Dekens Roermond
vrezen botsing
met bisschop
Conferentie
van Europese
protestantse
kerken
Rapport Wereldraad
over geweld en
geweldloosheid
Kunstschatten stromen
West-Duitsland binnen
Goede hobo
soliste op
kerkconcert
Betere sfeer voor
onderhandelingen
Spaans concordaat
LEIDSE COURANT
PAGINA 11
De grote meerderheid van de
vierentwintig dekens in het dio
cees Roermond is van mening
dat bisschop Gijsen de brief
van acht studenten van de Ho
geschool voor Theologie en
Pastoarat met scherpe bezwa
ren tegen zijn beleid- onjuist
heeft geïnterpeteerd.
Zij vrezen een ernstige botsing
met de bisschop wanneer zij
gedwongen zouden worden een
rechtstreeks antwoord te geven
op de vraag van mgr. Gijsen
of zij het standpunt van de stu
denten delen. De meeste de
kens zouden niet van plan zijn
het dilemma te aanvaarden
waarvoor de bisschop hen
stelt. Dit zou kunnen leiden tot
het ontslag van bijna alle de
kens.
Het curatorium van de Heer-
lense hogeschool voor theologie
zou vandaag de situatie be
spreken, die in het diocees ont
staan is na ontvangst van de
brief van mgr. Gijsen aan het
curatorium, de faculteitsraad
van de HTP en aan de vieren
twintig dekens van het diocees.
In deze brief vraagt mgr. Gij
sen een duidelijke uitspraak
van de drie instanties over het
schrijven, dat acht stagiaires
van de HTP hebben gericht
aan de faculteitsraad van hun
hogeschool en waarin zij
scherpe bezwaren aanvoeren
tegen het bisschoppelijk beleid
in het bisdom Roermond.
Woordvoerders van de drie in
stanties betreuren de brief van
de bisschop ten zeerste. Zij
zijn van mening, dat de bis
schop hen voor een on juist di
lemma stelt en dat hijer beter
aan had gedaan zich eerst te
verstaan met de HTP, omdat
deze de brief van de studenten
uitvoerig heeft besproken. Ook
bij het curatoriu van de HTP
bestaan bezwaren tegen de
wijze, waarop de acht stagiai
res zich hebben uitgesproken.
KERK
EN
WERELD
In het nieuwe gebouw van de
Vrije Universiteit te Amster
dam zal van 6 tot 11 septem
ber een regiónale conferentie
voor Europa van de Wereld
bond van hervormde/gerefor
meerde kerken (Ware) worden
gehouden.
Op deze Europese Warc-confe-
rentie worden afgevaardigden
van 35 lid-kerken uit vieren
twintig landen verwacht. Zij
zullen met elkaar beraadsla
gen rond het thema „Wie zegt
gij dat Ik ben", de vraag dio
Jezus Zijn Discipelen stelde.
Het conferentiethema zal voor
de afgevaardigden naar deze
Europese regionale raad van
de Ware worden ingeleid door
de Leidse hervormde theoloog
prof. dr. H. Berkhof en door
rabbijn dr. J. Soetendorp te
Amsterdam. In het program
ma is veel plaats ingeruimd
voor bijbelstudie, die dagelijks
zal plaatsvinden onder leiding
van dr. Hans-Rüdi Weber te
Genève, verbonden aan de sec
tie voor bijbelse studie van de
Wereldraad van kerken.
Gastheren van de conferentie
zijn de drie Nederlandse leden
van de Ware: de hervormde
kerk, de gereformeerde kerken
en de remonstrantse broeder
schap.
Geweld en geweldloosheid is het onderwerp van een rapport van de Wereldraad van Kerken, mo
menteel bijeen in Genève. Daarin wordt ook voorgesteld een internationale commissie naar Noord
Ierland te sturen, waar deze week het geweld zich weer manifesteerd, onder meer in een aanslag
op een katholieke kerk.
De kerken en de verzetsbewe
gingen hebben in hun strijd
voor sociale gerechtigheid veel
te weinig aandacht geschonken
aan de technieken van de ge
weldloosheid, zo wordt gezegd
in een rapport van de Wereld
raad van Kerken dat deze
week in Genève is gepubli
ceerd en dat zal worden voor
gelegd aan het centrale comi
té dat op het ogenblik in Ge
nève bijeen is.
In het rapport dat de weerslag
vormt van twee jaar intensie
ve studie, wordt erop gewezen
dat het niet mogelijk is ge
weest de diametraal tegenover
elkaar staande meningen over
geweld en geweldloosheid te
verzoenen en in een conclusie
samen te vatten.
Er zijn kerkelijke leiders, al
dus het rapport, die van mening
zijn dat de leer van Christus
een onvoorwaardelijke afwij
zing van geweld in alle moge
lijk situaties eist. Maar er zijn
ook kerkelijke autoriteiten die
de noodzaak van geweld in
laatste instantie aanvaarden,
met andere woorden die het
gebruik van geweld goedkeu
ren als alle andere mogelijkhe
den uitgeput zijn.
In het rapport wordt dan ge
zegd dat er niet zo heel veel
bekend is over geweldloze ac
ties, maar dat er toch wel veel
mogelijkheden bestaan om ge
weld en bloedvergieten te
voorkomen en de scherpe kan
ten van felle conflicten af te
slijpen door het oog gericht te
houden op de bekering en niet
op de vernietiging van de te
genstander.
De samenstellers van het rap
port stellen voor een interna
tionale commissie naar Noord-
Ierland te sturen, mogelijk in
samenwerking met het Vati-
caan en dringen er bij het cen
trale comité op aan nieuwe
vormen van kerkelijke groepe
ringen te ontwikkelingen. Deze
nieuwe groeperingen zouden
dan tussenbeide moeten komen
in gebieden waar een crisissi
tuatie bestaat en daar onder
meer moeten proberen de te
genstellingen te verzoenen.
In Afrika en ook elders is drie
jaar geleden een storm van
protest opgestoken toen de We
reldraad, waarbij 263 protes
tantse, anglicaanse en ortho
doxe kerken zijn aangesloten,
besloot gelden te verstrekken
aan guerrillabewegingen in
Afrika. Als gevolg van dit pro
test is men begonnen met het
onderzoek naar de vormen van
geweld en geweldloosheid.
In oktober zullen nieuwe on
derhandelingen beginnen tus
sen het Vaticaan en de Spaan
se regering over een nieuw
concordaat, dat de bestaande
uit 1953 daterende overeen
komst moet vervangen. Aldus
meldt het Madrileense dagblad
„Ya", dat goede contacten on
derhoudt met de Spaanse bis
schoppen.
Het is echter nog een volko
men open zaak welke formule
voor die verandering zal wor
den gehanteerd, aldus „Ya".
Het blad acht het mogelijk,
dat de onderhandelaars zullen
praten over een heel nieuw
concordaat, maar sluit een
wijziging van het bestaande
concordaat niet uit. Het is
daarom mogelijk, dat de on
derhandelaars gaan praten
over gedeeltelijke overeenkom
sten over afzonderlijke aspec
ten van de verhouding kerk en
staat.
Het Madrileense dagblad
meent, dat de Spaanse bis
schoppen in meerderheid voor
stander zijn van de laatste mo
gelijkheid, omdat dergelijke
deelovereenkomsten later ge
makkelijk in een nieuw concor
daat kunnen worden opgeno
men en tot dan toe in ieder ge
val gemakkelijker kunnen wor
den herzien.
Naar mening de van „Ya" zijn
de laatste tijd meer tekenen te
zien geweest, die wijzen op een
gunstiger onderhandelingskli
maat. Het is mogelijk, aldus
het blad, dat men thans reëel
bereid is tot een overeenkomst
te komen in een geest van ont
spanning.
Portugal wil
dat paters
vertrekken uit
Mozambique
Spaanse paters van Burgos die
de oorzaak zijn geweest va"
berichten over massamoorden
in Mozambique zullen door de
Portugese autoriteiten worden
gedwongen tegen het eind van
het jaar Portugees gebied te
verlaten, zo schrijft het Zuid-
afrikaanse blad Rand Daily
Mail.
Volgens hel blad had men aan
vankelijk de geestelijken met
een het land willen uitzetten,
maar later was besloten ze te
laten blijven tot hun verblijfs
vergunning is verlopen.
De Rand Daily Mail schrijft
voorts dat men zich zorgen
maakt over de veiligheid van
de vijftien jarige jongen Anto
nio die verklaringen heeft af
gelegd over een massamoord.
De jongen, is door pater José
Antonio Sangalo meegenomen
uit zijn huis bij Tete en is se
dert die tijd niet meer gezien.
De Portugese autoriteiten zou
den de jongen willen ondervra
gen.
Paus pleit
voor latijn
in liturgie
In zijn gebruikelijke woensdag
middagtoespraak heeft paus
Paulus ervoor gepleit, dat
weer meer aandacht zou wor
den geschonken aan het latijns
lied in de kerk.
Hij zei dit nadat hij uitvoerig
had gesproken over de nood
zaak van het individuele en
colleclieve gebed en van een
voorzichtige doorvoering van
de liturgische vernieuwing.
Over het latijn in de liturgie
verklaarde hij, dat hij van
vele kanten het verzoek had
gekregen om grotere aandacht
te schenken aan het gebruik
van het latijn in de liturgie.
Letterlijk zei hij „Van veel
kanten is ons gevraagd om
voor alle landen vast te hou
den aan de latijnse gregoriaan
se zang van het gloria, het
credo, het sanctus en het ag-
nus dei. God geve, dat dit zo
zij".
|t
Hamburg In alle stilte beijve-
in Bonn geaccrediteerde di
plomaten uit Azië en het gebied
de middellandsche zee zich
steeds groter wordende
.stroom van antieke kunstschat
ten uit hun landen naar West-
Duitsland af te remmen die
daar tegen harde Duitse mar
ken aan de man worden ge
bracht. Plet aanbod heeft intus
sen zo'n omvang aangenomen
dat zelfs professionele kunstver
valsers die in zeer korte tijd
hout, zilver, messing en brons
'„antiek maken" en een oud
keur op nieuwe gouden en zilve
ren voorwerpen aanbrengen
de kosten daarvan er niet meer
uithalen.
Het grote probleem bij het werk
van deze diplomatieke „kunst
rechercheurs" die een eind wil
len maken aan liet leegplunde
ren van hun vaderland, is het
feit dat de invoer en verkoop
yan echte kunstvoorwerpen
noch in Europa noch in de V.S.
illegaal is. Zo kunnen de diplo
maten er wel achter komen wie
de „grote" handelaars zijn, hoe
hun verkoopnet er uit ziet en
hoe zij deze kunstschatten op de
wereldmarkt slijten. Over het al
gemeen gaat het bij de op de
Europese markt opduikende an
tiquiteiten om zogenaamde re-
produkties of kopieën. Dat
wordt ook op-de rekeningen ver
meld, maar zowel de kopers als
de verkopers weten dat het ech
te, eeuwenoude stukken'zijn.
voorwerpen die in Birma voor
500 gulden worden gekocht. In
Hamburg of Düsseldorf voor het
tien- of vijftienvoudige worden
aangeboden en verkocht. Op het
ogenblik worden in Westduitse
grote steden eeuwenoude Birme
se boeddha-beelden in brons
voor bedragen tot 50.000 gulden
aangeboden. Hoog in de markt
liggen b.v. onvervangbare
kunstvoorwerpen uit de pago-
denstad Pagan, in de elfde eeuw
de hoofdstad van Birma. De
„kunstrovers" hebben het in
gan zeer gemakkelijk daar de
hoeveelheid daar aanwezige
kunstschatten praktisch niet te
bewaken is. Tot voor kort werd
noch in Rangoon noch op het
vliegveld van Pagan de bagage
van vertrekkende luchtreizigers
onderzocht.
De regeringen van Birma en an
dere steden die bij voorkeur het
werkterrein zijn, verdedigen
hun culturele erfgoed uit een
schier uitzichtloze positie. Veel
kunst-smokkelaars bedienen
zich bij hun duistere praktijken
ook van de immuniteit van di
plomaten zonder scrupules. De
regeringen zijn vrij machteloos.
Strenge controle van de toeris
ten bij hun vertrek zou voor de
deviezenarme landen nadelige
gevolgen kunnen hebben.
De verkoop in Europa en ii
V.S. levert niet veel problemen
op. Handelaars en musea inte
resseren zich meestal alleen er
voor of een aanbieder recht
matige eigenaar is. Naar. de
herkomst vragen zij slechts
zeer zelden. De slachtoffers zijn
de volken van Azië, het nabije
oosten en het gebied van de
Middellandse zee die waardevol
le getuigen van voorbije cultu
ren voor altijd verliezen.
Noorwegen-
Nederland
rechtstreeks
op tv en radio
Hilversum - De NOS-televisie
zendt woensdag 12 september
een -rechtstreekse reportage uit
van de interland-voetbalwed
strijd Noorwegen-Nederland, die
in het kader van de voorronden
voor het wereldkampioenschap
voetbal in Oslo wordt gespeeld.
De reportage is te zien van
18.55 tot 20.45 uur op Nederland
I.
"Ook de UOS-radio zendt een
rechtstreekse reportage van
deze. wedstrijd uit via Hilversum
Een van de aantrekkelijke kanten
van kerk concerten <is, dat soms
musici een kans krijgen te solie
ren met capaciteiten die zonder
die concerten in te beperkte
me om ook als de begeleiding
eens even „uitzetten" wil, de
hobo toch duidelijk de voor
naamste woordvoerder te laten
blijven.
kring bekend blijven. Zo don- Bovendien maakte de hoboïste
derdagavond weer in Kapel
West; Hansje Gerritsen die als
hobo-soliste optrad, bleek tech
nisch en artistiek in staat te
zijn op niveau te musiceren.
Hansje Gerritsen's toonvorming is
goed; ze produceert een toon
die we soepel zouden willen noe
men en van een voldoende volu-
rie keer Manders: als expositie in zijn museum en uitgedragen door; op deze foto dus Kees Manders,
die gistermiddag zijn museum aan het Amsterdamse Rembrandtsplein opende.
van haar program echt muziek;
zowel wat betreft de barok-so-
nates van Willem de Fesch en
Telemann, als in twee stem
mingsstukjes van Benjamin
Britten: „Pan" en „Arethusa",
handig geschreven, zodat de
hobo bekwaam in „Pan1' de
fluit kan spelen, maar onder
Britten's oeuvre toch tweede
soort.
Dan slaan we de prelude en fuga
voor orgel, waarbij Britten een
thema van Da Vittoria gebruik
te hoger aan; organist Ben Fey
koos voor de soms gecompli
ceerde klank een boeiende regi
stratie en loste alle ritmische
problemen op.
Ook in barok-werk speelde Fey
bekwaam en zijn begeleiding
van de soliste was uitstekend.
G. v. L.
KUNST EN
KUNSTENAARS
De schilderessenvereniglng ODIS
exposeert van 1 t/m 23 septem
ber in Panorama Mesdag, Zee
straat 65b Den Haag.
In het Beneluxhuis Nassauplein 38
Den Haag, exposeert van 6 t/m
22 september de Belgische schil
der en schrijver Paul Snoek
schilderijen en gouaches.
In „De Volle Maan" wordt van 8
september t/m 14 oktober een
tentoonstelling gehouden van
projecten van de groep Hagen-
Oosterwijk-Van Pieterson en
van reliëëfs van Leen van Lopik.
Organist J. H. Loen bespeelt op
zondagmiddag 26 augustus het
orgel aan de Laakkerk, Ising-
straat 165 Der Haag. Hij zal
.werken sppl»n van Boalmann,
Bach, Maxfield, Festing, Lands
man, Hdndel en Feike Asma.
Op alle toeren klinkt muziek
„Die Walkure" nieuwe
glans voor oude glorie
Muziiek-vrien'den en ope-
ra-tfans wier hart voor
Wagner niet onstuimig
klopt omdat zijn artis
tieke 'ideologie of perma
nent heroïsme niet met
hun gevoelens corres
pondeert, maken nog al
eens een uitzondering
penhauer als zijn heldenvere
ring wat naar de achter
grond.
Vermoedelijk is de grote ver
dienste van de platen waar
op dirigent Erich Leinsdorf
zijn visie op „Die Walkiirc"
heeft vastgelegd, wel juist
een uitvloeisel van het feit
Gré Brou-
wenstijn in
Wagner-rol
dat hij in de muziek deze
puur-menselijke aspecten
zo'n duidelijk accent heeft
gegeven.
Terecht heeft Decca dan ook
besloten de in 1962 op vijf
platen vastgelegde „Walku
re"-opname van Leinsdorf
opnieuw in een eenvoudigj
album uit te geven. (Decca 7
B B 125/129). Een opname
die ons weer eens deed den
ken aan de waarheid van het
adagium dat een mens vaak
tot zijn oude liefde terug
keert.
Er zijn na 1962 „Walküre"-uit-
voeringen geweest die meer
spectaculair en vocaal-kost
baar leken; maar de cast
waarvoor Leinsdorf tekende,
heeft een brok artistiek ka
rakter dat wij prefereren bo
ven de perfectie van anda-
ER1CH LEINSDORF
lenig en vervoerend
GRE BROUWENSTIJN
goede Sieglinde
voor Tristan-Isolde en
„Die Walkure", volgens
velen muzikaal het
hoogtepunt van de Nibe-
lungen-tetratogie. Bij
„Tristan und Isolde"
ligt de verklaring meer
voor de hand dan bij
„Die Wal'küre". Wij
hebben de verklaring
daarvan vooral in Wag
ners persoonlijke om
standigheden gezocht.
Want in de tijd dat Wagner
aan zijn „Walkllre" werkte,
moet zijn relatie met Mathil-
de Wesendonck zijn ontstaan.
De smartelijke liefde die
Wagner muzikaal tussen
Siegmund en Sieglinde heeft
geschilderd, lijkt de artistie
ke vormgeving te zijn van
de ontroering en hartstocht
die Mathilde bij Wagner ver
oorzaakte. Deze puur-mense
lijke gevoelens drongen zo
wel het sterk op hem inwer
kende pessimisme van Scho-
Een bijzonder detail is nog,
dat hier Gré Brouwenstijn op
het hoogtepunt van haar ope
ra-carrière met Sieglinde een
Wagner-rol zingt die haar
dramatisch ligt. Mevrouw
Brouwenstijn levert hier een
prestatie van niveau, al
wordt zij vocaal door de ij-
zersterke Siegfried van Jos
Vickers en de grandioze Bir-
git Nilsson als Brunhilde
overtroffen.
Met Rita Gorr als Frlcka, Da
vid Ward als Hunding en de
viriele Wodan van George
London toont de bezetting in
RICHARD WAGNER
gevoeligheid naast heroiek
de hoofdrollen geen enkele
zwakke plek. Maar wat tot
het totaalresultaat minstens
zo veel bijdraagt, is de orkes
trale prestatie van het Lon-
dens Symphony Orkest. Dit
steekt de vocale koryfeeën
feitelijk naar de kroon. Het
beweegt zich onder Leins-
dorfs leiding lenig in zijn be
geleidende taak (bij Wagner
vaak geen gemakkelijke op
gave! en schept prachtige
klankschilderingen in de lou
ter instrumentale fragmen
ten.
Tenslotte, om de naamgeef-
sters van de opera niet te
vergeten de acht dames
die de „Walküren" vertol
ken, maken het begin van
het 3de bedrijf (de „Hojoto-
ho"-scène) tot .een sterk
stuk.
Heel andere kost die gebracht
wordt in „Ontspunningsmu-
ziek voor koningin Victoria";
zo luidt de ondertitel van de
plaat welke onder no. S D D
369 bij Decca's label „Ace of
diamonds" verscheen. Mu
ziek dus van componisten die
de muze dienden in de lange
tijd dat Queen Victoria aan
de overzij van de Noordzee
de koninklijke dienst uit
maakte.
Daaronder componisten van
wie de naam alleen in grote
lexicons voorkomt', daaron
der ook Felix B. Mendels
sohn die vanwege zijn enor
me invloed op de Britse mu
ziek van vorige eeuw terecht
in de verzameling een plaats
kreeg.
De meeste bijdragen zijn vo
caal en worden gezongen
door leden van het Purcell
Vocal Consort; ter afwisse
ling instrumentale soli onder
meer voor viool (geschreven
door prins-gemaal Albert die
niet alleen als maecenas de
kunst steunde) en een frag
ment voor de ophicleide,
zeldzaam koperinstrument
dat het midden houdt tussen
saxofoon en trombone.
Vooral onder de vocale muziek
op deze plaat zitten verras
send goede stukjes, die uit
muntend gezongen worden.
