VUE6IH
DE UIT-
Consument
moet zelf
prijs
beheersen
„Er hangt
een kwaaie
bui bij
de mensen'1
DEN HAAG - ln de afgelopen maan*
den was de plotseling ingetreden
energiecrisis de zorg van nagenoeg
iedereen en het gesprek van de dag.
Die verontrusting is wat geluwd, om
dat bij velen de mening leeft dat
het allemaal niet zo'n vaart zal lopen
en er distributiebonnen genoeg zijn.
De aandacht richt zich nu volledig
op de prijzen, die de pan uit vliegen,
en waarvan de oliecrisis maar al
te vaak (terecht of ten onrechte) de
schuld krijgt. Van een oliecrisis zijn
we in een „prijzencrisis" beland.
Die alsmaar stijgende prijzen bren
gen de consument vaak tot wan*
hoop. Dit jaar staat een stijging van'
het prijspeil van 13,5 procent voor
de deur. Een gevoel van onmacht
en onvrede overvalt velen.
Over die „prijzencrisis" spraken we
met mevrouw drs. A, Fransen, direc
trice van de Consumentenbond, en
met Bert Donia, directeur van Kon
sumenten Kontakt.
„Er hangt een kwaaie bui bij dë mensen. Dat
blijkt ook uit de stapels brieven en kaarten die
we iedere dag weer ontvangen en waarin vaak
hele reeksen prijsverhogingen gemeld worden.
Je proeft er de verontwaardiging uit. De men-:
sen zijn die telkens maar weer hogere prijzen
beu. "Schandalig" en meer van dat soort boze
woorden worden gebruikt. Het betekent wat, als
zoveel mensen in de pen klimmen. Alleen al
deze week kregen we zo'n kleine duizend brie-,
ven", aldus mevrouw Fransen van de Consu
mentenbond.
"Wij als consumentenorganisatie kunnen aan de
klachten zelf niets doen. Die geven we door aan'
de Economische Controle Dienst, die meestal
van de helft of meer van de verhogingen wel op
de hoogte is. Opvallend zijn op dit moment de
prijsverhogingen van ziektekostenverzekeringen,-
van sommige levensmiddelen, ook van openbare
tarieven. Een melding over plastic folie: geste
gen van 42 naar 79 cent. Annuleringsverzekerin
gen voor vakantiereizen schijnen van twee naar.
drie procent te gaan; dat vind ik ook maar raar.
Voor ziektekostenverzekeringen heeft de over
heid een maximale stijging van 13,5 procent toe
gestaan, maar veel maatschappijen gaan daar
bovenuit. We- krijgen nu ook meldingen van
aanzienlijke verhogingen van de tarieven van
.bejaardentehuizen, soms wel 25 procent. Dat
scheelt soms honderden guldens in de maand.
En dan natuurlijk de hogere stookkosten in flat
gebouwen, he. Soms gingen de stookkosten in
eens omhoog van 30 naar 100 gulden."
.Mevrouw Fransen: „Het is natuurlijk niet zéker
dat er in alle gevallen sprake is van misbruik;
dan moet je de boeken controleren. Ook is het
mogelijk dat de klagers zich vergissen. Stel dat
de vuilniszakken van 0,2 mm. dik zijn uitver
kocht en er komen zakken van 0,3 mm voor in
de plaats, dan zijn die duurder en terecht. Ook
hebben niet alle vergeleken artikelen dezelfde
inhoud." Direkteur Donia van Konsumenten
Kontakt: „Maar het is wel duidelijk, dat de olie
van erg veel de schuld krijgt en dat men zo
doende hier en daar wel eens een graantje wil
meepikken."
Wat kan de consument nu doen, wat moet hij
aan met'zijn onmacht en wrevel? Bert Donia;
.zegt: „Allereerst vragen aan de winkelier waar--
om de prijs van een bepaald produkt gestegen
is, zodat ook die winkelier tenminste merkt dat'
zijn klanten niet alles slikken. Als de consument
alles over zijn kant laat gaan, lokt hij prijsver
hogingen uit. Ook het doorgeven van verhogin-
gen aan de consumentenorganisaties is zinvol.
Maar verder kan een consument natuurlijk wei
geren een duurder produkt te kopen en op zoek
gaan naar een goed maar goedkoper artikel en
'naar een goedkopere winkelier."
Die goedkopere artikelen zijn meestal niet te
vinden bij de kleine winkelier, maar bij de su
permarkten. Maak je het daarmee die kleine
winkelier niet nog moeilijker? Mevrouw Fran
sen: „Ja, dat. is wel zo, en dat is jammer.
Maar er komt nu eenmaal een algehele wel
vaartsdaling en het is ieders goed recht daar
voor zichzelf zo goed mogelijk op in te spelen.
Bovendien vraag ik me af of de schok zo plotse
ling zal komen; want hoewel vele duurdere
grondstoffen nog moeten aankomen zijn de
prijsverhogingen al bij voorbaat doorberekend.
Winkeliers en supermarkten mogen beide de
prijsverhogingen doorberekenen; ze hoeven, het
niet.
De heer Donia voegt daar aan toe: ,iDe kleine,
winkeliers hebben toch wel een wapen. Ze heb
ben vaak een breed assortiment en meer servi
ce. Denk aan de warme bakkers. De consument
is ook niet altijd beter uit met het goedkoopste.
Een rijdende winkel bijvoorbeeld, is wel iets
duurder, maar men spaart er dure benzine mee
uit. Het is een tegen elkaar afwegen van voor-
en nadelen."
"We moeten niet alleen prijs- en kwaliteitsbe
wust worden," aldus de heer Donia, "we moe
ten over het algemeen bewuster gaan kopen.
We moeten ons kritisch gaan afvragen: hebben-
we het echt wel nodig? Bijvoorbeeld, hebben we
op een flat echt wel een vrieskist nodig als het.
met een koelkast kan?"
Wat de prijsverhogingen in de nabije toekomst
betreft is de heer Donia pessimistischer dan
mevrouw Fransen. De laatste zegt op de uitla
ting van minister Duisenberg, dat de grote
klap van de prijsverhogingen nog moet komen:
„Ik heb het idee, dat veel verhogingen al op
voorhand zijn doorberekend en dat het dus wel
wat mee zal vallen." De heer Donia: „Als we
de woorden van de minister moeten geloven
gaan we walgelijk hoge prijsstijgingen tege
moet. Ik houd m'n hart vast. Men verwacht een
stijging van de invoerprijzen met 25 procent.
Met bewustmaking van de consument alleen
Mevrouw A. Fransen,
directrice van de Consumentenbpnd.
kunnen we de inflatie niet bestrijden, want we
krijgen een deel van het buitenlandse inflatie
pakket door import binnen."
Het woord prijsstop valt steeds mepr. Mevrouw
Fransen: „Een algehele prijsstop is een nood-|
rem. Het kan tijdelijk wel helpen, maar het:
'kan nooit een echte oplossing zijn. Wij hebben
er eigenlijk nog geen definitief oordeel over. We
willen er eerst eens met de minister over pra
ten. Een prijzenstop voor enkele sectoren, dat
lijkt me beter, bijvoorbeeld in de dienstensector
Zoals die ziektekostenverzekering. Kijk, als je
een algehele stop afkondigt, moet je ook onthef
fingsmogelijkheden scheppen. Daar willen vele
bedrijven dan gbruik van maken met het ge
volg, dat de ECD nog eens bedolven wordt on
der het werk. Omdat die aanvragen binnen een
maand behandeld moeten worden komt zo'n
ECD aan de -normale controle niet eens meer
toe". Bert Donia: „Zowel een algehele prijsstop
als een termijnverlenging voor melding van ho
gere prijzen tot drie maanden zijn slechts uit
stel van executie. Na afloop van die termijn of
na opheffing van de stop gaan automatisch de
prijzen massaal omhoog."
Met de directe problemen rond de olie hebben
de consumentenbonden zich niet bemoeid. Me
vrouw Fransen: „Wij hebben ons niet uitgelaten
over de distributie of over het zoeken naar al
ternatieve energie. Wel willen wij bij de verde
ling betrokken gaan worden en dat gebeurt: er
komt een soort raad van advies en bijstand'
rond het rijksbureau voor aardolieprodukten,
.waarin wij een plaats krijgen". Donia: „Die di
stributie is omgeven met een hoop politieke ar
gumenten. Daarbij waren wij buitenstaanders."
■De consumentenorganisaties zijn erg veront
waardigd over eventuele plannen om de electri-
citeitstarieven te verhogen omdat door de bezui
nigingen de omzet van de electriciteitsbedrijven
verminderd is. Mevrouw Fransen moet er hard
óm lachen. „Nu zijn we met z'n allen braaf ge
weest en hebben dat lampje uitgedraaid en dan
worden we daarvoor nog gestraft ook. Het is te
gek om los te lopen! Als het waar is, gaan we
er hard tegenaan. Dat pikken we niet! Des
noods zouden we de mensen aansporen dan
maar weer alle lichten aan te doen. Want het
zit 'm niet zozeer in dat ene lampje bij u thuis.
Het gaat om de bedrijven, om straatverlichting
enzo."
De Economische Controle Dienst wordt bedol
ven onder klachten en vragen. De dienst is
soms lange tijd niet te bereiken omdat de tele
fooncentrale van het ministerie van Economi
sche Zaken (waaronder de dienst valt) de grote
stroom van telefoontjes niet kan verwerken.
Een veel grotere controledienst dan de ECD is
eigenlijk "de Nederlandse consument" in het al
gemeen. Maar, vinden de consumentenorganisa- J
ties, dan moet die consument wel goed zijn
voorgelicht Daarom komt er binnenkort een
grote voorlichtingscampagne van consumenten
bonden, het ministerie en enkele omroepen. In-
dagbladadvertenties en korte tv-programma'3_
zal dan duidelijkheid over prijzen gegeven worv
den, ondermeer in de vorm van harde prijsver
gelijkingen. Prijsopdrijvers zullen met naam be
kend gemaakt worden.
De heer Donia: „De veelgebruikte kreet "da
gr-mristeffenprijzsn zijn gestegen" zegt zo T
nig. Daar moet (met name door het ministerie,
omdat dat de gegevens heefty goede uitleg over;
komen. Laten ze vertellen dat do margarine'
duurder moest worden omdat de palmpitten'
duurder zijn geworden en dat komt weer om
dat..., enzovoorts."
Behalve goede voorlichting moet er ook stren-
ger worden opgetreden tegen overtreders van de1
prijzenwet. „Sommige bedrijven nemen een vrij
geringe boete voor lief en gaan gewoon door.
Konmar in Den Haag kreeg een heel hoge boete
voor een te lage prijs. Een te lage prijs is blijk
baar erger dan een te hoge prijs. De boetes
moeten aan de inflatie worden aangepast,"
vindt de heer Donia. Ook moet voorkomen wor
den dat de bepalingen van de prijzenwet ontdo
ken worden door geringe wijzigingen in de pro-
dukten aan te brengen, waardoor een "nieuw"
artikel ontstaat.
De heer Donia vindt dat de fabrikanten zouden
moeten worden gedwongen ook prijsverhogingen
op de verpakking te vermelden, zoals nu wel
prijsverlagingen worden aangeprezen. „Nie
mand vindt het leuk om z'n hogere prijs te
moeten propageren, dus is dat al een rem op de
prijsverhogingen." De prijzenwet voorziet ech
ter niet in oen dergelijke regeling. Zijn collega
drs. Fransen van de Consumentenbond ziet in
dit voorstel niet zoveel. Volgens haar is het
praktisch niet erg uitvoerbaar. Een beter stuk
voorlichting vindt zij prijsaanduiding per stan
daard hoeveelheid, bijvoorbeeld per 100 gram,
zodat vergelijken een stuk makkelijker wordt.
Ook kan de minister volgens haar nu ook de
verplichting opleggen rekeningen te specifice
ren.
Een betere voorlichting aan de consument is nu
harder nodig dan ooit. Als het hoe en waarom
van de prijsverhogingen open en bloot wordt ge
presenteerd, .kan dat een hoop irritatie wegne
men. We kunnen immers moeilijk met z'n allen
in hongerstaking gaan....
ANK BENKO
WILUBRORD RUIGROK
SHOWING KONSUMENTEN KONU'i
REOAKTIE KOOPKRACHI
SHOWING
IIKFNO WARENONOERZOEK
Het publiek zal meer en meer prijs- en kwaliteitbewust moeten gaan kopen.
B. Donia, directeur van Konsumenten Kontakt-
