GROTERE PARTIJEN
TEVREDEN OVER
VERKIEZINGSUITSLAG
£etdóeSowuvnt
Nieuwe
Provinciale
Staten
Dagbladcommentaren:
Drie duidelijke
blokken ontstaan
Spanning rond
verkiezing G.S.
ZUID-HOLLAND
DNDERDAG 28 MAART 1974
LEIDSE COURANT
In Tilburg kaartten gisteravond enkele CDA-politici na over de verkie
zingsuitslagen: links AR-partijvoorzitter De Koning, ijaast hem
staatssecretaris Van Rooijen en staatssecretaris Hendriks met diens
echtgenote.
Van onze verslaggevers
ndhoven/Tilburg. Het gro
te verlies van D'66 die met
enkele bewindslieden deel
neemt in het kabinet-Den
Uyl zal volgens fractielei
der Terlouw en partijvoor
zitter ten Brink geen gevol
gen hebben voor deze be
windslieden. Het kabinet
den Uyl gaat in dezelfde
samenstelling door, aldus
drs. Terlouw. D'66 beroept
zich in dit verband op uit
spraken van minister-pre
sident den Uyl, die dezer
dagen gezegd heeft, dat
aan het kabinet niets zou
veranderen, roe de uitslag voorzitta
van de verkiezingen van
gisteren ook zou luiden.
het C.D.A.-hoofdkwartier te
'ilburg wees mr. F. Andries-
en, voorzitter van de KVP-
ractie, erop, dat het Christen-
)emocratisch Appèl aangesla-
s, dat de KVP duidelijk
tabiel gebleven is („voor het
erst sinds 1966") en dat er drie
loofdstromen in de Nederlandse
•olitiek zichtbaar worden. „Wij
ijn met de CDA op weg om op-
lieuw de grootste politieke com-
linatie in Nederland te wor-
len", aldus professor P. Steen-
;amp hierover. „De voorspellin
en over de uitslag van het
IDA zijn in het geheel niet uit
gekomen.
i Thijn van de Mr. Bas kon redelijk tevreden z
PvdA cijfert mee met de binnen- Zijn PPR maakte iets van
komende uitslagen. verlies van D'66 goed.
emier den Uyl stelde hierbij in Jan Terlouw
ijn hoofdkwartier in Eindhoven
'ast, dat de KVP zijn stabilise
rende situatie van dit ogenblik
rooral te danken zal hebben
jan de deelname aan dit kabi
net.
nzelfprekend heerste dn de bij
lenkomsten van de PvdA in
ïindhoven en van de VVD in
)en Haag (Nederlands Congres-
.ebouw) grote vreugde. „De uit
lagen van deze verkiezingen is
<n bewijs, dat wij ook in ui-
erst moeilijke omstandigheden
mze beloften hebben kunnen
'aarmakerv De PPR was iets
erughoudender, vermaedelijk,
Dmdat de winst van de PPR
Dankzij
winst geboekt in de stedelijke
regio's zoals in Den Haag. Rela
tief gezien is onze winst mis
schien groter dan die bij de
VVD" aldus dr. Kruisinga.
Teleurgesteld
Bij D'66 was de teleurstelling bij
zonder groot. Dit viel nog ster
ker op, omdat deze partij zich
in Eindhoven bevond temidden
van het overdadig feestgewoel
van de PvdA. Fractieleider Ter-
'auw kon onmogelijk een analy
se geven van de oorzaken van
het verlies. Ondanks dit verlies
zei D'66 partijvoorzitter ten
Brink er geen spijt van te heb
ben aan het kabinet-den Uyl te
hebben deelgenomen. „We wis
ten dat deze deelname ons
stemmen zou kosten.
i een onzer verslaggevers)
DUN HAAG De commentaren In de dagbladen van vanmorgen en
vanmiddag tonen aan, dat Nederland gekozen heeft overeenkomstig
de huidige politieke situatie: drie politieke blokken - het linkse blok,
de christen-democraten en de liberalen. Het Utrechts Nieuwsblad
vindt dat door de uitslagen de waarde van de KVP als mogelijke
partner in een regeringssamenwerking verhoogd is. De VVD deed
dan ook al gisteravond pogingen de banden met de KVP te herstel
len. Terwijl de progressieve volkspartij die D '66 nastreefde voor
goed van de baan is, zal het CDA in de uitslag een bevestiging zien
van de juistheid van deze vorm van samenwerking.
i DS'70 stormden in de loop De Volkskrant schrijft dat de uitslag van deze verkiezingen de voor-
Af gelopen
D'66
van gisteravond ongeveer gelijk
op bergafwaarts. Van D'66 is
bijna niets overgebleven. Ook
DS'70 speelt nauwelijks meer
mee. Vooral dit laatste is van
belang, omdat een stevig DS'70
een duidelijke wip^functie had
kunnen innemen. Bij de vorming Het Brabants Dagblad consta-
van het kabinet-Biesheuvel in teert, dat de verkiezingen ge-
gesprek met Ad Langebent. Zijn gezicht staat,
i zijn partij zouden
zingen. De resultaten voor de
confessionele Drie stemden hem
tevreden. „De confessionele kie-
1971 gaf het succes van DS'70
de doorslag. Confessionele par
tijen, VVD en DS'70 samen
haalden toen een meerderheid
in de Tweede Kamer. Als de con
fessionele partijen bij vo1gende
verkiezingen even stabiel blij
ven als nu en de VVD hand
haaft haar winst, dan zouden zij
samen iets meer dan de helft
van de kamerzetels hebben.
Confessionelen en VVD zouden
dan echter toch samen niet
sterk genoeg zijn om een duur
zaam kabinet te vormen.
standers van de CDA-gedachte ongetwijfeld zal stimuleren om met
deze samenwerking door te gaan. De grote vraag is dan echter in
welke richting. Het antwoord daarop is zowel voor winnend links
als rechts uiterst belangrijk. PvdA. den WD mogen sterk gewon
nen hebben, de zich hanhavende christendemocratische middenmoot
blijft voorlopig bij nieuwe coalitievorming de doorslag geven.
liseren In het linkse kamp zal
niet erg groot zijn. evenmin als
heel in het teken van de lande- de hang tot hinderlijk dwarslig-
lijke politiek stonden en dat de gen bij KVP en ARP.
provinciale^ Het communistisch dagblad De
i.ib.. Ar. no nman Waarheid vindt dat er geen re»
lijks aan de orde zijn gekomen.
De politieke partijen en hun
kopstukken hebben het kabinets
beleid als uitgangspunt geno
men. Daardoor zijn deze verkie
zingen wel een aardige graad
meter geworden voor de lande
lijke verhoudingen, maar heb
ben zij de samenstelling van ö'e
provinciale staten wel scheef
getrokken.
Onverwachte
groei
Grote vreugde heerste er vooral
bij de liberalen .Fractieleider
Wiegel liet weten, dat hij op
deze onverwachte groei nooit
gerekend had, zeker na de winst
van 1972 tijdens de kamerverkie
zers zijn bepaald niet naar de Nu DS'70 een 'splinter' is gewor- In *\et. regeringsbeleid komt geen
linkse partijen gegaan", aldus den en daardoor een onstabiele
de liberale fractieleider. factor, lijkt ook een herstel van
Een ander zeer tevreden politicus de vorige regeringscombinaties
was CHU-fractieleider Kruisinga. hoewel een iets grotere meer-
„Ik heb deze winst bij benade- derheid vormend zeer on-
ring niet verwacht. Er is ook waarschijnlijk.
Reacties Provinciale Staten
DEN HAAG Behalve dat een herstel. Het is jammer dat
men al of niet met tevreden- onze stemmenwinst deels af-
heid terugkijkt op de verkie- komstig is van de ARP. Het is
zingsuitslagen, kijkt men in de dan een kwestie van Vestzak
fracties van Provinciale Staten broekzak. Ik hoop dat we el-
vooral vooruit: naar de vast- kaar in de staten ook gaan
stelling van het college van vinden in een CDA. Dat moet
Gedeputeerde Staten op 5 juni er komen, er is geen weg te
en daaraan voorafgaand, een rug".
eventuele vorming van een De heer F. H. Goudswaard
programcollege. Algemeen bij van de PvdA meent dat met de-
de diverse partijen bestaat ook ze uitslagen ö'e vorming van
verbazing, dat gisteren, een programcollege eenvoudi-
hoewel het toch verkiezingen ger is geworden. Links vormt
voor Provinciale Staten waren, nu het grote blok, en zijn voor
nagenoeg niemand over de keur gaat uit naar een combi
provincies gesproken heeft en natie met di KVP. Hij ver-
het hele gebeuren in het wacht dat het werk in de sta-
teken van de landelijke poli- ten wat enthousiaster wordt,
tiek stond. „Er komt duidelijke oppositie:
ne gaan wat meer parlementje
Lijsttrekker H. J. A. M. Vrou- spelen",
wenvelder van de KVP meen- Lijsttrekker H. W. J. Iedema
een eerste reactie, dat Van D'66 zal als enige van de
zijn partij er in Zuid-Holland acj,t democraten in de Staten
verlies van 4 zetels terugkeren. Hij uitte vanmor-
niet zo best is afgekomen, gen 2jjn teleurstelling over het
dat landelijk gezien het fejt> dat PvdA en VVD vooral
CDA zich goed gehandhaafd gewonnen hebben met veel poli-
heeft. De sterke teruggang van tieke kreten en dat 'n goed pro-
en DS'70 vond hij niet gram blijkbaar minder belang-
ramp. Het door de PvdA rjjR is w;- zjjn te bescheiden
en te netjes geweest. We heb-
"t, te weinig ge-
Voor D'66 is er
weinig eer meer te behalen in
KVP komen dezer dagen b.)- de huidi vorm„ Er za[ vol.
een om de toekomst te bespre- gEns hem gedegen 0|) de toe.
*ien- komst voor de partij gestu-
Volgens CDA-secretaris J. H. J. deerd moeten worden.
Rose (ARP) hebben de uitsla- PPR-lijsttrekker Gidi van Don
gen bewezen, dat het CDA de gen toonde zich tevreden, hoe
toekomst heeft. Hij zei moeilij- wel hij iets meer had ver-
ke onderhandelingen vóór de wacht. Provinciale Staten zijn
samenstelling van G.S. te zien, door deze verkiezingen verder
gezien de opstelling van „gepoliticeerd". „De politieke
links". Die onderhandelingen tegenstellingen zijn duidelijker
moeten volgens hem in alle zichtbaar geworden.,
openbaarheid gebeuren. Ook Lijsttrekkcr Van Steenis van
de VVD moet er b,j betrokken de psp zej vamn dat het
worden, „omdat hun program h(,m jel da, de res.
en dat van de progressieve sjeyen me.rderheid heb-
v,er elkaar voor 90 procent ben gehaa|d jn Je provinc,e.
overlappen samenstelling var. G.S.
Een verlies voor de CHU in de wordt daardoor wel „een span-
staten zat er in, volgens de nende zaak". „Van Steenis is
heer W. C. de Kruyf. tweede eveneens voorstander van een
op de CH-lijst. „Ten opzichte programcollege en is benieuwd
van de vorige Kamerverkiezin- wie aan de samenstelling daar-
gen is er gelukkig sprake van van wil meewerken.
voorgestelde programcollege
volgens hem niet zo gemakke- bendénk
lijk te formeren. De provincia- schreeuwd"
le centrale en de fractie v~
wijziging, stelt het Algemeen
Dagblad. De PvdA zal haar
sterkere positie echter geenszins
kunnen gebruiken om haar so
cialistische stempel nog meer
op het beleid te drukken, omdat
D'66 weggevaagd is. Daar te
genover staat dat de sterkere re
geringspartner nu de KVP is.
„In Den Haag gaat het voorlo
pig gewoon door".
3'66 zal volgens het Eindhovens
Dagblad snel de consequentie
trekken uit de uitslagen en ver
dwijnen. Waarbij het de D'66-
ers tot troost mag zijn dat een
deel van hun erfenis al in de
uitslag van gisteren is ingecal
culeerd: een verduidelijking van
politiek heeft aan stabiliteit ge
wonnen". De neiging tot radica-
den is voor de zelfgenoegzaam
heid waarmee de leiding van de
PvdA gisteravond haar verkie
zingswinst begroette. De basis
voor het kabinet is niet ver
breed, maar versmald.
De Telegraaf schrijft, dat de toe
komst van het CDA gunstiger is
dan nog pas kort geleden kon
worden verwacht. Zowel de ver
breding van de VVD als de
handhaving van het CDA-blok
betekenen dat het kabinet-Den
Uyl zeer voorzichtig zal moeten
manoeuvreren. In feite heeft
zich volgens deze krant al een
nieuwe regeringscombinatie
aangediend.
Volgens het Reformatorisch Dag
blad moet de uitslag gezien
worden tegen de achtergrond
van de maatschappelijke polari
satie in ons land. De centrale
vraag was, welke partij de kie
zer het meeste financiële voor
deel zou opleveren. „Die ont
wikkeling moeten we betreuren.
Het zou in de politiek immers
om hogere waarden moeten
gaan, dan om de vraag wie ons
in materieel opzicht het meeste
voordeel belooft".
Op weg naar een driedeling
GEREKEND IN BLOKKEN hebben de Statenverkiezingen 1974 niet
bijster veel verandering gebracht in het eind 1972 door de kiezers
getekende beeld.
De grote winst van PvdA en de kleine van de PPR wordt in het link
se blok teniet gedaan door de katastrofe bij D'66; de grote winst
waarmee Wiegel vannacht kon gaan slapen, gaat gepaard aan ver
lies voor ex-regeringspartner Drees jr.
Bij het CDA hebben de anti-revolutionairen en de CHU voor de zo
veelste maal stuivertje gewisseld en 9amen met de KVP gezorgd
voor de stabilisatie van de centrumgroep, die veel politieke profeten
verrast moeten hebben.
NAAST DEZE GROTE LIJN trekken dan enkele kleinere strepen
aandacht. Ten eerste dat de uiterst rechtse oppositiegroepen wat
gewonnen hebben, terwijl de uiterst-linkse verloren. Ten tweede dat
het spel van D'66 nu wel definitief uitgespeeld schijnt te zijn.
Indirect volgt hieruit, dat de spectaculaire winst van de socialisten
zowel aan „bekeerde" communisten en pacifisten als aan de moed-
verliezende D'66-ers te danken is geweest, terwijl Wiegel alle wind
streken, behalve de duidelijk linkse ontevredenheid tegen het be-
leid-Den Uyl, heeft weten uit te buiten.
Resulaat van dit alles is. dat er in de Staten van menige provincie
heel wat verandert, doch dat er in de tweekamp Den Uyl—Wiegel
geen wijziging komt. Nederland schijnt volgens deze verkiezings
uitslag op weg te zijn naar een driedeling, waarbij het CDA
voorbestemd blijft een hoofdrol te spelen. Wat gisteravond een zeer
optimistische prof. Steenkamp zei. „We zullen gaan bewijzen dat
het CDA de grootste politieke groepering van Nederland gaat wor
den", behoeft zeker geen overmoed te blijken, als men onder
„groot" in de eerste plaats invloedrijk zou willen verstaan.
VOOR DIT MOMENT IS zeker na recente verklaringen van An-
driessen en Den Uyl niet te verwachten, dat deze verkiezingsuit
slag op degerlngsniveau consequenties hebben zal.
Den Uyl weet dat zijn regerinsprogram bij de kiezers niet minder
vertrouwen heeft dan „Keerpuntin 1972, maar ook dat hij de in
zichten van KVP en ARP even zwaar zal moeten tellen.
Ook in d&t opzicht dus stabilisatie; één welke zeker een deel van het
linkse regeringsblok niet met gejuich, zal begroeten.
Zeer velen buiten dat blok ongetwijfeld wel.
ÏAibbers en de machtigingswet
TWEE ARGUMENTEN voerde dezer dagen minister Lubbers aan
voor het handhaven van de machtigingswet: ten eerste het gebleven
risiko dat dit jaar in Nederland de prijsstijging boven de tien pro
cent dreigt uit te gaan en de gevaren welke zo iets voor het so
ciaal-economisch klimaat in Nederland oplevert. Ten tweede het
feit dat, dank zij de machtigingswet, de controle van het parlement
op de loon- en prijspolitiek sterker Is dan ooit.
Lubbers' eerste argument is zinnig. Inderdaad kan tegenover de stel
ling van Wiegel dat de machtigingswet overbodig geworden is, ge
steld worden dat ook nu neerwaartse druk op lonen en prijzen nood
zakelijk is, daar anders binnen een minimum van tijd weer de
vlam in de pan zou slaan.
MAAR HEEL RELATIEF is de waarde van het tweede argument.
Wel hebben belangengroepen als vakcentrales, werkgevers en mid
denstand bij de loon- en prijsvorming een stuk van hun macht ver
loren, maar de controle-macht van het parlement is daardoor niet
bijster vergroot. Slechts die van de regering.
Want zodra in het parlement de neiging opkomt om bepaalde punten
van wat de regering binnen het kader van de machtigingswet be
slist af te keuren, grijpt de regering naar haar bekende machtsmid
delen: vertrouwenskwestie of de mogelijkheid om een motie zon
der meer naast zich neer te leggen.
Neen, voor echte invloed van het parlement is meer nodig dan het
sprookje dat minister Lubbers nu verteltl
Achtergesteld
ALS GLAZEN HUIS waar alles voor informatie zichtbaar moet zijn.
steekt de sport tegenwoordig de politiek en het bedrijfsleven naar
de kroon. Niet alleen een wedstrijd Is van belang, maar ook wat
daar vóór gebeurt en vooral wat er nagekaart wordt.
Een weinig benijdenswaardige rol wordt daarbij toebedeeld aan ma
nagers en coaches; met „geheime recepten" vooraf kunnen wc bil
na niet meer werken en wat ze achteraf moeten zeggen, wordt on*
middellijk geconfronteerd met de gewekte verwachtingen, zeker alt
blijkt dat daarbij misgekleund is.
Vergeleken bif de sport is de kunst terzake van de informatie maar
een onderontwikkeld en achtergesteld gebied. Geen drommen jour
nalisten komen na afloop bij Bernard Haitink informeren hoe het
met zijn Concertgebouworkest gegaan is; geen krantenlezers of ra
dioluisteraars zijn benieuwd naar het commentaar van het orkestba-
stuur. Als op een recital de violist niet zo best speelt of Fred Kaps
op een variété-avond wat minder behendig goochelt, staan geen ver
slaggevers in de rif voor de deur van zijn impresario om te infor
meren of er een oude polsblessure In het spel was.
Als we Willem Duys niet hadden, wist de Nederlandse burger terzake
helemaal niets. Maar wedden dat managers en coaches toch soms
wensen dat voor hun mening In dr publiciteit wat minder belang
stelling bestond? Een loge in het Concertgebouw heeft in elk geval
één praeop de dug-out van de fraaiste stadionsl
Mogelijke samenstelling
Eerste Kamer
DEN HAAG (ANP) Op stelling van de Eerste Kamer
woensdag 3 juli aanstaande ziet er in 1977 vermoedelijk als
vindt de verkiezing plaats van onderstaand uit:
38 leden van de Eerste Kamer,
en wel van 21 leden door de nieuw
Provinciale Staten van Noord- PvdA18 20
Brabant, Limburg, Zeeland en D'66 6 3
Utrecht en van 17 leden door ppR 2 3
de provinciale staten van PKU 2
Noord-Holland en Friesland.
KVP
De (75) leden van de Eerste ARp
Kamer hebben een zittingspe-
iode van zes jaar. Eenmaal in
de drie jaar treedt de helft af
(de ene maal 37 leden, de an- VVD
dere maal 38 leden). CPN
Na de verkiezing van de 38 le- PSP
den op 3 juli worden in .977 37 DS'70
nieuwe leden gekozen door de SGP
Provinciale Staten van Gronin- GPV
gen, Drenthe, Overijssel, Gel- BP
derland en Zuid-Holland.
De mogelijke nieuwe samen- Totaal
22
Weeroverzicht
DEN HAAG Dit zijn de kandi*
daten die gisteren zijn gekozen
voor de Provinciale Staten in
Zuid-Holland. De PvdA heeft 31
zetels bemachtigd, de KVP 8,
de VVD 18, de ARP 6, de CHU
6, D'66 heeft 1 zetel behouden,
de PPR 4, de CPN 2. De SGP
heeft 3 zetels. De PSP, DS'70,
GPV en BP tenslotte hebben elk
1 zetel.
hoc-i H. B. Engelsmai
U G. Schllthuls, Rotte
Dlepcnhurst. Rotterdar
Rossen, Leidei
Viae
orpL. Jonker, Lel-
in, Gouda; C. J. da
jacht; J. L. Bax, 's-
DuIJn geb.
Ingen;
M do
Graaft. Delft; F. J.
wijk ZH: W. Van 'i Veld. Arkcl. wijk. Voorschol'
Th. P. C. van Halcwljn, Dordrecht.
L. FrIJda. Gorlnchem. A. van Dijk,
Brlelle; J. S. van Leen, SpIJkenissc;
H. A. van der Nol geb. Spoor, Oost
voorne; Rein Stpkc van der Laan,
Hillcgom; R. Harms. Gouda.
van Ommeren. 's-Gravenhnge; Mc],
I. GUnther, 's-Gravcnhage; N. A.
den Haan gcb. Groen, Lelden; C. J.
Nobel geb, vnn Vuren, Lckkerkerk.
M. J. Vorekamp. Naaldwijk; Jhi.
G. O. J. van Tets. Rotterdam: W.
P. Hubert geb. Hage. '--Gravenha
H. W. J. Iedema, *sGravenh»ge.
1. J. van Dongen, Rotti
Van Kuljen, Warmond;
lanus, Woerden; I.
Lcldschcndom.
Nleuwerkerk
Ginjaar, Rijswijk ZH,
Dordrecht; J. C. de
drecht;
_J Man. Zwljn-
A. M. van Bemmelcn, 's-
ihoge; P. Clcton. Wassenaai
/an Dijk, Gouda; V Houtman.
Dijk. B E. Collé, Schiedam: J. H. L. Vis-
R. Eljslnk. Rot
H A. Brokking.
Spaan, Voorbu
?rdamDrs T. PSP
Steenis. Alphen t
G H. B. Verberg. 's-Gravenhag«
laij, Rotterdam. J L
Rotterdam; li GPV
Leeuwen, Ber^el i
Boone, Leidschenc
De Bilt In de luchtdrukverde- WEERRAPPORTEN
ling komt het komende etmaal
boven West-Europa maar wei-
nig verandering. Met NOR- ,P"
DOYELIJKEZI HE VRIJ ^BUt mi« J
ZWAKKE, WINDEN WORDT Deelcn mist j9 o
GELEIDELIJK IETS DROGE- £clde onbew. IS o
RE LUCHT AANGEVOERD. In o," Heldor onbew. 'S fl
de afgelopen nacht breidde Lucht Rul. mist is o
mist. die gisteren in Zeeland
aanwezig was, zich over de zui- zd -Limburg mist in oi
delijke provincies uit. Deze mist Aberdeen mist r n
was plaatselijk zeer dicht en het Barcelona zw.'bewi. i? o
zicht bedroeg soms niet meer Berlijn onbew. 17 o
dan 10 meter. De mistgrens zal Bordeaux mist 21 17
zich morgenochtend waarschijn- Frankfort zw' baw.
lijk wat zuidelijker bevinden Geneva
dan vanochtend. Op de oceaan onheil*' 18 o
is een diepe depressie tot ont- Kopenhagen onbew! u o
wikkeling gekomen. Deze volgde Lissabon h. bew. is 7
een noordelijke koers en de b.j- TTn't™ eeh. bew. t~ "~o
behorende fronten blijven nog Luxemburg mist 20 o
op grote afstand. In het weste- Madrid regen 16 02
lijke d. el van de Middelland- JJJJSS, h be£""' -
seZce blijft de luchtdruk laag, MUnchra zw. bew. -
waurbij het weer daar en a
enigszins onstandvastig kurak- pnr:j« geh bew! 10 o
ter zal houden. K «ma h bew 17 o
De vooruitzichten voor zaterdag: fSckholn» onbew^ o o
overwegend droog, nu en dan u.nm onbew 21 0
zon en weinig verandering in b„.
temperatuur. nianboal onbew. 11 0
Voor zaterdug: Aantal uren zon: Las Pnima»
1 tot 8. Min temp; omstreek 5
■«den.
Tel i
York
