Statiegeldregeling hoort op
politieke schroothoop thuis
SLECHTST DENKBARE POGING TOT
AANPAK VAN WRAKKENPROBLEEM"
„ER DREIGT GESJOEMELD TE WORDEN
MET DE VERVUILER BETAALT"
Een groot probleem wordt gevormd door het ver
voer van sloper naar verschrottmgsbedrijf. In veel
gévallen blijken de kosten van dat vervoer hoger
dan de opbrengst van het schroot. In Amerika wor
den in sommige gevallen de wrakken eerst geplet,
zodat er meer ex-auto's tegelijk vervoerd kunnen
worden.
Den Haag - Verspreid over een groot aantal auto
kerkhoven in ons land liggen naar schatting 150.000
autowrakken het landschap te ontsieren. Een ge
ringer aantal ligt in steden als oud vuil op straat
of gewoon zomaar in een weiland. Het totale wrak-
kenaanbod wordt voor volgend jaar geraamd op
ruim 250.000. Volgens het Koninklijk Instituut voor
Ingenieurs (KlVlt zal dit aantal tegen 1980 zijn
opgelopen tot 500.000; volgens de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten (VNG) zelfs tot 600.000.
Vrijwel alle betrokkenen zijn het er over eens, dat
het wrakkenprobleem om een oplossing vraagt.
Technisch is dat nauwelijks een probleem, want in
ons land staan twee shredderslvernietigingsmachi-
nes) elk van een voldoende capaciteit om per jaar
250.000 wrakken te vernietigen. Een derde shredder
zou voldoende zijn ook voor de nabije toekomst
voor voldoende vernietigingscapaciteit te zorgen.
Het probleem zit hem vooral in de illegale slopers,
die onbruikbare wrakken her en der dumpen, en na
tuurlijk in de talloze autogebruikers, die hun afge
dankte bezit op straat of elders achterlaten. De re
gering meent met het invoeren van een statiegeld
(van 200 gulden), te betalen bij aankoop van een
nieuwe auto. een voldoende stimulans te scheppen
om inderdaad die afgedankte auto's bij de schroot-
bedrijven te krijgen. Organisaties als RAI, BOVAG
en ANWB zien helemaal niets in die statiegeldrege
ling.
Het verzet tegen de voorgenomen statiegeldrege
ling is zo hevig, dat het nog maar zeer de vraag
is, of die regeling ook werkelijk zal kunnen worden
ingevoerd. Half december zal de Tweede Kamer
erover debatteren. VVD. DS'70 hebben zich al vier
kant tegen invoering van de regeling uitgesproken.
Bij de christen democratische partijen (vooral bij
de AR) en D'66 heeft men zijn twijfels. De sterke
argumenten van RAI, BOVAG en ANWB kunnen
ook twijfel zaaien bij de overige regeringsgezinde
fracties in de Tweede Kamer.
RAI en BOVAG kwalificeren het plan tot invoering
van een statiegeld op auto's zelfs als „ongeveer de
slechtst denkbare poging tot aanpak van het wrak
kenprobleem. Ijet betreft hier een partiële aanpak
met een maatregel, welke bovendien binnen afzien
bare tijd geen effect van betekenis kan hebben. De
maatregel treft immers voor meer dan 95 pet nieu
we personen- en bedrijfswagens, terwijl de gemid
delde levensduur daarvan negen jaar bedraagt."
In een nota van RAI en BOVAG aan de Tweede
Kamer over deze materie valt te lezen, dat - in
dien de regeling wordt ingevoerd - de opbrengst
van de heffing in 1974 ongeveer 100 miljoen gulden
zal bedragen; in dat jaar zullen immers ruwweg
500.000 nieuwe auto's worden verkocht.
Die honderd miljoen gulden worden - zo blijkt uit
het regeringsvoorstel - niet in een wrakkenfonds
gestort, maar gaan in eerste instantie naar de al
gemene rijksmiddelen. Er is zodoende geen enkele
garantie, dat met het geld getracht wordt het
wrakkenprobleem op te lossen.
De gemiddelde autolevensduur van negen jaar
maakt, dat de regeling de eerste jaren geen eftekt
kan hebben. De eerste jaren zal het statiegeld im
mers slechts terugbetaald worden voor kleinere
aantallen auto's (in de meeste gevallen total losses
als gevolg van ongevallen). Tegen de tijd dat grote
aantallen auto's waarvoor statiegeld ïs betaald,
aan het eind van hun levensduur zijn, zal een be
drag van 200 gulden als gevolg van de inflatie veel
minder dan thans een stimulans betekenen om
wrakken in te leveren.
Gelet op de levensduur van de auto's heeft de
overheid gemiddeld gedurende negen jaar de be
schikking over het statiegeld van 200 gulden. Bij
een rentevoet van 8 pet per jaar wordt over dit be
drag een rente-aanwas verkregen van 199,89. Dat
is bijna evenveel als het statiegeld zelf. Veel tegen
standers van de regeling sprpken dan ook over een
„gedwongen renteloze staatslening". Tegen de tijd
dat men zijn auto weer inlevert is de 200 gulden,
die men bij aankoop heeft betaald bijna 400 gulden
waard geworden.
Hoewel het de bedoeling van de regering is, het
statiegeld al op 1 januari aanstaande in te voeren,
staat nog niet vast waar men zijn wrak moet inle-
De uitbreiding van kenteken- en belastingplicht
heeft nog meer voordelen. Zo zal het ontduiken van
de belastingplicht zeer moeilijk worden. Deskundi
gen schatten, dat op het ogenblik ëén op de tien
automobilisten de motorrijtuigenbelasting niet bef
taalt. Voor 1974 wordt de opbrengst aan motorrij
tuigenbelasting geraamd op 980 miljoen gulden.
Het wegwerken van de „zwartrijders" betekent dat
de jaarlijkse inkomsten aan motorrijtuigenbelas
ting met minstens 100 mihoen gulden zullen toene
men. En dat is toevallig hetzelfde bedrag ,dat de
regering aan statiegeld denkt te innen.
Verder kan het verkeerstoezicht op stilstaande au-,
to's veel meer doeltreffend worden uitgeoefend. Op
het ogenblik kunnen overtredingen met stilstaande
auto's zonder kenteken niet worden gestraft, omdat
de dader niet kan worden opgespoord. Bij uitbrei
ding van de kenteken- en belastingplicht kunnen
simpel mogelijkheden worden geshapen niet-geken
tekende auto's van de openbare weg te verwijde
ren. Niet alleen als ze gevaar of hinder opleveren
voor het verkeer, maar ook als ze het straatbeeld
ontsieren.
Controle op naleving van verkeersvoorschriften
wordt dan ook veel eenvoudiger. Nu schrikt de po
litic nog terug voor grootscheepse jjkties, waarbij
op kenteken wordt bekeurd, omdaf het opsporen
van de werkelijke daders uiterst tijdrovend is.
Dat komt vooral doordat bij transacties in gebruik
te auto's het kentekenbewijs vaak niet wordt over
geschreven van de oude op de nieuwe eigenaar. Bij
de nieuwe regeling zal dat zeker wel gebeuren, óm
dat de oude eigenaar anders de belasting zal' moe
ten blijven betalen.
In de sloopsector is ook een aantal maatregelen
nodig. Op het ogenblik worden grote aantallen
wrakken zonder sloopwaarde door hun eigenaars
achtergelaten op de openbare weg of in het tercein.
De eerste groep wordt in het algemeen door poli
tie en reinigingsdiensten - dus op kosten van de
gemeenschap - afgevo'erd naar verschrottingsbe-
d rijven.
Afgedankte auto's met sloopwaarde komen
deels terecht bij woonwagenbewoners en kleine slo
pers, die niet of nauwelijks over eigen bedrijfs
ruimte beschikken. Zij brengen sommige van deze
auto's weer in het verkeer, met alle gevaren van
dien. Voor het overige ontdoen zij de wrakken van
waardevolle onderdelen en laten de restanten
meestal achter op de openbare weg of in het ter-
Omdat de waarde van het overgebleven wrak niet
opweegt tegen de transportkosten naar verschrot-
tingsbedrijven, loont het niet om daarvoor te zor
gen.
Voor een goede aanpak van het wrakkenprobleem is
het een eerste vereiste, dat de ondoorzichtige situa
tie in de sloopsector gewijzigd wordt Dit kan door
sloop en verschrotting zoveel mogelijk te concen
treren op verantwoord gelegen regionale terreinen.
De legale slopers zouden daar een plaats kunnen
krijgen. De uitreiking van sloopbewijzen zou dan
uitsluitend op dergelijke regionale sloopterreinen
moeten plaatsvinden. Het liefst onder toezicht van
de overheid.
De regering, hanteert bij de presentatie van de sta-
tiegeldregeUng die motleven. De eerste is het aan
pakken van het wrakkenprobleem. De voorgestelde
heffing draagt daartoe - zeker de eerste jaren -
niet bij, terwijl andere maatregelen, die een betere
oplossing bieden, niet worden genomen, of als zo
danig niet worden onderkend.
Het tweede motief is de zuivering van het kente
kenregister. Dit doel wordt beter bereikt met een
aangepaste kentekenregistratie
Het derde motief i.s het spekken van de staatskas.
Hoewel juist dit motief de regering ertoe heeft ge
bracht de statiegeldregeling overhaast te presente
ren. moet opgemerkt worden dat het maar tijdelijk
geldt. Alleen de eerste jaren zullen de ontvangsten
aan statiegeld de uitkeringen overtreffen.
De regering zou er verstandig aan doen de .statie
geldregeling even haastig terug te nemen als zij is
ontworpen. Dat voorkomt straks tijdens de behan
deling door het parlement een levensgrote afgang.
De statiegeldregeling hoort thuis op de politieke
schroothoop.
GUIDO HALLEE/*
veren om het statiegeld terug te krijgen. Die inle-
verplaatsen zullen goed over het land gespreid
moeten zijn. Hoewel de eerste jaren relatief weinig
statiegeldwrakken zullen worden aangeboden,
wordt het hoog tijd, dat de regering bekend maakt
aan welke sloopbedrijven de uitgifte van sloopbe
wijzen (nodig om het statiegeld terug te krijgen)
zal worden toevertrouwd.
Meer problemen ontstaan, als het chassisnummer
van de auto niet kan worden geschouwd. Dit komt
vooral voor na een ongeval, door corrosie of na
pletten van de auto. Hoe wil men in zulke gevallen
de zekerheid hebben - ook bij erkende slopers -
dat een kenteken- of sloopbewijs bij een bepaalde
auto hoort? Welke garantie is er. dat ingeleverde,
statiegeldwrakken niet opnieuw in het verkeer wor
den gebracht? Of zich niet ophopen bij sloopbedrij
ven? Of niet in een weiland worden gedumpt, maar
binnen redelijke termijn worden verschrot?
Allemaal vragen waarop het antwoord nog niet te
geven is. Te voorzien valt verder, dat autoslopers
een te lage vergoeding geven voor de sloopwaarde
van een statiegeld wrak. De autoslopers weten im
mers dat de eigenaar van de auto het sloopbewijs
nodig heeft om het statiegeld terug te krijgen, ter
wijl het ook niet eenvoudig is met een wrak van de
ene naar de andere sloperij te zeulen.
RAI en BOVAG merken terecht op. dat een statie
geldregeling, welke wordt doorgevoerd zonder dat
het opvang-apparaat en het controleapparaat zijn
aangepast, in de praktijk ernstige moeilijkheden
kan opleveren.
Het statiegeldplan doorkruist eerder gedane voor
stellen of aangekondigde maatregelen voor de aan
pak van het wrakkenprobleem. Zo heeft de rege
ring zelf in de Urgentienota Milieuhygiëne aange
kondigd dat een wet inzake afvalstoffen ook de ba
sis zal moeten verschaffen voor het invoeren van
heffingen op bepaalde produkten, zoals bijvoor
beeld autowrakken, om de verwijderingskosten te
kunnen financieren. Dit zou kunnen betekenen, dat'
de regering de autobezitters kan verrassen met een
tweede wrakkenheffing.
De ANWB heeft er al op gewezen dat er gesjoe
meld dreigt te worden met het redelijke uitgangs
punt „de vervuiler betaalt". De ANWB heeft er be
zwaar tegen dat elke eigenaar van een nieuwe auto
wordt beschouwd als een toekomstige vervuiler.
Daarmee wordt onrecht aangedaan aan de velen,
die thans reeds de gemeenschap niet laten opko
men voor de opruiming van hun autowrak, en zou
den juist degenen, die nu de gemeenschap benade
len door het op de meest willekeurige plaatsen ach
terlaten van een autowrak, buiten schot blijven.
RAI. BOVAG en ANWB vinden die hele statiegeld-
regeling volkomen overbodig. Een doeltreffende
kentekenregeling en de koppeling van de belasting
plicht aan de inschrijving in het kentekenregister
betekenen al een voldoende waarborg, dat de laat
ste bezitter van een auto voor de opruiming van
het wrak wordt belast en niet de eerste bezitter.
Vast staat, dat dit een veel sterkere stimulans zou
zijn afgedankte auto's snel .ii te voeren. Want, als
elke auto tot aan het moment van sloop steeds ge
kentekend moet zijn en indien gedurende deze pc-
riode per definitie motorrijtuigenbelasting moet
worden betaald, zal men wel uitkijken die auto lan
ger te laten staan, dan strikt noodzakelijk is.
De regering heeft al aangekondigd de kentekenre
gistratie zodanig te wijzigen, dat het kentekenregis
ter kan worden gezuiverd. Op de eerste plaats zul
len alle gekentekende voertuigen worden geregi
streerd van de wieg tot het graf. dus van het ogen
blik van eerste ingebruikstelling tot sloop of uit
voer. En op de tweede plaats door de verplichting
voor degene, die een voertuig aan een ander over
draagt. de registratie van het kenteken op de juiste
naam te stellen
Voorts is de regering van plan zo spoedig mogelijk
(gedacht wordt aan 1 januari 1975) de wet op de
motorrijtuigen belasting zodanig te wijzigen, dat
ook voor stilstaande auto's belasting moet worden
betaald.
Als die wijzigingen tot stand zijn gekomen, hetgeen
zeer aannemelijk is, omdat vrijwel iedereen het
hierover eens is, zal de statiegeldregeling overbo
dig zijn. De motorrijtuigenbelasting is immers duur-'
der dan het voorgestelde statiegeld.
Bepaald geen fraaie aanblik.
Een leuk bord. maar als er geen goed controle-apparaat is. dan wordt er toch klandestien gedumpt
