Gerechtigheid in Rome
zaak van lange adem
Financiële ord
op zaken
in Brussel
Korte metten
W. J. Andriessen
tachtig jaar
Behoud van
christelijke politici
is een kwestie
van landsbelang
DINSDAG 19 FEBRUARI 1974
LEIDSE COURANT
pagii^sd;
BUNNIK Hij heeft er zo lang mee opgetrokken en er
zo lang voor gestreden, dat hij uit de grond van zijn
hart zegt: ,,De achteruitgang van de KVP in de Neder
landse politiek gaat mij heel erg aan het hart. En dan
bedoel ik dat vooral in die zin, dat de KVP in ons land
heel veel goed werk heeft gedaan. Misschien is ze in het
verleden wel eens behoudend geweest, maar dat is lang
geleden. Zolang het mij heugt was ze een vooruitstre
vende partij." Aan het woord is de heer W. J. Andries-
sen, langer dan dertig jaar parlementariër, oud-voorzit
ter van de KVP, oud-voorzitter van de Katholieke
Bouwvakarbeidersbond en wat al niet meer. Deze
maand, op 24 februari, wordt hij tachtig jaar. Zeven
jaar lang reeds volgt hij op een afstand het politieke
gebeuren in zijn fraaie huis in Bunnik, onder de rook
van Utrecht.
,.De partij gaat zorgwekkend
achteruit. Maar ik ben objec
tief genoeg om telkens tegen
mezelf te zeggen: Jantje, kijk
niet teveel terug naar het ver
leden. Er is nu eenmaal in het
katholieke volksdeel veel ver
anderd. Het automatisme van
katholiek zijn en katholiek
stemmen de geestelijkheid
propageerde dat zelfs vanaf de
kansel is voorbij. En dan
moet je afvragen: moet je blij
ven vasthouden aan de oude
opvatting dat de katholieken
moeten blijven' optrekken in
één partij? Ik geloof van niet.
Vandaar dat ik de poging tot
oprichting van het Christen-De
mocratisch Appel, het streven
dus tot het bundelen van chris
telijk denkende politici, toe
juich. De christelijke normen
hebben altijd een belangrijke
rol in de maatschappij ge
speeld. Een politiek zonder een
toets aan die christelijke nor
men zou een verarming bete
kenen. Want de waarde van
die normen is zo groot, dat je
ze niet mag en kunt verwaar
lozen. He behoud van christe
lijke politici is een kwestie van
landbelang. Zij vormen een
stabiliserend element in de po
litiek. Zo'n groep zal men al
tijd nodig hebben om meerder
heidsregeringen te kunnen vor
men en aldus kunnen zij een
vast, rustgevend element vor
men in het bestuur en de con
tinuïteit in het beleid bevorde
ren. Ik hoop dan ook, dat het
CDA van de grond komt."
Een gesprek met Andriessen
senior is zeer bepaald niet een
interview met zo maar een
oude man, die een kroonjaar
bereikt. Van terugblikken wil
hij nauwelijks weten. Laten
we dat maar vergeten, er is al
zo vaak over geschreven."
Maar aan dat verleden dankt
hij zijn reputatie, dus laten we
hem niet met rust. Over zijn
entree in de politiek bij voor
beeld, die niet in de Tweede,
maar in de Eerste Kamer be
gon. „Ja. Ik ben vier jaar se
nator geweest. Ik kwam ln
1934 in de Eerste Kamer als
40-jarige en daarmee was ik
het jongste lid, een broekie. De
Vos van Steenwijk was voorzit
ter en die placht nieuwe leden
in zijn werkkamer te ontvan-
gen. „Zo- jongeman, wat kom
je hier nou doen?" was zijn
begroeting. „Ik stel me voor
om het eerste jaar alleen
maar goed te luisteren", zei
ik. „Dat is verdomd verstan
dig".
Andriessen gaat meteen door
naar 1974: „Die Eerste Kamer
moet je niet afschaffen, al
thans voorshands niet. Zij
vormt een waardevol corrige
rend element op het werk van
de Tweede Kamer om zo goed
en accuraat mogelijk te wer
ken. En ook door het tijdsver
schil, dat er ligt tussen de be
handeling van onderwerpen in
de Tweede en Eerste Kamer
kunnen zich nieuwe ontwikke
lingen voordoen, die een ande
re kijk op de zaken nodig
maakt."
En toen kwam de Tweede Ka
mer. „Ja, in 1938 wilde de
kring Overijssel van de (toen
malige) RKSP mij kandidaat
stellen voor de Tweede Kamer.
Daar heb ik lang over zitten
dubben, want ik was voorzitter
van de Katholieke Bouwvakar
beidersbond en ze hadden ge
zegd, dat ik daarvoor zou moe
ten bedanken. „Zoek voor mij
maar een ander", was mijn
antwoord. „Ik heb een gezin
met tien kinderen, ik kan ons
bestaan niet aan het zijden
draadje hangen van een func
tie zonder zekerheid. Toen
werd de dubbelfunctie toege
staan. Het draadje was toch
wel sterk, want ik ben tot 1967
lid van de Tweede Kamer ge
bleven.
Er wordt wel eens gezegd, dat
in het verleden het Kamerlid
maatschap qua werk niet zo
veel voorstelde. Maar ook in
die tijd was het hard werken
als je je rol wilde meespelen.
Zeker onder Romme, die je
wel opzweepte. Dat was een
uitnemende voorzitter, die
enorm veel offers voor de par
tij heeft gebracht. Toen hij
zich vanwege zijn gezondheid
moest terugtrekken ben ik nog
negen maanden fractievoorzit
ter geweest totdat dr. De Kort
kwam."
En dan was hij nog partijvoor
zitter. „In 1946 in dat jaar
ben ik afgetreden als voorzit
ter van de bouwbond oefen-
d-e KAB-voorzitter De Bruijn
aandrang op mij uit om voor
zitter van de KVP te worden.
Hij wilde kennelijk iemand uit
de vakbeweging aandé partij
top hebben. Tot eind 1953 heb
ik die functie bekleed. Toen
moest ik om gezondheidsrede
nen aftreden. Van Doorn volg
de me op. Wel ben ik nog een
paar jaar lit", van het hoofdbe
stuur gebleven."
Heldenfeitenl Als je de dingen
op afstand bekijkt verliezen ze
veel aan belangrijkheid. Maar
in elk geval was de heer An
driessen nauw betrokken bij
wat Wim Kan later bezong als
„Lijmen Jan". „In 1960 viel
het kabinet-De Quay vanwege
een motie-Van Eibergen die
5000 woningwetwoningen meer
eiste. Ik had tijdens het Ka
merdebat de zaak wat willen
bijsturen door te verlangen,
dat het kabinet eens zou bekij
ken of er 5000 woningen bij
zouden kunnen. Op basis van
deze suggestie is het kabinet
toert teruggekeerd. Aan de val
van kabinetten heb ik nooit
meegewerkt, wel dus aan het
herstel." Volkshuisvesting is
steeds Andriessens specialisme
geweest. Hij denkt met genoe
gen terug aan de fijne samen
werking met zijn partijgenoot
minister Witte, ,,een voortref
felijk vakman", en met de so
cialistische minister In 't Veld,
,een milde man, die altijd
open stond voor redelijke argu
menten."
In 1967 heeft hij een streep ge
zet onder zijn zeer actieve le
ven. „Toen vond ik het wellet
jes. Ik was toen 73. Sommigen
gaan al op hun 60ste met pen
sioen. En vergeet niet, dat ik
op mijn 13e al was begonnen
te werken. Ik had er dus 60
jaar opzitten. Mag 't dan
even? Ik voelde trouwens ook,
dat ik veel werk kwijt moest.
Oh, ik klaag niet. Integendeel.
Ik zou alles best weer over
willen doen, precies zo, met
alle lusten en lasten, ook al
was 't lang niet altijd gemak
kelijk. Denk maar eens aan de
crisistijd met die lage lonen.
En het laatste van mijn tien
kinderen werd in 1938 geboren!
Zijn 27 kleinkinderen leven wel
in een andere tijd.
Wat denkt Andriessen senior
over de politieke toestanden
van vandaag? „Romme zei
destijds altijd: je weet als Ka
merlid heel veel. maar als je
er zes maanden uit bent, weet
je niets meer. Daar moet ik
vaak aan denken, ais ik wel
eens een mening ten beste
geef. Dan zeg ik tot mezelf:
Jantje, pas op dat je niet oor
deelt op basis van de oude ver
houdingen. Want ik ben er nu
jaren uit, sta ver van de ac
tuele gebeurtenissen af en kan
de concrete situaties dus niet
meer zo beoordelen. Maar ik
volg allerlei ontwikkelingen
met intense belangstelling. En
dan denk ik wel eens: laat
men altijd wel het algemeen
belang prevaleren? Neem nou
die polarisatie, die verfoei ik.
Ik heb het gevoel dat die pola-
riseerders op lang zicht de
bruggen achter zich slopen en
waar leidt het toe. dat de men
sen tegen elkaar opzet-ten? Het
is een strijd om de sterkste po
sitie. Maar als men die positie
heeft verworven, denkt men
dan nog aan het algemeen be
lang, dat primair moet staan
in de landspoiitiek. Van Rom
me heb ik g&leerd, dat het al
gemeen welzijn het doelwit
van de politiek moet zijn.
Hetzelfde geldt voor de vakbe
weging. Naarmate zij verder
infiltreert in de maatschappij
waarover ik me verheug
moet het algemeen belang cen
traler worden gesteld. Mis
schien zijn er in de vakbewe
ging wel bepaalde groepen, die
de agressie wat ver opvoeren,
maar als geheel doet de vak
beweging haar werk goed en
verantwoord. In het verlengde
daarvan kun je stellen, dat
naarmate bepaalde groepen
dieper infiltreren in de samen
leving de taak van de overheid
zich in diezelfde mate zal moe
ten uitbreiden ten behoeve van
het algemeen welzijn om te
voorkomen, dat bepaalde deel-
opvattingen de overhand krij
gen en er een staat in de staat
ontstaat."
Zoon Frans, de huidige KVP-
fractieleider, zal wel veel aan
hem hebben. „Ik geef hem
geen adviezen, hij vraagt er
trouwens ook niet om. Hij
heeft die job zelf gekozen en
moet er zelf mee klaar komen.
Ik vind, dat hij heel consciën
tieus werkt en dat hij een
fractie met zoveel nuancerin
gen bijeen weet te houden, is
een huzarenstukje op zichzelf.
In mijn tijd waren er ook wel
nuanceringen binnen de frac
tie, maar ik geloof dat ze min
der fel waren. Niet dat ik de
huidige opstelling erg vind, als
het doel dat wordt nagestreefd
maar goed is."
Andriessen senior is bepaald
geen uitgebluste man, al wordt
hij 80 jaar. Hij praat nog ge
makkelijk en graag, treedt nog
opgewekt in debat en is nog al
tijd verzot op lezen, zij het dat
de standaardwerken plaats
hebben gemaakt voor wat
luchtiger stof.
Ministers financiën bijeen
BRUSSEL (ANP) - De Europese
ministers van financiën zijn gis
termiddag in Brussel bijeenge
komen om te proberen in het
door crises geteisterde Europa
weer wat orde op zaken te stel
len. Het gaat daarbij in hoofd
zaak om twee dingen: trachten
meer eenheid in de gemeen
schap te brengen door het ma
ken van waterdichte afspraken
over consultaties tussen de lid
staten en het vaststellen van het
pakket maatregelen om op kor
te termijn de economische toe
stand in de EEG weer wat
meer in de hand te krijgen.
Giscard 'dEstaing, de Franse mi
nister van financiën, toonde zich
gisteren, bij zijn aankomst in
Brussel nogal optimistisch. Eu
ropa gaat gewoon door", zo ver
klaarde hij glimlachend. Met
opgewektheid zei de Franse
minister dat de franc op dit mo
ment dezelfde koers heeft als
voor het besluit van de Franse
regering haar munt te laten
vlotten. "Dat toont aan", aldus
Giscard, „dat diegenen die vre
zen dat we dat besluit namen
om een kunstmatig concurren
tievoordeel te verkrijgen onge
lijk hadden".
Wat bij de Europese ri
voornaamste is, is het
len van een aantal urgiY
imaatj-egelen die de Eurt
commissie heeft voorgt
omdat' ze zich zeer be,
maakt over eventuele w
koersveranderingen, vertrn on:
van de economische groe
achteruitgang van de rujN I
en de sterk stijgende entan
prijzen waarmee de EEjeprt
maken krijgt. De Eurjek
commissie wil dat de raadet 1
delijke afspraken maakt >wee
voorafgaande consultaties f
ke eventuele wisselkoersy J
deringen, de rentepolitiek®
beroep op de international!®!
pitaalmarkt en het gebruiWen
de reserves door de lidstatien
De commissie wil ook dat deiersl
twee studieopdrachten vastnidd
een voor de ontwikkel ingegaai
zich op de kapitaalsmarkt,,^
voordoen a's gevolg van dturI
vloed van "Arabische" d(
en een, die de mogelijk!?
van de reactivering vannen
goud als monetair instrumePe!
onderwerp heeft. Bij dat laffOg:
zal ook bezien moeten wflaar
of en hoe er een verhogingaris
de officiële goudprijs tot |eke
kan komen. -an
vaai
622e
Staatsloterij
tweede trekking
^ïet
ebbe
'eren
15 zijn gevallen op nummers eindigende op:
50 zijn gevallen
f 50 zijn gevallen
100 zijn gevallen
f 100 zijn gevallen
f 200 zijn gevallen
400 zijn gevallen
f 1.000 zijn gevallen i
op
op nummers eindigende
op nummers eindigende
i op nummers eindigende i
i op nummers eindigende
op nummers eindigende
op nummers eindigende i
Een prijs van:
f 2.000 is gevallen op het nummer:
f 2.000 is gevallen op het nummer:
f 2.000 is gevallen op het nummer:
f 2.000 is gevallen op het nummer:
f 2.000 is gevallen op het nummer:
De prijs van:
5.000 is gevallen op het nummer:
ƒ50.000 is gevallen op het nummer:
Een extra prijs van f 100.000 is gevallen
in de serie N op het r
24?ePv
•rogr
0854*wir
0344«n
p d
0460rr,v
0685&;
068W«
Een extra prijs van f 100.000 is gevallen
in dè serie F op het nummer:
en een troostprijs ven f 2.000 op nummer:
van elk van de andere series. m
[eg
Gewonnen prijzen kunnen na de derde trekking worden geïnfnke
0328S'dir
ittei
03285iede
Bijzonder tevreden over het
verloop en over de weerslag,
die het vierdaags congres
ovér de onrechtvaardigheden
en misstanden in Rome bij en
thousiaste katholieken heeft
gehad, heeft kardinaal Poletti,
plaatsvervanger van de paus
als bisschop van Rome zich
voor de vatikaanse radio uitge
laten.
Vier dagen lang hebben, zoals
gemeld, meer dan vierduizend
katholieken van allerlei groe
peringen en richtingen zich ge
bogen over rapporten, waarin
sociale misstonden in Rome
De omvang van het ideeën-ma
teriaal, dat tegen het eind van
het congres bij de organisato
ren op tafel lag was zo uitge
breid, dat men heeft moeten
volstaan met het constateren
van een paar algemene lijnen
in de opvattingen en dat men
slechts kon vaststellen dat dit
congres niet het einde, maar
het begin van een lange en
zware arbeid betekent.
Men was eensgezind van me
ning, dat de oorzaken van het
onrecht in het mechan sme
van het kapitalistische systeem
ligt. Slechts een deel meende,
dat die fouten door structurele
veranderingen te wijzigen wa-
Naar het oordeel van het con
gres lag de schuld bij de chris
tenen. die hun taak in het
openbare leven verwaarloosd
hebben. Nog maar een derde
van de zich katholiek noemen
den voelt zich met de kerk
verbonden. „Christendom", zo
zei de rapporteur Tavazza, „is
in Rome nog maar erfgoed
van een kleine minderheid".
Kardinaal Poletti die het con
gres bijeengeroepen had kon
digde de oprichting van een
diocesane oommissie voor
rechtvaardigheid en liefde aan.
Het hervormingswerk achtte
hij echter wel een zaak van
lange adem: er moet mentaal
heel wat veranderen.
Met de geleverde kritiek en de
voorgestelde veranderingen
toonde de paus zich in zijn toe
spraak van zondagmiddag vol
komen akkoord. „Moge het
profiteren van de onbescherm
de ncodlijdenden eindelijk
eens ophouden", zei hij tot de
menigte op het Sint P eters
plein.
KERK
EN
WERELD
O De vastenprediker van de
Notre Dame, pater Brien,
heeft bij de Franse radio en tv
geprotesteerd tegen het besluit
de uitzendingen va nde vasten
meditaties uit de Notre Dame
dit jaar tot een half uur te be
perken. Hij vindt het onge
rechtvaardigd tegenover de
luisteraars, dat zij het eerste
deel van de overweging niet
kunnen horen en aldus van de
zin van het geheel verstoken
blijven.
De Portugese dorpspastoor
Marqo Pais de ira. die
tijdens preken urochie-
kerk te Macic Lixa bij
Oporto, zich openlijk verzet
zou hebben tegen de oorlogen
van Portugal in Afrika en de
militaire dienstplicht, is ver
oordeeld tot een maand gevan
genisstraf, of boete van 260
gulden en drie Jaar ontheffing
uit zijn politieke rechten. Het
proces heeft drie maanden ge
duurd. De pastoor zal in be.
roep gaan.
De Nederlandse vereniging
tegen godslastering, te laar-
dingen, heeft 'n brief gestuurd
aan de Nederlandse predikan
ten, waarin zij hun vraagt mee
te helpen ln de strijd tegen de
onthëstering van Christus. De
vereniging heeft voornamelijk
het oog op de vertoning van de
films „GodspeH" en „Jesus
Christ Superstar". Zij noemt
dit soort amusement „godslas
terlijk".
Binnen de Deense volkskerk
is een heftige discussie gaande
over de vraag of een predikt nt
verplicht is -een kind te dopen
als de ouders dat vragen, ter
wijl zij van hun kant niet be
reid zijn te beloven, dat zij
hun kind ook christelijk zullen
opvoeden, De kwestie kwam in
november het eerrt aan de
orde toen in Hirtrhals ds.
Frank weigerde een kind de
doop toe te diener op deze
gronden. Hij kreeg bijval van
andere geestelijken, hooglera
ren en studenten in de theolo
gie. De bisschop van Aalborg,
Erik Jensen, beroept zich
evenwel op ht evangelie,
waarin Christus zich keert te
gen ieder, die kinderen wil
verhinderen tot hem te komen.
Confrontatie formuleert
voorwaarden voor gesprek
Tussen de commissie plurifor
miteit, die door de Nederland
se bisschoppen is ingesteld om
de eensgezindheid binnon de
Nederlandse kerkprovincie te
bevorderen cn de beweging
rond het blad .Confrontatie",
is een bespreking gehouden.
Daarb j heeft de heer J. Bon-
gaarts namens alle medewer
kers en sympath.santen van
Confrontatie een schrijven
overhandigd, waarin de voor
waarden voor een zinnige dia
loog ter kennis van de com
missie en van het secretariaat
van de Nederlandse kerkpro
vincie worden gebracht.
Confrontatie sluit de mogelljk-
he'd a priori uit, dat vrijzinni
ge en rechtzinnige stromingen
legaal naast elkaar kunnen be
staan, dat de b:sschoppen en
alle groeperingen zich dienen
te stellen op d' basis van de
authentieke geloof- en de au
thentieke zedenleer, ^oala d e
wordt geformuleerd door het
hoogste gezag. Het document
eist ook dat de door het gezag
gevraagde discipline wordt ge
handhaafd en dat deze noch n
woord noch in daad wordt aa~-
getast. Tenslotte eist Confron
tatie een snelle sanering van
door vrijzinnigen aangetaste
sectoren.
WEER ACTIVITEIT
RONDOM PRAAGSE
VREDESCONFERENTIE
Metropoliet Nikodim, voorzit
ter van de „Praagse christelij
ke vredesconferentie'' heeft in
Moskou een gesprek gehad
met de vroegere actieve mede
werkers uit de tijd van het
voorzitterschap van prof. dr.
Josef Hromadka, met de be
doeling de Praagse vredescon
ferentie wer nieuw leven in te
blazen.
Na de Russische inval in Tsje-
choolwakije is de invloed van
medeoprichter en voorzitter
prof. Hromadka teruggedron
gen. Sindsdien is metropoliet
Nicodim van Leningrad en
Nowgorod als voorzitter van
het Praagse gesprek opgetre
den.
aak
ging zijn het nu in Moskoiieui
eens geworden over het binhfor
nenkort beleggen van een bijjebe
eenkomst ter bespreking vails
de bet kenis van het woordora
„christelijk" in het vredeslus
werk. 1 si
PijP
De bijeenkomst zal open moserzi
ten staan voor alle betrokken
nen en wordt vermoedelijk ilien
ons land of in West Duitslanjen
gehouden. Het is de bedoelineit.
de voorbereiding in handen tjen.
leggen van vertegenwoordigenjng
van beide stromingen die zijsaai
voortgekomen uit de Praagsltek
vred sconferentie die aanvanede
kelijk een open forum waien
voor zekere groepen geinteres
seerde christenen en marxif
ten.
Ruim 3,5 miljoen
bezoekers vorig
jaar in Lourdes
In totaal 3.588.000 pelgrims
hebben ln 1973 een bezoek aan
Lourdes gebracht. Van hen
kwamen er 852.000 met een
georganiseerde bedevaart.
Veertig procent was afkomstig
uit Frankrijk en zestig procent
uit andere landen van Europa
en andere werelddelen.
Een groep van 2.716.000 men
sen kwam op eigen gelegen
heid: trein, vliegtuig, toering-
car of eigen wagen. Daarmee
is Lourdes nog altijd het be
langrijkste geestelijk centrum
van Europa.
De cijfers z in afkomstig van
het persbureau in Lourdes aan
de hand van gegevens van de
gemeentel'jke d:ensten.
Uit Nederland kwamen 10.690
pelp-'ms met een georgani
seerde bedevaart. Het aantal
ii dat op andere wijze
na. I lurdes kwam uit Neder-
:und, kan tweemaal zo hoog
worden geschat.
Nog steeds gesprek V
met Vaticaan over
priesteropleiding t,
Den
De moeilijkheden tussen de Nederlandse bisschopen en de R^g.
meinse congregaties voor de geloofsleer en voor de katholie^yj,
opvoeding, die zich concentreren op de onvoldoende greep van 8telc
bisschoppen op de huidige priesteropleiding, zijn kort geleden |thi
Rome besproken, maar niet opgelost.
Binnenkort zullen de drie gedelegeerden van de bisschoppen
H. van Munster uit Utrecht, dr. R. Huysmans uit Amsterdam fan
dr. A. van Rijen uit Tilburg opnieuw naar Rome reizen en hredl
besprekingen met de kardinalen Seper en Garrone voortzetten.^'1
Over dit gesprek heeft in de KRO-rubriek kruispunt kardinalatic
Alfrirk het bestaan van de moeilijkheden toegegeven, maar gj,etn
weigerd zich verder over de gesprekken uit te laten, omdat lre"
daardoor de sfeer en het klimaat zou kunnen bederven.
De kardinaal gaf toe dat Rome bezwaar heeft tegen het feit, dr
gehuwde priesters doceren aan theologische hogescholen. Dr c
geldt voor alle landen. Maar van de andere kant is het vanwefr
oersocr.lijke omstand:gheden en vanwege jurid's.-he accec'en vr
bestaande structuren niet altiid even eenvoudig oplossingen P'st
vinder voor sommige bezwaren. *dl
De kardinaal sprak in zijn interview niet over het conflict v#®"
Mgr. Gijsen in Roldur, mnar het blad „De Bazuin" meent te w£".P
ten. dat ook daarover in Rome "esproken is en dat de congregr"c
tie voor de katholieke opvoeding dit experiment zijn kans wil
ven, doch het zeker niet als de enig denkbare en beste oplossir
voor de priesteropleiding beschouwt.
