GEORGE GERSHWIN
SAMENWERKING IS
LEVENSNOODZAAK
VOOR KERKEN VAN
NOORD IERLAND
ALTIST HET BESTE
OP „DUIVENVOORDE
Grafiek '73'
viert
eerste lustrum'
KORTE METTEN
75 JAAR GELEDEN GEBOREN
artiest die men zowel op Broadu ay
als in Carnegie Hall kon ontmoeten
Kapel
West
VRIJDAG 21 SEPTEMBER 1973
LEIDSE COURANT
Paus bepleit
overeenkomst
tegen kaping
In een toespraak tot de deelne
mers aan de IATA-conferentie
(internationale luchtvervoers-
organisatie) in Rome heeft
paus Paulus gepleit voor een
internationale overeenkomst,
die een einde maakt aan de
luchtpiraterij.
Hij zei zich te verheugen, dat
de veroordeling van luchtpira
terij steeds universeler wordt.
Maar - aldus de paus - veroor
deling van die daden is niet
voldoende. Men moet ook de
oorzaken wegnemen, 'waarom
wanhopige mensen tot die da
den overgaan. Wanneer men
dat niet doet blijft de strijd te
gen de luchtpiraterij bij voor
baat gedoemd te mislukken.
De vliegtuigkapingen zijn ove
rigens in geen geval te billij
ken, want ,,het doel heiligt
nooit de middelen". Zij moeten
integendeel scherp veroordeeld
worden, omdat zij onschuldige
mensen treffen en de weg naar
de vrede blokkeren.
De kerken in Noord-Ierland zijn niet vrij. Lang geleden
hebben zij haar integriteit en intellectuele onafhanke
lijkheid verkocht aan politieke ideologieën in ruil voor
de massale steun van de bevolking van Noord Ierland.
Aldus stelt mgr. dr. Richard Hanson, tot mei van dit
,.jaar anglikaans bisschop van Clogher in Noord Ierland
en thans hoogleraar in de theologie aan de universiteit
van Manchester, in een lang artikel in „The Guardian".
Mgr. Hanson is van mening,
dat de maatschappelijke kloof
tussen protestanten en katho
lieken in Noord Ierland zo diep
is- dat buitenstaanders er een
voudigweg geen idee van heb
ben. De kerken delen in die
verdeeldheid- ,De kerken heb
ben aan die situatie zelfs aan
zienlijk bijgedragen. En men
kan inderdaad stellen, dat zij
ervan profiteren", aldus mgr.
Hanson. Hij wijst erop, dat de
conventionele godsdienst in
Noord Ierland bloeit en dat de
kerken zowel van de kerkgan
gers als van de niet-kerkgan-
gers veel meer financiële hulp
krijgt dan elders.
Maar deze situatie duurt vol
gens mgr. Hanson slechts zo
lang als de geestelijkheid niet
raakt aan de politieke ideolo
gieën, die dierbaar zijn aan de
bevolking van Noord Ierland.
„De kerken zijn de hulpeloze
slachtoffers geworden van poli
tieke ideologieën, die ze niet
durven aanpakken. Geen pro
testants geestelijke durft iets
van de organisten te zeggen.
Geen r.k. priester durft in het
openbaar te pleiten voor inte
gratie van het onderwijs.
Mgr. Hanson ontkent niet, dat
de topleiding der verschillende
kerken wel samenwerkt en dat
er ook op lager nivau wel eni
ge oecumenische initiatieven
zijn, maar er moet volgens
hem veel meer gebeuren.
„Eerder of later zullen de ker
ken van Noord Ierland zich
moeten realiseren, dat het al
ternatief niet alleen voor de
christelijke gemeenschap maar
voor geheel Noord Ierland is:
samenwerking of dood".
Prof. Hanson stelt enkele
maatregelen voor om de ver
deeldheid op te heffen. Het zou
voor protestantse geestelijken
verboden moeten zijn om lid te
worden van het nieuwe parle
ment teneinde op die manier
te vermijden, dat godsdienst
voor politieke doeleinden wordt
misbruikt. De katholieken ad
viseert hij een grondig gewe
tensonderzoek zowel op het
terrein van de onderwijspoli
tiek als van het gemengde hu
welijk. Volgens Hanson draagt
het gescheiden onderwijs bij
tot de verdeeldheid. Geschei
den onderwijs is volgens dr-
Hanson op het ogenblik niet al
leen onjuist, maar In de huidi
ge omstandigheden zelfs volko
men immoreel.
Dr. Hanson wijst er tenslotte
op, dat de kerken van Noord-
Ierland haar schuld moeten
gaan inzien en gezamenlijk
boete dienen te doen. De ker
ken moeten gaan beseffen, dat
haar geloofwaardigheid prak
tisch nihil is geworden. „Niet
het katholieke geloof of het
protestantse evangelie staat
momenteel op het spel, maar
een waarachtig christendom".
Duizenden Napolitanen barstten deze week in een eivolle kathedraal in tranen uit of applaudis
seerden, toen geheel volgens de traditie, dat wat wordt aangenomen het bloed van de patroon
heilige van de stad. St. Januarius.te zijn, weer begon te vloeien. Dit pleegt drie keer per jaar te
geschieden, namelijk op de eerste zondag van mei, op 19 september en op 16 december. De Napo
litanen beschouwen dit als een goed voorteken. De katholieke kerk heeft het gebeuren nooit offi
cieel tot wonder verklaard.
De primaat van de Angli
caanse kerk en aartsbisschop
van Canterbury dr. Michael
Ramsey zal de oecumenische
gemeenschap van Taizé een
bezoek van vier dagen bren
gen. Hij wil met prior Roger
Schirtz en een aantal jongeren
spreken over het jongerencon-
cilie dat volgend jaar in Taizé
wordt gehouden. In Taizé acht
men zijn komst van groot be
lang, omdat dit kan dragen tot
duidelijkheid in de verhouding
van de jongeren tot de officië
le kerken.
Ongeveer vijftigduizend kin
deren in Bangla Desj zijn in de
eerste zeven maanden van dit
jaar blind geworden door voed
selgebrek. Dit deelt de protees-
tantse hulporganisatie voor
blinden mee. Aan honderddui
zenden door blindheid bedreig
de kinderen worden nu genees
middelen toegediend die hen
voor blindheid moeten behoe
den. Voor de vijfenzeventig
miljoen inwoners van het land
zijn maar twintig oogartsen be
schikbaar. In totaal zijn er
meer dan een miljoen blinden,
van wie er driehonderdduizend
te genezen zouden zijn.
Pater dr. Josef Pfab (50) is
gekozen tot generaal overste
van de congregatie der paters
redemptoristen. Hij is de eer
ste Duitser, die in <le bijna
250-jarige geschiedenis van de
congregatie in deze functie
werd gekozen. De congregatie
telt over de hele wereld mo
menteel 7500 leden.
De bisschoppenconferentie
van Polen houdt een normali
sering van de betrekkingen
tussen kerk en staat in hun
land voor onmogelijk zolang de
rechten der kerk op een vrije
uitoefening van haar zending
niet worden gegarandeerd en
zolang de gelovigen vanwege
hun overtuiging worden gedis
crimineerd. De bisschoppen
klagen erover dat d,e staat veel
te weinig bouwvergunningen
voor nieuwe kerken afgeeft.
Een ander punt van grote zorg
is de onderwijshervorming, die
het godsdienstonderricht sterk
belemmert.
De vereniging „Pro- Juven-
tute" heeft opnieuw een Oran
jekalender uitgebracht. Het is
de zevenentwintigste, geheel in
kleur en met verscheidene
exclusieve foto's van de leden
van het koninklijk huis. De ka
lender, die incl. verzendkos
ten zes gulden kost is te be
stellen op giro 29.81.00 van de
stichting Steun Pro Juventute,
Sweelinckplein 6 te Den Haag.
De opbrengst is bestemd voor
het helpen van kinderen in
moeilijkheden.
Australisch
episcopaat
wil doordacht
huwelijk
De R.K. bisschoppen van Aus
tralië hebben een gezamenlijk
voorstel ingediend bij de vast»
commissie van de Eerste Ka
mer voor grondwettelijke
civiel wettelijke zaken om de :^g(
wachttijd voor het burgerlijkkmbt
huwelijk te verlengen van ze. ïood
ven dagen tot dertig dagen ol
meer.
De bisschoppen zeggen hier-
mee jonge mensen zo goed mo-
gelijk te willen vrijwaren van che(i
„al te haastige beslissingen fr
om te trouwen". Zij willen
..voorkomen dat de jeugd zich
te haastig de gevolgen op de
hals haalt van hun eigens-
dwaasheid."
Het is de bedoeling van de bis- Vat
schoppen, dat die langere Wn 1
wachttijd gebruikt zal worden
om jonge mensen met trouw-
plannen raad en informatie te
verschaffen over het huwelijk.
Ook bepleiten de bisschoppen,
dat na het huwelijk de gehuw-
den nog vilf jaar lang aan cur
sussen over het huwelijk deel
nemen.
KERK
EN
WERELD
Schönberg en
Stravinsky
bewonderden
hem
(van onze muziekredactie)
Op 26 september aanstaande is
het vijfenzeventig jaar geleden,
dat de Amerikaanse componist
George Gershwin als tweede
zoon uit een Russisch emigran
tengezin te Brooklyn/New York
geboren werd. De jonge Gersh
win - hij noemde zichzelf graag
een moderne romanticus - ont
wikkelde zijn liefde voor de mu
ziek door de toevallige omstan
digheid, dat vriendjes van hem
met grote ambitie viool speel
den. Op zijn vijftiende jaar be
gon hij met pianostudies, in het
zelfde jaar, dat hij als „leer
ling-toonzetter" in dienst bij een
muziekuitgever te New York In
dienst kwam.
Dat is in de tijd, dat hij zijn eer
ste liederen begint te compone
ren, waaronder „Swanee". van
1919 daterende, dat hem in een
slag. dankzij Ai Jolson, over de
hele wereld populair maakte.
Over de aard, de esthetiek ervan
heeft wellicht Gilbert Chase ge
zorgd voor de beste definitie,
toen hij meende te mogen con
stateren, dat „Gershwin zich
van zekere trekken der Ameri
kaanse muziek had meester ge
maakt - door hem jazz genoemd
- die hij in composities geba
seerd op negentiende-eeuwse Eu
ropese modellen, integreerde".
Hoe 't ook zij. de jonge toonkunste
naar streefde ernaar voor deze
produkten ook een plaats in de
concertzaal te veroveren. En
met succes, getuige het feit, dat
op een concert door de zangeres
Eva Gauthier op 1 februari 1923
te New York gegeven, zijn
naam op het programma figu
reert naast die van Purcell, Bar-
tok, Bellini, Schönberg...
Zo geraakte Gershwin in alle
kringen van 't Amerikaanse mu
ziekleven bekend: was het een
wonder, dat zijn Rhapsody in
Blue door Paul Whiteman in de
Aeolian Hall te New Yrk op 12
februari 1924 onder de naam
van "Experiment in Modern
Music" ten doop gehouden
werd, kwam tot een erkenning
van wat men noemt de officiële
muziekwereld?
De Academia Sancta Cecilia te
Rome nam hem als lid aan en
Arnold Schönberg achtte het
niet beneden zijn waardigheid
drie van Gershwins piano-prelu
dia te orkestreren. Later, kort
na Gershwins dood ln 1938,
heeft Schönberg in een interes
sante beschouwing nog eens te
kennen gegeven, hoe hij over
hem dacht, hoe hij hem als kun-
GEORGE GERSHWIN
Schönberg nam hem wèl au ser
stenaar waardeerde:
„Vele musici houden George
Gershwin voor een componist
die men niet au serieux kan ne
men. Doch zij zouden moeten
ziek leeft en alles, ernstig of
niet, een componist is, dat wil
zeggen een man, die ln de mu
ziek left en alles, ernstig of
niet, diepzinnig of oppervlakkig,
door het medium muziek uit
drukt omdat dit voor hem een
aangeboren taal is. Er zijn tal
loze componisten, ernstig (zoals
ze zelf geloven) of niet (zoals lk
weel), die geleerd hebben noten
achter elkaar te plaatsen. Doch
zij zijn alleen maar ernstig we
gens het ontbreken van humor
en geest".
Wat Schönberg speciaal in het fe
nomeen Gershwin treft? Zijn
produkten wekken bij hem im
mer het gevoel van improvisa
ties en dat terwijl de melodie,
harmonie en ritmiek een volledi
ge organische eenheid vormen.
Schör.bergs artikelen zijn tege
lijk van een defensief en een of
fensief karakter. Een pleidooi
.voor werk, dat hij goed en zui
ver acht: een aanval op hen,
die hieraan twijfelen.
Want men vergete niet dat het
voor velen moeilijk was de
waarde te beseffen van een ar
tiest, die men zowel in Broad
way als in Carnegie Hall kon
ontmoeten, die het Pianoconcert
in F, maar ook de opera "Por-
gy and Bess", waarvan in 1937
dank zij het Guild-Theatre de
prem ère ging, schiep...
Het was tegen het einde van zijn
wel kort aards bestaan, toen hij
druk doende was zijn muzikale
kennis in technisch opzicht te
vergroten. Concreter gezegd:
hij liep rond met het plan om
compositielessen te gaan nemen
en Igor Stravinsky, die hij goed
kende, vond hij daarvoor de
aangewezen persoon.
Diens reaclie: „Hoeveel verdien
je per jaar met je muz'ek?"
„zo ongeveer 250.000 d'ia:".
„Dan zou je mij eigenlijk les
moeien geven...."
Ongetwijfeld: 25C.000 dollar kon
men gemakkelijker met Broad
way dan met de "School der
twaalftonigheid" verdienen.
Drie artsen ter
beschikking van
Maria Callas
MILAAN (AP) Maria Callas
wordt wegens een oogaandoe
ning te Milaan behandeld. Zij
had aanstaande zaterdag in de
Royal Festival Hall te Londen,
die al weken was uitervekocht,
zullen optreden. Op 4 oktober
zou zij zingen in Amsterdam.
Dit concert is op losse schroe
ven komen te staan.
Maria Callas, die vier dagen gele
den in Milaan was aangekomen,
vertoeft thans in de woning van
een vriend, de Italiaanse tenor,
Giuseppe di Stefano.
Hij zou samen met haar de con
cert tournee maken. De oog
kwaal is het gevolg van span-
ningen, aldus de tenor. „Maria
maakte zich er veel zorgen
ever, dat zij haar optreden te
Londen heeft moeten uitstellen".
I a Callas zelf verklaarde: „Ik
heb r.u alleen maar rust en een
goede behandeling nodig". Wat
dat laatste betreft staan haar
drie artsen ter beschikking.
A's Maria weer geheel in orde is,
zal zij op 25 oktober optreden in
Hamburg, het concert te Londen
zou dan kunnen worden gehou
den op 26 november.
De zangeres, Griekse van geboor
te, Italiaanse van nationaliteit
cn thans 49 jaar oud, had zich
acht Jaar geleden uit de opera
wereld teruggetrokken.
Jazzmusicus
Ben Webster
overleden 1
AMSTERDAM De jazzmuzicus
en tenorsaxofonist Ben Webster
is donderdag op 64-jarige leef
tijd overleden. De begrafenis
zal plaats hebben in Kopenha
gen.
Ben Webster werd op 27 maart
1909 in Kansas City geboren.
Zijn muzikale loopbaan begon
hij bij het orkest van Fletcher
Henderson. Later werkte hij in
de orkesten van onder meer
Count Basie en Duke Ellington
en met Jazz at the Philharmo
nic. In 1945 was hij solist ge
worden en kwam geregeld in
Europa. In 1964 vestigde hij
zich definitief in Europa en
woonde hij beurtelings in Am
sterdam of Kopenhagen. De
laatste paar jaar had hij domi
cilie in de Deense hoofdstad.
Ben Webster werd algemeen er
kend als een van de grote tenor
saxofonisten van de oude gene
ratie klassieke jazzmusici. Hij
speelde voor het laatst op 6 sep
tember in Leiden. Een dag later
werd hij ziek. Hij werd met
trombose in de hersenen opge
nomen in het ziekenhuis. Waar
in hij donderdag is overleden.
KUNST F.N
KUNSTENAARS
Het Schotse Nationale Orkest be
zoekt volgende maand ons land
ter viering van de 25ste verjaar
dag van het Brits-Nederlandse
Culturele Verdrag Er worden,
twee concerten in Rotterdam
(18-19) en één in Den Haag (21
oktober) gegeven o.l.v. Alexan
der Gibson. Het Haagse pro
gramma: Berlioz, Ouverture
Beatrice; Tsiai-kowski. Viool
concert (sol Miriam Fried uit
Israel) Brahms Tweede sym
fonie.
Organist Ben Fey geeft zondag 30
september een concert in de
Houtrustkerk aan de Haagse
Beeklaan. Hij zal werken spelen
van Bach, benevens zijn eigen
Joodse Suite. Medewerking ver
leent de cantorij van de kerk in
een uitvoering van de Mis voor
cantorij en orgel van Aart
Smink.
155
55
ntoonstel
één kun-i
>0, mis
DEN HAAG Op 10 november gaat gelijktijdig in kunstcen
trum De Vaart te Hilversum, het cultureel centrum te Venic
en de Krabbedans te Eindhoven de manifestatie „Grafiek
*73" van start. Tien grafische kunstenaars zijn uitgenodigd
elk vijf prenten te maken, het publiek kan op de tentoonstel!
lingen in genoemde centra tien bladen kiezen (van één 1
stenaar hoogstens twee) tegen de prijs van 450,
90.— subsidie.
De prenten krijgen een oplage van minimaal 40, maximaal 10C
exemplaren. De deelnemende kunstenaars zijn: Ger Booster
te Maastricht, Anneke Kuyper te Amsterdam, Geert Mols U
Maastricht, Lode Pemmelaar te Waaxens, Ans Wortel te Ber-i
gen NH, Arja van den Berg te Den Haag, Peter Bol te Eind<;
hoven, Charles Donker te Amsterdam, Frans de Haas te Den
Haag. Gerard Schöperkötter te Amstelveen. De hierbij afge
beelde prent is van Frans de Haas.
Vier musici en toch geen kwartet;
want wie donderdagmiddag
naar het Kasteel Duivenvoorde
getogen was in de verwachting
het Enesco-kwartet te horen,
bleek zich te hebben vergist.
Slechts twee leden van het
kwartet werkten aan het kamer
muziekprogramma mee: violist
Maurits Bosnian en altist Todi-
cescu; zij kregen medewerking
van hun Hilversumse collega
klarinettist Bas de Jong en van
de Voorburgse pianist Peter
Visser.
Het aard-ge van hun program
was, dat er werk aan de orde
kwam dat met op elke kamer-
muziekavond een kans krijgt:
een triosuite van Darius Mil-
haud, het „Kegelstatttrio" van
Mozart een sonate met altviool
van Nardini.
Het programma was bovendien
nog handig opgebouwd ook: Mil-
haud en Mozart met de klarinet
aan het begin en slot, als 2e en
4e nummer een compositie voor
klavier en strijkinstrument en
helemaal centraal voor viool-so
lo Bach's bekende Chaconne in
d-klein.
Klarinettist Bas de Jong blies
goed, violist Maurits Bosman
bracht de „Vier kleine StUcken"
van Anton von Webern redelijk
over en begon in Bach's Cha
conne zelfs zeer goed, zij het
dat het hoge tempo hem aan
het slot wat parten ging spelen,
doordat de toon toen minder
mooi en ook wat minder zuiver
werd.
maakte op ons de meeste in
druk: hij produceert op zijn
moeilijk instrument een prachti
ge toon en bracht hiermee giste
ren op Duivenvoorde vooral in
de Nardini-sonate alle gewenste
nuanceringen.
Peter Visser was, zoals steeds, de
begeleider die weet te dienen en
tevens te inspireren: dit laatste
ook in het inhoudelijk gecompli
ceerde werk van Von Webern.
G. v. L.
Do Rotterdamse Kunststichting
e raseert van 23 september tot
22 oktober in het Lijnbnancen-
trur.i het fotoproject „Thuis in
Rotterdam" van Michel Kryzo-
nowski; 35 foto's van 2 x 2 m.
van Rotterdamse Interieurs met
begeleidende videotape.
Muziek uit
barok en
renaissance
Een concert voor fijnproevers:
dat hebben de mezzo-sopraan
Margreet van Glinsteren en de
clavecinist Jaap Spigt de talrij
ke belangstellenden in de Kapel
West gisteravond geboden. Met
hen maakten ze binnen vijf
kwartier een reis door West-Eu
ropa in de tijd van de barok en
renaissance mede.
De muzikale gidsen hadden voor
waarlijk indrukwekkende mu
ziek gezorgd: hoogtepunt in Ita
lië vormde voor ons een aria u t
Monteverdi's opera „Orfec".
waar de zangeres, over pen res
pectabele dosis technische mo
gelijkheden en een summun aan
goede smaak beschikkend, de
muziek van dit Italiaanse genie
precies de vereiste, ingehouden
expressiviteit gaf. Doch oi w
twijfeld heeft zij haar lui Tj|
raars het diepst ontroerd di
Purcells „Blessed Virgin's w
postulation", omdat het hï| 're
levend kinderlijk gevoels l|J
ment bijzonder treffend tot F"
recht kwam. Behalve Engei
werd ook Spanje bezocht, w
de „Cant de la Verge" kli
van Maria onder het kruis L
uit het zestiende-eeuwse My
riespel van Elche met een b: 7
strenge waardigheid werd w
gegeven.
Jaap Spigt, al dit schoons begi
dend, presenteerde als solist
reeks van boeiende en afwil
lende composities. De Sot r
per il cembalo van de Haarl
se organist Sybrandus
Noordt van plus minus 1690
terend, mocht natuurlijk
ontbreken, al ware het all TC
reeds, dat men hier geconf 61
teerd werd met de wellicht di
ste sonate op dit gebied. W a
na heel wat ,.kle;n goed" di
de: van de Fransen Lebequ( b
Couperin (Le Grand), van o
Engelsen Handel, van de hi
dr anders een anonymus gi
1700. Me: een sonate in D ti
de Spanjaard Sc'er besloot ,d
zijn solistische bijd.agen:
tissement op hoog niveau.
