Zeebodem gaf schatten terug van Lastdrager' en 'Curacao' Musical „Tobias" werd niet consequent gebracht Krebbers in Mendelssohn: unieke belevenis Hoera we leven nog Albumine in urine bij kinderen OOK Wat u moet weten PAGINA 6 LEIDSE COURANT DINSDAG 6 NOVEMBER 1973 Fascinerende voorwerpen in Londense veiling LONDEN De Brusselse diep zeeduiker en onderwaterarcheo- loog Robert Sténuit (40), ont dekker van eeuwenoude en bijzonder waardevolle wrakken, zal op 8 november in de Britse hoofdstad een ophefmakende veiling bijwonen. Die dag komt bij Sotheby's een aantal fascine rende voorwerpen onder de hamer. Ze zijn afkomstig uit vijf wrakstukken, die rusten op de bodem van de zee. Vier van deze wrakken waaron der twee Nederlandse, werden in de jaren 1971-72 ontdekt, doorzocht en bestudeerd door Sténuit zelf. Zij lagen nabij de Shetland Eilanden. Met zijn me dewerkers bracht de Belgische duiker een groot deel van de antieke geldstukken, wapens ringen en maritieme gebruiks voorwerpen, die nu bij opbod verkocht worden, naar de op pervlakte. Het onderzoek in de omgeving van de Shetlands werd gedaan door een Frans- Belgische expeditie, geleid door Robert Sténuit (die op het einde van de jaren zestig fabelachtige schatten sindsdien onderge bracht in een museum te Belfast uit het galjoen Giro na" van de Spaanse Armada ontdekt had op de zeebodem tussen Noord-Ierland en Schot land) er, gefinancierd door de bekende Franse mecenas Henry Delauze. De expeditie had in de eerste plaats tot doel nieuw his torisch licht te werpen op de be drijvigheid van de Verenigde Oostindische Compagnie in de 17de eeuw. Boven, rechts: een gouden zegelring, versierd met het wapen var twee invloedrijke Amsterdamse families, Oetgen van Waver en et Bors van Waveren, uit het midden van de 17de eeuw. Links boven: détail van een portret van Jan van Waveren (1613—1670), die eer soortgelijke zegelring draagt. Midden, rechts: een Duitse gouden zegelring, voorzien van de initialen I.N.S.L., afkomstig uit het wrak van het Deense fregat Wendela. Links midden: 12 kleine gouden hemdsknopen uit de Lastdrager. Midden: een bronzen zegelring, ge graveerd met de initialen I.C. en het merkteken van een handels huis, eveneens afkomstig uit de Lastdrager. Onderaan: een bronzen steekpasser uit de Curacao. Fluitschip noten. Wegens de oorlog tussen Nederland en de Engelsen moest het vrachtschip de noor delijke route volgen rond Schot land. In het „uitloop boekie" van de Oostindische Compagnie werd later opgetekend „Last drager vergaan op 2 maart op of vóór Shetland." Niemand weet precies wat er gebeurd is. alleen dat 26 opvarenden, wat geld en goud gered werden. De historici veronderstellen, dat de Lastdrager op weg was naar Batavia met een vracht munt stukken voor een bedrag van wel 37.500 gulden. Dit kleine bronzen kanon va nde Curagao is 106 cm lang en dateert van cin op de stamper prijkt het merkteken van de Admiraliteit van Amsterdam. i 1700. Zowel op de loop als Het eerste Nederlandse wrak dat gevonden en onderzocht werd. was de „Lastdrager" een zgn. fluitschip van 320 lasten (640 ton) dat de Oostindische Com pagnie zich in 1648 aangeschaft had voor de prijs van 20.300 gul den. Deskundigen zijn van me ning, dat dit vrachtschip met drie masten en een rondachtige romp zowat 42 m lang en 8 m breed was. De Lastdrager maakte twee geslaagde reizen naar Batavia. Op 9 februari 1653 lichtte dit fluitschip op nieuw het anker in Texel. Aan boord bevonden zich 206 men sen. onder wie de bemanning, soldaten, passagiers en echtge- Cura^i Prijsvraag voor Haagse kunstenaars Het ingenieursbureau Grabowsky Poort, gevestigd in de Rijn straat, heeft een prijsvraag uit geschreven om beeldende kun stenaars in de gelegenheid te stellen het verdwijnend stads beeld rond het oude Staats spoorstation „op een artistieke wijze in herinnering te houden" zoals het motief van de prijs vraag omschreven wordt. De firma Grabowsky huist thans nog in een van de oude panden aan de Rijnstraat en zal tegen het einde van dit jaar moeten verhuizen, In de hoop over en kele jaren een nieuw kantcot te kunnen betrekken op de hoek van de Rijnstraat en de Bezit; denhoutseweg waar nu nog het voormalig hotel Bellevue staat Alle beeldende kunstenaars van Den Haag en omgeving kunnen deelnemen aan de prijsvraag die geen onderwerpen opgeeft maar wel enkele suggereer' zoals de drie woonhuizen aan de Rijnstraat 10 tm. 14. de uitgang van het oude station of het voormalig gebouw Bellevue. Er is een eerste, tweede en derde prijs resp. van 3000, 2000 en 1500 gulden. Inlichtingen bij Ir. J. Poort. Rijnstraat 10 De met zoveel publiciteit omge ven musical „Tobias", geschre ven en op muziek gezet door Bob Bouber, werd gisteravond opgevoerd door de toneelgroep „CONSEQUENT" in het Ned. Congresgebouw. De roep van deze voorstelling ging al weken door Den Haag en wij waren er bij om er nu melding van te kunnen «naken. De première (althans voor Consequent) werd vanwege de autoloze zondag verplaatst van zondagavond naar maandagavond en dat kan de reden zijn waarom de voor stelling meer leed aan première- koorts dan van Consequent ver moed had kunnen worden. ste was voor ons nu juist een vraagteken, het verhaal over Zeus, Hermes, Helios, Bacchus en het Orakel (van Delphi) was weliswaar goed aangekleed (in letterlijke zin), maar de pointe qua tempo, de juiste zegging en de rake musikale ondersteuning misten veelal doel. En ook al hield Bacchus (John Poot) zijn rol tot het einde toe goed en was Zeus (Nico de Wilde) een imposante figuur en voor ons verreweg de beste, men kon zich niet aan de indruk onttrek- i ken dat deze voorstelling niet rij was voor een publieke opvoering. Qua zangstemmen j bleek er een duidelijk manco te zijn dat niet kon worden opge vuld en waardoor de spannings boog in het geheel te veel ver slapte. Want deze hard werkende groep, onder de bezielende leiding van Dick Furrer, voerde een paraf rase op de mythologische figu ren in de vorm van een musical Grote waardering hebben wij voor ten tonele waarvan men kan de algehele montage, de lichtef- zeggen dat er veel vindingrijk- fecten en de geluiden; de pre heid voor nodig is geweest om mière was echter niet af en dat dit kleurrijke geheel aanvaard- valt te betreuren, baar te brengen. Maar dit laat- Van Buuren KUNST EN KUNSTENAARS Een barokensemble o.l.v. Bruce Haynes geeft woensdag 7 no vember in de aula van het Haags Gemeentemuseum een concert op oude muziekinstru menten. Op het programma staan werken uit de periode van de barok en het rococo van Th iemann, Dornel, Cima, Corrette en Marais. Er wordt gespeeld op instrumenten uit het bezit van het museum, t.w. barokhrv bo, blokfluit, traverse, zink. viool, cello en clavecimbel. ;ao Robert Sténuit en zijn collega's hebben in en bij het wrak meer dan 500 zilveren muntstukken of fragmenten daarvan terug ge vonden. Sommige munten zijn onherkenbaar. Er zijn 58 Spaan se geldstukken bijn. 391 munten zijn Nederlands. Sommig er van werden gemunt in Antwer pen, Brussel en Doornik. Sténuit ontdekte ook een massa kleingeld, waaronder snaphaans en halfdaalders, gemunt in Kampen, Zwolle en de provin cie. Het Belgisch-Franse duikers team bracht bovendien zilveren Nederlands speelgoed, eetgerei, steegpassers, gouden ringen en twaalf kleine gouden hemds knoopjes naar de oppervlakte. Al deze merkwaardige voorwerpen worden nu bij opbod verkocht. Een deel van de opbrengst is bestemd voor de Nederlandse Schatkist. Het tweede wrak, ont dekt door Robert Sténuit, was dit van het Nederlandse oorlogs schip Curagao, eigendom van de Admiraliteit van Amsterdam, gebouwd in 1704 om bewapend te worden met 50 kanonnen, maar uitgerust met slechts 44 vuurmonden. De kapitein van dit konvooischip dat 43 m lang Kanonnen Op 10 juni 1728, een kalme maar zeer mistige dag, liep dit Neder landse oorlogsschip ter hoogte van het Schotse eiland Unst op een naaldvormige rots, die nog altijd de „Ship Stack" genoemd wordt. De Curagao zonk onmid dellijk. 195 van de 200 beman ningsleden wisten zich te redden en werden aan boord genomen van de „Ter Meer", een ander Nederlands vaartuig dat zich in de omgeving bevond. De meeste ijzeren kanonnen van het wrak zijn in meerdere stukken gebro ken. Sténuit en zijn team heb ben vijf kleine bronzen kanon nen, die geladen werden, via de kulas, lepels, steekpassers en andere instrumenten geborgen. Ook deze voorwerpen van grote historische waarde worden ge veild op 8 november. De andere kostbaarheden op deze veiling zijn afkomstig uit de wrakken van het Deense fregat Wendela, vergaan in 1737 en eigendom van de derde Deense Aziatische Compagnie, het Russische oor logsschip Evstafii, vergaan in 1780, en het Engelse lijnschip As surance dat in 1753 verging ter hoogte van het eiland Wight. Aan boord bevonden zich de op rust gestelde gouverneur Tre- lawney van Jaitiaica. diens vrouw, hun goud en zilver. De Marinierskapel van de Konink lijke Marine en het koor van de personeelsvereniging „Marine", resp. o.l.v. de majoor-directeur J. P. Laro en de heer J. Ver- heijen, geven op donderdag 8 november hun jaarlijkse ge meenschappelijke concert in de Prins Willem-Alexanderzaal van het Nederlands Congresgebouw. Solistische medewerking verle nen Marco Bakker en Henny May. Op zijn jubileumtournee is Her man Krebbers gisteravond in de volle PWA-zaal de gast geweest van het Nederlands Kameror kest. Hij speelde geen werk dat tot bet eigenlijke repertoire van dit ensemble behoort en de vraag lag voor de hand waarom het Kamerorkest zich weer op het specifieke terrein van de grote symfonieorkesten moest bewegen. Maar deze vraag, hoe gerechtvaardigd ook, verstomde toen de solist begon te spelen. Het een unieke ervaring zoals Krebbers bij dit 40-jarig solistenjubileum de overbekende Mendelssohn weergaf. Hij heeft het vroeger ontelbare malen ge daan en ik was er vaak getuige van, maar het was nu anders. Het was dit keer van een vol maakte sereniteit, in een vol strekt rustige vervoering voluit lyrisch, zonder enig vertoon van zwier of virtuoziteit, zonder eni ge krampachtigheid, gespeend van elke te zware aanzet of na druk, gespeend ook van alles wat naar sentimentele salon kunst zweemt. Het was in zijn vanzelfsprekende verhevenheid heel bijzonder, en al was in de begeleiding de verhouding van strijkers en blazers niet ideaal, door de kleine bezetting kwam het solospel wel magnifiek uit. Het zou onbillijk zijn te zeggen dat Paul Verhey in het bekend ste van de fluitconcerten van Quantz niet tegen Krebbers op kon. De fluitist speelde zonder meer goed, bekwaam en muzi- van uit. Goldberg die in de begeleiding van dit fluitconcert het klave cimbel had weggelaten, paste zich hier, en ook in Mendels sohn, goed bij de solisten aan. In de nogal nuc.itere, sfeerloze uitvoering van de ouverture van Glucks Iphigénie en Aulide was hij minder gelukkig dan in Mo- zarts symfonie K 338, maar het meeste respect verdiende hij voor de subtiele wijze waarop hij de Fünf Satze van Webern (oorspronkelijk voor strijkkwar tet maar nu gegeven in de veel latere versie voor strijkorkest) liet uitvoeren. Dat was heel in drukwekkend. Ks. J In het Mauritshuis zal van 9 maart tot 28 april 1974 een ten toonstelling worden georgani seerd van het werk van de 17de-eeuwse kunstenaar Gerard Terborch. Het zal de eerste maal zijn dat een tentoonstel ling geheel aan deze belangrijke meester is gewijd. Ongeveer 70 uitgezochte schilderijen en 50 te keningen zullen worden getoond, waaronder bruiklenen van H.M. de Koningin van Engeland, de National Gallery te Londen, het Louvre te Parijs, de Berlijnse musea, de Hermitage te Lenin grad, Het Metropolitan-Museum te New York en het Rijksmu seum te Amsterdam. In het Singermuseum te Laren wordt van 11 november t/m 2 •december een overzichtstentoon stelling gehouden van het werk van Jan Zondag. Galerie Balans, Leidsegracht 74 Amsterdam, exposeert van 10 november t/m 1 december ge haakte objecten van Gerda Edens en aquarellen van Peter van Hugten. Toneelgroep Carrousel heeft de voorstelling van „Tramlijn Be geerte" die op dinsdag 27 no vember zou worden gegeven in het Ned. Congresgebouw uitge steld tot 5 januari. Het nieuwe cabaretprogramma „Hoera we leven nog" van het gezelschap Sieto Hoving komt van zaterdag 10 november af iedere vrijdag- en zaterdagavond voor een voorstelling in Di- Iigentia, Lange Voorhout 5 Den Haag. Sieto Hoving heeft de politiek deze keer links laten liggen en heeft samen met echtgenote Marijke en met Rob de Nijs lou ter vrolijke noten op zijn zang, ook in zijn vermaarde confe rence als troost en hartverwarming temidden van de zorgen van ons mistig sociale klimaat. De muzikale begeleiding is in de vakkundige handen van pianist Antoine Oomen. Omdat albumine slechts een van de mogelijke eiwitten is die men eventueel kan aantreffen in de urine, spreekt men meer van „proteinurie" zijnde een over maat van eiwitten in de urine. Onder normale omstandigheden is er altijd een kleine hoeveel heid eiwit aanwezig van onge veer 50 milligram per 24 uur. Deze hoeveelheid kan zelfs oplo pen tot 100 milligram per 24 uur bij inspanning of koorts. Slechts wanneer de hoeveelheid 200 milligram per 24 uur over schrijdt spreekt men van protei nurie. Dagelijks krijgen ouders te horen dat hun kind eiwit in de urine heeft. Deze mededeling komt meestal hard aan en heeft niet zelden overdreven reacties als gevolg. Ook de raadgevin gen van de verschillende huis artsen lopen wel eens uit elkaar wat de onrust en de verwarring nog kan vergroten. Vooral de urine moet verder ontleed worden. Is er tevens bloed of ontsteking aanwezig? Hoe is de nierfunctie? Proteinu rie kan immers het gevolg zijn van diverse nierziekten. Daar moet de nierspecalist bijgeroe pen worden. Een volledige ba lans geeft niet alleen de aard van de aandoening maar is ook onmisDaar om het verdere ver loop te voorspellen. Ook de be handeling en de te nemen maat regelen, zoals relatieve rust dieet en aangepaste medicamen ten worden erdoor bepaald. Gelukkig zijn negen op de tien ge vallen van proteinurie bij kinde ren goedaardig. Het betreft dan meestal, ortostatische proteinurie d.w.z. een proteinurie die alleen optreedt in rechtopstaande hou ding. Het zijn doorgaans lange magere kinderen, weinig gespierd en met een holle rug. De aandoe ning vindt men praktisch alleen terug in de puberteit, en dit zo wel bij jongens als bij meisjes. De diagnose is eenvoudig. Men Iaat het kind 's morgens liggend wateren, tweemaal met twee uur tussenpoos en nadien na het opstaan weer tweemaal in de late voormiddag. In elke staal urine worden dan de eiwitten opgespoord. Indien de hoeveelheid eiwitten in de voor- middagstalen minstens tien maal groter is dan in de mor- genstalen spreekt men van or tostatische proteinurie. Zowel het kind als de ouders kun nen dan volledig gerustgesteld worden. De aandoening is im mers volledig goedaardig. Het kind met alles eten en aan alle sportactiviteiten deelnemen. Ook bij de eventuele beroeps keuze hoeft er helemaal geen rekening mee gehouden te wor den. Niettemin Is het jammer dat nog steeds vele van deze kinderen als halve invaliden be handeld worden waardoor ze on nodig geremd worden, zowel op lichamelijk ato op psychiatrisch gebied. Wie geruime tijd, al is het uit onwetendheid en met de beste bedoelingen, als een zieke behandeld wordt, gaat zich uit eindelijk ziek voelen en zich dusdanig gedragen. De oorzaak van de ortostatische proteinurie is nog steeds onbekend. B. en W. van Valkenburg willen afzien van .Boonrak" Valkenburg Vanavond komt de gemeenteraad in een openbare zitting bijeen. Eén der agenda punten is de Intrekking van het beroep „Bestemmingsplan 't Boonrak". Hiermee gaat het gordijn vallen over een ruim vijf jaar oude kwestie, die bij velen in Valkenburg met grote belangstelling is gevolgd. 24 juni 1968 werd door de raad vastgesteld het bestemmings plan 't Boonrak. Dit plan kreeg niet de goedkeuring van het provinciaal bestuur. Daarop werd op 12 augustus 1969 beslo ten tegen het besluit tot onthouw- ding van goedkeuring beroep aan te tekenen bij de Kroon. Nadien is echter steeds meer de problematiek van de geluidshin der van vliegvelden naar voren gekomen. Dit heeft ertoe geleid, dat T.N.O. opdracht kreeg een rapport samen te stellen over de te verwachten geluidshinder in dit gebied. De uitkomst van^ dit rapport zou bepalend zijn" voor het wel of niet doorgaan van woningbouw in 't Boonrak, Zoals bekend heeft T.N.O. vast gesteld, dat het onaanvaardbaar is in 't Boonrak een woonwijk te stichten. Oj grond daarvan komt het B. en W. voor, dat het geen zin meer heeft het beroep op de Kroon te handhaven. Zij stellen dan ook voor dit beroep in te trekken. B. en W. zeggen dat zij zich beraden omtrent een andere goede bestemming voor het gebied. B. en W. vin den het ongewenst de gronden in 't Boonrak langer te bevrie-- zen dan strikt noodzakelijk is. VOORHOUT In het gezond- heidsrentrum wordt morgen en overmorgen een expositie gehouden van werkstukken die bejaarden hebben ge maakt. Tevens is er gelegen heid tot aankoop van de ten toongestelde voorwerpen. De expositie is van 9.00—17.00 uur geopend. LEIDERDORP De vergade ring van de commissie Ruimtelijke Ordening en openbare werken zal morgen niet doorgaan. LEIDERDORP De commis sie financiën en belastingen vergadert a.s. donderdag. Op de agenda staat onder ande re de tariefsverhoging van diverse gemeentelijke belas tingen. Aanvang 20.00 uur. TER AAR. De collecte, die gehouden werd in Aardam en omgeving en die georga niseerd werd door de NOVIB t.b.v. SOS Sahel heeft opge bracht een bedrag van 804.93. Rijpwetering Het wek- lijkse prijsjassen t.b.v. de bejaardenkas zal deze week plaats hebben a.s. vrijdag in café „De Vergulden Vos"; aanvang 20 uur. Het gaat dan weer om een flink aan tal waardevolle prijzen. Markten GROENTEVEILING LEIDEN. 5 nov. Appelen 6679, Peren 63—94, Aardappelen 16—21, An dijvie 64—74, Pronkbonen 125— 135, Snijbonen 275, Kroten 65, Boerenkool 37—38, Rode kool 17—28, Witte kool 16—18. Prei 4854, Spinazie 164172, Sprui ten A 129—136. Spruiten B 133 147 Tomaten A 780870. Toma ten B 840 .Tomaten C 600—620. Tomaten CC 280. Uiten middel- grof 42-48, Witlof 290—315, Knolselderij 2644. Komkom mers AA 101, Komkommers A 102, Komkommers B 87—90, Komkommers C 75—78. Kom kommers D 4750. Komkom mers E 37—38. Peterselie 22— 23, Selderij 29—31. Paprika's 29—38, VEEMARKT ROTTERDAM, (5 nov) Aanvoer totaal 1277, slachtrunderen 1026, varkens 251. Prijzen (in guldens per keg) koeien 515—570 (le kwal.). 465-480 (2e kwal), 440 —450 (3e kwal); vaarzen 580 625 (le kwal) 495—545 (2e kwal); stieren 640—680 le kwal) 620630 (2e kwal); worst koeien 430440; varkens 328 330 (le kwal) 325—328 (2e kwal) 323325 (3e kwal); slachtzeugen 275—285; zware varkens 305 315. ZOverzicht (resp aanvoer, handel en prijzen): slachtrunde ren ruimer geanimeerder hoger, varkens korter vlot fijne varkens lager, zeugen on veranderd. enkele prima's bo ven notering. VEEMARKT AMSTERDAM. (5 COOP. VELUWSE EIERVELING nov) Aanvoer: runderen 126, BARNEVELD. varkens 48. Prijzen (in guldens BARNEVELD, (5 nov.) Aan- per kg gesl gew.): runderen 480650; varkens 405410. Han del: runderen vlot. varkens kalm. voer: 950.754 stuks. Stemming: kalm. Prijzen (in guldens p e/ 100 stuks): eieren van 50-51 gram 18,75; 55-56 gram 20,30; 60-61 grarn 20 99; 65-66 gram 21,20. Scheepvaart tSCHEEPSBERICHTEN (Grote ,-aart) ACHILLES 3 vn Moengo nr Trieste. ALGOL 4 te cHamburg, ALKMAAR 3 te Mayaguez. AME LAND 4 vn Rotterdam nr Stanlow. AMSTELLAAN 5 te Seattle. AM- STELP ARK 3 900 n Hawaii nr MoJI. AMSTELSTAD 4 250 nw Keywest nr Venetic. AMSTELVEEN 3 vn Bal boa nr China, ARCA 5 te Sydney. ARCHIMEDES 5 vn St Maarten nr San Juan, ATLANTIC CROWN 3 520 Cape Race nr New York. BA- burg, BRITSUM 5 Grande Cor CHEVRON THE HAGUE terdom. CINULIA 3 vn Curacan nr Shellhaven. CORAL MAEANDRA 4 te Rotterdam. DELTADRECHT 4 San Diego nr Balboa. DIO- 5 Lnndsc 5 vn Sj IA 4 vn FREETOWN 4 t no Lourenco Mnrquc KORATIA 5 vn Kanaia uay nr Bombay. KYLIX 4 vn Rotterdam nrV Reykjavik. LADON 4 360 zo Hat©- ras nr Oranjestad. MAINLLOYD 4 vn Hamburg nr Londen. MOOR- m l is» TRO 3 V PERICLES 5 Brunsbuettel r PA, - PAf ij Island nr Bombay'. Cadiz, RIJNBORG Amsterdam. SINOUTSKERK 4 te Hamburg. SI- RARA 5 vn Mayaguez nr Cambrld- STRAAT HOLLAND 5 vn Lou- ïco Marques nr Singapore, M 30"egk0o? rdam, THERON 2 te~Guanta, TI- BANA 3 vn Rotterdam nr Gent. TOLTEC 6 te Lagualra, ULYSSES 3 te Aruba, VEENDAM 4 te Iqulqué, VLIELAND 4 160 nnW Florcs nr Eastham. VOLENDAM 4 vn Lagou- lette nr Motrll. WOENSDRECHT pass 4 St Vicente nr Buenos Aires,' WONOSBO 4 te Callao.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1973 | | pagina 6