grotere vrijgevigheid
van de geïndustrialiseerde wereld. Tegelijkertijd
moet de Derde Wereld zijn binnenlandse produktie
veel sneller zien te vergroten dan tot dusverre werd
gepland.
Duidelijk is dat grote gebiedenonontgonnen land
beschikbaar komen voor landbouw. Maar in het
tropische regengebied van Afrika is er het grote
probleem van de tsetse-vlieg. Een programma over
twintig jaar, dat jaarlijks 100 miljoen dollar kost,
zou de savanna openleggen voor 120 miljoen stuks
'vee. In de droogtegebieden is er behoefte aan een
uitgebreid irrigatieprogramma. De doelen die India,
Cevlon, Maleisië en Thailand zich op dit gebied
hebben gesteld, zijn niet bereikt, maar de mogelijk
heid voor expansie binnen de bestaande program
ma's is reëel. Het volledige programma zou 4 mil
jard dollar kosten d.w.z. ongeveer ééntiende
procent van wat de voornaamste handelvoerende
naties per jaar aan rijkdom verwerven.
Ook verbeteringen in de veestapel, bij de oogsten
en in het gebruik van kunstmest vragen om geld.
De oplossing die hoogstwaarschijnlijk weinig
populair zal zijn is dat de rijke landen moeten
leren minder te verspillen en meer goedkope oplos
singen te zoeken om zo voorraden vrij te maken
voor armere landen. De verspilling is niet altijd
even duidelijk als het doordraaien van oogsten bij
overproduktie en als de hoogopgetaste schotels in
dure restaurants.
Een team Amerikaanse wetenschappelijke onder
zoekers heeft onlangs de kosten en opbrengst bestu
deerd van een hectare mais in de Verenigde Staten.
Zij kwamen tot de bevinding dat tussen 1950 en
1970 het elektriciteitsverbruik zesvoudig was toege
nomen, het gebruik van kunstmest veertienvoudig,
terwijl de mankracht met de helft was verminderd.
Vergeleek men de ingebrachte energie met de op
brengst, dan resulteerde dat in een verlies van elf
procent. De stikstofkunstmest vraagt zware investe
ringen in de petrochemische industrie. Toch zou pet
acre (4000 m2) de mest van één koe voldoende zijn
voor hetzelfde resultaat, en tegen veel minder kos-
Nauwkeurige schattingen over de oogsten in het
rijke westen zijn nog niet gemaakt. De experts die
hun berekeningen maken op basis van een te
voorziene trend, geven toe dat al hun becijferingen
fout kunnen blijken te zijn. Belangrijke gebieden
van de voornaamste graanproducenten zijn koeler
geworden en daardoor vatbaar voor extremere tem
peraturen, voor droogte of neerslag. Er valt niet te
zeggen of er een verandering van klimaat i
koele streken op komst is, maar een verandering
van één graad in de gemiddelde temperatuur kan
het normale patroon van planteleven volkomen
verstoren en bijvoorbeeld leiden tot een vertraging
in de rijping van wel vier weken.
Optimisten verklaren dat als al het landbouwgebied
ter wereld zou worden gebruikt zoals het in so
ge ontwikkelde landen gebeurt, onze voedselproduk
tie voldoende is om 60 miljard mensen in leven te
houden, vijftien maal meer dan het huidige aantal.
Als we de tijdsfactor weglaten is dit een element
van belang. Maar we kampen met een onmiddellijk
probleem, waarvoor oplossingen op lange termijn
ontoereikend zijn. Er is geen enkel middel beschik
baar om een boer uit Bangladesj binnen tien jaar
op het technische niveau te brengen van zijn Neder
landse of Deense collega's.
De bevolkingsconferentie moet naast de oplossing
van problemen als. huisvesting, gezondheidszorg,
transport, werkgelegenheid en onderwijs, een weg
zien te vinden door het woud van problemen die
het gevolg zijn van honger en ondervoeding. In een
wereld die al een alarmerende toename van geweld
laat zien, zouden de voorspellingen nog grimmiger
worden als de kloof tusen de haves en de have-nots
nog breder mag worden.
Bij de foto's: Schrijnende armoe en
honger, gebrek aan mogelijkheden voor
een voldoende oogst in een groot deel
van de wereld, in contrast met de rijk
dom van slechts weinig landen. De kloof
dreigt zich voortdurend te verbreden.
