HET GELD IS DUUR!
TERUG
NAAR
DICKENS
Past bij Pasen
Huisarts als supervisor van de specialisten
VOOR DE VROUW
MAANDAG 8 APRIL 1974
LLi^.oE COuKANT
PAGINA 9 i
ïüfsmoeders kijk uit. Bij Plet kot
I pen is geld besparen.
Kna Etfl&fiéffflér's 3 Cööt.per fcflö. Prima gesorteerde Sfrg&iJjeixr
Et per kilo. Prfaa BJauwptttteri vanaf 5 cent per kilo. Prima 2,
appelen 5 col per Jolo* EtageSjks aanroer rrsa a Me sóórten VERSCr
ROEKTEN, uit öatc kweekerk. Prima Mcesappelen en Stoof-
Ef «af par fcflo. E«ra asoofe Fyffcs Bananen 20'out per Wie. a
rrkrijgbaar ftQDE. BANANEN, fett nieuws, fijn van smaak- 1
Bisui aog HEDEN uw KOLEN teger. eatns lage ZOMERPRTfZL.
Extra asoofe DRUfVEN 25" cent per kiloFijne HANDPEHÈN. «N
tp, afkasad wt»xi, 18 cast pet iSo.
A&ukefeletuS, P. HAARIHt
ïoeveroeuriaan 29 Pil. Ingenhouszstraat
hoek DrcW>dar««.
Bread- er ttaiiketoakkerij F. SANDEBS
OUDEM ANS3TB AT 24 aab$ LaakluuSe
VANAF HEDEN:
Mdikbtcad 16 et- Waterbrood 14 cent,
1 Tsuwcïwood Wet Genzeden 1 et booge*. j
^^StójfrootG Gebakjes 5 tr'
16 eeat per c
- 12 cent per
Vogelnestjessoep.
2 1. bouillon, 2 losgeklopte eieren, peterselie, 10 schijfjes ci
troen. Breng de bouillon aan de kook, schenk de losgeklopte
eieren in een zeef en laat die boven de soep leeglopen. Beweeg
de zeef langzaam en steeds langzamer. Roer ondertussen ln de
soep. Vlak voor het opdoen doet u er de feestelijke peterselie
door en legt u ln elke portie een schijfje citroen. Dit kunt u van
tevoren doen. 2 liter bouillon trekken van 800 gr. schenkel, pe
perkorrels, foelie, ul, wortel, peterselie en selderij. Zeven
en op smaak afmaken met zout. Op een koele plaats bewaren.
Garnalenschelp
250 g. gepelde garnalen. 5 schijven ananas (blikt, 1 potje zure
room, tomatenpuree, scheutje cognac, paprikapoeder, zout, ge
wassen uitgelekte slabladeren.
Roer de zure room los met tomatenpuree, cognac, paprikapoeder
en zout. Laat de saus staan totdat die opdikt. Leg op de schel
pen blaadjes sla. halve schijf ananas, 25 gram garnalen. Dek
lieflijk toe met een eetlepel saus. Dit kunt u van tevoren doen.
Maak de saus en bewaar hem op een koele plaats.
300 gr. winterwortel, 1 klein blikje haricots verts, stukje bloem
kool, half potje paprikazoetzuur, 2 eieren, peterselie, 4 eetlepels
olie, 6 eetlepels azijn (Franse), peper, zout. suiker. Snij de win
terwortel in smalle reepjes. Laat ze 2 minuten blancheren ln
kokend water met zout. Snijd de bloemkool In kleine roosjes en
blancheer die precies 1 minuut. Laat de haricots verts uitlek
ken, evenals het paprikazoetzuur. Maak een rijke vlnalgrette-
saus van olie, Franse aaijn, peper, zout wat suiker en laat die
huwen met de groente. Serveer ln een glazen schaal om de
kleuren te laten uitkomen. Garneer de sla met plakjes hardge
kookte ei en gesnipperde peperselie of ais u revolutionair bent
met bieslook. Dit kunt u van tevoren doen: snijd en blancheer
de groente en zet hem koel weg. Kook de eieren.
Paasple
1 kg. mager rundergehakt, 8 eieren, 100 gr. bloem, 50 gram
roomboter, 0.75 dl. ijskoud water, 100 gr. diepvries doperwten, 1
blikje champignons. 1 klein blikje wortelen, 50 gr. paneermeel,
1 losgeklopt ei, peper, nootmuskaat, zout. Zeef de bloem met
zout en neem een vierde deel eruit. Snijd de koude boter met
twee messen klein in de bloem. Schenk er zoveel water bij dat
de bloem juist „gebonden" Is. Bestuif de tafel met apart gehou
den bloem en rol het deeg erop uit. Raak het zo weinig moge
lijk aan, zodat het deeg zo koud blijft als maar KAN. Vouw het
deeg met zachte hand in drieën en keer het een kwart slag. Rol
het deeg zo nog tweemaal uit. Geef het 30 minuten rust op een
koude plaats in de koelkast. Blijf niet rondhangen, maar maak
intussen het gehakt op smaak met peper, nootmuskaat (of een
eigen verzinsel van kruiden), zout, 2 eieren en het paneermeel.
Roer de doperwten erdoor. Kook de rest van de eieren hard.Vet
nu een vuurvaate schotel gelijkelijk in. Vlij op de bodem een
laagje gehakt, leg hierop in artistieke vorm de hardgekookte
eieren, de uitgelekte wortelen en ohampignons. Dek deze sma
kelijkheden af met de rest van het gehakt en druk dit goed aan.
Rol de lap deeg uit tot de Juiste grootte van de schotel en dek
er het gehakt mee toe. Maak In de vorm van een ster inkepingen
en bestrijk het deeg met losgeklopt ei. Schuif de schotel ln een
hete oven (ca. 225 graden Celsius) en laat de ple ln ca. 1«£ uur
bruin en gaar worden. Schenk het nog vloeibare vet er netjes
af. Laat de pie afkoelen en snijd hem in de schotel in punten.
Dit alles kunt u van tevoren doen.
Neem b.v. 200 gr. Goudse kaas, 200 gr. Friese nagelkaas, 200
gr. Blue Fort, 200 gr. St. Paulln en 200 gr. Kernhemse kaas.
Rangschik de kaas op een plank of u een schilderij maakt, geef
er toast, crackers, knttckerbrot, of roggebrood en boter bij in
kleine boerenpotjes. Strooi er radijsjes tussen. Met dit menu
staat u nooit met de rug tegen de muur, zelfs el „vallen" er
onverwacht vijf gatten binnen
Het is erg leuk om een Paasbuffet te maken, waarbij tevoren
het grootste deel van het werk is gedaan, zodat u op de dag
zelf de keuken vrijwel mijden kan
Dek de tafel met een groen/geel tafellaken, zet er een pot kro
kussen op en hier en daar bosjes narcissen als decor voor uw
buffet. Het bestaat uit:
VOGELNESTJESSOEP
GARNALENSCHELP
PAASPIE
GROENTESALADE
KAASSCHOTEL
FRUIT (alles voor 10 personen).
rs nie
I van 21
om vijl
et stuur
en waj
in Bei-
avond
et stuur
?e echl-
der, die
Zij wai
n groti
7 =J{
GARNI0R
ossenmerg
De enige
shampoo die
haar voedt,
terwijl u het
wast. Voor
iedere haar
soort een
geschikte
franse ossen
merg shampoi
Alleen r oken
als anderen
't goed vinden
UTRECHT (ANP) Een roker
zal het opsteken van een pijp si- I
gaar of sigaret moeten laten af-
hangen van de instemming van
de andere aanwezigen. Dat is
het doel dat de pas opgerichte
club van actieve nietrokers
(CAN) in de toekomst hoopt te
bereiken.
De club wil de aandacht gaan
vestigen op de positie van de
nietrokers, die in het maat
schappelijk leven gedwongen
zijn ,,mee te roken" door het
Inademen van de tabaksrook
van anderen. De can is ook van
plan om initiatieven te nei
tot een vermindering van door
tabaksrook ondervonden over
last in bedrijven en openbare
lokaliteiten.
Prijzen uit „oude tijden"
Een ambacht begint
*eer te herleven in
de Britse hoofdstad.
Het vervaardigen van
antieke straatlanta
rens, die de hoge
hoeden plachten te
verlichten, die
Scrooge en Marlowê
droegen, de pandjes
jassen en de deftige
karossen, maar ook
de arme jochies, die
nog geen broodkorst
thuis te eten kregen
en steeds bedelden
om meer. Denk aan
Olivier Twist, die zijn
leermeesters achter
over deed slaan van
verbazing omdat hij
een tweede bordje
met middageten
vroeg..).
C. H. Kempton and
Comp. eertijds ook al
de vervaardigers van
de gaslampen uit Vic
toriaans- en Edwar-
diaans-Lon'den heb
ben-hun vergeten vak
weer hervat. Ze ma
ken nu lampen, diie
tot in finessen lijken
op de oude straatlan
tarens van vroeger
jaren. Het verdwijnen
van deze romantische
verlichting werd door
vele. aan vroegef
gehechte. Londenaren
betreurd, en wel zo
erg, dat de lelijke be
tonnen lampen, die
zowel Engelsen als
toeristen een doorn in
het oog waren, lang
zamerhand worden
vervangen door de
gracieuse Kempton'
lampen, maar dan
verlicht door een elec-
trisch peertje... Die
concessie heeft
We hebben het er allemaal moeilijk mee: de
geldontwaarding. Ze kost de huisvrouw heel
wat hoofdbrekens. Maar de waarde van ons
huishoudgeld is heel betrekkelijk. We kunnen
wel zeggen, vroeger was je met 200,— per
maand in goede doen (zo'n 50 jaar geleden),
maar toen waren er ook een heleboel dingen
niet op de markt, die tegenwoordig levensbe
hoefte zijn. Niemand zit zonder ijskast, bijna
iedereen heeft een auto of een brommer,
vindt maar eens een familie die nog nooit in
Spanje is geweest. Vroeger was een reisje
naar Nunspeet al een heel uitje!
In de loop van de laatste jaren is er heel
wat fluctuatie op de geldmarkt geweest. In
1930 verdiende een steno-typiste f 35,- per
maand, een secretaresse 75,- en een ad
junct-commissie bij Binnenlandse Zaken ging
met 120,- per maand naar huis. Hij kwam
er met een klein gezin redelijk mee uit.
Want een paar schoenen kostte plm. 2,75
(bij „dure" winkels zo'n 9,75). maar tjonge
tjonge, dat was een uitgaaf). Bij C en A hin
gen lange avondjurken met ruches voor
12,50 en bij (toen nog) Gerzon kostte
een paar zuiver zijden kousen 0,68. Nylons
kende men niet. Grootwinkelbedrijf Eigen
Hulp, reeds lang ter ziele, verkocht twee ons
bonbons in een aardig doosje voor een kwar
tje en je huurde een goed huis voor 45,-
per maand. Een herenhuis met twee verdie
pingen en een tuin kostte zo'n 75 per
maand.
Voor een étagewoning (4 kamers en een keu
ken plus 'badkamer') kwam je op 25,-.
Parterreplaats in de bios kostte 0,30 en wie
chic uit wilde gaan nam loge voor 1,25.
Men was belastingplichtig bij een jaarinko
men van.../ 800,-.
De tweede wereldoorlog zette fors het mes in
de prijzen. Ouderen onder u herinneren zich
nog de bonkaarten: textiel werd verstrekt op
puntenkaarten. De prijzen stegen wel, maar
bleven betaalbaar. De meeste gezinnen kon
den met het toegemetene niet uit de voeten,
men ruilde bonnen of punten of kocht
„zwart". Daarbij was het (voor die tijd)
„villen" geblazen. Clandestien werd er paar-
devlees verhandeld voor 75 per kilo en ik
heb me laten vertellen dat het vaak alleen
pezen waren, die je na uren sudderen kon
weggooien. Soms scheen het redelijk goed
vlees te zijn. De prijs van een brood fzwart)
varieerde tegen het einde van de oorlog van
25,- (zeer goedkoop) tot 60; voor een
reep chocolade kon je 2,50 neerleggen en
voor een liter melk een tientje. Textielpunten
stonden hoog genoteerd, om van steenkolen
maar te zwijgen. Leer was er niet, als nu
liep men (toen) uit armoede op houten zolen,
met een reepje afval-leer aan de voet ge
kluisterd, die bij speciale, elkaar toegefluis
terde adresjes 15,- per paar kostten. Lede
ren schoenen op de clandestiene markt kwa
men op 150,-, de prijs die men nu voor een
paar werkelijk mooie schoenen óók neertelt.
wel
kroon van de lamp
heet „Nico", bestemd
voor de straatverlich
ting, maar wie weg
van „Nico" is, kan
hem ook bestellen
voor buitendeur-ver
siering. Uit verschil
lende andere delen
van Engeland, maar
ook uit Amerika, Ca
nada, Australië en
Zuid-Afrika zijn be
stellingen binnengeko
men voor de „oud
jes".
T.F.
Voor buiten de deur dineren kan men rustig
50 rekenen in een beetje goed restaurant.
Vanaf 1950 begonnen ook de gewone prijzen
langzaam te stijgen. Salarissen pasten zich
aan en in 1964 kwam de eerste loonronde. In
1954 was het nog redelijk rondkomen met
een maandsalaris van 300 350. De
biefstuk kostte 0,75 per ons en een mantel
hoefde niet duurder te zijn dan 35. Wie niet
te hoge eisen stelde was gelukkig met een
zonnejurk van een paar tientjes of minder.
Een klein herenhuis werd aan de buitenkant
geschilderd voor 200. En de werkster ging
tevreden naar huis met 2,50 per ochtend in
haar handje.
Verschillende tijdsomstandigheden die de le
vendigheid van het economische leven be
paalden, veroorzaakten gaandeweg hogere
kosten van levensonderhoud. Honoraria
doktoren stegen. In 1954 kwam een consult
bij de specialist op 5, tien jaar later
dit bedrag verdubbeld. Nu komt het op 40
of meer. De huisarts was in 1950/1954 content
met een riks per bezoek, het pombleren
een kies kostte 3. Een avondje buitenshuis
eten met zijn beidjes kostte nog geen 20.
In 1960, meldt het CBS, was het gemiddelde
inkomen per belastingplichtige 5.760,—. In
1962 steeg het tot 6.449,—. Het geld wa:
waarde gedaald. e
Wanneer men ln 1962 de beschikking had
over 6.449.- zou men in 1950 echter wat be
treft de koopkracht van het geld voldoende
hebben gehad aan 4.540,—. (De verplichte
sociale verzekeringen en de loonbelasting
zijn in genoemde cijfers niet verwerkt).
Men kon dus hoe langer hoe minder kopen
voor zijn geld.
De huidige prijsindexcijfers van de gezins
consumptie met behulp waarvan de waarde
daling van het geld wordt vastgesteld hebben
als basis 1969: 100, is gelijk 100. Inmiddels
is dit indexcijfer in 1974 gestegen tot g?mid-
deld 136! M.a.w. voor een pakket consump
tiegoederen en diensten waarvoor destijds
100,- werd betaald, zal nu 136,- moeten
worden neergeteld. De indexcijfers geven het
prijsverloop weer van een pakket goederen
en dienstverlening, zoals dit (in 1969) werd
aangeschaft door gezinnen van werknemers
met een bruto inkomen van maximaal
16.000. Het gezin bestaat dan uit vier per
sonen. Waarschijnlijk is dit bedrag in 1974
vergelijkbaar met ca. 25.000 (vergelijk ook
de ziekenfondsgrens van 23.200. Mensen die
dit bedrag maximaal verdienen komen dus
in aanmerking voor ziekenfonds: men kan
hen dus rekenen tot de minder betaalden.,.).
Bij het laatste prijsindexcijfer (136-137) zijn
de kostenstijgingen op grond van ziektekos
tenverzekeringen nog niet eens geheel door
berekend.
Het CBS maakte een onderverdeling voor de
besteding van de 16.000: 1) voeding, 2) wo
ning (woninginrichting, huishoudelijke appa
raten. verwarming, verlichting, 3) kleding
(schoelsell4) hygiëne, medische verzorging,
5) ontwikkeling en ontspanning, roken, ver
keer, 6) particuliere verzekeringen. De prijs
stijgingen voor voeding zijn driemaal zo be
langrijk als die van medische verzorging.
Van het totale inkomen berekende men dat
32% werd uitgegeven aan voeding, 24%
woning, 12% aan kleding en schoeisel, 11%
aan hygiëne en medische verzorging, 19%
aan ontwikkeling, ontspanning, verkeer, 2%
aan particuliere verzekering. Wanneer men
bedenkt dat het minimumloon per maand
bruto 1.000 is, ziet het boodschappenlijstje
er voor een groot deel van de bevolking niet
rooskleurig uit. De welvaart is druk bezig
ons de nek om te draaien.
Tiny Francis
Medische rubriek
De doorbraak van de exacte wetenschap
was vooral te danken aan'de analystische
benadering van de problemen. Om een ver
schijnsel te begrijpen was het voldoende dit
te ontleden in steeds kleinere onderdelen.
Tervens nam men aan dat de samenhang tus
sen de onderdelen bepaald werd door een
voudige wetmatigheden. Tenslotte ver
trouwde men er op dat er niets zonder oor
zaak, zonder reden, gebeurde en dat er een
rechtlijnig verband bestond tussen oorzaak
en gevolg. Het verschijnsel A gaf aanlei
ding tot het verschijnsel B en dit op zijn
beurt tot het fenomeen O. Deze manier van
denken heeft ook de geneeskunde doordron
gen tot in haar dieps;e veze's. Dit gaf aan
leiding tot grote triomfen en geen enke'e
geneesheer zou er aan d xrvc- denkei de
waarde ervan in twijfel te trekken. M. ar
toch...
In tegenstelling tot het klassieke analysti
sche denken, begonnen steeds meer kriti
sche waarnemers te ervaren dat het niet
voldoende was om een organisme op te
splitsen in zijn onderdelen om het goed te
begrijpen. Men moet ook de wisselwerking
tussen de verschillende onderdelen bestu-
deen om het hele organisme te begrijpen.
Tegelijkertijd moet men onderzoeken hoe
het organisme zich gedraagt in zijn omge
ving. Kortom, er kwam een nieuwe denk
richting tot stand die meer aandacht had
voor de systemy dan wel voor de onder
delen.
Zo is één onderdeel van een cel (bv. de
celkern) pas goed te begrijpen wanneer
men ziet welke taak het onderdeel heeft in
het geheel van de cel. De cel op zijn beurt
is slechts te begrijpen wanneer we onder
zoeken hoe ze zich gedraagt met haar col
lega's n het groter systeem van een or
gaan.
Organen vormen samen een organisme dat
op zijn beurt weer functioneert in een be
paalde omgeving (familie werksituatie
en tenslotte heel de maatschappij). Typisch
voor biologische systemen is hun hiërarchi
sche structuur celsystemen zijn georderti in
een orgaan, verschillende orgaansystemen
vormen een organisme, een aantal organis
men vormen een groepsysteem en alle
groepssystemen van een bepaalde streek
(dieren mensen planten) beïnvloeden
elkaar in een groot eco-systeem.
Biologische systemen zijn onbegrijpelijk
volgens het rechtlijnig denkschema van
oorzaak en gevolg. A veroorzaakt B. hieruit
volgt C, maar C geeft weer aanleiding tot
A. Men zit hier in een kringloop zonder kop
of staart.
Biologische systemen zijn niet alleen kring
vormig maar ook „open". Men bedoelt
hiermede dat ze niet opgesloten zijn in
zichzelf, maar dat ze in een voortdurende
wisselwerking staan met de omgeving.
Denken we in dit verband aan de opname
van zuurstof, de inname van voedsel, de af
gifte van warmte, de uitscheiding van af
valstoffen, enz. Dankzij de juiste wisselwer
king met de omgeving streeft ieder levend
organisme ernaar een dynamisch even
wicht te bewaren.
Zo kan ook ieder systeem uit zijn balans
geraken. Ons ademhallngssysteem kan ont
redderd worden, ons zenuwstelsel raakt
over zijn toeren of ons maagdarmsysteem
laat steken vallen.
Belangrijk is de vaststeling dat iedere
systeemaantasting, iedere izekte, tevens 'n
symptoom is van een ander, dikwijls hoger
systeem. Een voorbeeld: hartkloppingen
verwijzen heel dikwijls naar een te grote
inspanning van ons zenuwstelsel.
Maar dit zenuwstelsel vormt een onderdeel
van de hele persoon die op zijn beurt weer
wisselwerkingen heeft met zijn omgeving,
bv. zijn werkmilieu.
De hartkloppingen zijn uite:ndelijk maar in
hun volle betekenis te begrijpen wanneer
we Inzien hoe moeilijkheden in een veel ho
ger systeem, namelijk spanning op het
werk, het lager gelegen systeem van hart
en bloedvaten beïnvloeden. Vooral In de
psychiatrie is deze manier van systeemden
ken vruchtbaar gebleken. Vele psychische
ontnedderingen, zoals neurosen en over
spanningstoestanden zijn alleen begripelijk
als relatie-stoornissen op familiaal of be-
roepsvlak. De kwaal ligt dan niet zozeer in
de persoon maar tussen de personen. Al
leen de zieke, of liever de zogenaamde zie
ke, volproppen met allerhande kalmcerpil-
len is slechts een schijnoploslng .Dikwijls
moet heel het gezin of de gehele werksitua
tie gesaneerd worden.
De leden van een groep, bv. een gezin,
beïnvloeden elkaar voortdurend. Alles
draait in kringen. De vader beklaagt zicfl,
over de opstandigheid van zijn zoon ?n
meent het met strenge hand in l om te
moeten houden. De Zoon echter rev >Hjeft
tegen de vader omdat hij meent dit ieder
kind met zo'n strenge vader wel in opstand
moet komen.
Wie hier op zoek gaat naar d e,.schuldige"
komt bedrogen uit. Voei meer nut hoeft
hier het begrijpen van de onderlinge reac
tiepatronen. Daarmee kan men werken en
de toestand ten goö-'e veranderen.
Zoals u ziet zijn bij een bepaalde ziekte
meestal meerdere symptomen betrokken.
De orgaanspecialisten beperken zich mees
tal tot een bepaald orgaan, hart, liever, nie
ren. oog en oor. Op het niveau van de per
soonlijkheden werken de individuele pey-
chlatérs en psychologen.
Het grocpssysteem Is het voorbehouden
Jachtgebied van sociale psychiaters en so
ciologen.
Maar veel te weinig wordt de synthese.ge-
muakt van do verschületideLsystemen/:H«t
lijkt ons wenselijk dat dit weer het domein
wordt van de hiusarts. Hij sou zich opnieuw
waar moeten maken als de „supersyeteem-
specialist", die met een brede blik alles
overziet en dan be»l st Iva&* w':|k systeem
en op welke wijze een baptud.de z ckt$9$-
stand zou moeten worden iuuigepakt. i7
tuiii"J \iiUA DR. ICJCX
