GEWOON
EEN LIEVE
OMA
„...en daar beste luistervrienden is het Oranjezonnetje..."
OP PALEIS
SOESTDIJK
WORDT
LUIDRUCHTIG
GERAVOT
ZATERDAG 1 SEPTEMBER 1973
Al In de dagen van koningin Wilhelmina
en ook later tijdens de regeringsperiode
van koningin Juliana bleven de interna»
tionale roddelbladen die het moeten heb»
ben van prietpraat over adel en showbu
siness, volhouden dat er een vloek rust
te op het Huis van Oranje. Ze moesten
toch wat te schrijven hebben over een
familie die zo in eer en deugd leefde en
nooit stof leverde voor een lekker
schandaal. Die vloek zou er dan op
neerkomen dat er nooit meer mannelij
ke Oranjes geboren zouden worden zo
dat de Nederlandse troon eeuwig door
een vrouw bezet zou blijven.
Wel - aan dat fabeltje hebben de prin
sessen Beatrix, Irene en Margriet voort
varend een eind gemaakt. Negen maal
is koningin Juliana inmiddels grootmoe
der geworden en acht van haar klein
kinderen zijn goedgeschapen zonen. Het
heeft de sfeer op paleis Soestdijk danig
veranderd. Waar vroeger de verfijnde
geest leefde van een sjieke meisjeskost
school, wordt nu luidruchtig geravot.
Koningin Juliana ziet het allemaal met
welbehagen aan. De rol van grootmoe
der lijkt haar best te bevallen. Van
haar werkbezoeken en zeker van haar
reizen brengt ze vaak zelf uitgezochte
cadeautjes mee.
Voor de oudste, Willem-Alexander, is dit
jaar niet alleen, vanwege de jubileum
feesten rondom «ma belangrijk. Hij
heeft, zes jaar oud de Montessori
school in Baarn verlaten, waar hij iede
re morgen door een chauffeur heen
werd gereden en waar altijd een recher
cheur achter in de klas zat, en gaat nu
naar de grote school - in casu het
Nieuw Baarns Lyceum. Eén grote voor
sprong zal hij al hebben op zijn klasge
nootjes. Beatrix en Claus hebben een
Engelse kinderjuffrouw in dienst met
het gevolg dat Willem-Alexander zich
Een moeilijk moment in de grootmoederlijke loopbaan van koningin Juliana is de katholieke doop in Lignière geweest van
'haar kleinzoon Carlos, die uitliep op een demonstratie van Spaonse Carlisten.
even vloeiend in het Engels uit kan
drukken als in het Nederlands. Ook Jo-
han Friso en Constantijn die nog op het
kleuterschooltje zitten dat zich in het
park achter paleis Soestdijk bevindt - ze
worden er overigens behandeld als alle
andere kinderen - weten al aardig raad
met die vreemde taal. Zwemmen heb
ben ze ook geleerd en vaak fietsen ze
even binnendoor van Drakensteyn naar
Paleis Soestdijk om bij oma op bezoek
te gaan. 's Avonds stoeien ze met prins
Claus als die thuis is gekomen van zijn
werkzaamheden. Voor de rest amuseren
ze zich met de vete dieren - honden, ko
nijnen .ezeltjes, pony's - die er bij hun
ouderlijk kasteeltje londlopen.
Ook op paleis 't Loo waar Margriet en
Pieter een vleugel bewonen, viert de
liefde voor dieren hoogtij. Vaak wordt
er gewandeld in de bossen. Deze klein
kinderen ziet koningin Juliana uiteraard
minder dan die van Beatrix die prak
tisch haar buurvrouw is, maar toch
wordt er vaak over en weer even bin
nengewipt. En dan is er natuurlijk het
grut van prinses Irene die in Parijs
woont. Carlos jr bleek toen hij vorig
jaar op Soestdijk kwam logeren, tot ver
bazing van zijn grootmoeder nog geen
woord Nederlands te spreken. Hij is
toen maar gauw op het kleuterschooltje
in het paleispark gedaan.
Hoogtepunten voor koningin Juliana zijn
ieder jaar weer de familiereünies, hetzij
in het wintersportparadijs Lech, hetzij
in het Italiaanse vakantieverblijf Porto
Ercole, hetzij op haar verjaardag. Dan
ziet ze de kleinkinderen allemaal weer
eens bij elkaar en kan ze de staatszaken
even vergeten om gewoon een lieve oma
te zijn.
Grootmoeder Juliana in volle wintersport-aktie met prins Constantijn.
Jo'han Friso is het op de verjaardagen van zijn grootmoeder beu,
dat iedereen haar bloemen aanbiedt en demonstreert dit zo.
Willem Alexander (links) Johan Friso (redhts) en Constantijn als spoorwegkra'kers. De koningin
had even goed het vliegtuig kunnen nemen naar de wintersportvakantie, maar ize gaf er de voor
keur aan per trein te reizen met haar kleinkinderen.
Trots kijken de koninklijke grootouders op hun vakantieverblijf in Porto Ercole naar hun eerste
kleinzoon, prins Willem Alexander.
DE BILT Hoe het allemaal
precies is gegaan en wanneer, is
niet bekend, maar zeker is dat
de onlangs overleden radiopio
nier Willem Vogt het Oranjezon
netje heeft uitgevonden. Voor zo
ver de herinneringen teruggaan,
heeft Vogt bij gelegenheid van
de opening van de Staten Gene
raal of een ander hoogtepunt
van ons staatsgebeuren de kreet
voor het eerst geslaakt. Het
moet op een sombere dag ge
weest zijn ten tijde van koningin
Wilhelmina. Op het moment dat
het koninklijk gezelschap per
gouden koets aan de rijtoer be
gint, breekt plotsklaps een wate
rig zonnetje door. Op dat mo
ment moet Vogt zoiets hebben
uitgeroepen van:,, En daar, bes
te luistervrienden, is het oranje
zonnetje. Wilhelmina is een ge
lukskind" of woorden van gelij
ke strekking.
Het werd algemeen aangenomen
dat Wilhelmina bij de weergo
den in een goed blaadje stond.
Men zegt dat het met Juliana
niet anders is en dat ze zich
voor de rest van slecht weer
niets aan trekt. Wat er ook van
zij. Als het koninginnedag ge
weest is, of wanneer er een an
der koninklijk hoogtepunt is ge
vierd, staan de volgende dag de
kranten vol met verslagen van
de feestelijkheden en tien tegen
één dat in die verslagen Vogts
Oranjezonnetje veelvoudig wordt
genoemd. Het is onbekend of hei
nou Oranjezonnetje of oranje
zonnetje moet zijn. Het hele ge
val, met of zonder hoofdletter,
moet trouwens op een afgrijse
lijk misverstand berusten. Dal
blijkt tenminste als je bij het
KNMI in de Bilt gaat informe
ren naar het weer op bijvoor
beeld de 25 koninginnedagen van
koningin Juliana. Zij is op 6 sep
tember 25 jaar vorstin. Haar 25
verjaardagen in die periode zijn
lang niet allemaal „mooie da
gen" geweest, 't Is de tijd van
het jaar er ook niet naar, hoe
wel april wel een van de droog
ste maanden in het Nederlandse
en Westeuropese klimaat be
hoort te zijn. De zesde septem
ber 1948, de dag dat Juliana als
koningin werd ingehuldigd, was
weliswaar niet wat je noemt een
uitgesproken slechte dag, maar
er jtond wel een vrij harde
noordwester, 's middags mei
wat zonnige perioden en 's mor
gens lichte regen. De maximum
:emp<"-""jr bedroeg die dag
16,3 graden. Klam weertje dus.
Willem Vogt, "uitvinder" van
het Oranjezonnetje.
Deze gegevens komen uit de
persoonlijke weerkundige boek
houding van dr. J. P. M. Wou
denberg, klimatoloog bij het
KNMI te De Bilt. Jaar voor jaar
ontluistert hij de mythe van het
Oranjezonnetje. Er blijven zegge
en schrijve vier prachtige konin
ginnedagen over in de periode
'48/73. Dat waren die van 52,
60, 66 er '71.
Zoals gezegd is de uitvinding
van het Oranjezonnetje gedaan
tijdens het bewind van koningin
Wilhelmina. Zij was jarig op 31
augustus, de laatste dag van de
oogstmaand. Bovendien regeerde
zij tijdens de dertiger en veerti
ger jaren toen het weer veel be
ter was dan tegenwoordig. Die
goeie oude tijd toch. Wiihel-
mina's laatste regeringsjaar
(1948) was overigens helemaal
geen best jaar. In tegenstelling
tot 19-17, een jaar dat nog in de
herinnering van velen voortleeft
als het jaar met de ongelooflijke
groente- en fruitopbrengsten en
met misschien wel de mooiste
zomer van deze eeuw. We zullen
maar zeggen dat we er na
'40/'45 met tot besluit de honger
winter, hard aan toe waren.
De fabel van het mooie weer op
koninginnedagen is misschien
wel een kwestie van massale ge
heugenspoeling. Wie weet nog
wat voor weer het op koningin
nedag 1973 was? Laat staan dat
we het nog weten van 1960 of
1955. Dit jaar (1973) was het al
thans in De Bil', op 30 april een
miezerige dag. Veel lichte regen,
zuid tot zuidoosten wind en geen
zon. 's Nachts was er nog een
beetje nachtvorst. De herinne
ring aan nare dingen schijnt
sneller te vervagen dan die aan
prettiger zaken. Vandaar ook al
tijd weer die goeie oude tijd.
waarin het altijd mooier en be
ter was dan nu. Koningin Juliana
zal zich haar verjaardag in 1955
nog wel herinneren. Volgens dr.
Woudenbergs privé-notities was
'55 een jaar met veel noorden
wind. Op zaterdag 30 april woei
het ook uit het noorden. Het was
'n zonnige dag met 'n maximum
temperatuur van 19,7 gr. C. Het
vuurwerk werd 's avonds krach
tig begeleid door een daverend
voorjaarsonweer. Het jaar daar
na ('56) was behalve schrikkel
jaar ook nog een slecht jaar.
Koninginnedag bracht harde
noordenwind met storm, 's Och
tends was er nog 'n zonnetje".
's-Middags regende het. Er pas
seerde een koufront.
De laatste tien jaren van de re
gering Juliana zijn gekenmerkt
door te koude voorjaren en te
warme najaren. Dr. Woudenberg
voorziet dat de tendens vun
langdurige droogten de
maand juni leverde dit jaar
voor het eerst in de geschiedenis
van het bijna 120 jaar oude
KNMI, 25 aaneengesloten neer-
slagloze dagen op zich de
komende jaren zal voortzetten.
„De vochtvoorraden zijn aan
zienlijk kleiner dan een aantal
jaren gêleden", aldus dr. Wou
denberg en bovendien gaat men
er ten behoeve van de landbouw
steeds meer toe over de grond
waterstanden te verlagen. Ook
zonder dit ingrijpen zal de
grondwaterstand blijven dalen,
omdat steeds meer en steeds
sneller water voor menselijke
en industriële doeleinden aan bo
dem en oppervlaktewater wordt
onttrokken, waardoor de kring
loop van water: verdamping,
neerslag, natuurlijke zuivering,
verbruik en verdamping, steeds
ernstiger verstoord wordt".
Koningin Juliana zelf trekt zich
van net weer weinig aan. Be
kend is het verhaal van het po
dium met baldakijn dat haar
ter gelegenheid van haar 25-jarig
huwelijk door de strijdkrachten
zou worden gegeven. Dat balda
kijn is er nooit gekomen. Het
podium wel. Zij vond dat zij ook
in de regen moest staan als de
mensen die voor haar defileer
den dat in de regen moesten
doen. Het podium is overigens
slechts één keer bij een paiadc
gebruikt. Daarna nooit meer.
Op koninginnedag dit voorjaar,
werd het weer haar trouwens te
bar. Ze stak een paraplu op.
Op Koninginnedag dit voorjaar werd het weer de koningin te
bar. Ze stak een paraplu op.
