De kruisjesridder van het
vierkante borduurlaken
Noordwijkerhout maakt zich zorgen
over psychiatrische patiënten
STARTER IN
HOOFDROL
OPA JACQUES BANDERUIT NIEUWVEEN:
Verpleegden 's avonds laat zonder toezicht op straat en in cafe's
DONDERDAG 6 JUNI 1974
LEIDSE COURANT
PAGINA 5
NOORDWIJKERHOUT Veel Noordwljkerhouters, onder wie
een groot aantal middenstanders, vinden dat de patiënten van
het psychiatrisch centrum St. Bavo, zodra deze buiten de hek
ken van de inrichting komen, teveel aan hun lot worden over
gelaten. Zij menen dat de meeste verplegers en verpleegsters,
die toezicht op de patiënten moeten houden, zich onvoldoende
van hun taak kwijten. Bovendien is het een doorn in bet oog
dat veel verpleegden 's avonds laat nog op straat of in het café
zijn te vinden.
Een café-houder in de Dorp
straat: ,,Het is af en toe te
dol wat hier in mijn zaak ge
beurt. Soms maken ze er
een complete troep van. De
verplegers en verpleegsters
kijken dan gewoon toe. Die
hebben meer aandacht voor
elkaar dan voor de patiën
ten."
OPEN INRICHTING
Een aantal jaren geleden, toen
de Bavo in andere handen
overging, werd de tot dan
toe strak gehanteerde behan
delingsmethode overboord
gezet. De nieuwe directie
koos voor een soepeler be
leid. De patiënt werd minder
aan banden -gelegd. Langza
merhand groeide de Bavo
naar een ,,open inrichting".
Speciaal gold dat voor de pa
tiënten, die een vrijwillige
behandeling in de Bavo on
dergingen. Zij konden gaan
en staan waar ze wilden.
Deze therapie heeft volgens de
verontruste Noordwijkerhou-
ters weinig succes gehad.
Een van hen zegt: „We heb
ben begrip voor hun situatie.
Die mensen kan je nu een
maal niet achter het hek
houden. Maar sommigen lo
pen 's avonds laat nog over
straat. Ik vraag me af of dat
wel te verantwoorden is. Ze
zijn toch ziek? Moeten de
burgers dan niet beschermd
worden?"
er een aan de achterdeur.
Hij wilde klompen hebben.
Gelukkig was mijn man
thuis. Ik wist niet hoe ik het
had"
Volgens enkele middenstanders
zou ook het aantal winkel
diefstallen door patiënten
van de Bavo aanzienlijk zijn.
Meisjes zouden worden lastig
gevallen en ook zouden eens
alle ruiten van een café
ingegooid.
Volgens de Noordwijkerhoutse
politie zijn er geen aanwij
zingen dat het aantal dief
stallen gepleegd door Bavo-
patiënten hand over hand
toeneemt. „Het aantal dief
stallen in Noordwijkerhout is
ongeveer gelijk aan die van
andere plaatsen. We zijn hier
echt geen uitzondering."
Maakt een deel van de Noord
wijkerhoutse bevolking zich
terecht ongerust over het op
treden van de Bavo-patiën-
ten?
Volgens het hoofd van de
nachtverpleging, de heer P.
Noordhuyzen, niet. „Er doen
zich af en toe inderdaad ver
velende situaties voor, maar
dat is normaal. In onze be
handeling gaan we er vanuit
dat we vooral de vrijwillig
verpleegden zoveel mogelijk
vrijheid geven. Sommigen
maken daar misbruik van.
Daar is niet aan te ontko
men."
CONTACTGROEP
Enige tijd geleden is er een
contactgroep Dorpsrelatie St.
Bavo opgericht waarin mis
dragingen van patiënten ter
sprake worden gebracht.
Een vertegenwoordiger van
het psychiatrisch centrum en
de betrokkene of gedupeerde
gaan dan om tafel zitten om
eventuele schade te regelen
of een bepaalde kwestie ge
woon uit te praten.
„De laatste tijd is het contact
met de burgers van Noord
wijkerhout juist bijzonder
goed." zegt de heer Noord
huyzen. Jammer dat de pa
tiënten die vrijwillig naar de
Bavo voor behandeling ko
men dikwijls voor narigheid
zorgen. Zij verpesten het
voor de anderen."
Herman
i Amsterdam
Gisteren was het feest voor de jongens en meisjes uit de tweede klas
van de Marijkeschool in Noordwijk aan Zee. Hun „juf" Emmy Gru-
bé was namelijk de bruid en gistermiddag stapte zij met bruide
gom Jan van der Steen uit Leiden in de huwelijksboot. Zes jaar had
juffrouw Emmy op de Marijkeschool voor de klas gestaan en zij
was zozeer aan de Noordwijkse kinderen geheaht dat het bruidspaar
besloot samen met de jeugd hun bruiloft te vieren. Zij moesten ef
allemaal bij zijn en daarom vond de trouwplechtigheid niet plaats
in Koudekerk aan den Rijn, de woonplaats van de bruid, maar in
de Kapel aan de Hoofdstraat, waar ds. A. L. Lapré de trouwdienst
leidde. Na de dienst brachten de jongens en meisjes het bruidspaar
Van der Steen-Grubé een blijde hulde. Later op de middag ver
scheen de klas op een speciaal daarvoor belegde receptie in het
„Hof van Holland" om de bruid en bruidegom geluk te wensen en
huwelijksgeschenken aan te bieden.
NIEUWVEEN Opa Bander uit Nieuwveen Is een specialist
op het gebied van de kleine zijden kmissteekjes. Kale grijs,
bruine katoenen borduurlappen ondergaan in zijn knokige
handen een ware metamorfose. Als opa Bander aan het bor
duren is, gaat de naald zijns weegs met een griezelige nauw
keurigheid, als gehanteerd door de gevoelige vingers van een
instrumentmaker. Scheve of valse kruisjes kent opa Bandet
■iet: ,,Wat je doet moet je goed doen". En hij doet het goed.
zijn kleurige schellekoorden, stadsgezichten, bloemen, vogels,
landschappen en portretten zijn er de hangende bewijzen van.
Jacob Jan Cornelis Bander's huis, dat stil verscholen ligt in
het zonnig groene Nieuwveense Conradpark, hangt bijna vol.
En het zijn stuk voor stuk „meesterwerken" van deze 91-jart-
ge creatieve vitale man, de op één na oudste In het kleine
dorp, zo te koop voor flink wat geld in vele winkels.
„De huiskamer was op gege
ven moment vol," vertelt de
gedrongen oude man met ge
paste trots. „Ik ben toen uit
geweken naar de slaapkamer
en toen daar geen stukje
muur meer vrij was, begon
ik de wanden van mijn stu
deerkamer te behangen. Als
ik hier geen plaats meer
heb, zou ik niet zo gauw we
ten waar Hc dan alles moet
gaan hangen. Maar ik ga
door; ik kan nu eenmaal niet
stilzitten."
Het is waar, zijn 91 jaren (hij
werd geboren op 31 mei
1883) vormen volstrekt geen
beletsel om in zijn Fiat 850
bepaald geen „oude man
nen wagen" te stappen en
door het buitenland of door
Nederland te „crossen". En
kele jaren geleden maakte
opa Jacques, zoals zijn ken
nissen en vrienden hem noe
men, nog een autotocht van
ruim drie weken en ongeveer
4000 km door België, Duits
land, Luxemburg, Zwitser
land en Oostenrijk.
„Ik weet niet meer precies
wanneer ik met borduren be
gonnen ben," zegt opa. de
kruisjesridder van het vier
kante borduurlaken. „Het
kan wel 30 jaar geleden zijn.
Hoe ik er toe kwam, weet ik
echter nog precies". En zijn
ogen beginnen te glinsteren
van plezier als hij er over
begint: „ln de Libelle stond
een mooi patroon voor een
dameshandrasje. Ik zei toen
tegen mijn dochter: die
maak ik voor moeder. „Dat
kan j- niet' zei ze, (,ik weet
het nog p-erins. Ik zal het je
latc-n zien, zei ik. We hebben
toen allebei de helft ge
maakt. Zo is het gekomen."
De 91-jarige gebruikt zelden
een voorgedrukt patroon, al
les. doet hij uit het bejaarde
hoofd of van plaatjes. Piete
peuterige steekjes, die nau
welijks met het blote oog te
onderscheiden zijn. Opa Ban
der draagt dan ook een bril:
„In het begin werkte ik met
een borduurloep. Maar die
dingen zijn onhandig dus
ging ik naar de oogarst en
heb om een goede leesbril
gevraagd. Maar die draag ik
alleen als ik aan het bordu
ren ben hoor, verder heb Ik
hem niet nodig."
Als de kruisjes gaan vervelen
duikt de heer Bander met
zijn neus in kasboeken en
balansen. Zijn gehele leven
is hij boekhouder geweest bij
diverse bedrijven en nog
steeds verzorgt hij de winst
en verliesposten van onder
meer een tuinder, een zilver-
fabriek, een makelaar en
soms helpt hij een accoun
tant. Boekhouden vindt opa
een van de fijnste vakken.
„Waarom? Nou, er is toch
niets leukers dan cijfertjes
heen en weer gooien zoals je
het zelf wilt? Als er iets
links staat en het moet
rechts staan, dan kan dat in
dit vak."
Doodeenvoudig vindt opa Jac
ques dat. net zo eenvoudig
als het knopen van een tafel
of vloerkleed, want dat doet
hij ook wel eens tussen de
bet, credit en de zijden
kruisjes door. Zijn trots op
dat gebied is een (vergroot)
Oosters bidkleedje, compleet
met de symbolische pilaren
en de vredebrengende vo
gels. Het hangt tussen de
(geborduurde) Spaanse dan
seres en het gezicht op Haar
lem. In de oorlog maakte hij
een vloerkleed van drie bij
vier meter. Het kostte hem
200 gulden; hij verkocht het
aan een stel dat wilde trou
wen, maar geen vloerkleed
kon vinden, voor 1100 gulden.
„Nu verkoop ik niets meer.
Ik geef wel eens wat weg
aan kinderen en goede ken
nissen of aan jonge mensen
die een baby gekregen heb
ben. Dan borduur ik een
soort geboortekaartje. Ook
mijn buren schenk ik wel
eens wat."
Opa Jacques Bander bekijkt
het allemaal wel, haast zich
nooit en doet waar hij zin in
heeft. „Waarom ook niet?
Eind van de week stap ik
weer in mijn autootje, die ik
pas heb laten reviseren, en
ga weer crossen. Ik blijf wel
in Nederland, hoor. want
mijn vriendin is 70 jaar en
Opa Bander heeft op dit moment
z'n handen vol aan een paradijs
vogel; het torentje van Middel
burg is zojuist af.
kan niet meer tegen lange
afstanden, ze wordt dan erg
moe. Ik niet. maar ach. Ne
derland is ook mooi en stil
zitten kan ik niet. Wat moet
ik anders? Me laten vertroe
telen in een verzorgingsflat?
Nee hoor. daar be n ik nog
niet oud genoeg voor."
ARNOLD HENDRIKSEN
Kroon geeft
toestemming
voor kampeer
terrein in
Stompwijk
STOMPWIJK In hoogste en
laatste instantie heeft de heer J.
M. van Rijn te Stompwijk
(Leldschendam) alsnog van de
Kroon voor vijf jaar vergunning
gekregen tot het inrichten en
exploiteren van een kampeerter
rein (van onder meer caravans)
op enige percelen grond gelegen
„tegen" de Rijksweg 4 (Amster
dam-Rotterdam) in het landelij
ke gebied van Leidschendam.
De heer Van Rijn heeft een ver
huurbedrijf van roeiboten, een
jachthaven alsmede een kom
peerterrein nabij de Meeslou-
De Kroon motiveert deze uit
spraak met argumenten als da
i de betreffende provinc ale ver
ordening uit 1970 deze exploits
tie niet in de weg stond, dat h
terrein aanzienlijk lager hg
dan de Rijksweg, dat tussen d<
Rijksweg 4 en het kampeerter
rein nog een wetering stroom
ter afscherming ën dat reeds
veel groen de aanwezige cara
vans aan het oog onttrekt.
De Kroon legt de reclamant ech
ter wel een aantal voorwaarden
op zoals bijvoorbeeld: nog
meer aanplant van diverse
ten groen. De soorten worden
zelfs bij naam en aantal ge
noemd. Ook de wijze van aan
plant wordt concreet voorge
schreven.
Het afwijzende besluit van G.S.
van Zuid-Holland op de
vraag van de heer Van Rijn
wordt door de Kroon in dezelfde
uitspraak vernietigd.
Orgelconcert in
St. Agathakcrk
LISSE In de St. Agathakerlt
wordt a.s. zaterdag weer
orgelconcert gegeven. Organist
is dit jaar de Leidenaar Joop
Brons. Het programma omvat
werken van Marchand, J. S,
Bach. C. Franck en L. N. Clé-
rambault. Het concert begint
om 20.15 uur. Het vo'gende con
cert wordt gegeven door de
ganiste Dorthy de Rooij uit
Eindhoven op zaterdag 13 juli.
LISSE De padvindersgroep de
Shawano's viert zaterdag zijn
12*6 jarig bestaan. De viering
vangt aan 's morgens om 10
uur. 's Middags om 2 uur begint
een feestelijke bijeenkomst met
genodigden
LISSE Burgemeester Berends
verricht vrijdagmiddag om half
vier de officiële opening van het
bejaardencomplex „Eikenhorst"
Om vijf uur begint ec*i viering
waarvoor èlle bejaarden zijn
uitgenodigd. De openingscere
monie heeft plaats in de grote
zaal van het dienstencentrum.
LISSE In Rehoboth wordt mor-
genavond een feestavond geor
ganiseerd voor de jongeren van
Lisser Boys. Het feest begint
om 8 uur.
(Van onze paardesportmedewerker)
WASSENAAR Hoe voortreffelijk de kapel van de Konink
lijke Luchtmacht het ook deed, hoe prachtig de Royal Ca
nadian Mounted l'olice zich bij het publiek presenteerde
en hoe vaak de Koninklijke Luchtmacht de handen van
de tienduizend toeschouwers op elkaar kon krijgen, het
nam niet weg dat voor de trouwe koersbezoeker de derde
dag van de luchtmacht niet geslaagd kan worden ge
noemd. Onder leiding van voorzitter Piet van Binsbergen
kon de NDR dc enorme drukte niet aan.
Er was geen voldoende voorlich
ting voor de nieuwkomers,
maar bovendien kwamen drie
minder prettige incidenten voor.
Hoofdrol in twee daarvan star
ter Graaf van Lynden van San-
denburg. In de Canadaprijs, de
tweede draverij van de middag
liet hij in feite alleen maar de
paarden in de eerste bar.d ver
trekken. De andere vijf, waar
onder de grote favoriet Marcel
Regina gingen snel de stal weer
opzoeken. Een valse start, die
echter niet herroepen werd door
de starter, liet publiek liet af
keuring blijken. Op dat moment
waren er nog maar weinig men
sen die vertrouwen ir. deze star
ter hadden. Het is onbegrijpelijk
dat de NDR in volle oorlogs
sterkte aanwezig, de starter niet
van zijn taak onthief.
Verzorger
Bij de vierde koers, een ren om
de Musical Rideprijs, moest
Henk vun der Kraats zijn paard
Ballabocco bij de start wegtrek
ken, anders had hij een verzor
ger finaal omvergereden. Deze
had net de paarden in de start
boxen geholpen. Toen de start
viel was hij juist op weg terug.
De starter verklaarde dat hij er
niets van begreep en dat plotse
ling de deurtjes van de start
boxen opensprongen, zonder dat
hij op de daarvoor bestemde
knop had gedrukt. Zijn start-
vlag stak hij toen maar snel
omhoog. Pijnlijk en levensge
vaarlijk was het incident wel.
Trainer Bertus Riem, tevens ei
genaar van het paard Gallaboc-
co en trainer Herman de Graaf
van het paard Mister Mike lie
ten het er echter niet bij zitten.
Ze verlangen van 'Je Stichting
Nederlandse Draf en Rensport
de uitbetaling van oe eerste
prijs, omdat ze er zeker van
waren dat hun paarden de ren
gewonnen hadden, als de ver
zorger niet voor hun paarden
had gelopen toen de boxen
openvlogen, een dure start wel
licht. Bovendien brak in deze
ren een andere favoriet F*rederi-
que uit en vervolgde haar weg
op de draversbaan. De ren
werd gewonnen door F.arlydiso
gereden door John Smith
Sir Wessel een van de drie paar
den van tralnster Annemieke
van Beissel en groot favoriet in
handen van jockey Wcbb viel in
de Maple I.eafprijs niet in de
prijzen. Wel de twee andere
paarden van deze stal in het
veld van slechts zes starters Mi-
noc en Bartho. John Webb mag
acht dagen niet rijden omdat hij
zijn kansen niet heeft verde
digd Dat laatste vclgens het
rencomité, dat het moeilijk had
die middug. Twee positieve ge-
beunenissen tenslotte: de ama-
trice Annet Visser won zeer
fraai de ren bij de liefhebbers
met New Electric en bij de dra
vers was de overwinning van
Kapitein Scotch er een van goed i
De ultelagen:
D'AllourtteprIJ* over M40 m 1 Knr-
l'.ff B <L. Schoonhoven) 1 22 8. 2
Lady Wllke», 3 Lucy Esther II.
Tol" wlnn 2.30 pl 1,60 3.- 3.- kopp
2.70 trio 5*9.10
muli.,.rij. „n<t 21» m 1 Ia- Pul -
neur <\V. Duiven warden) 1 26 5. 2.
Murray Forluna. 3 Maybe Maal-
Wlnn 5.30 pl 2.10 2.10 8.10 k-.pp 17 40.
Grol* Prijs Koninklijke I.u< htmnrlil
over 2-00 m: 1 Kapitein Scotch iL.
Schoonhoven) 1 21 7. 2. Kees Ver
kerk, 3. King Hnllundla.
Wlnn 3.70 pl 1,30 1,20 1,20 kopp 10,GO
trio 82,10.
Musical ItldcprlJ. over 1R00 m (ren:)
l. Karlydlsu iJ. Smlili» 1.67.3, 2.
üallaboLTu, 3. Kast Bert bot
Wlnn 9.50 pl 1.G0 1,10 3.- kopp IjO.SO.
uiiiaiiclieiirljN over 1600 m1. June
(M. Vurgny) 1.18.2, 2. Jcnnnlno
Maple Leut prijs over 1300 m (ren): 1.
Mlnoui' |L>. WelM) 1.22.8, 2. Bartho,
3. Jucol) Maris.
Wlnn 3,00 pl 2,30 4.60 k..pp 54.80.
Sturflglitcrprij» over 2120 m: 1 Lou
Haghewewlc (C. de Leeuw) 121.4,
2. Kwiek van Ak(u. 3 Kermltu B.
Wlnn 5.10 pl U.iiO 3,20 kopp 35.- Irlo
Harvurdprljs over 20-10 m: I Lowlna
K (W. Duivenvoorden) 1.32.0, 2.
Keuns Buitenzorg, 3, Kamplko T.
Wlnn 29.70 pl 4,70 2.HO 12,50 k-.pp 6.80.
trie tM.-J. A. Visser) 2.19.3, 2. Ma
demoiselle. 3, Kun-.'huk
Wlnn 8.30 pl 4,70 2.70 1,30 kopp 12,90
Bond <J. .ui Dooyeweerd) 1.22.7, 2.
Irnca SI*. 3. Kris Areta.
Wlnn 7.- pl 2.40 3.6') 2.30 kopp 4.50.
De totallsut rum/cl bedroeg 409.131.
Generale
Maar üefst zestien paarden zullen
zondagmiddag half vier aan de
start verschijnen in de jaarlijk
se druverij om da Gouden
Zweep. Elf paarden zullen er
van slart gaan op ^300 meter.
Daaronder lavorleten als Kaper
W. met Giel van der Togt en
Kapitein Scotch met Leo
Schoonhoven die gistermiddag
in de Grote Prijs van de Lucht
macht een uitstekende generale
had.
Maar het vuurwerk wordt toch
verwacht van Henri en Jojo
Buitenzorg die samen met Hen-
rieite Signal, Flamingo Six en
Fletcher D op 2525 meter zullen
kturten. Jojo Buitenzorg is onze
eerste favoriet, mede gezien
zijn uitstekende prestatie afgelo
pen zondag in het Duitse Gei-
senkirchcn waar het paard 25
duizend mark verdiende. De
eerste prijs In de (Jouden Zweep
IS achtduizend gulden. Prins
Bernhnrd zal op de Wassenaar-
se piste de (Jouden Zweep zoals
gewoonlijk weer uitreiken.
De top van de Europese renama-
teurs komen In actie in de Gro
te prijs der Amateurs. De eer
ste start zondagmiddag Is om
half twee.
Trial Mnkr»M-«sleur 1* Bref. Field-
mauler en BUI Bnllcy
Lriitc Frijn «Ier Amateurs: Gerabher.
Patrick en Royal Hunter.
- j.-jo Buitenzorg.
Her
-rg
r W
lil* hoofd
riutoprlj* Icarus. Jane Ma<
en Igor M
Cra.-k lii.lluiidlaprlj*! Ido Hanover.
Aimer M en Ir-.n o
Wllilcliru»prlj«Jam berdeen. Rock A
dl* en C-mldl.
lit-r.rl BolteniorgprlJ*Ke'nnjn, Lort
Axklt en Jolltl.u d'Aelor.
Zaterdag begint Al km
aan tien draverijen
schotel do Gouden
De t p*
Itr-HHlkun.prlJ*: Kld Buitenzorg, MUI»
B -n Merite It.
Lelde* Kaaeprlje (ecrele afdeling)
I-cntebodc. M x vun de Lente cf
Men no de Eerste.
Cnnirnlirrtprlj* i tweede afdeling)'
learu» Signal
Amatrleeknnipl-iriiM Imp III: Leonnrl
j.-se Bulten/-,.g en J.-p H--llandij
KernhemriierprlJ»Je.meke I>. Kei
LrliUc KaoeprlJ* i tweede afdellngl
Luccle Carbonari, l'Oberon en Lat
of Duke.
