Amsterdam onder stoom
1
0)
■fl)
telefoontjes
Wat u
OOK
moet
weten
01710-22244
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 27 MAART 197 W
De hoofdstad tijdens de industriële revolutie
„Amsterdam onder stoom" is de titel van een bijzonder
boeiende tentoonstelling die lente, zomer en herst (tot 27
oktober) te bekijken valt in het Historisch Mueum aan de
Kalverstraat. Eigenlijk moet men hem zien als de derde
in de serie van drie grote exposities die tesamen 'n beeld
geven van Amsterdam door de eeuwen heen De eerste
„Amsterdam die kleine stad" bestreek de vroegste
geschiedenis en werd, zoals velen zich met plezier zullen
herinneren in 1972 gehouden. Vorig jaar belichtte „Am- Het tijdperk dat onderwerp is van
sterdam die grote stad" de zeventiende en achttiende
eeuw. De huidige tentoonstelling „Amsterdam onder
stoom" behandelt de periode 1795-1918. De belangrijkste
onderdelen van deze drie exposities krijgen een vaste
plaats in de definitieve inrichting van het Amsterdams
Historisch Museum dat eind 1975 na jaren van indruk
wekkende verbouwingen en restauraties zijn voltooiïn
bereikt zal hebben.
Een nationale versie van de Onedin-lijn; zeil en stoom bij het hoofd
De Dam in Amsterdam op het moment dat de stad over de drempel van de industriële revolutie ging.
„Amsterdam onder stoom",
mag een van de kleurrijkste uit
de geschiedenis van de hoofd
stad heten, zij het dat de kleur
vaak grijs of zwart was. Het
was een tijdperk van ingrijpen
de veranderingen. De Bataafse
Revolutie van 1795 betekende
het einde van de stedelijke auto
nomie. Politieke en economische
zelfstandigheid maakten plaats
voor nationale eenheid. Uit de
veelheid van gebeurtenissen en
ontwikkelingen in de nationale
geschiedenis belioht de tentoon
stelling die facetten die voor
Amsterdam van bijzonder be
lang waren: economische, poli
tieke en sociale evoluties die
zich toespitsten op de stad. Er is
naar gestreefd een beeld op te
roepen van de achteruitgang en
stagnatie af en toe onderbro
ken door een kleine opleving
die tot ver ln de negentiende
eeuiw aanhielden, en van de
daardoor ontstane armoede en
chronische werkloosheid: van
de overgangsperiode naar het
moderne kapitalisme: van de
arbeidersbeweging, de opkomst
van de politieke partijen en de
ontwikkeling van het perswezen.
Amsterdam werd in deze periode
ruim driemaal zo groot. Ook het
aantal inwoners verdrievoudig
de. De uitbreiding en bebouwing
van de stad krijgen op de expo
sitie dan ook ruime aandacht.
Bij het culturele leven wordt de
opkomst van de Amsterdamse
musea en van belangrijke kun
stenaars royaal behandeld.
Maar voor velen zal toch het
meest belangwekkend het over
zicht zijn, dat de expositie geeft
van de technische vernieuwin
gen die het leven in de negen
tiende eeuw wezenlijk verander
den: de toepassing van de
stoommachine (vandaar de
naam van de tentoonstelling),
de telegaaf, de telefoon, de foto
grafie, de trein en de fiets. Kort
om; een nationale Onedin-lijn
met meer facetten dan de popu
laire televisieserie ooit kon bie
den..
Neem het beruchte palingoproer in
1886. „Sire, uwe onderdanen
worden te neer geschoten, er
zijn reeds doden en gewonden
gevallen, gelast den Burgemees
ter van Amsterdam dat hij op
laat houden mot scherp te
schieten op zijne medeburgers".
Jan met de pet nam het niet.
Als de rijkaards hun hardrijde
rijen hadden, hun wedrennen,
hun jacht en hun „vertooningen
in Carré", waarom mochten de
armen dan niet hun eigen tijd
verdrijf beoefenen? Men beden
ke: meer dan een derde van de
Amsterdamse bevolking was in
die dagen afhankelijk van de be
deling.
Kenschetsend is een eveneens op
de tentoonstelling aanwezig poli
tierapport over het palingop
roer. De schuitenvoerder Ber-
nardus Heinrich Witte, een der
„gekwetsten", wordt beschreven
als „een groote opniiier die zich
kenmerkte door zijn tartende
houding en verzet tegen de poli-
cie en veel misbruik maakte
van sterke drank". Ook de
kwalificaties „idioot" en
„Staatsgevaarlijk" komen veel
vuldig voor.
Dat is één aspect. In schier alle
sectoren echter voltrokken de
revolutionaire ontwikkelingen
geheel of voornamelijk in Am
sterdam dat zijn centrale positie
erkend zag door het predikaat
„Hoofdstad" in de grondwet
van 1814. Niet alleen deze cen-
trumfunkfcie, maar ook het tijd
vak „an sich" blijkt in het His
torisch Museum een vruchtbare
voedingsbodem geweest te zijn
voor het inrichten van een
boeiende tentoonstelling. Waar
bij deze kanttekening: na lange
tijd van verontachtzaming ook
in museaal opzicht voelt het
grote publiek zich nu in toene
mende mate aangetrokken tot
de negentiende eeuw, hetgeen
zrich laat illustreren door de
sterk stijgende prijzen voor de
produkten van ambacht en kunst
uit deze periode.
De opkomst van de fotografie
geeft „Amsterdam onder
stoom" een actuele inslag. Er
vallen bij voorbeeld reusachtige
opnamen van massabijeenkom
sten te bekijken die gisteren ge
maakt konden zijn. Veel aan
dacht krijgen voorts baanbreken
de couranten als Recht voor Al
len, De Vrije Socialist, De Tri
bune, de Notenkraker, de Mor-
genpost, De Ware Jacob, De
Werkmansbode, de Werkmans
vriend, De Werkman, De Dage
raad, De toekomst. De Vrijheid
en niet te vergeten Het Geïllu
streerd Politienieuws .Het was
dan ook de tijd van de sociaal
hygiënist, stadsvernieuwer, on
derwijspionier en projectontwik
kelaar Samuel Sarphati (Paleis
voor Volksvlijt), van Domela
Nieuwenhuis, de Tachtigers,
Breitner, Jozef Israëls en Jan
Sluyters. Vooral de prenten van
deze laatste op de voomag na
van het weekblad De Nieuwe
Amsterdammer vallen op.
De grootste aantrekkingskracht
van „Amsterdam onder
srcom" is m'sschien wel het
fedt dat de bezoeker in v»5l za
ken die dest'jds revo'utr'onair
waren, duide'ijk de grondslagen
kan herkennen van onze huidige
maatschappij. PIET SOEREN
LEIDERDORP De flat-
commssie van Bosdreef,
Peppelschans en Rietschans
organiseren zaterdag
maart a.s. een lantdag waar
bij alle bewoners worden be
trokken. Het gaat hier oi
aanplant op het middenter
rein volgens een geheel door
bewoners opgesteld groen
plan waarvoor de gemeente
raad in februari goedkeuring
verleende. Het planten zal
zowat de hele dag in beslag
nemen. De eerste ploeg kan
om half negen de schop in
de grond steken. Er wordt
gezorgd voor koffie, broodjes
en ertwensoep. Aanvang
10.30 uur.
VOORSCHOTEN Bij mane
ge van Zeist in Voorschoten
zijn wederom onderlinge
dressuurwedstrijden verre
den in de klassen Aü B en C.
de jury maakte de volgende
uitslagen bekend:
groep A: le prijs Nicolette Ste
vens met Pasja, 2e prijs
Frits le Bleu met Misty, 3e
prijs Marjon Stolle met Vos
je, 4e prijs Pieter Corbee mt
Edwina Groep B: le prijs
Vera Miltenburg met Blacky,
2e prijs Karin Mulder met
3Misty, 3e prijs Ingrid Henne-
ken met Blacky, 4e prijs Ju
dith de Vries met ARABE
Groep C: na tweemaal bar
rage le prijs Ignace
Groodt met Zorro en 2e prijs
Rieneke Kanbier met Debby.
LEIDEN Het programma
van de 24ste Paasveetentoon-
stelling. die morgen in de
Groenoordhal gehouden
wordt, ziet er als volgt uit:
8.30 uur: aanvang keuringen
in alle rubrieken; 10.00: offi
ciële opening door de heer
ir. G. A. Meyer, voorzitter
van het produktschap voor
Vee en Vlees; 13.00: prijsui
treiking. De ingezonden die
ren zijn onderverdeeld in 34
rubrieken.
LISSE Vrijdagavond 29
maart houdt de afd. Lisse
van het NKV een grote feest
avond voor alle leden der
aangesloten organisaties met
hun verloofden in het Tref
punt. Aanvang 20.00 uur.
LISSE De muziekvereniging
„Trou moet Blyckeri" houdt
op vrijdag 5 april de jaar
lijkse concertavond in Reho*
both, Aanvang 20.00 uur.
De Noordwijkerhoutse Strand-
lopers organiseren zondag,
31 maart a.s. een strandloop
over 15 km en een boslooD
over 4 km voor jeugd en ou
deren. De start en finish bij
de Duinpoort in het Lange-
veld te Noordwijkerhout.
Aanvang 11 uur. Inschrijf
geld 5 en 2,50. Voor indi
viduele lopers en groepen
zijn prachtige prijzen be
schikbaar.
Het parcours is uitgezet in het
bos- en duingebied van het
Staatsbosbeheer en over een
afstand van 6 km langs het
brede en harde zeestrand.
NOORDWIJKERHOUT Het
gemeentebestuur heeft voor
donderdagavond, 4 april a.s.
alle bewoners van de nieuwe
wijk Victor III uitgenodigd
ter kennismaking. Om 20.00
uur staat het raadhuis voor
hen open en wachten de bur
gemeester, de wethouders en
de sekretaris met zijn mede
werkers hun gasten op. In
het gemeentehuis wordt bij
zonder de aandacht geves
tigd op de jongste verbou
wing en door middel van een
kleine tentoonstelling op het
werk van de onlangs overle
den architect van het raad
huis, de heer A. J. Krophol
ler. Omstreeks 9 uur worden
de gasten verwacht in hotel
restaurant Van der Geest in
de Zeestraat, waar het kopje
koffie gereed staat.
Dank voor
provinciale
waterstaat
BOSKOOP Het college van B
en W heeft ln een brief aan Ir.
J. C. Teekens, chef van de afde
ling Vaarwegen, van de provin
ciale waterstaat de dank be
tuigd aan het personeel van de
provincie dat ln verband met
het op twaalf maart ontstane de
fect aan de hcfbrug, de Bos-
koopse gemeenschap goede dien
sten heeft bewezen.
Onze dank, zo schrijft men. be
treft zowel de spoed, die is be
tracht bij het herstel'en van het
defect, als alle moeite, die uw
afdeling zich heeft getroost om
de nadelige gevolgen van dit in
cident zoveel mogepjk te beper
ken. Wij hebben zeer grote
waardering voor al het?,een on
der dikw j's zeer moeilijke om
standigheden is verrcht .Gaar
ne spreken w:j het vertrouwen
u t. zo besluit het co'lege, dat u
al het daarbij betrokken perso
neel van onze dank en waar
dering in kennis zult stellen.
Velling Katwijk n.d. Rijn. 26 mrt
Waspeen p kist AI 9.10,30. II 2 60-
7.90, BI 13.16.30, BOI 7.20-13.90, Cl
8.00-9.50, II 3.10-7.40, rabarber 92.
witlof 47-1.62. Aanvoer waspeen
380X00 kg.
Origineel^
I zeiljack,"^
I 9°e
ventilerend,]
I met druk-
I knoop-en
ritssluiting^
I en prak-
I tische
f doorkijk^
[klepcapu-(
chon./
92-110/
12,-/
Gezellig trikot
pyamaatje, waar
een klein kleurig
streepje doorloopt.
02,-
Acryl trikot
overhemd-
bloes in
weer heel
veel nieuwe
•'modetinten.
116-176
7,-
\8,-
Onverslijtbaar I
en lekker a
sportief, M
moleskin U
broek
met stoere
kontrast- f]
stiksels.
152-176
15,- 5
rake aanbiedingen
op de
kinderafdeling
van C&A
GEMEENTE ALKEMADE
De burgemeester van Alkemade maakt bekend, dat
burgemeester en wethouders van die gemeente voor
nemens zijn met toepassing van artikel 19 van de
Wet op de Ruimtelijke Ordening en artikel 50, lid
8. van de Woningwet vergunning te verlenen aan
de heer A. Felix. Veerstraat 27 te Oude Wetering,
voor de bouw van een showroom met bovenwoning
op het aan de Kerkstraat 28 en 19 aldaar gelegen
perceel, kadastraal bekend gemeente Alkemade. sec
tie B. nrs. 1247, 1248 en 1480.
Een ieder, die tegen dit voornemen bezwaren heeft,
is bevoegd deze schriftelijk in te dienen bij burge
meester en wethouders in de periode van 28 maart
tot en met 11 april 1974.
Het bouwplan ligt gedurende deze termijn op werk
dagen tussen 9 00 en 12.30 uur ter secretarie op
de afdeling openbare werken ter inzage.
Roelofarendsveen, 27 maart 1974.
