NOG TWEE JAAR PUINHOOP
Restauratie van
Schouwburg
in volle gang
Leidse
Directeur
Van Dam
tijdelijk
in pand
„Ydo"
Luchtig
Leids
S
«miifc
Werk van 90-jarige Piet Zwart in Wassenaarse bibliotheek
1
Molenstichting
verwerft Geremolen
Leiden - Wanneer je niet beter
zou weten, zou je bij het aan
schouwen van de achtergevel
snel geneigd zijn te denken dat
de Leidse schouwburg aan een
fikse storm of 'n hevig foombar-
dement ten prooi is gevallen.
Het tegendeel is echter waar.
Na jaren van ja- en nee geknik
tussen de gemeenteraad en de
schouwburgdirectie, heeft het
jawoord het tenslotte toch ge
wonnen. Hans V2n Dam kan
zich begin september 1976 direc
teur noemen van een authentiek
gerestaureerd theater.
Aan de Oude Vest lijkt het van
buitenaf nog eon zeer rust.ge
bedoel.ng; er zijn een paar hou
ten barakken aan de voorkant
van het gebouw neergezet,
maar verder is er niets out oe
bedrijvigheid achter de scnouw-
burggevel verraadt. Eenmaal
over de drempel gekomen s.aut
de schr.k je toch wel een bee.je
om het hart. ruen grote ruiune,
die je aan alles cioet denken, be
ha. ve aan het weraternain van
ons Nederlandse tonee.voikje.
Steigers, draden, bakken met
cement enfin, noem het maar
op, niets is achterwege gelaten
j om het beeld van ae ravage
compleet te maken. Wat v.n co
schnk bekomen en wat genuan
ceerder kijkend bemerk je ge
lukkig dat net zo schitterend ge
schilderde piamnd nog in ere .s
gelaten en dat de balcons veilig
met ee.n fors stuk plastic zijn
ingepakt. Op zo'n moment ves
tig je verder allé hoop maar op
een deskundig apparaat van ar
chitecten, aannemers en bouw
vakkers, die misschien in hun
leven nog wel voor hetere vuren
hebben gestaan en zeer zeker
uit deze .puinhopen" een
schouwburg kunnen laten herrij
zen, waar Leiden trots op m.ag
I Schouwburgdirecteur Hans van
Dam is gelukkig aanwezig om
het laatste restje pessimisme
bij ons weg te nemen.
de Leidse schouwburg, die sterk aan stormschade
een stuk dieper gaan worden en
boven deze ruimte is een toneel-
lift gep and, waardoor het in de
toekomst gemakkei ijker wordt
om de decors, die de grote ge
zelschappen nu eenmaal altijd
met zich voeren, gemakkelijker
en vooral sneller af- en aan te
voeren. Aan de zijkant van de
schouwburg bestaat dan de mo
gelijkheid om de decors met
vrachtwagens dichtbij het toneel
te brengen. Achter de toneel
ruimte zijn een groot aantal rui
me kleedkamers geprojecteerd;
een zaak waar we erg blij mee
zijn, gezien de slechte outillage
in het verleden. De oude school
van d-e zusters wordt gebruikt
als kantoorruimte", aldus Hans
Van Dam werkt :ntussen rustig
door aan het nieuwe program
ma voor het komend seizoen.
Enigszins gestoord in deze
werkzaamheden door de verbou
wing, heeft hij zijn kantoor aan
de Oude Vest nu maar verlaten
en bezet hij met zijn secretares
se momenteel de benedenverdie
ping van het voormalige pand
van Eduard IJdo aan de Hoog
landse Kerkgracht. De agenda
voor het nieuwe seizoen is bijna
rond en de eerste aankondi
gingsaffiches zijn al voor de ra
men vah zijn tijdelijke residen
tie verschenen.
„Zoals gebruikelijk heeft de
schouwburg weer voor het to
neel, baliet en cabaret gedeelte
van het programma gezorgd,
waarvoor inschrijvers van K&O
een korting genieten. De volksu
niversiteit voegt daar nog een
groot aantal concerten, cursus
sen en andere evenementen aan
toe, zodat we ook nu weer van
een zeer uitgebreid programma
kunnen spreken", aldus Hans
van Dam, die op zijn snelle ra
ce-fiets, heen en weer pendelt
tussen de schouwburg en zijn
tijdelijke kantoor.
In het schoolgebouwtje aan de Voorstraat 3? in Katwijk aan
Zee exposeren vanaf zaterdag 20 juli een zestal kunstenaars
hun werk, Het gaat hier voornamelijk om plastieken, boet
seerwerk, etsen, sch'ldenjen en aquarellen. Daarnaast zijn
een groot aantal foto's in de expositieruimte te vinden. De
tentoonstelling wordt op 20 juli om II uur geopend door mevr.
Vermeulen-Kalis. Op de foto zes creatievelingen bij het werk
van een collega.
BURGERLIJKE STAND
In de boutique van de firma
Coster aan re Haavle uuer-
vgm
tienjarige Jolande van Mil,
j die hier gedurende een jaar
als hulpverkc-opster haar
vrije uurtjes doorbrengt. Jo-
landa heeft de vorige maand
op de 'Kijckenborg Mavo
haar eindexamen behaald en
hoopt per 1 augustus bij de
Amrobank een nieuwe loop-
we baantje betekent wel dat
ik niet langer in de boutique
kan blijven werken", aldus
de hoogblonde Jolanda, die
het geen bezwaar vindt om
dagelijks tussen haar woon
plaats Roeloiarendsveen en
haar werkplaats Leiden heen
en weer te reizen. „De week
ends heb ik dan voortaan
vrij en kan ik gezeliig met
mijn vriend Theo doorben-
gen". Theo heeft ze in een
dancing in Warmond leren
kennen en sinds twee jaar
zijn beiden onafscheidelijk.
Voordat haar nieuwe baan schooljaar". Ik ben van plan
op de bank begint gaat Jo- om gewoon in Nederland op
landa eerst nog een tijdie te vakantie te gaan, want er
lekker bijkomen van de zijn hier nog genoeg plekjes
drukte van het afgelopen die ik niet ken".
Openliichtbal
werd waterballet
SASSENHEIM Door de slechte
weersomstandigheden heeft het
door de stichting Jeugdrecreatie
georganiseerde openluchtbal
jongstleden vrijdag geen door
gang kunnen vinden. Het bal
zou op het sportveld bij het mu-
ziekpodium gehouden worden.
De wat jongeren hebben zich
echter in het Gemeen.egebouw
aan de Oosthaven uitstekend
vermaakt met een aantal dam-
en. schaakwedstrijden. Voor de
wedstrijden hadden achttien
dammers en acht schakers in
geschreven.
de Mare. J. J. Gosens en M. F. Pl-
kari. L. A. C. Rietveld en A. C. J.
van Dooijeweert, B. E. Glazenburg
en jonkvrouwe M. C. H. Hoeufft. A.
W. J. Tennissen en I. A. Kolstee. H.
Starre en M. G. K. Janssen, F. H
M. Obreskt, en J C. M Zitman, R.
G Menger en H. M. Wilbrink, H. F.
Gouw en C. H. M. Starrenburg. B.
Groenteveiling Leiden (5-7):
Pruimen 260-290; aardappelen 15-
69; andijvie 13-24: doperwten
211-255; snijbonen 290-450; stam-
bonen 250-510; tuinbonen 46-50;
spitskool 54-75; prei 80-110: pos
telein 49-89; rabarber 14-47; to
maten A 515-580, B 540-550, C
510-530, CC 420-440; uien Pic-
klers 26-36; meloenen 85-345;
bloemkool 6 stuks 60-197, 8 stuks
47-117, 10 stuks 35-60; komkom
mers AAA 41, AA 43, A 51-56, B
4-145, C 32-34, D 27-28, E 16-17;
sla zwaar 8-21, licht 6; bospeen
93-94; peterselie 6-26; selderij
6-11; paprika's p. stuk 8-67.
jNieuwe speel
zaal in
Leiderdorp
LEIDERDORP - De Stichting
Kinderspeelzaal Leiderdorp
krijgt de beschikking over het
Amrobank gebouwtje aan de
van Diepingenlaan, om te voor
zien in het toenemende aantal
inschrijvingen. Het plan is door
de Leiderdorpse gemeenteraad
goed gekeurd.
Het zaaltje is de zevende peuter
speelplaats in Leiderdorp, dat
vanaf september door de stich
ting Kinderspeelplaatsen ge
bruikt kan worden. Voor het
verzinnen van een toepasselijke
naam voor de nieuwe ruimte
doet de stichting een beroep op
de burgerij. Suggesties kunnen
worden ingediend bij mevr.
Brinkenberg in de speelzaal van
de Scheppingskerk.
MAANDAG 8 JULI 19/'
V ASSEN AAR Piet Zwart, ge
boren in Zaandijk, maar reeds
langer dan veertig jaar in Was
senaar wonende, is een vormge-
van kunstnijverheid, archi
tectuur, typografie en fotogra-
Veelzijdigheid van Zwart,
die hem maakte tot een der
grote internationale kunstenaars
van deze tijd.
vart begon zijn opleiding aan de
Rijksschool voor Kunstnijver
heid. Al vroeg kreeg hij de
overtuiging, dat er voor een
kunstenaar een sociale taak kan
weggelegd. Als leraar
kunstgeschiedenis in Leeuwar
den begon hij interieur-ontwer
pen te maken met eenvoudige
decoratie. In 1913 ging hij in
Voorburg wonen en daar ont
wierp hij versiering voor kin
derkleding en huishoudelijke
goederen, waarin kleuren en
vormen van bloem- en planten-
motieven zijn gestileerd. In 1918
kreeg hij een opdracht voor het
ontwerpen van een interieur,
dat echter verloren is gegaan.
Aan het einde van de eerste we
reldoorlog kwamen nieuwe ar-
t.st.eke ideeën eu kwam het
accent meer en meer te liggen
op de nijverheid. Hij kreeg con
tact met leden van de Stijl
groep. Het werk van Zwart her
oriënteert zich dan op versobe
ring en functie, tot uiting ko
mend in ontwerpen voor meu
bels met strakke lijnen en pri
maire kleuren. Twee jaar was
hij in dienst van de architect
Jan Wils en daarna als teke
naar bij diens collega H. P,
Berlage, de bouwer onder meer
van de Amsterdamse koopmans
beurs. Zwart houdt zich dan
o.m. bezig met de detaillering
van straatverbouwingsobjecten.
Daarnaast ontwerpt hij nog een
hele serie g hruiksvoorwerpen.
Zijn grootste b'kendheid ontleent
hij chit- aar. ?!e nieuwe typo
grafie, vrlh? gebaseerd op
mir. of .neer u\y.isrhë expe-
rtmer.lxn. Zjn c.-ste typografi-
'c :t op: -?.cht dateert van 1921
en 'CA-.2 jc.nr later komt hij to
grote activiteit. In opdracht van
een groot bedrijf in Delft ont
werpt hij bijna 300 advertenties
in een geheel eigen en niet eer
der vertoonde vormgeving. Aan
vankelijk gaat deze speelse ty
pografie niet alleen uit van het
drukkersmateriaal maar is met
visuele associaties van de letter
vorm opgebouwd tot een expres-
In 1924 komt er een nieuw ele
ment bijhet fotogram. Zwart
past de foto op een geheel eigen
manier toe in de druk-techniek.
Hij doorbreekt de toenmalige
tra:"l onele hiërarchie van de
pagina-opbouw. Het worden
open, sterk asymmetrische com
posities, waarvan in de opeen
volgende bladzijden het zwaar
tepunt steeds onverwacht ver
springt. Het contrasteren van
grote en vlijmscherpe fotografi
sche close-ups me diagonale
tekstregels en het wit van de
pagina brengt een boeiende
ruimtelijke werking teweeg.
Vanaf 1928 legt Zwart zich voorts
sche close-ups met diagonale
vooral natuurfoto's met haar
scherpe close-ups, grillige vor
men en een verrassende compo
sitie. Hij exposeert dan op grote
internationale tentoonstellingen
en legt de nadruk op de nieuwe
fotografie als een nieuwe blik
op de wereld
Een apart hoofdstuk vormt het
werk van Zwart voor de PTT.
Hij ontwierp daarvoor reclame
folders en boekjes, waarin zijn
grote typografische vindingrijk
heid duidelijk naar voren komt.
Ook ontwerpt hij postzegels
voor dit staatsbedrijf. Daar
naast paste hij de foto-montage
en typografische techniek toe in
boekomslagen en reclamedruk
werk. Met grote vindingrijkheid
tracht hij oplossingen te vinden
voor uiteenlopende problemen,
tot bijv. de inrichting van een
raceboot toe. Zijn aandacht
voor vormgeving en functionali
teit komt dan bijv. ook tot uit
drukking in zijn ontwerpen voor
keukens: goed doordacht, prak
tisch en aestetisch verantwoord.
In het Haagsch Gemeentemu
seum werd vorig jaar een grote
overzichtstentoonstelling gehou
den van het werk van deze zeer
veelzijdige kunstenaar.
Een groot aantal van Zwarts vele
ontwerpen zijn op de Wasse
naarse tentoonstelling te zien.
zowel in foto als in druk. Vooral
onder de foto's zijn voorbeelden
van een geheel eigen visie op
het projekt. Zo een foto uit 1934
„Bril op krant" met een frap
pante schaduw- en spicgclwer-
king. Ook een grote foto „Kind
opgetild" is een prachtig staal
van unieke bladvulling, vanuit
een der benedenhoeken van het
vlak. Een enige ruimtelijke
vondst. Structuurfoto's zijn o.m.
Gebaggerd kroos" en „Wilgen-
Een tweetal aquarellen bieden
een ander zicht en een andere
vorm van Zwarts artistieke kun
nen. Speciaal wijs ik dan op een
blad „Dennetak", subtiel en
prachtig in het vlak gezet.
„Boeket", een kleurige prent
van verschillende rozenvarieè-
teiten toont echter nog een ta
melijk „gebonden" opbouw.
Zwarts kunnen als illustratief
tekenaar wordt ten slotte bewe
ren door enkele potloodschetsen
van het e jzelaarskamp in Ha
ren uit 1943.
WILLEM PRINS
Schouwburg Hans van Dam, voor zijn tijdelijke residentie aan de Hooglandse Kerkgracht.
■XillESl
LEIDEN Rijnlandse Molenstichting heeft onlangs de Gere
molen of Blauwe Wip in eigendom van de provincie Zuid-Hol
land overgenomen. Het is een aan de Oostvaart te Hazers-
woude staande molen, die jaren lang de voormalige polder
Oost- es Westgeer heeft bemalen. Nëa samenvoeging van pol
ders heet de polder thans Geer- en Buurtpolder. Het is een
wip-schepradmolen van het zuivere Rijnlandse type met een
vlucht van 22,50 meter. Timmerman Jacob Claesz. bouwde de
molen in 1636. In 1760 was het bovenhuis zo slecht, dat molen
maker Klaas Ten Brink het bovenhuis „uitmalkander" sloopte
en weder opbouwde.
De Oostvaart snijdt de polder in twee delen, de Oost- en de
Westgeer. De molen staat aan de westzijde van de Oostvaart
es bij bemaling van de polder stroomt het water van de Oost-
geer door middeil van een gronddui'ker onder dde Oostvaart
naar de Westgeer. In 1969 nam de Provincie de molen, die
sinds 1957 buiten bedrijf staat, van de Polder, in eigendom
over, maar van 'n algehele restauratie is 't niet gekomen. Het
bovenhuis verkeert ook nu weer in'zeer slechte staat. Ter
voorkoming van neerstorten is de uitvoering van consolidatie-
werkzaamheden geboden, zulks in afwachting van een algehe
le restauratie.
In deze eeuw zijn in de gemeente Hazerswoude tientallen pol
dermolens ten koste van het unieke polderlandschap gesloopt,
zodat de Geremolen dit lot niet mag ondergaan, temeer niet,
omdat de Geremolen gelegen is tussen de molens van de Ge-
menewegse- en de Riefyooresepolder én gezamenlijk vormen
deze drie molens een fraai landschappelijk beeld.
De nieuw verworven molen is de 22ste molen, die de Rijnlandse
Molenstichting in beheer heeft gekregen. Het molenbestand is
thans aldus: 16 molens zijn maalvaardig en bevinden zèch in
-a#oede of vrij goed staat, 2 molens zijn wel in goede staat,
maar kunnen geen water uitmalen, omdat indertijd onderde
len uit de molen zijn gesloopt en 4 molens zijn niet maalvaar
dig en niet of nog niet volledig gerestaureerd. Het is een
zwaar werkprogramma, dat de Molenstichting te wachten
staat. Hoewel zij in vele opzichten krachtig wordt gesteund,
is het aantal begunstigers, dat de Stichting jaarlijks steunt
(minimum-contributie 10.nog klein. Het is mogelijk de
Rijnlandse Molenstichting in haar strijd te steunen. Secreta
riaat: Rijnlandshuis, Breestraat 59. Leiden.
C
