Stedelinck geeft Fellini-imitatie
in bewerking van „Ik, Claudius
BIJ HET HEENGAAN
VAN PABLO CASALS
Controverse binnen
presidium synode
van Oost-Duitsland
Korte metten
Streng beleid
tegen kerken
Oost Europa
Bisschoppen
van Europa in
'75 naar Rome
GLOBE SPEELT HET EPOS VAN DE MANKE KEIZER
Cellist Pablo Casals
(96) overleden
Jeugd speelt
voor jeugd
KERK
EN
WERELD
DINSDAG 23 OKTOöhR 1073
LEIDSE COURANT
PAGINA 6
Toneelgroep Globe gaf gisteravond in de Koninklijke Schouwburg de
première voor Den Haag van "Ik, Claudius", een toneelstuk geba
seerd op tweie remains van Robert Graves. CLaksdiius was de vierde Ju
liaanse keizer vóór Christus en een meer dan kleurrijke figuur.
Graves diepte in zijn romans "Ik, CBaudius" en "Claudius the God"
vooral de historische feiten om hem heen in een zeer persoonlijk
perspectief uit en dat heeft diverse filmers door de loop der tijden
geïnspireerd. In 1937 begon Jotsqnh vo|i Sternberg aan d3b fiftm, met
Charles Laughton als de manke, licht gebochelde keizer. De film
ging om diverse, soms mysterieuze redenen niet door. John Morti
mer, de schrijver van de huidige toneelbewerking, had eerst de be
doeling een filmscenario te schrijven voor Peter Sellers als Clau
dius, maar ook dat ging niet door. Er leek een vloek te rusten op
deze Claudius.
Claudius (met lauwerkranskijkt
Galerie Lieve Hemel, Vijzelgracht
6 Amsterdam, exposeert onder
de titel „Aarden Realiteiten"
keramisch werk van Maaike
Mager, Josephine Rutten. Ge
rard van Westerloo en Martin
Klaver. De expositie duurt van
26 oktober tot i december.
Regisseur Cor Stedelinck he'eft nu
bij Globe de kans gekregen, en
gezegd moet worden dat hij die
hardhand:g aangegrepen heeft.
Stedelinck staat bekend om een
zeer eigen mise-en-scène, een
bewegingstheater dat stoelt op
de leer van Von Laban waarbij
h j de grenzen tussen kunst en
kitsch lichtvoetig overschrijdt.
Die lichtvoet:gheid is hem bij
"Ik, Claudius" niet gelukt. Door
de aanpak op het toneel waarbij
het geschuif met diverse grote
namaakmarmeren blokken al
log aandeed, en waar de tekst
eerder vraagt om een superieu
re ironie, boort Stedelinck in
feite de pos:tieve elementen van
Mort'mers bewerking de grond
in. Bij een hoop andere stukken
had Siedelinck's benadeing suc
ces kunnen hebben. Maar hier is
de tekst zo intellectueel gericht,
dat S.edel'nck's lichamelijke
werk met z'n grote nadruk op
de decadentie van het oude
Rcme, in feite in discrepantie
met d:e tekst een eigen leven
leidt. S.edel'nck lijkt nu eerder
een wat bleke imitatie van Fel-
lini's "Satyricon" te geven. En
omdat een aantal acteurs dan
wel die decadentie willen spelen
maar niet aankunnen wordt het
hier en daar uiterst belachelijk.
Goede uitzondering was b.v.
Hugo Koolschijn die binnen Ste-
delinck's opzet van de kranzin-
n'ge Caligula nog veel wist te
maken.
Hoofdrolspeler Siera Vroom, te
recht veel applaus oogstend,
gaf de manke Claudius die van
verschoppeling toch nog keizer
wordt een eigen gezicht met mi
nimale middelen. Vreemd was
dat bij hem die lichte toon soms
veel zekerder aanwezg bleek
dan in de voorstelling als ge
heel.
De visie van Cor Stedelinck mag
dan tot een ongelijk en mislukt
resuliaat hebben geleid, binnen
zijn opvatting zitten er genoeg
vonds'en in de voorstelling:- Het
scanderendo koor, de vreemde
•verovering van Engeland met
een halve diergaarde, steunend
op de even bizarre aankleding
(plastic helmen en harnassen)
van Mario Mocenni. Ondanks
alles blijft Stedelinck een uniek
talent. BERT JANSMA
Stijgend aantal
buitenlanders
bij Nederlandse
orkesten
DEN HAAG (ANP) - Van de
1501 plaatsen bij de Nederland
se orkesten worden er 237 inge
nomen door buitenlanders. Het
leeuwedeel daarvan is t§ vin
den b'j de strijkers, waar van
de 908 plaatsen er 216 door bui
tenlandse musici worden bezet.
In de rijen van de strijkers is
het percentage buitenlanders
opgelopen van 20 in 1969 tot 24
nu. Bij de eers:e-v ol'sten komt
al 32 procent van buiten de
landsgrenzen. Dit blijkt uit een
overzicht van het Contactorgaan
van Nederlandse Orkesten. Het
aantal vacatures dat, ondanks
het toenemend aantal buiten
landse mus'ci, niet vervuld kan
worden, bedraagt 48, waarvan
46 bij de strijkers.
De befaamde cellist Pablo Casals, hier gefotografeerd aan zijn instru-
ment in 1971, stierf gisteren in San Juan Puerto Rico op 96-jarige
leeftijd. Casals lag al een week in het ziekenhuis ten gevolge van
een hartaanval.
(van onze muziekredactie)
Wat meester-cellist Pablo Ca
sals voor de muziekkultuur
van de twintigste eeuw bete
kend heeft, is nauwelijks te be
schrijven. Dit naar aanleiding
van het simpele feit. dat h5j
een ongemeen begaafd cellist
was, die het Instrument van
zijn (toevallige) keuze immens
liefhad... heert Marcel Dupré
niet opgemerkt, dat de historie
van de violoncello eerst met
Pablo Casals begonnen is?
Maar dan niet alleen de histo
rie van de violoncello, ook die
van de literatuur hiervoor ge
schreven. Denk bijvoorbeeld
eens aan Johann Sebastian
Bachs Zes Suites voor Violon
cello Solo: Casals ontdekte ze
als jongen in een muziekwin-
keltje te Barcelona, zijn leer
meester kende ze niet eens...
Pablo gaat studeren, grondig
studeren, tien jaar lang, dan
eerst verschijnt hij er mede
in onverkorte vorm op het
podium en in de weergave er
van ligt een speciale róeping,
een boodschap, aanvaard en
begrepen dcor de twee genera
ties cellisten, dl ena hem kwa-
Door deze Suites hebban we
Bach en Casals leren kennen.
Zoals we ontdekten, wie Haydn
was en wat hij betekende, na
dat we in 'het gelukkige bezit
waren gekomen van een gram-
mofoonolaat, waarop hij met
de violist Jacques Thibaud. en
de pianist Alfred Cortot diens
trio in C vertolkte: het meest
ideale nog steeds op het
gebied der kamermuziek door
ons ooit gehoord.
Die plaat dateert van 1930
voor de meesten van die tijd
was hij toen reeds een legen
darische persoonlijkheid gewor
den, die, diep teleurgesteld
door de gebeurtenissen in Eu
ropa, zich meer en meer van
het publieke leven distantieer
de. Dat begon met Rusiana,
dat ging door met Duitsland
en Italië, dat eindigde, voorlo
pig althans, met het land, dat
hij hartstochtelijk liefhad:
Spanje.
Hij vocht voor de vrije wereld,
voor een vrij Spanje: „De en
ge wapens, waarover Ik be
schik ziin de dirigeerstaf en
mijn cello, ze zijn weliswaar
niet dodelijk, maar ik heb
geen andere en zou geen ande
re willen hebben".
En na Wereldoorlog II? Zou
die een einde maken aan zijn
vrijwillig gekozen balling
schap? Helaas niet. Hem
bleek, dat men geneigd was
met de onderdrukkers van zijn
volk in zee te gaan; wat was
er terechtgekomen van Chur-
chiills belofte, dat het fascisme
tot de wortel zou worden uitge
roeid? Voor hem was de „vrije
wereld" onmachtig.
En hij verklaarde geen enkele
uitnodiging meer te zullen aan
vaarden, alvorens Spanje een
regime zou hebben, dat de
grond- en de volkswil respec
teert.
En hij sloot zijn deuren,
slechts omringd door de inti
mi, de vrienden, die hij zich in
zijn lange leven had verwor
ven. Ook Nederlanders beho
rend tot een familie, waarme
de hij sinds zijn eerste optre
den te Amsterdam in 1903, spe
lend met de nianist I-Tarold
Bauer in de Kleine Zaal van
het Concertgebouw, kontakt
had opgenomen: Julius
Röntgen en diens kinderen.
Liggen
luisteren
naar
orkestmuziek
New York Met veel suc
ces heeft dirigent Pierre
Boulez in New York geëx
perimenteerd met zoge
naamde tapijtcóncerten.
Daarbij waren de parket-
stoelen vervangen door
een wijnrood tapijt met
kleine groene schuimkus-
sens, waarop men liggend
naar het concert kon luis
teren. Het New Yorks
Philharmonisch Orkest
zat in het midden van de
zaal onder een soort
akoestische koepel met
lichteffekten.
Drie avonden speelde het
orkest met ruim 70 man
en drie met slechts 35
man, een combinatie van
klassieke en moderne or
kestmuziek (w.o. Bartok,
Webern en Stockhausen).
De „tapijtconcerten", die
voor een eenheidsprijs
van 7,50 toegankelijk
waren, werden door ca.
20.000 merendeels jonge
Amerikanen bezocht.
Kunst en
kunstenaars
Galerie Nouvelles Images, West
einde 22 Den Haag, exposeert
van 26 oktober t/m 14 november
schilderijen en gouaches van
Pieter Defesche. Gelijktijdig
zijn in de Zilverkelder sieraden
te zien van Ladena Viznerova
en in de Grafiekzaal etsen van
Constant.
De Haagse Kunstkring, Denneweg
64, exposeert van 29 oktober
t/m 8 november werk van Jo
hannes van Hoften en van Mari-
za Onderwater.
Kunsthandel E. J. van Wisselingh
en Co, Rokin 78 Amsterdam, ex
poseert van 25 oktober tot 24 no
vember schilderijen van Corne-
'lius Postma.
Galerie Stad is een nieuwe Haag
se kunsthandel die wordt geves
tigd in de bovenzaal van het
pand Stationsweg 94. Eerste ex
posant is Rudi Polder, wiens
werk zal worden getoond van 16
november tot 1 december.
Den Haag Onder auspiciën va
de gezamenlijke Lions- en Rot.
ry Clubs in Den Haag en omgi
ving geeft het Hofstads Jeug<
orkest op zaterdagmid<
november een weldadigheid
concert in het Ned. Congresgi
bouw. De opbrengst komt t«
goede aan het Mytyl-vor
centrum voor meervoudig g<
handicap te kinderen en aan
Stichting Sportbelang Gehand
capte Kind.
Het voorbereidend orkest - kindi
ren tussen 8 en 16 jaar - spee
voor de pauze en voert,
werken van Delibes, Dvorak e
Schubert de Su;te voor Jeugdoi
kest van zijn dirigent Wil
derode uit. Deze in opdrad
voor het orkest gecomponeerd
suite oogstte geweldige bijvs
tijdens het in mei van dit jaa
gegeven feestelijke concert b
het 50-jarig bestaan van het oi
kest.
Na de pauze speelt het grote oi
kest - jongeren tussen 16 en
jaar - waarbij naast Rossini
S:beJius het Flu'tconcert in
van Pergolesi op het program
ma staat.
Vereniging van
>er a-Vrienden
Ope
Den Haag Te Amsterdam
opgericht de Vriendenkring
de Nederlandse Operastichtinj
Doel van de veren'ging is
het werk van de Nederlands
Operastichting te steunen
het algemeen de belangstellin
voor het muziektheater er
'muz:e'kdramatische kunst
vergroten. In de afgelopen
ken hebben zich reeds enkel
honderden leden en donateur
gemeld.
Voorzitter is de bekende must
Feb'x de Nobel; in het besti
hebben verder zitting: mevr
Gré van Swol-Brouwenstijn, dr
J. B. van Deinse en Mr. G. F
Scheltema (secretaris). In di
plaatsen waar de Nederlandss
Operast'chting regelmatig op
treedt zullen plaatselijke afde
•lingen worden opgericht. Ds
eerste introductie-avonden zijl
aangekondigd voor Debussy'
Pelléas et Mélisandé (eind no
vember en voor Wagners Tris
tan en Isolde (februari 1974)
Inlichtingen verstrekt het secre
tariaat, postbus 5346 Amster
dam.
Binnen de synode der r.k. kerk
in Oost-Duitsland, die in de
Hofkirche van Dresden bijeen
is geweest, is het tot een con
troverse gekomen tussen de al
gemene leiding der synode en
de vice-voorzitter dr. Hans
Joachim Zobel.
Dc voorzitter der synode, kar
dinaal Bengsch van Berlijn,
oefende namens het gehele
presidium indirecte kritiek uit
op óf houding van vice-presi
dent Zobel, omdat deze samen
niet de synodaal Manfred
Stierl had deelgenomen aan
een vergadering van de natio
nale raad van het nationale
front van Oost-Duitsland, van
het Oostduitse staatssecreta
riaat voor kerkelijke vraag
stukken en van het presidium
van de Oostduitse CDU. Deze
vergadering was bijeen ter
voorbereiding op het eind okto
ber geplande wereldcongres
van vredeskrachten in Moskou.
Zobels verklaringen over het
engagement der christenen
voor de vrede werden na die
vergadering uitvoerig door te
levisie en pers in Oost-Duits
land geciteerd.
Kardinaal Bengsch legde een
verklaring af, waarin hij eiste,
dat de vrijheid van de synode
ali. geheel en van elk synode-
lid gegarandeerd moet blijven.
De kardinaal wendde zich te
gen iedere beïnvloeding van
buitenaf.
Hij herinnerde opnieuw aan de
formulering, waarop hij en de
Oostduitse staatssecretaris
voor kerkelijke zaken, Hans
Seigewasser, het eens waren
geworden voor de opening van
de synode. Volgens deze for
mule is de pastorale synode
der r.k. kerk in Oost-Duitsland
„een binnenkerkelijk gebeuren
met uitsluitend pastorale doel
stelling".
Verder wees kardinaal
Bengsch op het standpunt van
het Vatikaan, dat zijn fiat aan
de Oostduitse synode slechts
l ad gegeven onder de voor
waarde, dat de synode vrij zou
blijven van iedere vreemde
beinvloeding.
Zobel wees er van zijn kant
op, dat hij niet als vice-presi-
aent van de synode aan de
vergadering van september
had deelgenomen, maar uit
sluitend op persoonlijke titel.
Dat pers en televisie in Oost-
Duitsland een andere indruk
hadden gewekt, daaraan kon
hij niets doen.
De vergadering van de Oost
duitse r.k. synode was niet
voor de pers toegankelijk. Wel
waren er waarnemers en gas
ten van andere r.k. kerkpro
vincies en van de evangelische
kerk. Er zouden ook twee
priesters uit Litauen als waar
nemers aanwezig zijn. .Zij wa
ren echter niet gekomen.
0 Een gedenkteken, waarop
de tien geboden voorkomen
mag niet op Amerikaanse
staatsgrond worden opgericht,
zo is bij gerechtelijke uit
spraak bepaald. Dit zou ingaan
tegen de in de grondwet vast
gelegde scheid'ng tussen kerk
en staat. Het ging om een ste
nen gedenkteken, bekostigd
door een godsdienstige vereni
ging. Met toestemming van de
plaatselijke autoriteiten zou
het een plaats krijgen voor het
gerechtsgebouw van Salt Lake
City.
De Vaticaanse posterijen
zullen op 27 november ter ge
legenheid van de ach honderd-
s:e verjaardag van het s:erven
van de Armeense pa'.rarch
Na-sete Shmorali een speciale
ser e postzegels uitgeven. De
serie bestaa: uit waarden van
25, 90 en S lire en wordt ge-
d-Jkt :n een oplage van
1.350.000 exemp'aren.
Bisschop Sydney Metzger
van El Paso in de Verenigde
Staten heeft de steun van alle
Amerikaanse bisschoppen ge
vraagd voor de drieduizend
werknemers van het grote tex
tielbedrijf „Farah" in El Paso,
die zeventien maanden geleden
het werk hebben gestaakt. De
bisschop adviseerde bovendien
de detailhandel om de Farah-
artikelen te boycotten. De sta
kers zijn allen Chicano's, ar
beiders van Mexicaanse oor
sprong. Zij verdienen veel
minder dan de blanken en hun
wordt het recht ontzegd zich te
organiseren.
In een brief die de repu-
b'.'ek van Zu'd-Korea s u'.ge
smokkeld vragen chris enen in
d t land hun geloofsgeno en in
heel de wereld dringend om
solidariteit en voorbeden en
verdere christelijke steun in
hun strijd tegen de toenemen
de politieke en geestelijke on
vrijheid in Zuid-Korea.
Van een tot vier november
zal in Bologna het derde con
gres van de vereniging van
protestantse kerken van Italië
worden gehouden. Het voor
naamste onderwerp van de
discussie zal zijn de verhou
ding tot de katholieke kerk
van Italië. Lutheranen, baptis
ten, methodisten, waldensers
en het leger des heils nemen
deel. Andere protestantse ge
meenschappen, die zich niet
bij de vereniging van protes
tantse kerken van Italië heb
ben aangesloten zullen waarne
mers zenden.
Tijdens een conferentie op de
Krim van secretarissen van de
Oosteuropese communistische
partijen is volgens betrouwba
re informatie gesproken over
een gemeenschappelijk streng
beleid ten aanzien van de ker
ken, aldus meldt het persbu
reau der Nederlandse Her
vormde Kerk.
Als model voor de verhouding
tussen kerk en staat zag men
de Tsjechoslowaakse regeling.
Ir. dat land moeten de pries
ters en predikanten een ver
gunning van de staat hebben
om hun ambt uit te kunnen oe
fenen en worden zij ook door
de staat gesalarieerd. Als mo
del voor de verhouding tussen
kerk en jeugd zag men de
richtlijnen in de Sovjet-Unie.
Daar is alle godsdienstonder
richt aan jongeren beneden
achttien jaar verboden.
Door in alle landen deze beide
modellen toe te passen, hoopt
men een belangrijke stap ver
der te komen in de bestrijding
van de godsdienst. Wel was
men er zich van bewust dat de
verwerkelijking van het plan
niet overal even snel zal kun
nen plaatsvinden. In een land
als Polen bijvoorbeeld waar
nog ongeveer negertig procent
ven de bevolking trouw lid van
de r.k. kerk is, zijn beide mo
dellen vo.oralsnog toekomstmu
ziek, Maar in de DDR wordt
door de kerken reeds ernstig
rekening gehouden met de mo
gelijkheid dat de regering bin
nenkort het godsdienstonder
wijs zal verbieden. In Tsje-
choslowakij'e werd deze zomer
dc kerk al verboden vakantie
weken voor kinderen te organi
seren.
Commissie voor
oecumenische
viering H. Jaar
Ter voorbereiding van de ge
meenschappelijke vieringen
vari alle christenen ter gele
genheid van het Heilig Jaar
heeft de centrale commissie
van het Heilig Jaar een oecu
menische commissie opgericht.
Het Heilig jaar een telkens
om de vijfentwintig jaar terug
kerend religieus gebeuren Ln
de r.k. kerk wordt in 1975
gevierd. Het grote thema is de
verzoening.
Er is bovendien een andere
commissie opgericht om ook
de jongeren bij de viering te
betrekken. Deze commissie
heeft tot opdracht de bijzonde
re eisen en verwachtingen van
de jongeren ten opzichte van
dit religieuze gebeuren te be
studeren.
De vertegenwoordigers van der voorzitterschap van aarts
twintig Europese bisschoppen- bisschop Etchegeray van Mar-
ccnferonties hebben besloten seille nam voor Nederland
het eerstvolgende symposium mgr. J. Moeller, bisschop van
van Europese bisschoppen in Groningen, deel.
oktober 1975 in Rome te hou- Thema van het bisschoppen
den. Aan deze vergadering on- symposium in Rome zal zijn:
„de taak der bisschoppen in
dienst aan het geloof". De ver
gadering gaf ook haar goed
keuring aan het twee jaar ge
leden provisorisch aangenomen
statuut voor de Europese sa
menwerking der bisschoppen
conferenties.
Tijdens de bijeenkomst in het
Vatikaan afgelopen weekeinde
werd een inleiding gehouden
door de secretaris-generaal
van de CEE, pastor G. G. Wil
liams. over structuur, doelstel
lingen en activiteiten van de
CEE, waarin de (niet-katholie-
ke) christelijke kerken van
Europa samenwerken.
In februari 1974 zal een officië
le ontmoeting plaats vinden
van de raad van de Europese
bisschoppenconferenties en van
de raad van christelijke kerken
in Europa. De raad van
christelijke kerken heeft zijn
zetel in Genève.
