Gasvoorraad raakt eerder op
dan aanvankelijk werd verwacht
Kalm
aan
met
aard-
LHIDSE COURANT
inkoopprijs 3.67 cent per m3 be
droeg). De Gasunie maakte in
1972 66,2 miljoen gulden winst.
Veel belangrijker is echter het
bruto gunstige effect door het
aanwezige aardgas op de Neder
landse betalingsbalans dat voor
1972 becijferd werd op 2,5 mil
jard gulden. Er worden op dit
ogenblik geen stemmen gehoord
die er voor pleiten dat de sa
menstelling van de Gasunie (25
procent Shell, 25 procent Esso,
10 procent staat en 40 procent
DSM), in die zin wordt gewij
zigd dat de Staat der Nederlan
den een grotere vinger in de
aardgaspap zal krijgen. De geld
verslindende boringen, die de
NAM doet, vormen geen enkele
aanslag op 's rijks schatkist.
De opzet van het Groningse gas-
veld is dat het in 30 jaar uitge
put zal zijn. Dat zal dan gebeurd
zijn op commerciële basis.
Daarbij is het frappant te weten
dat toen Slochteren ontdekt
werd men er van uitging dat we
een gigantische hoeveelheid van
2.000 miljard m3 nooit alleen
„op" zouden kunnen. Vandaar
dat men ook bij het buitenland
aanklopte, dat echter flauwtjes
reageerde, omdat men nauwe
lijks iets wist over aardgas en
zijn eigenschappen. Bovendien
zouden er miljoeneninvesterin
gen in het pijpleidinggennet
moeten worden gedaan. Om
daarvan zoveel mogelijk rende
ment te hebben is de looptijd
van de contracten op 20 jaar en
langer gesteld.
Op dit ogenblik beloopt de ex
port zo'n kleine 30 miljard m3
per jaar. West-Duftsland is de
grootste afnemer, gevolgd door
België en Frankrijk. Volgend
jaar komt Italië daarbij (in de
opbouwperiode 3 miljard m3 per
jaar), waardoor de optimale ex
port over een paar jaar rond de
60 miljard m3 zal bedragen. In
de contracten met het buiten
land is echter een clausule inge
bouwd met schommelende dag
en jaargemiddelden.
Tot dusver heeft Nederland al
tijd „een royale maat" gegeven
en exporteerde het meer dan het
strikt naar de letter genomen
verplicht was. Maar nu de Ara
bieren ons met de neus op de
wereldenergieschaarste drukken,
gaat de Gasunie de gaskraan
zuiniger afstelen en stroomt er
geen kubieke meter meer gas
naar het buitenland dan we con
tractueel verplicht zijn. In die
contracten staat ook dat Neder
land -.Bij overmacht" van zijn
exportverplichtingen ontheven
kan worden. Daarbij is altijd
van de gedachte uitgegaan dat
er explosies of iets van dien
aard voor nodig zouden zijn de
gr.ss: oom naar het buiten'and
stop te zetten.
In hoeverre de Arabische o'ie-
boycot gedekt wordt door het
begrip „overmacht" is een zaak
van de regering. Vooralsnog
gaat men er bij de Gasunie van
Een altzangeres die te Eelde
In bad altijd aria's kweelde
Nam een boiler op gas
Endalt kwam haar van pas
Want nu baadt zij zich kwelend inweekt
Ludieke reclamecampagnes om aardgas aan de man of de vrouw te brengen zijn i
,-De Gasunie heeft aan
zijn opdracht voldaan.
Ook met betrekking tot de
export van aardgas. Het
was de bedoeling dat ons
land er nationaal-econo-
misch zoveel mogelijk van
zou profiteren. Dat bete
kende ook export van gas
naar het buitenland."
Deze woorden liggen func
tionarissen van de N.V.
Nederlandse Gasunie
voorin de mond bestorven.
Ze spreken ze bij herha
ling uit nu de energiecri
sis in Nederland extra
aangescherpt door de Ara
bische olieboycot ieder
een er van doordringt hoe
blij we mogen zijn met
die gigantische „gasbel"
onder het Groninger land.
„Nederland is het rijkste
land aan energie", heeft
minister Duisenberg on
langs verklaard. Van alle
Europese landen heeft ons
land per hoofd van de be
volking het grootste ener-
giebezit..En toch wor
den er via radio en televi
sie oproepen aan diezelfde
rijke Nederlanders gedaan
's-Avonds de gordijnen
dicht te doen, de thermos
taat van de centrale ver
warming twee graden la
ger te zetten en zuinig om
te springen met elektrici
teit, waarvan de centrales
voor een deel met aard
gas worden gestookt.
Daar komt nog bij dat de
gasprijs binnenkort ver
hoogd zal worden. Zijn we
eigenlijk wel zo rijk als
men ons wil doen gelo
ven?
De geschiedenis van het
Groninger aardgas laat op
overduidelijke wijze zien,
hoezeer het energiever-
buik en de vraag naar
energiedragers in tien
jaar is toegenomen. De
afzet van het Nederland
se aardgas bij Slochte
ren is veel en veel sneller
gegaan dan ook de Gasu
nie had verwacht. Moest
men in het begin via al
lerlei ludieke reclame
campagnes proberen het
aardgas aan de man te
brengen, reeds vóór de
olieboycot besloot de Gas
unie, dat nieuw te bou
wen elektriciteitscentrales
(geweldige „energievre
ters") niet meer op het
aardgasnet zouden kunnen
worden aangesloten. Ook
doet zich het opmerkelijke
feit voor, dat het rijke
gasland Nederland net als
andere landen staat te
dringen om elders gas
aan te kopen.
Dat" geïmporteerde gas
wordt niet alleen voor bin
nenlands gebruik aange
wend. maar ook voor
exportdoeleinden bestemd.
Want in tegenstelling tot
tien jaar geleden zijn alle
landen mede om mi
lieutechnische redenen
zeer „gasminded" gewor
den. Op dit ogenblik komt
daar voor Nederland de
versnelde omschakeling
van olie naar gas nog bij.
Alleen dit aspect heeft als
consequentie dat het Gro
ninger veld in 1974 3,7
miljard kubieke meter
méér zal moeten produce
ren. Daarbij komt dat de
export als gevolg van eer
der aangegane verplich
tingen steeds verder om
hoog zal gaan, ook al om
dat vanaf 1975 Italië en
Zwitserland aan de Neder
landse gasbel" komen te
hangen. Al met al redenen
voor de Gasunie om te
zeggen: „Zuinig aan" en
te pleiten voor een natio
nale energleraad.
Hoewel Nederland tot op dit
ogenblik nog maar tien procent
van de gigantische voorraad
aardgas bij Slochteren (2.000
miljard m3) heeft opgebruikt,
hoopt de Gasunie vurig dat het
publiek de adviezen met betrek
king tot minder gasverbuik zal
opvolgen. Men hoopt op een be
sparing van tien procent. „Als
we die tien procent halen, bete
kent dat aardgas voor 200.000
nieuwe woningen", zegt voor
lichter Ben Hoitink tevreden.
De versnelde overschakeling
van olie op aardgas houdt in,
dat het einde van de gasvoor
raad enkele jaren eerder in
zicht zal komen dan aanvanke
lijk was gepland. Voor de klein
verbruikers (particuliere huis
houdens) ligt dat tijdstip rond
het jaar 2000. Industriële verbrui
kers moeten er op rekenen eer
der te worden afgekoppeld.
Reeds nu is uitgesproken dal
rond 1985 nieuwe wijken niet
meer op het aardgasnet zullen
kunnen worden aangesloten.
De Gasunie gaat er op dit ogen
blik vanuit dat gezien de huidige
oliecrisis met name in 1975 de
binnenlandse vraag naar aard
gas zeer sterk zal oplopen. De
twijfelaars zullen in de tussen
tijd zijn overtuigd, terwijl in dat
jaar ook alle extra aanluitingen
zullen zijn gerealiseerd. Wat dat
betreft hoopt men op een zachte
winter van 1975-76, hoewel daar
tegenover staat dat de NAM
nieuwe putteng.oepen op het
Groninger veld in gebruik zal
stellen, waardoor de dagproduk-
tiecapaciteit flink zal kunnen op.
lopen.
Nationaal-Economisch gezien be
tekent de versnelde omschake
ling een investering van twee
miljard gulden. Omdat de Gasu
nie het bouwprogramma voor
1975 een jaar naar voren heeft
geschoven wil het voor deze
maatschappij zegge 100 tot 150
miljoen gulden extra op tafel
leggen (lenen) voor met name
het pijpleidingnet: 150 km hoofd
buis en 120 km regionaal lei
dingnet. Op dit ogenblik beschikt
ons land over een landelijk gas-
distributienet van 9.000 km. In
1963 bedroeg de lengte nog maar
4.000 km. De bewezen geachte
aardgasvoorraden in Nederland
bedragen 2.450 miljoen m3.
Prijzen
Ook al omdat de Gasunie in de
prijsstelling van het aardgas
(overigens beslist de minister
van Economische Zaken hier
over na geadviseerd te zijn door
Gasunie en de Verenigde Gas-
distributiebedrijven) een middel
tot beperking ziet, zal de prijs
van het aardgas in de toekomst
onontkoombaar stijgen. In 1963
toen men enig zicht op de
vondst bij Slochteren had, is er
een prijs per kubieke meter af
gesproken, die gekoppeld was
aan die van olie om geen revo
lutie te veroorzaken op de ener
giemarkt. (per slot van rekening
bestaat de vindersmaatschappij
NAM voor 50 procent uit Chell
Het is nog niet eens zó lang geleden, da twe „overgingen" op aardgas. Deze foto is in 1967 gemaakt,
toen het geschikt maken van het Haagse gasleidingnet voor aardgas bijna was voltooid.
uit dat de exportcontracten zeer
zeker niet eenzijdig zullen wor
den afgebroken. Ook al omdat
men een dergelijke handelwijze
op vrijwel het gelijke vlak vindt
liggen als die waarmee de Ara
bische olielanden Nederland op
dit ogenblik bedreigen.
Concurrentie
Een andere zaak is dat de Gasu
nie evenals andere landen op dit
ogenblik de energiemarkt af
stroopt op zoek naar aardgas.
Als felle concurrent ontmoet
men daarbij het eveneens door
de boycot getroffen Amerika.
Men he-ft een contract afgeslo
ten met Philips Petroleum Com
pany Norway voor de d r van
20 jaar. Begin oktober zal er
een gasst-oom van 1,5 miljard
m3 naar ons land beginnen te
lopen. Een jaar later zal het
eerste gas uit het Nederlandse
deel van het continentale plat
van de Noordzee aan land wor
den gebracht. Dan liggen nog de
gasvelden bij Ameland, Emmen
en Middellie (NH), samen zo'n
100 miljard m3, op exploitatie te
wachten.
In tegenstelling tot de Britten en
de Noren hebben de Nederlan
ders in hun deel van de Noord
zee tot op heden geen olie aan
getroffen. De algemene indruk
van de Noordzee bij zowel de
NAM als de Gasunie is dat het
tegenvalt. Wel is de Gasunie
thans bezig te proberen in Alge
rije contracten over aardgasle
veranties af te sluiten. „Maar",
aldus Hoitink, „het is erg, erg
moeilijk. De prijs verandert
met de dag en het is op dit
ogenblik echt een zaak van wat
de gek er voor geeft."
Huiverig
Tot op heden is de NAM altijd
huiverig ge1..eest voor versnelde
produktie van het Groninger
aardgas, zoals de regering thans
heeft laten weten. Het gas be
vindt zich in een poreus zandge-
steente op een diepte van drie
kilometer en de geologen zijn
bang dat bij versnelde produktie
zand en water met het gas mee
naar boven zullen komen, waar
door de porieën van het gesteen
te zullen dichtslibben. aVndaar
dat men ook over het hele veld
verspreid is gaan opereren. Des
ondanks is en blijft he tecono-
misch een enorm voordeel dat
het Groningse gasveld zo com
pact aaneengesloten ligt, In te
genstelling tot het ongeveer
evenveel oevattende Amerikaan
se Panhandle Hugotonfield waar
de gasvoorraden zeer verspreid
voorkomen. De reger.ng heeft
laten weten dat men n.et zal
overgaan tot een versneld ex-
pio.teren en exp.oreren van iie
Noordzee, wellicht omdat iie
NaivI huiver.g is voor Ce zeer
hoge kosten die dit met z.ch
meebrengt en van
dat de Noordzee relat.ef gespro
ken zo tegenvau.
Ook zullen geen nieuwe export
verplichtingen meer worden
aangegaan, hoewel het buiten
land al geruime tijd op de stoep
In de Noordzee is veel g
gestoken in de hoop op sucj
bij de talloze boringen n<
aardgas.
bij de Gasunie staat om m
gas. Het is categorisch ge\j E
gerd. Minister Lubbers
zelfs gezegd dat eenzijdige P
perking van de bestaande q
tracten niet uitgesloten m V
worden geacht. Een heel ani n
geluid dan zijn voorgan; ji
Langman liet horen. Deze mir j|
ter van Economische zal
merkte een aantal jaren geleó
op dat wanneer het buitenl*
dieper in de beurs voor het j
derlandse aardgas zou wil
tasten de kraan wellicht v
wijder open zou kunnen worj -
gezet.
Intussen is van de kant van
Gasunie wel een prijscorreij
afgedwongen. Het feit dat Ita
aan de Slochterense .,bel" is 1
men te hangen heeft ook polil
ke implicaties, waarmee ij
name oud-minister Luns zich I
zig heeft gehouden. Italië bett
voorheen uitsluitend gas v
Rusland en Algerije en onwl
van de vriendschap in EEG-vf
band werd de optie-aanvra
van Italië gehonoreerd. Niet af
optie-aanvragen van het buit!
land zijn echter in harde c
tracten omgezet.
Tekort
Het pakket van maatregelen
de regering Den Uyl heeft ge
men in het dader van de o
boycot kan niet het hele tek
aan olie (35 procent) tei
doen, omdat een aantal bedrif
takken (bijvoorbeeld de pet]
chemische industrie) aangek
zen blijft op olie vanwege j
grondstoffen, die men er uit vr
vaardigt. Door het versnel-
omschakelingsprogramma
olie op gas, kan het olietekj-
worden gereduceerd-tot 12
procent. Dit tekort moet <1
weer worden opgevangen d
maatregelen als: benzinedisf
butie, vrijwillige energiebesl
ringen in het huishouden, o\j
schakeling van olie op col
door de hoogovens, betere iso
tie van woningen (in janul
komt er een rapport over d|
zaak van de Gasunie, TNO
de Nationale Woningraad) en
voort.
Steunpilaar
Na tien jaar aardgas is gel
ken dat het Slochterense g
veld, waarmee Nederland
aardgasland ter wereld we
ook op het gebied van de teel
sche know how, een onmisb
steunpilaar voor de Nederlan
economie is geworden. Dat bi
kent ook dat ons land betrek
lijk snel afhankelijk (en
kwetsbaar) is geworden van d
energiedrager. Om dit aspect
het kader van de Midden-C
tenprrblematiek te bekijken 1
ven we alleen maar te den
aan februari 1972, toen guerrill
van de Palestijnse bevrijdir
beweging Zwarte September
aanslag op de compressor
tions Ommen (het grootste
wereld) en Ravestein pleegd
Meteen daarop heeft de Gas:
extra beveiligingsmaatrege
ge'. offen. Men v/il hierover g
mededelingen doen, maar ei
naast uitbreiding van het be
kingskorps een schat aan e
t-o seiie apparatuur '--ij de
tions aangebracht. „Want
hebben veel geleerd in deze I
jaar", aldus Hoitink.
en 50 procent Esso, twee olie
maatschappijen Deze indexe
ring is ook opgenomen 'n de
contracten, die de NAM gasex-
port met het buitenland heeft af
gesloten en die doorgaans een
looptijd hebben van 20 tot 25
jaar.
Hoewel de Gasunie niet wil zeg
gen hoe hoog die prijs is, in eni
ge tijd geleden het bedrag van
„tussen de 4 en 5 cent per ku
bieke meter" gevallen. Zelf
koopt de Gasunie het aardgas
van de NAM voor 3-75 cent per
m3. (De gasprijs voor het parti
culiere verbruik zal per 1-1-74
wellicht 9 cent per m3 worden).
In totaal verkocht de Gasunie in
1972 58 miljard m3 tegen een ge
middelde opbrengstprijs van 4,60
cent per m3 (was 4,77 cent per
m3 in 1971 ,toen het gemiddelde
