ZILVEREN WERELDRAAD OP
ZOEK NAAR HET OUDE VUUR
Onder
schepping
Caravelle
schaadt
imago van
Israël
17 AUGUSTUS 1973 LEIDSE COURANT
WW 'f—m™^^—
Met een bijzondere dienst in de Geneefse Saint Pierre de kathedraal waar Calvijn eens preekte zal op zondag
20 augustus de stichting van de Wereldraad van Kerken, een kwart eeuw geleden, worden herdacht. Die stichting
was in Amsterdam, waar van 22 augustus tot 5 september 1948 meteen de eerste assemblee van de Wereldraad
werd gehouden.
In de Wereldraad van Kerken werken meer dan tweehonderd grotere en kleinere kerken van over heel de wereld
samen. Een medewerker besteedt in bijgaand artikel aandacht aan dit zilveren jubileum.
een zerk In de indrukwekken
de kathedraal van het Zweedse
Uppsala zijn altijd weer verse
bloemen te vinden. Ze vormen
bewijs, dat de man die daar
•egraven ligt, de in 1931 gestor-
ven lutherse aartsbisschop Na-
ithan Söderblom nog allerminst
vergeten is.
derbloms naam is nog steeds in
de kerkelijke wereld een begrip.
Zonder hem is de oecumenische
beweging zoals die in de twin
tigste eeuw tot bloei kwam niet
te denken. Onder de voorgan
gers van die op kerkelijke sa
menwerking en eenheid gerichte
beweging, die in de nu vijfen
twintig jaar oude Wereldraad
van Kerken resulteerde is hij
ongetwijfeld de belangrijkste
geweest. Söderblom was het die
in november 1914 geschokt door
het losbreken van het oorlogsge
weld, vanuit Zweden zijn appel
„voor vrede en christelijke
broederschap" de wereld in
zond.
\Jet appel moge al niet veel heb
ben uitgewerkt, toch is mis
schien Söderblom juist door dat
falen tot zijn volgende en voort
gezette pogingen geïnspireerd
om de verdeelde christenheid
tot eenheid op te roepen,
werd de Zweedse aartsbisschop
de man. die tijdens een eerste
na-oorlogs beraad van kerkelij
ke leiders jn 1919 op kasteel
Öud-Wassenaar het denkbeeld
lanceerde van een permanente
raad der christenheid.
Dr. W. A. Visser
't Hooft in de
jaren, dat hij
volop in de weer
was als eerste
secretaris-generaal
van de Wereld
raad van Kerken.
Foto links boven
De lutherse aarts
bisschop Nathan
Söderblom, de
Zweedse pionier
van de oecumeni
sche beweging.
Foto rechts boven.
gisser 't Hooft
lankzij hem en vele anderen en
na talloze grote en kleine confe
renties is het in 1948 gekomen
-rttot een vaste ontmoetingsplaats
en een concreet zichtbaar cen
trum voor de kerken. Bij die
vele anderen was dr. W. A. Vis
ser 't Hooft, die als jeugdige re
presentant van de christenstu
denten al in 1925 aan Söder-
bloms conferentie te Stockholm
had deelgenomen. Later door de
grote William Temple ontdekt,
zou hij ook al in de oprichtings
jaren de spil zijn van de We
reldraad, die hem in 1948 for-
meel m zijn secretaris-generaal-
schap bevestigde,
hdien iemand, dan heeft Visser 't
Hooft de Wereldraad gemaakt
tot wat hij worden zou: geen
wereldkerk of superkerk, maar
een levens- en daadgemeen-
schap van kerken, die aan de
o* ene kant doende waren zichzelf
te herontdekken en die ander
zijds, verontrust over hun ge-
deeldheid, elkaar in daad en be
lijden zouden naderen,
ijfentwintig jaar wereldgeschie
denis zijn aan vijfentwintig jaar
Wereldraad van Kerken niet
spoorloos voorbijgegaan. Visser
't Hooft zegt in zijn „Memoi
res", dat de Wereldraad zich
een weg heeft moeten banen
door „het oerwoud van de we-
1 reldpolitiek".
In verder zag men zich. naarma-
I te ook steeds meer jonge kerken
uit Afrika en Azië tot de We-
reldraad toetraden in toenemen-
de mate bij de problematiek der
derde wereld en bij die van bij-
r voorbeeld de apartheid betrok
ken.
'ijdens de assemblees in New
Delhi en in Uppsala kwam het daarbij itisschien geleidelijk
accent meer dan ooit te liggen aan voea Vi vsei problemen ge-
op de vragen die de „wereld"' plaatst?
aan de kerken voorlegt, veel
meer dan op de eisen die omge- Vragen
Keerd de kerken voorheen aan
die wereld meenden te mogen Dit is nog meer een van de vra-
stellen. Zag de Wereldraad zich gen, die bij het jubileum van de
Wereldraad kunnen worden ge
steld. Van hem is terecht van
meet af aan gezegd, dat hij al
leen dan kan spreken en hande
len wanneer de aangesloten ker
ken hem opdragen. De waarheid
gebiedt echter vast te stellen,
dat er uit die aangesloten ker
ken kennelijk niet al te veel ini
tiatieven kwamen.
Wat dan weer het gevaar met
zich brengt, dat daar in Genève
de staf van de Wereldraad tot
een bureaucratie degenereert
van oecumenische specialisten,
die niet uitwerken wat de afzon-
Dragers van
velerlei geestelijke
gewaden kleurden
op 22 augustus
1948 de Nieuwe
Kerk in Amster
dam, waar de
eerste assemblee
werd gehouden
van de Wereld
raad van Kerken,
die toen formeel
gesticht werd.
Foto midden
De laatste assem
blee van de
Wereldraad in
Uppsala in Zwe
den. Koning
Gustaaf Adolf VI
ontvangt de dele
gaties in de kathe
draal. Foto mid
den boven.
derlijke kerken aan de orde kaanse vrijheidsbewegingen en
het afstoten van Zuidafrikaanse aandelen in sommige kerken
stellen, maar die, omgekeerd, heeft gewekt,
van die kerken dingen en inzich- Hier, en ook in ander opzicht,
ten vergen waarvoor deze nog dreigt een bepaalde vervreem-
niet rijp zijn: onwillekeurig ding tussen „Genëve" en de
denkt men hier aan de weer- kerken en misschien zelfs tus-
stand die de steun aan Afri- sen het oecumenisch „establish-
(van onze correspondent Eric Silver)
De Israëliërs hebben heel wat kritiek over de on
derschepping van een Arabisch lijnvliegtuig moe
ten aanhoren. Hoewel vele Israëliërs het met nun
regering eens zijn dat de wereld uit huichelaars
bestaat, kunnen zij zich nu alleen proberen voor
te stellen wat er gebeurd zou zijn als Habasj wel
in het toestel had gezeten.
Als George Habasj en drie andere leiders van het
Volksfront voor de Bevrijding van Palestina in
derdaad aan boord van de Caravelle geweest wa
ren, zou hun gevangenneming de grootste slag
zijn geweest dio Israël sinds de zesdaagse oorlog
geslagen had; een karate slag voor de hele guer
rillabeweging. De invloed die deze slag op het
Midden-Oosten conflikt zou hebben, zou zelfs de
diefstal van een zeer geheim radarstation uit
Egypte in de schaduw gesteld hebben.
Dr. Habasj, 48 jaar geleden geboren in Lydda, is
sinds de oprichting van het Volksfront in 19G7
één van de leidende figuren geweest en vanaf
1969 is hij de onbetwiste leider. Zijn organisatie
die niet alleen gewijd is aan de „bevrijding" van
het vaderland maar ook de Arabische revolutie
aanmoedigt, was de eerste organisatie die als
voornaamste wapen tegen Israël geweld gebruik
te.
Het front stelde zich verantwoordelijk voor het op
blazen van een Zwitsers vliegtuig in februari,
waarbi jalle 47 mensen aan boord gedood wer
den. Het trainde en instrueerde de drie Japanse
terroristen die 26 burgers doodden en nog eens 70
verwondden op het vliegveld Lod in mei 1972.
Het organiseerde de veelvuldige kapingen die
aan de Jordaanse burgeroorlog van de „Zwarte"
September in 1970 voorafgingen. Volgens de 1*
raëliërs stond het Volksfront ook achter twee re
cente operaties in Athene, de poging van een
Arabier om het bureau van de EI AI over te ne
men en de daarop volgende schietpartij. Israël
zegt ook dat de Arabische vrouw die zichzelf up
blies tijdens de kaping van de Japanse JumbMei
lid was van het Volksfront.
Volgens de verklaring die zijn woordvoerder dit
weekend gegeven heeft, veranderde dokter Ha
basj in de laatste minuut van gedachten en stap
te niet in de Caravelle. Het is dit jaar voor do
tweede keer dat hij op het nippertje ontkomt. In
de buitenlandse pers werd beweerd dat hij tot
een groep Palestijnse leiders behoorde die var
plan waren om bij elkaar te komen In een Liba
nees vluchtelingenkamp waar in februari Israëli
sche commandotroepen een inval hadden gedaan.
Deze bijeenkomst werd zes uur uitgesteld.
Bij beide operaties had de Israëlische inlichtingen
dienst zulke preciese informatie dat die alleen Ft-
komstig kon zijn uit de bovenste lagen van n-
guerrillabeweging. Hetzelfde Is van toepassing op
de aanslag in Beiroet op 10 april waarbij drie EJ
Fatah-leiders in hun flats doodgeschoten werden
GEORGE HABBASJ:
dubbeltje op zijn kant
De Israëlische troepen waren
hoogte dat één van de drie
gen voor de aanslag van di
de andere verhuisd was.
zelfs van op <li
een paar ae-
erdieping naar
Lesje
Ondertussen is het duidelijk dat de Fedajeens een
lesje geleerd hebben. Volgens de klassieke ge
woonte van ondergrondse oorlogsvoering, veran
deren zij hun plannen geregeld en zonder waar
schuwing. Jasser Arafat, de leider van El Fatah,
glipte op deze manier in april door de mazen van
het net. Goed geïnformeerde Israëliërs lanceren
lek v
Hoewel de Caravelle zaak beschouwd wordt als eee
ernstig diplomatieke tegenslag voor Israël, bet*
kent dat niet dal de regering nu haar akties van
tegen-terreur zal beperken. Generaal Mosje Da-
jan. de ministci van defensie, nam persoonlijk
de verantwoordelijkheid voor de onderschepping
op zich. „Iedere gelegenheid die zich voordoet
om de terreurorganisaties een slag toe te bren
gen of die uitvoering van hun moordenaarsak-
ties kan voorkomen, moet aangegrepen worden",
zei hij. „Dit moet gedaan worden, zelfs wanneer
de binnen- en buitenlandse gevolgen „niet plezie
rig" zijn.
De ambassadeurs van Israël hebben opdracht ge
kregen om het gedrag van hun land te verklaren
in de hoofdsteden van de wereld. Ze zullen de
verklaring van generaal Dajan herhalen dat Is
raël moet optreden tegen deze organisaties om
dat anderen dat niet zullen doen. De minister
van defensie zei in een interview dat van de 110
terroristen die tot nu toe gevangengenomen zijn,
er 70 na een korte tijd vrijgelaten zijn. „Dat we
ten we zeker'" voegde hij er aan toe. „We weten
niet hoeveel losgeld er Ls betaald, of wat voor
openlijke of geheime overeenkomsten er met hen
gesloten zijn". De Engelstalige Jerusalem Post
noemde hetzelfde punt in een hoofdartikel: „Tot
dusver heeft nog geen enkele criticus gesugge
reerd dat er een overeenkomst met de moorde
naars gesloten is die acceptabel en effektlef voor
hen zou zijn. Het gemakkelijker en het lijkt vei
liger om Israël te veroordelen voor eenzijdig»
akties dan om een effektieve Internationale anti-
terroristische organisatie te vormen, maar wij
blijven alleen over om het karwei zo goed moge
lijk voor elkaar te krijgen".
De onafhankelijke Ha'Aretz was minder zeker van
Israels redenen. „Wie ook de ondcrschepplngsak-
tie beraamd heeft, men moet niet uit het oog
verliezen dat Israël nu ongeveer vier jaar lang
een politieke campagne voert tegen vliegtuigka
pingen. Nu bestaat het gevaar dat door deze ak-
tie Israël niet meer beschouwd wordt als een
land dat de vrijheid van het Internationale bur-
gerluchtvaartverkeer respekteert. Het valt te be.
twijfelen of deze schade hersteld kan worden
door wat in Israël toegeschreven wordt aan de
inlichtingendienst. De voorzitter van de Israëli
sche vereniging voor piloten, Yitzhak Shaked.
was eveneens kritisch. Het Libanese vliegtuig,
zei hij was op een burgervlucht en de Israëlische
luchtmacht had het onderschept. Deze terreurak-
tie in de lucht kunnen de piloten niet door de vin
gers zien „zelfs al was de ergste misdadiger op
het gebied van luchtterreur gevangen genomen".
De onderschepping had voor de Arabieren niet
op een beter tijdstip kunnen komen. De guerril
lastrijders, wier moreel door drie recente tege-
slagen sterk gedaald was, konden eindelijk een
succes boeken; de operatie «laagde niet. De Ara
bische regeringen op hun beurt hebben kans ge
zien de speciale commissie voor terrorisme van
de Verenigde Naties over te halen om maatrege
len te nemen. Na de Atheonse moorden, en die
hebben waarschijnlijk de piloten van kapitein
Shake'd bezorgd gemaakt, heeft de Internationale
Burgerluchtvaart Organisatie op het punt ge
staan om de strenge maatregelen tegen kapers te
nemen waar Israël en de Amerikanen al lang em
gevraagd hebben. Nu heeft de organisatie weer
een ander punt op de agenda.
(copyright the Guardian)
ment" en de „gewone kerkmen
sen".
Geen mens is tegen de eocumene,
maar maakt men er wel ernst
mee? In het imponerende nieu
we gebouw te Genève wordt
voortreffelijk werk verricht: in
terkerkelijk hulpwerk, hulp bij
rampen, dienst aan vluchtelin
gen, coördinatie van zendingsac
tiviteiten, studie opallerlei ge
bied. Maar leeft de oecumeni
sche gedachte ook op het natio
nale en plaatselijke grondvlak
der kerken?
Wijlen prof. Berkelbach van den
Sprenkel, zelf een oecumenicus
van het eerste uur, heeft wat
dat betreft de kerkleiders en
theologen, die op de grote oecu
menische assemblees nog veel te
veel de dienst uitmaken, ook al
een „gevaar" genoemd: zodra
ze na zo'n vergadering weer
thuis zijn, raken ze opnieuw in
de lokale kerkzorgen verstrikt.
Knutselwerk
En prof. Berkhof, oecumenicua
van thans, heeft vooral de Ne
derlandse kerken en kerkmen
sen hun „pseudo-oecumenisch
knutselwerk" verweten. Zeker,
zo schreef hij ooit, op plaatse
lijk niveau zoeken sommige ker
ken elkaar, doch alleen „als het
niets kost en als het niet anders
kan".
En dat zou dan betekenen dat het
met de echte vernieuwing der
afzonderlijke kerken volgens
Visser 't Hooft de grote voor
waarde voor hun uiteindelijke
eenwording nog maar droe
vig is gesteld.
Of is er misschien een mogelijk
heid, dat bepaalde oecumeni
sche idealen bozig zijn zich eer
der buiten dan binnen de kerk
muren te voltrekken? De vraag
wordt aarzelend gesteld, maar
haar beantwoording zou wel
eens beslissend kunnen zijn
voor het beleid dat in de ko
mende jaren van de Wereldraad
gevraagd zou kunnen worden.
Radicale oecumenische experi
menten, waaraan ook de kutho-
lieken deelnemen, wier kerk
zich nog steeds van de Wereld
raad distancieert, zijn allerwege
aan de orde van de dag, ook al
zijn ze, kerkelijk gezien, als „il
legaal" aan te merken. En zo'n
internationaal jeugdtreffen, dat
in 1974 duizenen rond het oecu
menisch „klooster" van Taizé
zal bijeenbrengen, is evenmin
aan een officieel Wereldraad-ini
tiatief ontsproten. Zo is er
meer, waarbij sommigen allicht
ook zullen denken aan wat zich
onder „Jesus People" en derge
lijke roert.
En zie hier dan het levensgrote
probleem waarvoor de jubile
rende Wereldraad zich ziet ge
steld: waar is het élan waaraan
hij zijn ontstaan te danken had
en waar zijn de charismatische,
de begenadigde persoonlijkhe
den (zoals eens Söderblom,
John Mott. William Temple,
Visser 't Hooft) die het gewone
kerkvolk nu eindelijk eens echt
oecumenisch weten mee te sle
pen en die tegelijkertijd d»
vaak ingeslapen en alleen maar
op zelfhandhaving ingestelde af
zonderlijke kerken boven zich
zelf uittillen het hoge doel
der eenwording tegemoet?
