Amerika beantwoordt vanavond
hamvraag voor Paul van
„Ach Gerardmisschien is je
scheermesje niet scherp genoeg
Carrière in F.S. op dollar schaal gewogen
Shoivbusiness
in VS: keihard
en
onberekenbaar
Haagse cabaretier
heeft weinig moeite
uiterst bescheiden
&an zichzelf
te twijfelen
Volzin in life-radio-show:
MAANDAG 29 APRIL 1974
LEIDSE COURANT
PAGINA 9
Zwak.
Vanuit New York
door Leo Thuring
is
luo/d
elijh
|i t-
i
NEW YORK —Vanavond zal
■voor de Haagse cabaretier Paul
van Vliet de Amerikaanse ham
vraag een antwoord krijgen: „is
er een kans, dat ik als entertai
ner slaag in de States of is er
geen kijk op". In het „Village
Gate Theater", een donker kel
dergewelf in Bleekerstreet, dat
geteisterd lijkt door een recente,
nog juist bedwongen binnen
brand, zal hij ten overstaan van
400 producers, artiesten en zo
maar bezoekers onder wie
.Victor Borge en Dougglas Fair
banks junior the truth and
nothing but the truth behind the
'dikes gedurende een One-Man-
Show van anderhalf uur vertel-
Hen.
(In een spelonk achter de bar,
waar de gebaarde directeur-im-
pressario Lugoff een chaotische
kantoorsleuf deelt met twee
vrouwelijke assistenten van
'doorschijnend perkament, wor
den zijn kansen voor een Ameri
kaanse carrière Inmiddels al da-
'gen op de dollar-schaal gewo
gen. Lugoff heeft in New York
'de waterdichte faam, dat hij een
professionele neus heeft voor
nieuwe talenten. Door zijn krik-
kemikkerige tempel is in de loop
der jaren een bonte optocht van
artiesten getrokken. Onder hen
Bob Dillan, Nina Simone, de ko
miek Joey Adams en Anita
Franklin. Ook vele jazz-fenome-
nen zijn in Lugoffs ,,gat van
New York" gesprongen om er
ihun sessies te geven, die inmid
dels een oogst hebben opgele
verd van 580 wereldberoemde
platenalbums.
„Broadway heeft nog steeds de
naam", zegt Van Vliet, „maar
In de praktijk deelt Lugoff in
Greenwich Village de lakens uit.
Lugoff is in deze miljoenenstad
een instituut. Toen ik aan een
taxichauffeur vroeg, of hij me
naar de Gate wilde brengen riep
hij gelijk verrast: oh boy, heb
je een afspraak met Lugoff.
Thats great.
Real American
Inmiddels heeft Van Vliet zijn
eerste proeve van Amerikaanse
welsprekendheid in Lugoffs kel
der reeds afgelegd. Op maandag
22 april ging in de „Gate" de
eerste real-american-versie van
„The truth behind die dikes" in
première. Zijn scherprechters
waren ontheemde Nederlanders
en Amerikanen, onder wie tach
tig kaasimporteurs. Verdrietig
terzijde van Van Vliet:
„die tachtig vormcen uiteraard
een klein probleem. Er zijn in
Amerika zo'n honderd mensen,
die Nederl; c'se kaas importe
ren. De twh..g, die vorig jac
de grootste omzet hebben ge
haald kregen ter. reis naar Ne
derland aangeboden. De verlie
zers mochten naar mijn show
an kijken. Het is uiteraard on-
Toch hebben de kenners inmid
dels beslist, dat Van Vliet een
waardevolle aanwinst is voor de
showbusiness in de States. De
eerste show was een succes en
de reacties waren unaniem
spontaan positief.
„Maar vergis je nu nier-, voor
spelt Van Vliet, „ik heb voor
alsnog niet de illusie, dat Ameri
ka op met zit te wachten. Ik heb
mezelf alleen op zicht gestuurd.
Ik heb een folder naar New
York gestuurd en die folder ben
ik. Het is een kwestie van: heeft
u genoten van ons vanilleijs,
probeer dan ook eens de pista-
chesmaak. Meer is het niet".
Hobbyiet
Ik ben trouwens niet degene
geweest, die zo nodig naar Ame
rika moest. Ik heb die Engelse
show alleen gemaakt, omdat ik
er zin in had. Ik probeer alleen
die dingen te doen, die ik zelf
leuk vind. Op dat punt ben ik
een onverbeterlijke hobbyist. Ik
heb voor het volgend zomersei
zoen de Kurzaal in Schevenin-
gen alvast voor twee maanden
afgehuurd. Ook omdat ik er zin
in heb. Ik zou trouwens voor
geen goud uit Nederland weg
willen. Daar wordt mijn show
uiteindelijk geboren. Alleen het
land, waar je thuis hoort, kan
bevruchtend op je prestaties
werken. Een andere zaak is, dat
je tijdens je Engelse show wel
hoopt, dat er toevallig een bui
tenlander in de zaal zit, die er
NEW YORK Ook dat is Amerikaanse
showbusiness: op een zomeravond in 1973
bekijkt Mister Sonnabend uit New York
van Vliets' Engelse show „The Truth be
hind the dikes'; in het Amsterdamse De La
Mar-theater. Na afloop snelt hij naar de
kleedkamer, geeft Van Vliet een vette pak-
kerd op belde wangen en zegt: „Oh boy, JIJ
gaat het helemaal maken In de States.
Daar zal Ik persoonlijk voor zorgen. Hier is
mijn visitekaartje. Ik ben directeur van het
Plaza-hotel In New York en kan je do
mooiste engagementen bezorgen. Je begint
In onze hotelclub „Plaza Nine" en vandaar
schuiven we Je verder door de wereld. Je
hoeft alleen maar te komen en naar Frank
B urm an te vragen. F-ank Is de man, die In
onze organisatie dit soort dingen behan
delt".
Met die plezierige profetieën reist Van
Vliet in januari van dit jaar naar New
York. Hij heeft inmiddels zijn geluks-hoefij-
ters ook onder andere Amerikaanse show-
paarden geslagen. Manager Bertram van
het Nederlands Bureau voor Toerisme In
le Amerikaanse hoofdstad heeft contacten
gelegd met de fameuze producer Lugoff
van het Village Gate-theater. Deze zoon
van joods-Russische ouders wil de gok met
de onbekende showboy van Jan de Witt wel
wagen. Heeft Van Vliet zelf in Amsterdam
den optreden en was redelijk optimistisch.
Toch wil Van Vliet mister B urm an ook niet
laten schieten. Hij vervoegt zich dan ook
op een ochtend bij het Plaza-hotel en hoort
daar, dat de he»r Burman „to busy" is om
hem te ontvangen.
Als Van Vliet tenslotte via de aanbeveling
van Sonnabend toch in het kantoor van de
producer weet door te dringen, staat hij
oog in oog met een kogelronde, slordig In
het pak stekende zestiger, die voortdurend
dreigt te kapseizen in zijn ingenieuze kiep-
stoel. Als Van Vliet discreet de naam Sonn
abend op het bureaublad deponeert, roept
Burman wanhopig „Ik wou, dat die hoteldi
recteuren van ons eens eindelijk ophielden
met dat onwijze ronselen van artiesten.
Hier, mister Van Vliet" (hij bukt zich en
trekt een la in zijn immense bureau open)
„hier liggen honderden nanbledingen. Ver
zin het maar: Spaanse dansparen, Ceyione-
se citerspelers, virtuozen op de Russisch»
zingende zaag. Je kunt het zo gek niet be
denken, of ze zitten er tussen. En lk zeg u
één ding: het is allemaal shit. Onbruik
baar. Al die artiesten krijgen van mij dan
ook deze standaardbrief terug. Ik hoef al
leen de naam in vullen".
Doodklap
Als hij de gestencilde doodklap tevoor
schijn haalt barst Van Vliet in schaterla
chen uit. „Prima briefje", roept hij, „ik
moet zeggen, dat u een alleraardigste aan
pak heeft".
Burman kijkt hem aanvankelijk verbijsterd
aan. Zegt dan: „U bent de eerste artiest,
die lacht, als ik dat vertel. De andererf
gaan altijd stotteren, smeken om een kans
je". „Doe voor mij vooral geen moeite",
antwoordt Van Vliet, „ik weet nu, hoe u
over me denkt. Ik kom er wel uit".
Bij de deur zegt hij nog: „Ik geef in april
en mei drie voorstellingen in de „Village
Gate". Als u zin heeft, kom dan even
langs. Ik zal u in elk geval vast de lang
speelplaat van mijn Engelse show geven".
Daarop rijst Burman uit zijn kiepstoel en
deelt op orkaansterkte mee: „Oké. Ik kom
naar je kijken en »ls Je workelijk zo goed
bent als Sonnabend zegt, krijg Je gelijk een
contract voor zes jaar van me. Ik denk zelf
aan een personality-show van veertig minu
ten, waarmee je dan door de States kunt
gaan toeren".
Aldus zal vanavond bij leven en welzijn
van het kritisch fenon.oen Frank Burman
gebeuren. Tussen de 400 Amerikanen en
ontheemde Nederlanders, die dan „The
Truth behind the Dikes" zullen vernemen,
zal men ook zijn opmerkelijke gestalte kun-
„Ik moet er niet aan denken", zegt Van
Vliet bij voorbaat walgend, „dat die man
de voorstelling goed vindt. Er kan trou
wens geen sprake zijn van een zes-jarig
contract, want hoe moet het dan met mijn
Zomershow volgend jaar ln het Scheve-
ningse Kurhaus?".
Fenomeen humor
Tijdens een meditatie in Central
Park, de chaotische groene long
in het betonnen oerwoud van
New York ventileert hij zijn vi
sie op het fenomeen humor. In
de Village Gate Is inmiddels be
wezen, dat de Amerikaan op de
zelfde momenten even smakelijk
lacht als de Nederlander. Van
Vliet: „Een deel van de humor
In deze wereld is universeel. En
dat is de clownerie. Het werk,
dat Chaplin en Laurel en Hardy
hebben gedaan. Het is de niet
verbale, komische situatie, die
meestal gekoppeld is aan men
sen in de verdrukking. Een
schlemiel met humor kan de
hele wereld laten lachen. Kinde
ren, Chinezen, negers en blan
ken lachen even hard, als Je
over een bananenschil uitglijdt
of zes keer je kop stoot aan een
klapdeur.
In die zin is mijn humor niet
universeel. Ik ben namelijk wel
duidelijk verbaal gebonden. En
dan kom je automatisch op de
herkenbaarheid. De sleutel tot
een goed theaterprogramma U
altijd de herkenbaarheid van
menselijke situaties. In mijn ge
val beperkt die herkenbaarheid
zich tot de Angelsaksische lan
den. Daar hebben ze in de loop
der eeuwen geleerd om om de
hoek te denken, om understate
ments te begrijpen. Je bouwt
een situatie uit tot een absurdi
teit en die wordt niet door ieder
een als zodanig herkend. Ik ben
Indertijd met een Engelse show
voor diverse congressen opgetre
den. Ik heb parlementariërs van
62 verschillende nationaliteiten
ln de zaal gehad en keel-neus-
en oorartsen uit de hele wereld.
Als onder die shows mensen de
zaal uitliepen waren het altijd
Fransen. Italianen, Spanjaarden
en Oost-Europeanen. In die lan
den zal ik met mijn humor nooit
een poot aan de grond krijgen.
Richtlijn
Die herkenbaarheid 's voor mij
een richtlijn of bet léuk kan
zijn. Je publiek gaat er vanuit,
dat je het vak beheerst als je op
het toneel gaat stam. Of je
daarna succes h*bt hangt weer
af van die herkenDaarheid. Vori
ge week maandag In de Gate
heb ik bijvoorbeeld gemerkt dat
mijn slaapliedje Lepelt Jesge-
wijs" bij een Amerikaans pu
blick niet aanslaat. Dat Is te
week, niet „tough" genoeg. Het
gezellige, kneuterige slapen met
elkaar herkennen ze niet. Dat
ligt te ver van hun bed. Je blijft
namelijk die Nederlandse onter-
tainer, je pikt uit Je eigen land
die typische, filosofische tic
mee. Je doet door Je werk ook
een scheut calvinisme, een dui
delijk stuk beschouwing Een
Nederlander is ook gek op kriti
seren. Hij probeert alles te ont
leden, zich overal mee te be
moeien. Ook dat ia een wezens
kenmerk van het Nederlandse
cabaret.
Gekke fratecn
Kijk nou eens om Je heen In
Central Park. Niemand Iet op
iemand, iedereen gaat zijn eigen
gang. Je kunt de gekste fratsen
uithalen. Ze lopen er langs en
denken hooguit: dat moet lc zelf
maar weten. Ik heb dat ook ln
mijn openingsconfe. nee ver
werkt. Ik zeg dan: „New York
is een stad, waar Jo privacy tot
het uiterste gewaurborgd Is. Je
kunt hier op het trottoir een
hart-infarct krijgen en uren blij
ven liggen, zonder dat Iemand
naar je omkijkt. Dat noem ik
met recht het respecteren van
de menselijke vrijheid".
De zondag voor mijn eerste
show ben ik met de ferry-boot
naar Staten-eiland overgestoken.
Daar heb ik de bu3 genomen
met „South Beach" erop. Ik was
de enige passagier en ook de
enige, die later op het strand
zat. Ik heb daar met de zee als
getuige mijn tekst nog eens hard
op gerepeteerd. Geprobeerd om
alle dingen recht te denken. Ik
had inmiddels duizenden advie
zen gehad van Amerikanen, die
in Europa werken, Van Neder
landers, die ln Amerika leven.
99
NEW YORK Vrijdagnacht Showbusness in de
States is een kwestie van constant doordrukken.
Opbellen, relaties aanboren voor spots op één
van de 82 radiostations. Televisie-interviews, lun
chen met kopstukken, die de poet beheren, hijsen
met heren, die een theater te vergeven hebben.
Ook Paul van Vliet moest er onmiddellijk na aan
komst in Amerika aan geloven. Vandaag heeft hij
een televisieinterview voor de N.B.C. en tussen
tijds vloog hij ook nog snel op en neer naar her
Canadese Tortonto om de zaal te bekijken, waar
hij op 15 en 17 mei zijn one-man-show speelt
D: arna at hij op de 43e verdieping van het plaat
selijke Sheraton-hotel een rivierkreeftje met ge
sorteerde groenten.
is een cadeautje van de 'amse burge
meester Samkalden, die dan officieel bezoek
brengt aan Toronto, dat met 'm een eeuwig
vriendschapsverdrag heeft gesloten.
Taai referaat
Vrijdag was hij nog net op tijd terug om rond
middernacht de 24e verdieping van een beton
nen Broadwc - :o!os aan te treden in de Barry
Farber-life-rad ü-show". Het interview vond plaats
om twaalf uur 's nachts lokale tijd en volgde op
een uiterst taai referaat van Isadore Barmash,
een kalend financieel genie van de „New York
Times", die met gedempte grafstem uitlegde, hoe
Amerika momenteel naar de bliksem gaat.
Na het gesprek met "an Vliet had Farber nog
een appeltje te schillen met Sidney Siller van hel
„Comité voor een eerlijke echtscheiding en een
redelijke alimentatie". Silly, een goed doorvoed»
zakenman had .ar deze gelegenheid zijn smo
king aangetrokken, waardoor hij de Indruk wekte,
dat hij een gezelschap bruiloftsgangers wilde
gaan toespreken.
Ohatkmolen
Barry Farber blijkt een dolgedraaide verbale ge
il molen te zijn, di^. voortdurend zelf aan hel
woord is en geen enkele interesse kan opbrengen
voor de zieleroerselen van zijn gasten. Als van
Vliet om vijf over twaalf een doorkikjkje in het
Nederlandse entertainment wil bereiken, schudt
Farber zijn page-hoofd en stort hij zich onver
vaard in een eindeloze monoloog over het Neder-
landse vorstenhuis en b"t alleraardigste folklori*
tische gebeuren ln Staphorst, waar volgens zijn
Informatie nog steeds overspelige dorpsbewoners
op een mestkar worden rondgereden. Ook onthult
hij, dat God zeker het Nederlands zou hebben ge
prefereerd, als hij indertijd slechts do keuze had
gehad uit één taal. Het Engels vindt hij te week;
„het zijn net bonen, die te lang gekookt hebben",
deelt hij mee.
Vervolgens laat hij V»n Vliet een proeve van
grommende welsprekendheid afleggen. „Zeg eens
wat woorden met een G erin", roept hij, „jullie G
is zo geweldig. Veel beter dan de G van de Ara
bieren. Kom Paul. maak eens een filne zin met
veel G's erin".
Van Vliet, die al vijf minuten hoogst verbaasd
naar de interviewer met één-richting-verkeer
heeft geluistert, werpt de volzin „Ach Gerard,
misschien is je scheermesje niet scherp genoeg"
in de microfoon, waarop Farber roept: „Schitte
rend. Dit is grote klasse. Nog maar een keer".
Na zestien minuten wijst de stopwatch uit, dat
Farber inmiddels veertien minuten aan het woord
is geweest. Het enige, wat Van Vliet aan do con
versatie heeft mogen bijdragen is een dramatisch
,,mag ik je bedanken voor dit interview Barry"
Waarop Farber enthousiast pntwoord: „Graag g&
daan Paul. En kom nog eens terug, als je ln de
buurt bent. Dan praten we verder".
Achter t plas van de regie-kamer kijkt de heer
Siller sw„iber toe. De vrees is gewettigd, dat het
probleem n ,n eerlijke echtscheiding ook deze
dacht door hem niet uitputtend belicht zal kunnen
worden.
van Nederlanders thuis en Ame
rikanen ln New York. Lugoff
raadde me bijvoorbeeld aan om
de show niet te beginnen met
het nummer „Kom naar Hol
land". Dat vond hij to goed.
„Start met een weggooi-num
mer" vond hij, „peil eerst de
stemming, breng de zaal op
temperutuur". Ook zijn edvlcs
heb ik die zondag op South-
Beach overwogen, zoals Ik ge
dacht heb over al die andere
tips. Ik heb toch maar besloten
om het zo te laten. Want ik voel
me pas Jofel, als Ik een degelij
ke opening heb. Het geeft me
zekerheid, een gevoel van rust.
Misschien kan lk het me permit
teren. als ze me hier beter ken
nen. heb Ik nog gedacht. Maar
dat Is ook niet waar. Ik voel me
pas zeker, als het publiek gelijk
weet, waar ze met me aan toe
zijn. Als ik een grap zelf niet
aanvoel, kan ik hem met geen
mogelijkheid over het voetlicht
tillen".
Anders
De eerste els Is trouwens, dat je
Jezelf blijft. Als Amerikanen Je
goed vinden komt dat, omdat je
werk anders Is. Ik heb dat
maandag weer gemerkt bij do
nummers van „de bo-jr" en „de
partnerruil". Het Is die andere,
verrassende benadering, die op
zo'n zaal overslaat. Een pnnr
weken geleden Is die partnerruil
ook behandeld m het televisie
programma „All In the family".
Maar daar gebeurde het wel
harder, veel meer op de slap-
sticktoer. Ik doe het op de Hol
landse manier. Schlemiellger
Schamper.
Eén ding moet Je namelijk in do
gaten blijven houden. Er zijn ln
Amerika honderdduizend arties
ten, die beter zingen dan Van
Vliet, beter acteren m dansen
als ik. Je struikelt hier over de
werkeloze tekstschrijvers en Je
mag dus nooit hopen, dat Je met
hun humor succes hebt. De
Amerikaanse humor is de grap.
De entertainers zijn hier geen
cabaretiers, maar moppentap
pers. Ze kopen losse grappen en
strooien ze als los zand door hun
show, Er zit geen enkel verband
ln. Voor mij staat de grap ech
ter duidelijk op het tweede plan
Het gaat allereerst om de situa
tie, do grap is hulpmiddel. Do
sleutel ls verwondering.
Weinig illusies
Nogmaals: voor de rest heb Ik
weinig illusies. Ik ben naar
Amerika gogaan, omdat ik er
zelf zin In had en omdat toeval
lig een paar mensen wat in me
zagen. Er wonen hier ln New
York meer mensen, die mèt een
accent spreken dan zonder. Er
wonen meer Italianen dan in
Rome, meer Joden don in heel
Israël. De taxichauffeur, die ma
van Kennedy-Alrport naar het
hotel bracht was een Griek. De
man voor het hotel was een Por-
toricaan cn achter de balie
stond een Pool. Ik bon hier dan
ook duidelijk geen buitenstaan-'
der, maar een alledaagse we
reldburger mot een duidelijk ac
cent. Als Je dan bedenkt, dat tof
nu tot twije Europeanen in do
Amerikaanse showbusiness ge
slaagd zijn heb lk weinig moeitd
om uiterst bescheiden aan mfr
zelf te twijfelen.
Het is Maurice Che'"
en Victor Borge. Borge heeft
veertien jaar over gedaan ort
op Broadway te komen.
Ik heb dus nog de tijd".
geluk,
ïecft el
