Eureka!
„Het is
afgelopen
met dat
eeuwige
gesnurk"
OUD-TANDARTS GENEEST VOOR
ZEVENHONDERD HARDE GULDENS
IEDERE SNURKER-VAN-HUIS-UIT
Insecten bestrijden
met andere insecten
Biologische bestrijding
in tuinbouw neemt toe
de regel niet veel langer meer alleen sla
pen, want de heer Clous heeft het gevon
den: „Het middel dat alle gesnurk radicaal
de kop indrukt", zegt hij. Op dat middel,
de zogenaamde anti-snurker, heeft hij in
middels Nederlands patent aangevraagd en
binnenkort gaat hij stappen ondernemen
om ook in de Verenigde Staten patent te
krijgen. Maar voordat het zover is, zal hij
zijn apparaatje in Genève op de internatio
nale uitvindersbeurs van eind deze maand
demonstreren.
De heer Clous heeft begin september een
benedenverdieping gehuurd aan de Arn
hemse Sweerts de Landasstraat, waar hij
drie keer per week patiënten ontvangt. Aan
de gevel van het pand nummer 13 prijkt een
bordje "the snore rehabiliation company".
Een in witte jas gestoken juffrouw
opent de deur en begeleidt de bezoekers
naar de wachtkamer. Een ruimte zoals
elke arts die heeft. Alleen zijn hier geen af
fiches, die waarschuwen tegen hart- en
vaatziekten of die verstandiger snoepen
propageren. Wel een lila bordje dat vertelt
dat een snurker alleen slaapt. Verder een
boekenkast met onder meer gedichten van
Lucebert, een verhalenbundeltje van Simon
Carmiggelt, een boekje over apartheid, een
roman van Marnix Gijsen, de Nederlandse
Prentkunst tot 1800 en een werkje dat de ti
tel draagt ,hoe houd ik mijn man in leven'.
Dat laatste weet de heer Clous (71) wel:
„Onder andere door niet te snurken, want
dat leidt niet alleen tot irritatie, maar tot
dusdanige spanningen dat een huwelijk er
door op de klippen kan lopen. Je hebt ge
woon geen lieven als je naast iemand ligt»
die snurkt. Dat gezaag gaat door alles heen.
Watjes in de oren helpen niet. Niets helpt.
De heer Clous, van 1924 ot 1964 tandarts in
Oosterbeek, weet waar hij over praat:
„Mijn vrouw snurkte behoorlijk. We heb
ben van alles geprobeerd, slapen met een
band om de mond en vervolgens met een
klemmetje op de neus, maar dat snurken
bleef. Uiteindelijk zijn we naar een neus-,
keel- en oorarts gegaan, maar die lachte
ons gewoon het huis uit Hij gaf me de raad
maar in een andere kamer te gaan slapen.
Nou, dat is geen oplossing, dus toen ben ik
me een beetje in dat snurken gaan verdie
pen. Veel wijzer word je overigens niet,
Het wonder-apparaat, dat de snurker van
zijn gewoonte moet alhelpen en de ande
ren een rustige slaap moet verzekeren.
want er bestaat nauwelijks literatuur over.
Maar omdat ik al zo'n veertig jaar als tand
arts in monden had gekeken ontdekte ik
dat het lawaai van het snurken wordt ver
oorzaakt door het trillen van de huig, een
volkomen nutteloos stukje vlees bij de keel
opening. De oplossing is erg simpel, ik heb
een apparaatje gemaakt dat de huig 's
nachts op zijn plaats houdt".
De anti-snurker heeft veel weg van het
plaatje dat kinderen in de mond hebben om
te voorkomen dat de tanden scheef groeien.
Het verschil is een roestvrijstalen staafje
van enkele centimeters met aan het uitein
de een plastic knopje dat de huig op zijn
plaats houdt Het plaatje wordt voor het
slapen aan het gebit vastgezet, verder hoeft
er niets te gebeuren om een snurkeloze
nacht te verzekeren. Wel moet nog ter ver
doving van het slijmvlies in de mond- en
keelholte een pilletje worden ingenomen,
maar ook dat brengt geen problemen met
zich mee.
Een volgens de heer Clous simpele uilvin
ding. die veel mensen erg welkom zal zijn.
Het is duidelijk dat men niet voor een gra
tis behandeling in Arnhem terecht kan. Het
werk moet worden betaald. De ex-tandarts
berekent zijn patiënten zevenhonderd gul-
den. „Ik heb rn'n hele leven lang voor liet
ziekenfonds gewerkt, dat is mooi genoeg
geweest Ik doe het nu voor mijn plezier,
als hobby, maar het moet wel wat opleve
ren. Voor dat geld krijgt men niet alleen
dat plaatje, (dat overigens niet in serie kan
worden gemaakt omdat elke mond en keel
verschillend is) maar ik maak ook nog
röntgenfoto's en verder moet de technicus
worden betaald. De patiënten moeten vier
keer bij me komen. Ik moet namelijk ook
controleren of het plaatje goed zit. Boven
dien moet de uitvinding worden betaald".
Met iemand uit het bedrijfsleven is een cal
culatie gemaakt en we kwamen uit op een
bedrag van zevenhonderd gulden. Dat hoeft
voor niemand een bezwaar te zijn, want men
kan ook in termijnen betalen. In de prak
tijk blijkt de prijs ook geen onoverkomelij
ke factor te zijn. want ik krijg mensen die
geen top-salaris hebben. Uit het hele land
komt men naar me toe.
Over enkele weken reist de heer Clous (..ik
ga kaartjes laten drukken met het woord
snurkoloog er op") in gezelschap van Jaap-
je naar Genève om zijn vinding te demon
streren op een uitvinderscongres Jaapje Is
een zogenaamde fantoomkop, een metalen
hoofd waarin het anti-snurk-apparaat ter
demonstratie wordt geplaatst. Het is de
eerste keer dat de heer Clous zich onder
uitvinders begeeft, maar als het aan hem
ligt beslist niet voor het laatst, want hij is
inmiddels bezig met nieuwe vindingen. Zo
zegt hij de definitieve oplossing voor het
parkeerprobleem te hebben gevonden, ver
klapt dat het niets me^ parkeergarages (on
der- of bovengronds) heeft te maken, maar
wil zich er verder nog niet over uitlaten.
Ook heeft hij wat gevonden tegen het weg
glijden van het bestek van de randen van
het bord, maar ook daarover wil hij niets
naders vertellen in verband met het aan te
vragen patent. Anderen zouden anders zijn
ideoë'n kunnen gebruiken.
ARNHEM - Ziet u er ook zo tegenop te
gaan slapen, omdat vast staat dat u 's
nachts geen oog dicht doet, hoezeer li
chaam en geest die rust ook nodig hebben?
Dat komt overdag wel tot uiting, b.v. tij-
dens het lezen van de krant of het kijken ui l
naar de televisie, maar eenmaal in bed be- mLI 1 L 1
gint de misère. Slapen er nauwelijks bij, BU I
en dag niet normale l| 1 __Jj
ononderbroken nachtrust is genoten. De 1
een het be- V A
ngv I Êk*JR
een milde glimlach als een charmant
na gr
en er aan ge- I J "V JPS
wend nachts I 4 ik.
gezaag van de bedgenoot, het blijft onaange-
aan snurken is, V
degene
mensen heb- wBjiEL ^MwBjBl
ben er In zieken-
geïsoleerd. Ze
een de
badkamer de tenmin- V'
ongestoord van nachtrust kunnen
Dat de wereld ^^HBk ^^ffiBHjaSB^^B^ ^BBS
snurken een probleem JUH
ziet. Pogingen om tot en bevredigende op-
lossing te komen zijn echter nauwelijks on- Snurkoloog Clous in aktie met zijn apparatuur om de juistheid van het
dernomen, zo meent "snurkoloog" Ph. J. anti-snurkapparaat te meten.
Clous: „Iedereen begint te grinniken als je
het over snurken hebt, het probleem wordt naar een oplossing te zoeken, en hij beweert spreuk van een of andere Oosterse wijze,
niet serieus genomen, en dat terwijl er zo te zijn geslaagd ook. maar de lijfspreuk van de heer Ph. J.
veel mensen last van hebben" Deze situatie „Lach, en de wereld lacht met u mee, Clous, die hij zijn patiënten inprent. Dege-
is voor de heer Clous reden geweest zelf snurk, en u slaapt alleen". Het is niet de nen die in zijn wachtkamer komen zullen in
Een echtpaar "witte vlieg". Vooraan het jftijfje
het iets kleinere mannetje
i nauwelijks een millimeter groot, daarachter
Witte vlieg. Een minuscuul in-
sectje, hooguit een millimeter
groot,.maar de schrik van iede
re tuinder. Bij duizenden en dui
zenden dwarrelen ze door zijn
warenhuis met tomaten, kom
kommers of andere produkten,
en doen er hun irriterend en
schadelijk werk. Het ene jaar
vormen ze letterlijk een plaag,
het andere jaar zie je ze nauwe
lijks.
Er bestaan effectieve chemische
bestrijdingsmiddelen die van de
witte vlieg geen draad nëel la
ten. Maar tegenwoordig worden
de diertjes ook op een heel an
dere manier te lijf gegaan: bio
logische bestrijding. Het princi
pe is eigenlijk simpel: als je
last hebt van een bepaald dier.
zoek je zijn natuurlijke vijand
en laat die op hem los.
In de glastuinbouw wordt de
laatste paar jaar, en in toene
mende mate, witte vlieg bestre
den door inschakeling van diens
vijand, de sluipwesp. Een ande
re boosdoener, spint, wordt on
derdrukt door er de roofmijt op
af te sturen. Het is gewoon ge
bruik maken van de mogelijkhe
den die de natuur biedt.
In de vrije natuur dient vrijwel
ieder dier als voedsel voor een
ander dier. Zo houden de soor
ten elkaar binnen de perken.
Daarnaast zijn er nog veel ande
re vijanden, zoals het weer. In
de kas van een tuinder bestaat
een bijna ideaal klimaat, waar
door die vijanden worden uitge
schakeld. Als er dan ook een
r' dier in aanwezig is, kan dat zich
onbeperkt voortplanten, tenzij er
(tot nu toe doorgaans met che
mische middelen) ingegrepen
wordt. Het inbrengen van de na
tuurlijke vijand zal daarom het
grootste deel van de schadelijke
dieren uit de weg ruimen.
Deskundige op het gebied van
biologische bestrijding is ir.
Jaap Woets (33), werkzaam bij
het Proefstation voor tuinbouw
onder glas in Naaldwijk. „In
1971 kwam witte vlieg plotseling
in grote hoeveelheden voor. Op
een achttal bedrijven werd daar
tegen de sluipwesp ingezet. Het
jaar daarna werd de sluipwesp
op ruimere schaal gebruikt,
maar de resultaten vielen tegen,
vooral in komkommers. Dit jaar
is op 150 tomatenteeltbedrijven
(120 ha. ofwel 4 procent van het
tomatenareaal) de sluipwesp in
gezet. In komkommers werd op
150 ha. spint bestreden met de
roofmijt, evenals op tien papri-
kabedrijven. Voor volgend jaar
verwacht ik, dat er op zeker
vijfhonderd bedrijven biologi
sche bestrijding wordt toege-
Het onderzoek naar biologische
bestrijdingsmogelijkheden (een
eerste poging dateert al van
voor de oorlog) is enerzijds op
gezet omdat men vreesde dat in
secten uiteindelijk immuun wor
den voor chemische middelen,
en anderzijds omdat er nu een
maal resten van die chemische
middelen op de vruchten achter
blijven. Ir. Woets: ,,De tuinder
is heus wel gevoelig voor de pu
blieke opinie omtrent onbespoten
tuinbouwprod tikten. Maar bij
hem gaat de boterham voor. Hij
wil best aan een alternatieve be-
strijdingsmethode, maar dan
moet die wel effectief zijn.
De witte vlieg (Trialeurodes va-
porariorum) is verwant aan de
bladluizen en is afkomstig uit de
subtropische streken van Mid
den- en Zuid-Amerika. Mogelijk
is hij naar Europa gekomen met
planten voor oranjerieën an
onze buitenplaatsen. Ee ol-
wassen wijfje legt eieren de
onderkant van een blad. lit
komen na 7 A 10 dagen n,
die voedsel zuigen uit vrui en
blad. De plant lijdt daar r„ zo
erg onder, maar kwalijker is,
dat de larven een soort suiker
afscheiden, honingdauw, die de
vruchten vet maken. Door de
vettigheid en het stof dat daarop
komt worden de vruchten voor
consumptie ongeschikt, terwijl
ze moeilijk zijn srheon te krij
gen. Na een „vrectstauium" van
7 dagen verandert de 'arve in
een pop en na r. °—.j 7 tot 10
dagen komt daaruit l.et volwas-
De sluipwesp. 0.6 millimeter lang. wordt ingezet om witte vlieg te bestrijden.
sen dier. Al na twee dagen be
gint het bevruchte wijfje eieren
te leggen. In de 20 dagen die ze
nog heeft te leven produceert ze
circa 150 eieren. Dat eieren leg
gen gebeurt meestal op dezelfde»
plant als waarop het wijfje zelf
als pop aanwezig was, totdat de
concentratie te groot wordt en
de witte vliegen elkaar verdrin
gen.
De sluipwesp (Encarsia formo-
sa) is even klein als de witte
vlieg. De wesp wordt voor de
biologische bestrijding gekweekt.
De enige kweker in Nederland
en tevens de grootste ter wereld
is de jonge Peter Koppert in
Berkcl ZH. De sluipwesp doet
zijn dodelijke werk door eieren
te leggen in de larven van de
witte vlieg. Na vier dagen komt
uit ieder ei een larfie. dat zich
ontwikkelt door de larve van de
witte vlieg als voedsel te gebrui
ken. Twintig dagen na het eileg-
gen komt de volwassen wesp uit
de pop van de tegenstander te
voorschijn. Daarna leeft de
wesp nog twee weken, waarin
circa 50 eieren gelegd worden.
'Maar ook op een andere manier
pakt de wesp de witte vlieg aan.
De wesP eel de honingdauw die
En opeens signaleert de tuinder op zijn planten de eerste witte de wittc vliegJaiTC afschoirit.
vlieg. Dat is het moment om (snel) te beslissen welke bestrijdings- maar 0Ok die larve zelf. Daartoe
methode wordt toegepast, biologisch of chemisch. wordt een gat in de lcrve ge
zaagd met de legböor, waarna
de larve wordt leeggezogen.
Een tuinder die witte vlieg sig
naleert en deze biologisch wil
bestrijden, belt naar Koppert. In
overleg tussen de tuinder, Kop
pert en ir. Woets wordt dan een
bestrijdings schema opgesteld.
Meestal worden in de eerste
maand na constatering van de
witte vlieg twee maal sluipwes
pen ingebracht en in de tweede
maand nog eens twee maal.
Koppert levert de sluipwespen
en de bijbehorende begeleiding.
De kosten van de hele „behan
deling" zijn 16 cent per vierkan
te meter, wat niet duurder is
dan bestrijding met chemische
middelen.
Jaap Woets: „Het kost de tuin
der wel iets meer tijd en het
gaat ook om z'n instelling. Als
hij die instelling niet hoeft, wil
ik hem niet verleiden deze be-,
strijdingswijze te kiezen".
Peter Koppert gaat op zijn be
drijf uit van planten waarop wit
te vlieglarven aanwezig zijn als
voedsel voor de sluipwesp. Bla
deren van een plant met witte
vlieg en sluipwesp brengt hij in
het bewuste warenhuis van de
tuinder, waar de wespen verder
aan het werk gaan. Het inzetten
van de wesp is een ingewikkelde
zaak. Er dient een nauwkeurig
schema aangehouden te worden:
bij die temperatuur moeten op
dat moment de wespen worden'
ingebracht omdat op een be
paald moment de witte vlieg
eieren heeft gelegd. Dc levens
cycli moeten precies op elkaar
afgestemd zijn.
Een lekenvraag: kan 't uit de
hand lopen, zodat je met een
wespenplaag komt te zitten?
Woots: „In de glastuinbouw is
de omgeving (het warenhuis) zo
afgesloten on het klimaat er zo
stabiel dat je de zaak volledig in
de hand kunt houden".
De biologische bestrijding is een
zaak die nog veel onderzoek
vraagt. Jaap Woets: „Ik raad
de bestrijding van witte vlieg
met sluipwespen in komkom-
.mers nog af. De resultaten zijn
daar nog te slecht, we weten er
gewoon nog te weinig van. On
derzoek kost veel tijd en geld en
als dat er niet is, komen we niet
verder". Er treden nu eenmaal
veel bijproblemen op. Op de ene
plantensoort gaat deze bestrij
ding veel beter dan bij de ande
re. Waarom1 Heeft een andere
soort wesp meer effect, is er
misschien een combinatie te ma
ken van roofWesp met bepaalde
bestrijdingsmiddelen1 Als de
wesp een plaag aanpakt, kunnen
daardoor andere plagen onbe
lemmerd opkomen. Spuiten met
chemisch spul kan dan vaak
weer niet omdat dan de wespen
weer doodgaan. Enzovoorts.
Jaap Woets is nog ~:~i uitgepuz-
zeld en getuurd door zijn mi
croscoop.
WILLIBROxlD RUTCROK
