A CELTIC REQUIEM
INDRUKWEKKEND SPEL
Stallerhof Beiers
drama van Kroetz
Mama met Corfax:
omgekeerde aarde
Sour Cream werd
uitdaging met les
Dorow geniaal in Rondom Scliönberg
PAGINA 6
LEIDSE COURANT
MAANDAG 1 JULI 1974
Agenda
Maandag 1 juli
Ook 's-Gravenhage heeft, dank zij
de organisatoren van het Hol
land-Festival, 1974, kennis kun
nen maken met het werk van
een dusverre niet in ons land
gelanceerde jonge Engelse com
ponist, de in 1944 geboren John
Tavener. Over diens in 1969 ont
stane Celtic Requiem is in ons
blad reeds uitvoerig geschreven.
De uitvoering ervan gisteravond
heeft bij ons een diepe indruk
gewekt. Laten we beginnen met
de plaats van handeling, de
Grote Kerk: het leek of deze op
Taveners compositie, welke niet
slechts een lange nagalm ver
draagt, doch eist, gebouwd was.
Bovendien bood ze door haar
ruimte een unieke gelegenheid
van een uitvoering een opvoe
ring te maken, waarvan The
Finchley Children's Music
Group kon profiteren- en profi
teerde!-door op bepaald schil
derachtige wijze haar entrèe te
maken om een Missa Pro De-
functis, waarvan drie delen tot
ons kwamen; gebracht door het
Nederlands Kamerkoor, het Ne
derlands Vocaal Ensemble, het
Radio Kamerorkest, bij te wo-
Twee generaties, die elkaar daar
ontmoeten om met de dood te
worden geconfronteerd....op hoe
verschillende wijze reageren ze
echter. Op de ouderen lijkt een
christelijke ideologie haar stem
pel te hebben gedrukt, bij de
jongeren handhaaft zich een
daaraan voorafgaande bescha
ving met hardnekkigheid in de
vorm van eeuwig levende kin
derliedjes, hun, u en ons be
kend.
Een contrastwerking, nog ver
sterkt door orgel, piano, orgel
doedelzak as-klarinet, bastrom
bone, piccolo-trompet en de zeer
persoonlijke reactie van een
uitmuntend zingende sopraan
June Barton-Contrastwerking,
die echter met een louter muzi
kaal middl door een enheid
werd omgesmeed door de conse
quente toepassing van een nor-
schonk rust, harmonie, waar
male toonsoort: Es groot. Deze
anders een chaos zou zijn ont
staan, want de kinderen waren
in hun optreden fel en van natu
re soms wreed.
Wat ons bij dit alles opviel; was
het feit, dat Tavener uitmun
tend voor de menselijke stem
weet te schrijven en bovendien
heel veel te vertellen heeft, dat
de moeite van het overwegen
echt waard is: zijn religieuze
bewogenheden kunnen de be
wust levende mensen van deze
tijd bepaald niet onverschillig
laten. En hij had, wat de Hol
land-Festivalmanifestatie be
treft, het geluk van een voor
treffelijke realisatie, mede dank
zij twee landgenoten, de dirigen
ten John Andrewes en David
Atherton die in hun artistiek
optreden een weldadige zin voor
orde en beschouwing demon
streerden.
Nog een ander werk van John Ta
vener kregen we te horen:. In
Alium (1968) voor sopraansolo,
strijkorkest, orgel. Hammondor
gel, piano, slagwerk en vier-
sporen-band, geïnsprireerd op
een gedicht van Charles Péguy.
die de Hoop de voornaamste der
drie goddelijke deugden acht.
De ruimtelijke werking ervan
was indrukwekkend, doch de in
tense eenvoud; zo kenmerkend
voor A Celtic Requiem, ontbrak
hier...u begrijpt dus onze voor-
De avond werd ingeleid door het
optreden van de Engelse jon
gens en meisjes, die fris en on
bevangen vSjf liederen uit „Fri
day Afternoons" (Op. 7) van
Benjamin Britten zongen. De
oprechte vreugde, die ze daarin
openbaarden, deelden ze met
vele luisteraars in de Grote
Kerk.
j b.r.
Koninklijke Schouwburg, 20.15 uur
Louis Falco Dans Company
(Holland Festival) (J).
Remonstrantse Kerk, 20.15 uur
Holland Festivalconcert van Ba
rokmuziek (J).
Openluchttheater Zuiderpark,
14.00 Pipo de clown en Mamma-
HOT, 20.30 uur „Delizante Sarah"
(Compagnie Pierre Spirakoff
Parijs) (J).
Donderdag 4 juli.
Woensdag 3 juli.
Koninklijke Schouwburg, 20.15 uur
fiollandfestival-voorstelling van
„L'Erismena" door de Ned.
Operastichting (J).
Congresgebouw, 20.30 uur Holland
Festival-concert door het Resi
dentie Orkest o.l.v. Zoltan Pes-
ko m.m.v. solisten en het Ned.
Kamerkoor (J).
HOT, 20.30 uur „Delirante Sarah"
Holland Festival-voorstelling
door Compagnie Pierre Spira
koff Parijs (J).
Zeiss Planetarium, 14.30 uur
„Reis door het heelal" 16.00
„Uren, dagen, maanden, jaren".
Openluchttheater Zuiderpark,
Remonstrantse Kerk, 20.15 uur
Holland Festivalconcert door
het Haags Conservatorium En
semble o.l.v. Reinbert de
Leeuw.
Openluchttheater Zuiderpark,
20.00 Strathearron Group of
Central Scotland (J).
Kurzaal, 20.30 uur Holland Fes
tival-uitvoering van The Mes
siah" van Handel door Colle
gium Vocale uit Gent o.l.v. Phi
lippe van Herreweghe en Musi-
ca Antiqua Amsterdam o.l.v.
Ton Koopman m.m.v. solisten.
Grote Kerk, 20.15 uur Orgelcon
cert door Feike Asma, Open
luchttheater Zuiderpark 14.00
„Dik Trom in het circus (Gezel
schap Martin Vinjee).
Vrijdag 3 juli.
Zaterdag 6 juli.
Circustheater, 20.15 uur Holland
Festivalvoorstelling van „Le Zeiss Planetarium, 14.30 uur
nozze de Figaro" (Ned. Opera- „Reis door het heelal" 16.00
stichting) (J). „Uren, dagen, maanden, jaren".
Bioscopen
Blokfluitist Frans Brüggen en zijn
oud-leerlingen Kees Boeke en
Walter van Hauwe zijn in de
Haagse contreien genoegzaam
bekend van optreden in uiteen
lopende ensembles. Als ik mij
niet vergis, hadden zij zich hier
echter nog niet als trio met de
ludieke naam Sour Cream ge
presenteerd. Die naam houdt
natuurlijk een waarschuwing in,
en wie wilde weten waar hij
aan toe was, behoefde zaterdag
avond in de Rijswijkse Stad
huishal maar de achterzijde van
het programma te lezen en de
tegenstijdige doelstellingen na
te lopen. Sour Cream „streeft
naar authenticiteit" maar „is
niet geïnteresseerd in authenti
citeit", zo las men. Voor een
goede verstaander!
Toch kon men zich zaterdag veel
al op een gewoon concert wa
nen, bijvoorbeeld toen het drie
tal enkele fantasia's van rond
1500 of een driestemmige sonate
van Joseph Bodin de Boismor-
tier uit 1725 voordroeg. Fijne
speelstukken die behoudens een
onbetekenend intonatievlekje of
een oneffenheidje in het losse,
ontspannen samenspel voortref-
fehjk werden gepresenteerd. Dat
er toch wat vreemds 'in de lucht
hing, bleek wel dadelijk in het
eerste nummer. De triosonate
van Giuseppe Sammartini, ook
uit het begin van de 18e eeuw,
werd gespeeld op twee van de
meer dan twaalf blokfluiten
waarmee de musisci in de weer
zijn, maar de continuopartij
trische gitaar, wat wel even wat
anders is dan op een gewone gi
taar, op een klavecimbel of op
een dito met cello-ondersteuning
zoals we van de heren in het
Quadro Hotteterre gewend zijn.
Natuurlijk mag die elektrische
gitaar best. Wie weet wat ze in
de 18e eeuw wel hebben uitge
voerd! Maar de doffe, zwarte
slagen zouden mijn voorkeur
niet zijn!.
Sour Cream zou echter geen zure
room kunnen presenteren als
het zulke dingen niet deed. Het
trio wilde ook wel laten horen
dat je met blokfluiten niet per
se in de 16e, 17e of 18e eeuw be
hoeft te vluchten. Er was dus
een anonieme surprise uit 1974,
een „herkenningsmelodie" Sour
Cream uit 1973, een stuk van
Kees Boeke uit 1970 en ter ver
vanging van een sonate van
oude pruik Telemann een muzi
kale parafrase op een stukje
Rabelais van Rzewski die in
Rome met componist Bussotti
een experimenteel duo had of
heeft. Het stuk van Boeke voor
twee blokfliliten (met Brüggen
aan de elektronische regelappa-
ratuur) was ee niet extreem
maar aaqdig, onderhoudend
speelstuk met een ingebouwde
climax. Vender was er een uit
daging aan de toehoorders, die
schijnbaar eindeloos dezelfde
frase met heel kleine verschil
len moesten horen, stug unisono
gespeeld door de drie blokflui-
tisten. Het ging sommigen op de
zenuwn werken en enkle verlie
ten zelfs de zaal alvorens men in
de gaten kreeg dat het publiek
zelf er een eind aan diende te
maken Ook het slot van dit
drukbezochte concert, dat zeker
niet alleen bij de jongelui in de
smaak viel, was origineel. Het
drietal zat als een stelletje sa
menzweerders in een kringetje
„soniek" te doen tot twee ervan
slaags raakten en de derde met
een politiefluitje een hollende
aftocht en het slot van de avond
mogelijk mpakte. Hoewel niet
voor herhaling vatbaar (want
dan wordt het flauw) was het
een mooi lesSe voor onze deftige
concertgangers die ten onrechte
denken dat de muziek altijd ere
dienst moet zijn. Ks.
Een Beiers boerengezin, man,
vrouw en hun veertienjarig de
biele dochtertje. De knecht is
bijna zestig en hij verwekt een
kind bij het meisje. Haar ou
ders willen abortus, maar zet
ten niet door. De boer wreekt
zich op de knecht door hem te
ontslaan en zijn hond te ver
moorden. Het kind wordt gebo
ren. Dat gebeurt er allemaal
in „Stallerhof" door het Hol
land Festival in het weekeinde
in het HOT gebracht in een
voorstelling van het Schaus-
pielhaus in Hamburg. Franz
Xaver Kroetz is de auteru van
dit omstreden „dokumentair"
theaterstuk. Het zit vol scènes
waarin men de mensen zeer
alledaagse dingen ziet doen, op
langdurige wijze, vrijwel zon
der dialoog en triviaal tot en
met: vloeren aanvegen, jonge
katjes verzuipen, zuurkool
eten, zeepsop kloppen, koffie
slurpen. Het naturalisme is
zeer overloedig, niet alleen in
deze uiterlijkheden, ook in het
spel. Vreselijk knap allemaal,
zeker de regie, mar ook de
twee hoofdrollen: de boerek-
necht van Brune Dallansky en
speciaal het debeiele meisje
van Eva Mattes. Wat daar aan
research en inlevingsvermogen
voor nodig is geweest! Hetzelf
de geldt voor de dialoogsamen-
stelling (in Beiers dialekt) en
voor de feilloze theatrale
vormgeving, doordacht en vol
raffinement in elk detail. Maar
naargelang de voorstelling (die
ik in Mickery zag) vorderde,
bekroop me ais toeschouwer
een onaangenaam, zelfs naar
gevoel. Alsof je voyeu bent bij
iets „vies",betrokken bent bij
een gruwelijk gebeuren, waar
e niets aan doen kunt, dat
domweg zijn eien baan gaat.
Dat is op zich wel een interes
sant en verdigbaar effekt,
maar het gaat gepaard met
het onbewijsbare gevoel dat
het schrijver Koertz een grote
zorg zal zijn qat de door hem
bedachte personnages over
komt. Hij houdt niet van de
karakters die hij een leven op
het toneel verschafte, laat ze
maar doodvallefi, schijnt hii te
denken, zolang ik maar effekt
kan maken. Als ie thuis het in
het programmaboekje afge
drukte vervolg op de gesch e-
denis van knecht en meisje
leesst, wordt d|at gevoel ver
sterkt. Ik weet nit of het heft
of mag of moet* Miin aversie
bij-voorbaat tegen dit soort uit
zonderlijk docunnentair theater
zet lk graag opzij, maar dan
zie ik nog niet Ihoe het nieuwe
wegen kan openen; of dit su
perrealisme geen super-kitsch
is. Eeuwig Zingende Bossen in
een modieus schokkend, kon-
fektiepakje. Of èiiet?
J an Verstappen
De Koninklijke Schouwburg barst
te zondagavond zowat uit elkaar
van de gemengde gevoelens.
„Corfax" vond er plaats, een
produktie van La Mama ETC
uit New York en het was de
enige voorstelling van dit
„stuk" in Den Haag, de eerste
bovendien in het Festival. Nog
twee avonden elders volgen.
Zeer uiteenlopend publiek. Oude,,
meer „degelijke" festivalgan
gers stoten elkaar aan m de hal
en wezen naar in spijkerpak ge
hulde jongere bezoekers. Met
afschuw. Na afloop was er zeer
luidruchtig boe-geroep (foei, in
de Koninklijke!), maar ook
langdurig en enthousiast ap
plaus. Nu hoefde dit „Corfax"
voor mij ook niet zo nodig.
Wilford Leach, artistiek lei
der van La Mama ETC heeft
een korte show bedacht, met
veel muziek en grappen en grol
len, met veel technische trucs
en projekties, volop lichteffek-
ten en verder veel onopgehel
derde duisterheden. Om een of
ander andere reden is een die
renarts de hoofdpersoon, hij
krijgt bezoek van een aantal
rare figuren, onder wie een
dier, een travestiet, twee vrou
welijke moordenaars, de presi
dent zelf. Er is iets aan de hand
met een doos, die wel eens licht
uitstraalt en aan het slot is er
een grote achtervolging, waar
bij iedereen de dierenarts ach
terna zit, tot tenslotte in een
klap alles eindigt en we in de
hemel zijn: een omgekeerde
aarde. Die achtervolging vond
ik het boeiendste stuk van „Cor
fax", voornamelijk omdat de
combinatie van filmprojektie
met een \»olledig daaraan
synchroon lopende toneelhande
ling, zoals dat door het Praagse
Theater „Latejma Magika" tot
ontwikkeling 4s gebracht, mij
altijd versteld doet staan van
verbazing om zoveeil precisie.
Hier zag je het weer, mensen
die elkaar acfcterna zitten op
het filmbeeld, een deurtje in
schieten, waarna in het projek-
tie-scherm een ideurtje openflapt
waar ze levensecht uitkomen.
Briljant gedaan, al was de kwa
liteit van de fiUm gering. Maar
of dat nu voldoende was om dit
rammelende prpdukt, vol over
bodige muziek en storende scè
nes, nu als l?estivalproduktie
naar Nederland te halen, weet
ik niet. Een groot orkest, links
en rechts op he* toneel, gewel
dig knap, maar wel heel erg
commercieel. Dte door de ac
teurs bijgeleverde zang klonk
wat matter, de soeelscènes wa
ren vaak wel gek, maar heel
beperkt van opizet en inhoud.
„Corfax (don't Ask)" is als
schets van het levenslot van een
dierenarts wel langs me heen
gegaan.
JAN VERSTAPPEN
Rondom Schönberg: zo noemde
de leider van deze in het Hol
land-Festival gepresenteerde cy
clus ReinbeTt de Leeuw, de
twee door hem georganiseerde
concerten: zaterdagavond bleek
In Diligentia, hoe goed deze
door hem gekozen naam was.
Alexander von Zemlinsky (1872-
1942), vriend, leraar, zwager
van de meester stond op het
programma. Maar van muzika
le verwantschap bleek geen
sprake, getuige het goed door
het Amsterdams Strijkkwartet
vertolkte Op. 19, dat, hoewel in
1919 ontstaan, nog heel laat-ro-
mantisch is.
Hoe anders was het gesteld met
de Zes liederen (op. 14), Vijf
canons (op. 16). Drie liederen
(op. 18) van Anton Webern,
daarop volgend: ondenkbaar
zonder Schönbergs Pierrot Lu
naire en de Vier Melodien met
Orchester. Niet slechts de evo
lutie in de richting van de dode-
kafonie openbaart zich hierin,
doch tevens de behandeling van
het woord, dat in zijn kleur een
magische werking krijgt. Een
dramatische werking zijn we
geneigd te zeggen, geconsta
teerd de geniale reproduktie
van de sopraan Dorothy Dorow,
die door telkens andere kleine
APOLLO: Tien stalen vingers
way we were (14) 2.30, 7.00,
(18) 2.30. 7.00, 0.15; ASTA: The
9.30: BIJOU: Bertrand in
on(t) roerend goed (a.l.) 2.00,
7.30, 9.30; CAMERA: Le magni
fieke (14) 2.15, 7.15, 9.30: CI
NEAC: Lucky Luke (a.l.) 9.30,
11.30, 1.30, 3.30. Twee mensen
(18) 5.30, 7.30, 9.30; CORSO:
ThHnderball (14) 2.00, 8.15; DU
MIDI: De avonturen van rabbi
Jacob (a.l.) 8.15. De Hofnar
(a.l.) ma. di. 2.00. Gullivers rei
zen (a.l.) wo. 2.00 EUROCINE
MA: De val van Rome (a.l.).
1.30. 7.30, woe. 3.45, 7.45. Kom
van dat dak af (a.l.) woe. 1.30;
FLORA: Horizontale pret op het
ronde bed (18) 2.00, 7.00, 9.15;
KRITERION: Don't look now
(18) 3.00 7.00, 9.30; METROPO-
LE: Jesus Ohrist superstar
(a.l.) 2.00, 8.00; ODEON: Cleo
patra (14) 2.00, 8.00 OLYMPIA:
Als adelaars vielen zij aan (14)
2.00, 3.00; PASSAGE: Kuifje en
het haaienmeer (a.l.) 1.30, 4.00,
7.00, 9.30; REX: Fury of king
boxer (18) 9.30, 11.30, 1. 0, 3.30,
5.30, 7.30, 9.30; ROYAL '70:
Strafbataljon 999 (14) 2.15, 8.00;
ROYAL OP ZOLDER: Black
Belt Jones (18) 2.15, 8.00; STU
DIO DE LUXE: Vrolijke on-
tuoht in Tirol (18) 2.15, 7.15,
9.30; STUDIO 2000: De drie
musketiers (14) 7.00, 9.30, Win-
netou tegen de desperado's
(a.l.), woe. 2.00; DE UITKIJK:
American graffiti (14) 2.30, 7.15,
9.45.
Delft.
CITY: Papillon (14) 2.30, 8.00;
CITY SELECT: The great race
(a.l.) 2.30, 8.15; DELFIA: Vro
lijke ontucht in Tirol (18) 2.30,
7.00, 9.15; DOELEN KINO: Het
zwarte goud van Oklahoma (14)
7.00 9.00; FLORA: Je kunt me
er midden in de nacht voor
wakker maken (18) 7.00, 9.15;
STUDIO D: Dokter Zjivago (14)
7.30 uur The aristocats (a.l.)
2.30 FILMHUIS: Hollandfestival
8.00 10.00
PAULUS DE BOSKABOUTER - DE HELDENMOL
Door
JEAN
DULIEU
K-7 Wat heb je op je hart?" vroeg Oehoe- dat ik hem beledigd heb. Dat was toch heus Paulus en hij voelde zich al een stuk minder
boeroe. „Het gaat om Mol", legde Paulus mijn bedoeling niet". „Een moeilijk geval", bezwaard. Hij was nog maar net weggewan-
uit. Hij wil geheimen hebben en die heeft zei de uil, „maar als jij nu rustig naar huis deld of daar kwam Mol de grond al uit, har
hij niet en dat vindt hij heel erg". „Zozo", gaat, zal ik wel zien wat ik er min of meer telijk roepend: „Dag Oehoeboeroe! Heb jij
zei Oehoeboeroe peinzend. „Hij is ook erg aan doen kan". „Dat zou fijn zijn", zuchtte trek in een lekkere wurm?",
lichtgeraakt", hernam Paulus, „en hij vindt
SUSKE EN W1SKE - DE NARE VARAAN
EJf vmm Kom, luikt, wtjm dl) Htlóhrld... mt ik!
momn. tin dt rvbbpr-rr£(]ullip moplm ip
(Up, kijk ppns ondprons! ipn duikboot!)
<ÈL
LUCKY LUKE - DE ZWARTE HEUVELS
MOOI WE "ZIJNJ NU INI WYOA/4f-JG
AANiGElCOMEN ErvJ WE KLJMMENJ AA^T Of
ONDE!?ZQE!<INJSEN BEGIMMENI
U DAT WE EEM KANS HESSEN! OM i
.i '.~„'.entale ensembles ge-
wir li van elk lied, elke regel,
e 't ~->ord, elke klinker, elke
medeklinker een huiverwekken-
de gebeurtenis ma.akte.
Met de Serenade Op. 24, door
Schönberg in 192V1923 geschre
ven, besloot Reinbert de Leeuw
met de zijnen da avond: het
daarin voorkomenid Sonnet Nr.
217 van Petrarca werd door de
bas Lieuwe Visser* fraai en stijl
vol gebracht. Di» twaalftonig-
heid heeft hier van hem bezit
genomen... de injspiratiemoge-
lijkheden verrijkend? Dat zou
den we niet duriven zeggen:
sommige van zijn muzikale be
weringen daarin 1 vonden we,
eerlijk gezegd, liahtelijk goed
koop.
