Men houdt met ons
van het
G.P.Y. rekening
Aanbevelingen voor
delegaties naar LPO
Tweede
Kamerlid
P. Jongeling
INSTELLINGEN, HULP- EN ADVIESBUREAU'S
DONDERDAG 28 MAART 1974 LE1DSE U JRANT
DEN HAAG „God heeft me
bewaard voor twijfels. Ook In
de oorlog, in het concentratie
kamp, heb ik geen twijfels ge
kend. Ik heb wel mijn sombere
buiten. Ik ben wel eens moe.
Dan vraag ik me soms af: doe
ik het wel goed. Ik ben nu een
maal geen vechtersbaas van
nature."
Aan het woord is Pieter Jonge
ling, die op 31 maart 65 jaar
wordt. Hij is een zeer gewaar
deerd lid van de Tweede Ka
mer, journalist en veelzijdig
schrijver. Hij noemt zich ook
een man van „Keerpunt-33".
,,Dat,is het jaar waarin Jezus
Christus is gestorven en opge
varen ten hemel, daar heerst
over de volken, of zij het er-
loennen of niet," aldus de op
zondag 31 maart 65 jaar wor
dende politicus.
Jongeling vertegenwoordigt in
de Tweede Kamer het Gerefor
meerd Politiek Verbond. Een
kleine politieke groepering,
waarvan voornamelijk vrijge-
maakt-gereformeerden en ook
wel een aantal chrisbelijk-gere-
formeerden lid zijn. Zijn partij
is ontstaan, nadat het hoofdbe
stuur van de AR-partij vlak na
de Tweede Wereldoorlog in een
kerkelijk conflict van gerefor
meerden met duidelijk politie
ke betekenis geen uitspraken
wilde doen.
In tegenstelling tot het SGP
wil het GPV opkomen voor
geestelijke vrijheid. Wel dient
,,de onwrikbare norm van Gods
universele wet en de vaste
rotsgrond van de bijbel" het
tmgen. „Een minderheid kan
een stempel zetten op het
volks- en staatsleven. We heb
ben een ruimere armslag dan
velen denken. Wat wij zeggen
spreekt meer mensen aan dan
alleen het kleine clubje GPV-
ers. Men houdt met ons reke
ning, ook de CHU en de
KVP."
Of wij als het geweten van de
ARP beschouwd moeten wor
den? „Ja en nee. Wel is vol
gens onze overtuiging de ARP
van het bijbelse spoor afgewe
ken en daarom sterk verant
woordelijk voor de noodzaak
om in 1948 het GPV op te rich
ten."
„Wij zijn veel meer dan een
getuigenis-partij. We willen
puur politiek bedrijven. We
hebben een eigen politiek pro
gram. Daarbij gaan we uit
van het universele karakter
van het evangelie. Gods wet is
van alle tijden. De overheid
zal zich dan ook voor de uitoe
fening van haar taak en de be
paling van de grenzen daarvan
aan Gods woord dienen te hou
den. Op een aantal punten stel
len wij ons anders op dan de
SGP. Wij zullen meer proberen
tot een aanvaardbaar compro
mis te komen, zijn bijvoor
beeld bereid regeringsverant
woordelijkheid te dragen, wat
bij de SGP nog wat problemen
oplevert."
Jongeling toont zich in groeien
de mate verontrust. „Ik ben
bezorgd over ontwikkelingen in
ons volksleven. Het christelijk
element en de normen in de
samenleving worden zwakker.
Er zijn tendensen van chaos.
Er is verval van zeden en ge
zag. Er is een neo-vrijzinnig-
heid, dat geeft me reden tot
grote bezorgdheid."
„Er kan zo'n chaos in het land
komen, dat meer mensen ge
neigd zullen zijn hun steun aan
het GPV te geven. Er is een
doorbraak van wetteloosheid
en zedeloosheid, als men daar
tegen een dam wil opwerpen,
kan men ons vinden".
Hij voegt er aan toe wel te er
kennen dat „christelijke waar
den" geen abstracte begrippen
zijn die we kunnen losmaken
van de tijd en de omstandighe
den."
„Alles dient genormeerd te
worden aan de wet van Chris
tus. Het onderhouden van de
christelijke norm, is christelij
ke politiek. Maar we komen
aan de vervulling van die
nor zo slecht toe".
Elke overheid, aldus Jonge
ling, is dienaresse Gods en
ambtshalve geroepen om God
te dienen. De overheid mag
zich niet in het geestelijke en
particuliere leven mengen.
Soms kunnen zich omstandig
heden voordoen dat mensen in
uiterste noodzaak tot opstand
komen, bijv. als zij door de
overheid worden gedwongen de
wet Gods te overtreden. Maar
de weg van bommen en aan
slagen wijzen wij af.
Jongeling noemt zich „voor
honderd percent een parlemen
tair democraat" maar hij voegt
er meteen aan toe het gevaar
lijk te vinden als „de helft
plus een zonder erkenning van
een hogere norm kan bepalen
wat goed is en kwaad.
Een groot probleem Is voor
Jongeling de deconfessionalise
ring, ook in de politiek. Er is
geloofsafvnl en vervlakking.
De afbrokkelende confessionele
partijen zullen van karakter
veranderen. Kijk maar naar de
ARP, die is tot onherkenbaar
toe veranderd."
Grote zorgen heeft Jongeling
ook over de ontwikkelingen
rondom abortus en euthanasie,
dat „bleke tweelingzusje".
„De mens ie geen heer en
meester over leven en dood.
God heeft he< leven en neemt
het, de mens mag de levens
draad niet afbreken, hij kan
wel proberen het lijden te ver
zachten. Laten we toch oppas
sen in deze de eerste stap te
zetten."
Ronduit kant hij zich tegen
herinvoering van een distric
tenstelsel bij verkiezingen.
„Dat Is geen goed systeem,
dat heeft men in 1917 kotszat
uitgespuwd. In deze tijd van
inspraak zou men door zo'n di
strictenstelsel honderdduizen
den van het effect van hun
stem beroven. Dat is ondemo
cratisch. Het heet: we willen
meer invloed aan de kiezers
geven. Dat is kletskoek, want
men maakt een groot deel van
de kiezers monddood. Alleen
enkele partijleiders kunnen
hun Invloed vergroten."
A. Hoogkamer
overheidshandelen te bepalen.
Jongeling voelt zich voor alles
„een man van de pen". Jaren
lang heeft hij zijn opvattingen
en standpunten neergelegd in
hoofdartikelen en politóek-ethi-
sche beschouwingen. Ook
schreef hij als A. Mos naar
de profeet Amos bijbelse
vertellingen. Onder de naam
Piet Prins schreef hij enkele
tientallen kinderboeken, roffel-
rijmen en kinderversjes.
„Ja. ik mocht graag fantase
ren, daarom schreef ik allerlei
verhalen. Mijn journalistiek
werk is niet louter getuigend.
Ik doe niet aan lekepreken.
Natuurlijk zit in al mijn werk
het christelijke element, maar
met dit uitgangspunt kan ik ge
lukkig ook nuchtere en zakelij
ke artikelen schrijven. Jaren
lang heb ik eerst alleen over
politiek geschreven. Dan kom
je hier aan het Binnenhof en
moet je je nog meer op de
praktijk gaan afstemmen. Dat
schrijven was een vorm van
droogzwemmen, het parlemen
taire werk moet voor de begin
selen de praktische verwezen
lijking vinden."
Hij wanhoopt niet als het gaat
om de verkondiging van zijn
gereformeerd-politieke opvat-
tot 22.30 i
tot 22.3C
Wentwel
voor de binnenstad: Mors- hulpdienst; spr.
■straat 19. tel.
13.30 uur en v;
t/m do. van
.30—18.00 u.De Kooi. Drlftstr. 49a,
49126, wljklnformatle 9.00 tot 10.00
Dl. t/m
21 tot 24 uur: d
r. van 20 tot 23 l
Jaardon verzorging: Mare 45. Spreek
uur dagelijks van 9.00 tot 10.00 uur.
De stichting Is telefonisch te berei
ken op nr. 49441.
Hulpdienst Zuid-West: dagelijks tel.
20460. 33921. 42212.
Gemeenschap Zuid WcRt: hulp en ln-
(ormalte, tel. 64115, 33921 en 61944.
uur. Dinsdag, woensdag en donder
dag van 15 tot 18 uur.
SOS-telcfonisclie hulpdienst: tel. 25202.
elke v/erkdag van 8 tot 20 uur. In
het weekeinde van vrijdag 20 uur
tot maandag 8 uur.
Interkerkelijk Open Bejaardenwcrk,
Lelden Z.O..tel. 26735 of 31136; se
cretariaat: 33752.
City Centrum: elke donderdag tot 21
uur koopavond.
Dienstencentrum: Noo'rdeindsepleln 2b,
tel. 40483. Algemene informaties 9
tot 10 uur; Morskwartler. Dijkstraat
2a. tel. 49698. wijkinflrmatie 9.00 tot
10.00 uor clubs en hulpdienst: Binnen-
■Stad. Gerecht 10. tel. 43503. wljk-
lnformatie 9.00 tot 10.00 uur. clubs en
Leidse Volk
tel. 01710—30775. Geopc
vrij. van 10 tot 13 uur; do.av. var
13 tot 21 uur.
Leider
Noord. v. Hogendorpstr. 36. Geopend
vrij. van 19 tot 21 uur.
Gemeenlandshuis: Breestraat 59. elke
vrijdag rondleidingen om 19.30 en
20.30 uur.
BinnenstadElke woensdag en rater-
dag markt van 8.30 tot 18 uur.
Stichting voor Gezinsversorglng en Be-
20 tol 01.00
lan-vrouw-maatschnpplj: GAK-ge-
bouw. Doezastraat 2a. tel. 22714,
elke dinsdag 9.30 tot 1".30 uur.
iem. Sociale Dienst: Sieenschuur 21.
tel. 31941. maandag tot en met vrij
dag vs
ar. Sociëteit van 20
tot 24 uur.
Bureau Moederhulp: Hugo de Vrles-
straat. 1. tel. 25708. maandag tot en
met vrijdag van 9-12.30 uur.
Dierenasyl: Besjeslaan 6b. tel.
31670/21989, maandag tot en met
vrijdag van 8 tut 12 en van 14 tot
17.30 uur. zaterdag van 8 tot 12 uur
Christelijke stichting van school- en
•kclljko Gezlns\criorgingLljt-
•jur. Verder na telefonische al-
Reclasserlng: Langegracht 246a. tel.
26277. elke dinsdag van 16 tot 17
/rljdag
Bescherming Bevolking: Rijnsburger- K
weg 141. lol. 53841: maandag tot en
mi i vrijdag van 8 16 tot 17.30 uur.
Leidse Volksuniversiteit K. en
Oude Vest 45, tel. 31841. maam
tot en met vrijdag van 9 tot 15 i
zaterdag vaai 9 tot 12 uur.
im'lllüO—22.0()r
BIJ de stichting Werkgemeenschap
Kindercentra Lelden behoren:
Werkgemeenschap Kindercentra: Sta
tionsweg 28. dL 9.30-12.00 u.; woe.
14.00-16.00 u.do. 14.00-16.00 uur;
vrij. 9.30-12.00 uur.
Zevensprong, Bcmhardkade 35. tel.
21879; De Mirt, Lage Rijndijk 04.
lel. 30914; Het Kruimeltje. Heren
straat 3: Plggelmee. Apnthckeridljk
33. tel. 25736; Het Mecrkoctjc. Con-
dorhorst (Mcrenwljkj; Grocnnord,
MnssL'hcnbroekstrHut, tel. 49730;
Hole Bolle GIJ*, Breestraat (Ui.
Kreatlef Sentrum.
nnmeentrum IMJn en Vliet: Lommen-
schansweg -tü. I. -ld n. tel. 01710-31155.
voor Lelden, Voorscholen, Wassenaar,
I.eldschendam, Voorburg, StompwIJk.
Zocterwoude, Leiderdorp en Oegit-
Klm
steeg 15u, tel. 23271;
Medisch Kleuterdagverblijf „Mar
griet". Boerhaavelaun 4. tel. 61428;
't Pinkeltje, Burnhurdstraat 32, tel.
43722.
Lelden Haurlemmersl
lefoon 30360 Is geopend van dins
dag tot en met vrijdag 's morgens
vun 9.30 tot 12 00 uur. 's woensdags
middags van 14.00-16.00 uur en don
derdagavonds van 19.00J1.00 uur.
BIJ wijze van proef zal het bureau In
de maand mei ook zaterdagsoch
tends van 9.30 tot 13.00 uur open
Langestraat 14. tel. 24994.
hoekje. Rijnlandflat, Bachstrnat 4.
tel. 61632; De Schakel, Ulterste-
grncht 9. tel. 30783: Het VIJfhox
de, tol. 49310; Het Vllfhover
Ambonstrnat, 34082.
t 13—14, dl 19-
Een speciale commissie heeft
uit allee gespreksverslagen die
zijn ingestuurd naar aanleiding
voor de brochure „Mens,
waarheen. - waarvan wij
zaterdag een samenvatting
hebben gegeven - ontwerpen
gemaakt voor aanbevelingen
ter discussie in de delegaties
naar het landelijk Pastoraal
Overleg, aldus meldt het infor
matiebulletin van de kerkpro
vincie.
Bij het eerste hoofdstuk van de
brochure, te weten „Waarheen
zijn wij op weg", beveelt de
commissie aan het thema van
de versobering uit te diepen en
vanuit het evangelie te belich
ten, mensen die willen verso
beren of dat reeds doen te
steunen en te begeleiden en
anderen daartoe te stimuleren
en de zaak van de nivellering
en het beloningssysteem in de
bedrijven in studie te nemen.
Bij het tweede hoofdstuk „het
onderwijs" wordt aanbevolen
openheid in de gezinnen te sti
muleren en nieuwe ontwikke
lingen rond het gezin te bege
leiden.
Bij het derde hoofdstuk ,het
onderwijs" wordt aanbevole
informatie over het onderwijs
en de mogelijkheden tot in
spraak te stimuleren. Naar
aanleiding van de discussies
over hoofdstuk drie „Het
werk" worden aanbevelingen
gedaan om met behulp van
deskundigen een programma
op te stellen om tot verande
ringen van onze politieke en
economische structuren te ko
men. Hierbij wordt speciaal
gewezen op de wens te komen
tot een „Sociaal-Ethische
Raad" of „Raad voor Kerk en
Samenleving". Aanbevolen
wordt het bedrijfsapostolaat op
te nemen in de normale plaat
selijke zielzorg.
Wat het hoofdstuk „Gastarbei
ders" betreft beveelt de com
missie aan, dat het episcopaat
zich in een schrijven tot de ge
lovigen richt met duidelijke
uitspraken Qver het vraagstuk
van de buitenlandse arbeiders.
Tevens wordt gepleit voor een
vicariaat voor deze werkne
mers, van waaruit plaatselijk
activiteiten ten behoeve van
buitenlandse arbeiders kunnen
worden ontplooid.
De commissie heeft overigens
de indruk dat de gespreks
groepen in de problematiek die
zij verwoorden toch sterk be
vangen zijn geweest door een
gevoel van onmacht om veran
dering in hun situatie te bren
gen. Daarbij worden zij soms
belemmerd door een gebrek
aan informatie en soms ook
aan inzicht in de problematiek.
Meerdere malen bespeurt de
commissie de tendens om de
verantwoordelijkheid voor de
problemen op anderen (andere
instanties) op te schuiven.
KORTE METTEN
De Katholieke Bijbelstich
ting, Baronicstraat 43, Boxtel
heeft een toonkamer geopend,
waar men behalve de uitgaven
van de stichting ook andere in
formatie kan krijgen op het
gebied van liturgie en kateche-
se, voorzover de Schrift daar
bij betrokken is. Ruimere in
formatie over katechetische
methodes geeft binnenkort de
Bijbelwerkplaats, een stich
ting, die samen met het Neder
landse Bijbelgenootschap in
het leven Is geroepen met ais
doel het verschaffen van infor
matie en documentatie over de
bijbel en het actief betrekken
van het publiek bij 't eigentijds
functioneren van de bijbel in
de samenleving.
De Nationale Federatie van
Amerikaanse Priesterraden,
die in San Francisco een con
ferentie heeft gehouden, heeft
in een resolutie er bij het
Amerikaanse huis van afge
vaardigden op aan gedrongen
de procedure voor afzetting
van president Nixon op gang
te brengen. Andere resoluties
raf.cn om stopzetting van de
discriminatie van homoser'ue-
len. hervorming van het ge
vangeniswezen in de VS. on
voorwaardelijke amnestie voor
mensen, die om hun verzet te
gen de oorlog zijn gestraft en
hulp aan de arme plattelands
bevolking in de V.S.
In het kader van de voorbe
reidingen voor het Heilig Jaar
zal in de tweede helft van no
vember een internationale mi
litaire bedevaart naar Rome
worden gehouden. Gerekend
wordt op deelneming door on
geveer tienduizend militairen
uit geheel Europa.
Bedevaartgangers naar
Rome zullen in het Heilig Jaar
een Nieuw Testament naast
hun bed kunnen vinden. Het
„Romeinse comité voor de
verbreiding van het evangelie"
heeft honderdduizend exempla
ren ter beschikking gesteld
voor hotels, pensions en ande
re overnachtingsplaatsen, als
mede ziekenhuizen.
Het hoofd van de Turkse
dienst voor religieuze zaken,
dr. Luftl Dogan heeft In een
interview zich uitgesproken
voor het in gebruik stellen als
moskee van de Aya Sofia In
Istanbul. De uit de zesde eeuw
stammende koepel-basiliek
werd na verovering van de
stad in 1433 een moskee. Op
last van Ataturk, de grondleg
ger van het moderne Turkije
werd de Aya Sofia In 1935 een
museum. Dr. Dogan zei het
wenselijk te vinden, dat „de
plaats waar sultan M'-hmet de
V.e-overaar de vrijheid van ge
loof en m:nin"su:' ng verk n-
digde en zijn nederige gebeden
uitsprak, weer een heiligdom
wordt".
KERK
SN
WERELD
Braziliaanse regering
streeft naar matiging
in verhouding met kerk
Als de aanvallen van kerkelij
ke zijde op de Braziliaanse re
gering en staat worden stopge
zet ,zal de Braziliaanse gehei
me dienst een einde maken
aan zijn tot dusver gevolgde
praktijk en machtsmisbruik,
de porscensuur worden alge
zwakt en de sociale onrecht
vaardigheden worden bestre
den.
Dit aanbod zou een vertegen
woordiger van de nieuwe Bra
ziliaanse president Ernesto
Geisel die de betrekkingen tus
sen kerk en staat wil verbete
ren, volgens gematigde r.k.
kringen in Brazilië hebben ge
daan tijdens een onderhoud
met kardinaal Paulo Evaristo
Arns, aartsbisschop van Sao
Paulo.
De Braziliaanse president zou
er via zijn vertrouwensman
echter op gewezen hebben dat
dc kerk zelf en wei door mid
del van een binnenkerkelijke
censuur de 'heethoofden' on
der de katholieken in bedwang
moet houden.
Kardinaal Arns heeft nog pas
fel geprotesteerd tegen de
steeds strenger wordende cen
suur van de staat op kerkelij
ke verklaringen en documen
ten en de arrestatie van katho
lieke loken in Sao Paulo. Sinds
de militairen tien Jaren gele
den dc macht in Bruzilië grepen
en alles ondergeschikt maak
ten aan de industriële ontwik
keling, heeft een deel van de
kerkelijke hiërarchie ettelijke
malen gewezen op de gevaren
van een dergelijke ontwikke
ling en de daarmee gepaard
gaande schending van dc men
senrechten en sociale onrecht
vaardigheid.
Naar schatting staat een vijfde
deel zou „links" georiënteerd
copaat sympathiek tegenover
het militaire bewind. Eenzelfde
deel zou .links' georienteerd
zijn en voorstander van een
.christelijk marxisme', terwijl
de meerderheid een gematigd
standpunt zou innemen.
Kritiek Zuid-Afrika
op gereformeerd
synodebeleid
De Zuidafrikaanse theoloog dr.
G.P.L. van der Linde uit
Bloemfontein heeft in de gene
rale synode van de gerefor
meerde kerken kritiek geoe
fend op het synodale beleid
van dc laatste laren.
Dr. Van der Linde sprak in
L 'rrcn de synode toe na
mens de gereformeerde kerk
van Zuid-Afrika. Hij zei dat de
synode in Nederland zoveel af
wijkende theologische menin
gen tolereert, dat men zich. In
zijn kerk in Zuid-Afrika af
vraagt of de relatie met de ge
reformeerde kerken in Neder
land nog wel langer voortgezet
'<an worden.
Dr. Van der Linde achtte met
Mme de theologische opvattin
gen van -'r. H.M. Kuitert en
('r. H. W rr-a onaanvaard
baar. Toch blijven zij in func
tie. Naar zijn mening heeft de
synode de waarheid prijsgege
ven voor een valse eenheid.
„Er wordt geen leertucht toe
gepast op hen die dwalen"
Synode scriba dr. H.B. Wey-
land uit Arnhem zei dat de ge
reformeerden in ons land kri
tiek uit Zuid-Afrika gaarne ter
harte willen nemen, maar dat
hij er de grootste moeite mee
had zichzelf te herkennen in
het beeld dat hier geschetst
wordt. Men kan zich afvragen
of de synode altijd de juiste
weg heeft gekozen. Maar men
moet niet in twijfel trekken
dat zij zich wil laten leiden
door het v/oord van God. aldus
dr. Weyland.
Oo'' meende dr. Weyland dat
er sprake is van misvers an-
den. Om die zoveel mogelijk
weg te nemen droeg de synode
het moderamen op een nader
gesprek te voeren met de le
den van de delegatie van de
gereformeerde kerk van Zul-*-
Afrika.
De synode heeft voorts uitvoe
rig gesproken over mogelijkhe
den tot uitbreiding van 't gast
recht aan het avondmaul in
de gereformeerde kerken. In
het rapport dat hierover was
ingediend werd aangeraden de
bepalingen zo te verruimen,
dat aan de viering bijvoor
beeld ook de rooms-katholieke
christenen zouden kunnen
dce'n-men. Deze zaak bleek
evenwel zo -«I oecumen^c^e
en crkordcl'Jke vraRen op te
roe-cn t'at het tn-.c l :k werd
in Ga m besluiten te ne
men. Er zal eerst verder be
raad in de adviescommissie
van de synode nodig zijn.
