Kleinkunstenares schoot
als een komeet omhoog
Romantische en Haagse
Schoo! in 'Galerie 1900'
4
Nederlands zangtalent te
weinig op de voorgrond
KUNST
OP
Trio van Dijk
in „Rijnlands"
kunst
Bernard Kruyzen zingt Faurè
19 eeuwse kachelketels
O
ZATERDAG 12 JANUARI 1974
LEIDSE COURANT
Bernard Kruysen, een van Nederlands grootste zangtalenten.
LEIDEN Vele keren hebben we gal gespoten
manier waarop onze Nederlandse vocale
tale solisten aan de kant worden gezet ten behoeve van
commerciële belangen bij het aantrekken van buiten
landse interessant klinkende namen, die meer „ver
koopbaar" zijn. Bij kennismaking blijkt vaak, dat de
artistieke prestaties niet evenredig zijn. Maar dan is
het te laat om te constateren, dat er op die plaats Ne
derlands talent oneindig meer te bieden zou hebben ge
had.
Tot dit Nederlands talent behoort Bernard Kruysen, een
groot en veelzijdig interpretator. Hem werd in Frank
rijk de Grand Prix du Disque Lyrique toegekend voor
zijn aandeel in Fauré's Requiem. Parijs gaf hem ook
de „Orphée d'or" voor zijn vertolking van de liederen
van Schumann. Het lijkt ons daarom noodzakelijk om
hier nog eens de aandacht te vestigen op deze formida
bele bariton.
Hij werd als zoon van een Nederlandse schilder in Mon-
treux geboren en groeide op in de Provence. Zijn muzi
kale opleiding kreeg hij in Parijs, waar hij reeds in
1959 de „Grand Prix d' excellence de la Mélodie Fran-
gaise" alsmede de „Grand Prix Gabriel Fauré" kreeg
toegewezen. De Franse regering zond hem naar Londen
voor een herdenkingsconcert van Debussy, gevolgd door
eenzelfde concert in Portugal. Niemand minder dan
Francis Poulenc was zijn begeleider tijdens een Debus
sy Festival in Menton.
Nu woont Bernard Kruysen in Den Haag. Prijzen zijn
hem in eigen land nooit toegekend, want die zijn er
niet. En horen doen wij hem hier in Nederland veel en
veel te weinig. Maar zijn magistrale bijdrage in de
„Dodendans" van Honegger kortgeleden bij het af
scheidsconcert van Herman Strategier met het Neder
lands Madrigaalkoor staat in ons geheugen gegrift.
Van vrij recente datum is van hem uitgekomen een plaat
met liederen van Fauré. met name de cyclus „La bon
ne chanson", deux-Mélodies op. 76 („Le parfum impéris-
sable" ein „Arpège"), trois MéMies op. 85 („Dans la
foret de septembre"), „La fleur qui va sur l'eau" en
„Accompagnement"), alsmede Mirages op. 113. Zijn
vertolking is ook hier superieur. De begeleiding van Noël
Lee is artistiek gelijkwaardig. En wij zouden deze
plaat graag willen aanbevelen. Maar dan dient men bij
aankoop de plaat in zijn geheel uit te luisteren, omdat
het exemplaar dat wij hebben ontvangen van niet al te
beste kwaliteit was.
B. Rijnders
OEGSTGEEST De komende
week brengt ons een theaterge
beurtenis, die niet van enige be
langrijkheid ontbloot is. Op za
terdag 19 januari zal het Leidse
publiek namelijk in het Rijn
lands Lyceum kennis kunnen
maken met de cne-woman-show
van een zangeres, die geduren
de de afgelopen jaren als een
komeet aan het firmament van
de Nederlandse kleinkunst om
hoog is geschoten: Marjol Flo
re. Velen zullen waarschijnlijk
haar naam al kennen. Ieder op
treden van deze artieste, of het
nu solo is of met een groep,
roept grote hoeveelheden posi
tieve reacties op, en bovendien
heeft zij een feilloos functione
rende publiciteitsmachine ach
ter zich, die haar al lang voor
haar grote show van start ging,
alom grote bekendheid had ver
schaft.
Dat Marjol Flore uiteindelijk in de
Nederlandse kleinkunst is te
rechtgekomen, mag wel in grote
mate aan het toeval geweten
worden. Als dochter van de
chansonnière Frangoise Flore
groeide zij op in Frankrijk,
Duitsland en Engeland en het
behoorde dus absoluut niet tot
de onmogelijkheden, dat zij
haar carrière in het buitenland
had gemaakt.
Gelukkig (althans voor het Neder-, Marjol Flore,
landse publiek) kwam zij in
i Shaffy en Rotterdams Toneel nu alleen op de planken.
1966 na allerlei omzwervingen
op de Akademie voor Klein
kunst in Amsterdam terecht.
Spoedig daarop werkte zij al
met Ramses Shaffy samen in
het programma „Shaffy Canta
te" en toen al was het de insi
ders duidelijk, dat hier een zan
geres aan de gang was. die in
de komende jaren nog herhaal
delijk van zich zou doen spre
ken. Enkele minder opvallende
activiteiten, zoals de medewer
king aan het cabaret „Vrouwen,
vrouwen, vrouwen" en de musi
cal „De laatste dagen van
Ischa" (Rotterdams Toneel),
vormden in dit verband een
overgangsfase die tenslotte zc«u
leiden tot het bijna unieke solo
programma dat in februari 1973
in het Shaffy Theater te Am
sterdam in première ging en
dat nu eindelijk ook in Leiden
te zien, maar vooral te horen
zal zijn.
Bij dit optreden, waarvoor Marjol
Flore niet alleen een deel van
de teksten, maar ook een deel
van de muziek zelf schreef,
wordt zij bijgestaan door René
Mesritz (basgitaar), Robert
Meinema (slagwerk) en bovenal
Nico van der Linden (piano),
die maandenlang met haar aan
de samenstelling van deze tour-
de-chant gewerkt heeft en ook
enkele composities op zijn naam
heeft gebracht.
Paul Korenhof
OEGSTGEEST - Het Trio Louis van Dijk concerteert morgen
middag in de aula van het Rijnlands Lyceum. Aanvang 14.00
uur. Het concert, dat door K en O wordt georganiseerd, is ook
toegankelijk voor niet-inschrijvers van de Leidse Volksuniversi
teit.
Louis van Dijk wordt tot de meest vooraanstaande Nederlandse
jazzpianisten gerekend. Hij geniet ook grote bekendheid als or
ganist en arrangeur. Na het beëindigen van zijn conservato
riumstudie en het behalen van solistendiploma trok Van Dijk
steeds sterker in de richting van de jazz.
Hij speelde in het kader van het Antibes Juan-les-Pins Jazz
Festival en trok tijdens het Grand Gala du disque Populaire te
Amsterdam sterk de aandacht. Het trio van Van Dijk begeleid
de onder meer Ann Burton, Liesbeth List en Herman van Veen.
Ook werd het Trio gevraagd om de Anita Kerr Singers, Salena
Jones en Coretta King te begeleiden, maar tevens werden con-
kest, het Nederlands Motet en Madrigaal Koor en Musica da
kest, het Nederlands Motet en Madrigaal Koor en Musica d
Camera.
In deze rubriek wordt de lezer de mogelijkheid geboden te we
ten te komen welke "curiosa" hij in zijn interieur heeft. Hier
toe hoeft hij alleen een beschrijving van een bepaald voor
werp en eventueel een fotoo p te sturen aan "Vertrouwd met
oud", Red. Leidse Courant, Kort Rapenburg 2, Leiden. De
voorwerpen zullen door een deskundige worden bekeken en in
deze rubriek worden besproken.
Deze drie koperen ketels zijn alle
drie kachelketels. Het onderste
gedeelte ervan kan in de kachel
„verzinken". Zo wordt de warm
te effektiever gebruikt dan wan
neer men de ketel op de kachel
zou zetten en het water door
twee lagen metaal heen verhit
zou moeten worden. Een vorm
van energiebesparing.
Dergelijke ketels kunnen niet
ouder zijn dan 150 jaar.
Want, hoewel er aan het eind
van de achttiende eeuw wel al
metalen kachels bestonden, wor
den deze pas in de negentiende
eeuw zodanig verbeterd dat zij
geschikt waren voor algemeen
gebruik. In het begin stond men
er wat huiverig tegenover. Er
waren ongelukken gebeurd (ko
lendampvergiftiging) en omdat
men van de oorzaken hiervan
niets afwist, kreeg de kachel de
schuld Men vond ze ongezond-
De datering van de ketel ;s
moeilijk, omdat zij, zoals zovele
gebruiksvoorwerpen, lar.g vol
gens eenzelfde model vervaar
digd werden. Hulpmiddelen
zoals merken e.d ontbreken bij
koper.
De rechter ketel heeft een Bieder
meier model. Dit komt ook veel
voor zonder „kachelstuk", soms
met een komfoor. De ketels uit
de achttiende eeuw zijn meestal
glad en enigszins bollend. De
grote, ronde heten „appelke
tels", hierin wera chocola ge
maakt. De waarde van deze ke
tels is gemiddeld f 500,-.
H'? 'ï.V
V C
e
';f t
m
t.
r e
U
V
fi'. :'t
ü-
D
w
d
VOORSCHOTEN Galeriehouder
H. W. Flippo aan de Leidseweg
nr. 155 is naar mijn weten de
enige in Leiden en omgeving
die zich specialiseert op werk
van schilders der romantische
en Haagse scholen. Zijn collec
tie is uitgebreid genoeg om ken
nis te kunnen nemen van vele
vertegenwoordigers der genoem
de kunstuitingen. Daarbij zijn
het niet alleen de „groten"
en dus bekendsten ook van
vele schilders en tekenaars, die
minder bij het grote publiek be
kend zijn, hangt er mooi werk.
Uit het tijdperk der romantiek
kennen we, na de vroege histo
rieschilders als Pieneman en de
in onze ogen wat sentimenteel-
zoete Ary Scheffer, vooral de
vertolkers van het landschap.
Schilders als de verschillende
Koekkoeks, Van der Sande Bak-
huyzen, Leickert, Nuyen, Schelf
hout en anderen zijn bekend ge
noeg. Het z.g. „Genre" uit het
romantische tijdperk werd voor
al beoefend door David Bles en
Bakker Korf (van wiens werk
momenteel in de Lakenhal een
tentoonstelling is ingericht) en
de latere nabloeier August Alle-
bé, die in 1927 stierf.
De recentere Haagse school over
lapte het romantische tijdperk
gedeeltelijk, maar het einde
daarvan kwam toch enkele de
cennia later, de genoemde Alle-
bé dan daargelaten.
Het was vooral het stads- en land
schap dat deze schilders boeide.
Landschappen met zware boom
partijen. wijde watervlakten,
wijdse Hollandse luchten en pit
toreske stadsgezichten. Werk,
dat nog steeds boeit en dat zelfs
de laatste jaren steeds meer
door kunstliefhebbers gewild is.
gezien de prijzen die in de
kunsthandel en op de veilingen
worden genoteerd.
In de collectie van Galerie 1900
zal men weliswaar de meest be
roemde namen missen, maar
dat neemt niet weg dat de col
lectie met zorg is samengesteld
en ook wei-bekende namen om
vat.
Het voert in het bestek van dit
artikel natuurlijk te ver om al
les in de schijnwerper te zetten
en we doen dus slechts een
greep uit het vele. Zo is er een
uitstekend sneeuwlandschap van
romantisch landschap van J. A.
Knip. Vader en leermeester van
de bekende schilderes Henriette
Ronner-Knip.
Van vader en zoon Knikken han
gen er resp. een polderland
schap en een Boerderij. Ook de
Leidse schilder Willem Hendrik
van der Nat (1864-1929) is in de
collectie vertegenwoordigd.
Adriaan Geyb (1855-1926) en een
Johannes Hilverdink (1813-1902)
liet een subliem klein doekje na,
voorstellende „Schepen op het
strand". Door toon en kleur is
dit een prachtig werkje. De be
kende sfeer van de Haagse
school komt vooral tot uiting in
„De Veerschuit" van W. G. F.
Jansen door het mysterieuze
waas waarin het motief zich bij
na verliest als in een mist. Van
T. van Knegten hangt er „Boer
met koe", door de bepaald wat
wilde, ogenschijnlijk wat slordi
ge toets een schilderij dat zeker
de aandacht vraagt.
Dr. Zwart (1903-1970) is vertegen
woordigd met een klein maar
fijn schilderijtje, voorstellende
een boerderij tussen hoge boom
groepen, subliem van kleur,
tenslotte willen we uit het vele
nog wijzen op een stadsgez'cht
van P. G. Vertin (1819-1PH3),
fraai maar compositorisch
merkwaardig door de zeer hoge
poort in een lage muur. Waar
het gelocaliseerd moet worden
is duister, maar het lijkt ons
wel weer dat de fantasie van de
schilder zoals bij zovelen van
zijn tijdgenoten hem toch wel
parten heeft gespeeld.
Alles bijeen genomen is het ech
ter een zeer interessante collec
tie.
WILLEM PRJNS.
De twee voorstellingen die Marij
ke en Sieto Hoving deze maand
in Leiden zullen geven (woens
dag 16 en 23 januari in het Rijn
lands Lyceum) verdienen onge
twijfeld extra aandacht van de
cabaret-liefhebbers. Hun vorige
programma „Waartoe' Waar
heen?" bevatte al duidelijk min
der politiek dan we gewend wa
ren, maar het schijnt dat Sieto
Hoving in zijn nieuwe program
ma „Hoera we leven nog" de bin
nenlandse politiek vrijwel vol
ledig links laat liggen. De aan
dacht is nu meer nog dan voor
heen komen te liggen op ons
leefmilieu en onder de proble
men die ter sprake komen, be
vinden zich dan ook de man
vrouw relatie, de Club van
Rome. de posit'e van de kerk
en de emancipatie van de
vrouw B j deze maatschappij
kritische benadering wordt het
echtpaar Hoving terzijde ge
staan door Rob de Nijs en pia
nist Antoine Oomen.
Haagse schildere;
in „De Schakel"
LEIDSCHENDAM De kun
stenaarsvereniging K'70 or
ganiseert vanaf vandaag in
het stiltecentrum „De Scha
kel" in Leidsenhage een ten
toonstelling van schilderijen
en schetsen van Annelies Jo-
landa Doewes.
Annelies Doewes komt uit Den
Haag, waar zij studeerde
aan de Koninklijke Academie
voor Beeldende Kunster en
schilder- en tekenles areeg
van Paul Citroen, G. J. Kop
penhagen en J. P. Vogelopel.
Laatstgenoemde bracht haar
de liefde voor portretschilde
ren bij.
De kunstenares heeft de lei
ding van de Y inderkunstklas
die in de Academie onderdak
heeft gevonden en die van 12
tot nu 80 Motoren firm 6
en 16 jaar is uitgegroeid. An
nelies Doewes gveft in haar
eigen atelier aai de Haagse
Breitnerlaan schilder- en
portretles en helpt bovendien
motorisch gestoorde kinde
ren, die eerst m «eten leren
schilderen, voor te kunnen
schrijven.
De heer G. J. Beks van de
Avondakademie opende de
tentoonstelling. De collectie
is dagelijks te bezichtigen
van 13.30 uur tot 16.30 uur,
op donderdagavond van 7 tot
9 uur en zondagmiddag van
14 tot 16 uur.
Boekje over
„De Burcht"
aanleiding
tot expositie
LEIDEN Ter gelegenheid
van het verschijnen van het
boekje „De Leidse Burcht"
in de serie „Nederlandse
Kastelen" wordt in de perio
de 30 januari t/m 22 februari
in de expositieruimte van de
Gemeentelijke Archiefdienst,
Boisotknde 2a te Leiden, een
expositie gehouden van ar
chivalia, afbeeldingen, publi
caties en voorwerpen met
betrekking tot de Burcht.
Het boekje „De Leidse
Burcht" i9 een uitgave van
de Nederlandse Kastelen
stichting en de ANWB. Het
is geschreven door de heer
J. G. N. Renaud. De ope
ningstijden van de tentoon
stelling zijn: maandag t/m
vrijdag 9.00 tot 12.00 uur en
van 14.00 tot 17.00 uur, zater
dag van 9.00 tot 12.00 uur.
voorts 's avonds op dinsdag 5.
maandag 11 en woensdag 20
februari en op de donderda
gen 31 januari, 7. 14 en 21 fe
bruari van 19.30 tot 21.30
uur. De toegang is gratis.
Hans v. Efferen
exposeert in
Wassenaar
aan de LuiMbaan opent
Paul Citroen vanmiddag een
tentoonstelling van Hans van
Efferen met etsen, litho's, te
keningen en enkel eschilde-
rijen.
Hans van Efferen (39), heeft
□a zijn opleiding aan de
beeldende kunst academies
van Den Huag en Maastricht
bijna tien keer in Haagse ga
leries geëxposeerd. Mede
door tentoonstellingen elders
in het land en in Londen
werd zijn werk aangekocht
in particuliere collecties in
Amerika en Europt. Ook het
rijk en het Haagse gemeen
temuseum namen werk van
hem in hun bezit.
De tentoonstelling van zijn re
cente werk is tijdens en na
de opening vrij toegankelijk
tot 2 februari; op zondag na
afspraak. Bij aankoop geldt
de 20% rijkssubsidieregeling.
LEIDEN In de Leidse
Koord-studio aan de Oude
Rijn exposeert vanaf van
daag Will van Aggelen. Deze
schilder, die uit Den Haag af
komstig is. maakt hoofdza
kelijk portretten en schilde
rijen van surrealistische ge
beurtenissen. Beide schilder-
vormen zijn in de Koord-
studio te zien. De expositie
duurt tot 23 februari en is
uitsluitend op zaterdagmid
dag gesloten. De opening ge
schiedt onofficieel om half
i
