Twee zomermaanden
„Imaginair Museum"
van Adré Malraux
Wie het niet kan betalen!
mag binnen voor mmderE
Kard. Willebrands
over zilveren
Wereldraad
Paus over
missietaak
kerk niet
somber
I
Teleurstelling over
houding Vaticaan in
oecumenisch gesprek
Loosdrechts Jazz-concours
komt groter terug in Larer
Getuigen van
Jehova laden
accu bij
KERK
EN
WERELD
VRIJDAG 10 AUGUSTUS 1973
LEIDSE COURANT
Waard er de oceanen voor over te steken
Hilversum Aan het zestiende
internationale jazzconcours, dat
voorheen altijd in Loosdrecht
werd gehouden doch dit jaar
van dinsdag 21 tot en met zater
dag 25 augustus een ruimtelijk
royaler onderdak krijgt in het
Singer-complex te Laren, zullen
26 ensembles en solisten deelne
men. Het concours, dat 's mid-
(Van onze correspondent)
SAINT-PAUL-DE-VENCE Twee maanden
lang is de befaamde Fondation Maeght in
Saint-Paul-de-Vence een fabuleuze weer
spiegeling van het universalistische genie
van André Malraux: na nagenoeg onvoor
stelbare organisatorische problemen over
wonnen te hebben, heeft de fondation er
voor de duur van een zomer het „imagi
naire museum" van deze begaafde, gepas
sioneerde en verontrustende ziener en es
theet ingericht. Meer dan 800 kunstwerken
en documenten uit letterlijk alle windstre
ken en cultuurperioden zijn op de bucoli
sche heuveltop van Saint-Paul bijeenge
bracht. De beeldhouwwerken, vazen, schil
derijen, tekeningen en gebrandschilderde
ramen, maskers en wapens zijn door Mal
raux gekozen als representatieve vertegen
woordigers van de hoogtepunten van het
cultuurpatroon waarin zij geschapen wer
den en vormen uitgezochte mijlpalen van
duizenden jaren historie. De documenten
(boeiend en uniek) zijn de illustraties van
50 jaren genie van de romancier, de es
sayist, de estheet, de filosoof, de soldaat,
de vlieger.
De nimmer tevoren ergens ter wereld bijeen
gebrachte collectie kunstschatten van
Saint-Paul is bijna het tegendeel van „kunst
geschiedenis". En zij is waarlijk adembe
nemend. Uiteraard heeft Malraux niet al
les kunnen krijgen wat hij gewenst had,
men kan zich voorstellen dat hij een Rem
brandt of Hals gewild had. Maar Titiaan
Tintoretto EI Greco, Velasquez en Rubens
zijn aanwezig. En honderden anderen. De
Japanners hebben zelfs de Taira no Shige-
mori van Takanobu uit de 12e eeuw afge
staan, een schilderij dat in Japan maar 4
dagen per jaar te bewonderen valt. Het is
voor 2 maanden naar Frankrijk gekomen
met een hele staf Japanners, die het dag
en nacht blijven bewaken.
Het heeft nauwelijks enige zin de in het oog
springende meesterwerken te noemen,
zoals de Rentmeester van Mari en de 5000
jaar oude „Grote Zangeres" uit Damascus.
Indisch, Khmer. Chinese, Japanse, Mexi
caanse, Sumerische. Afrikaanse, Polynesi
sche, Europese middeleeuwse schatten. De
keuze is zó zeker, zó perfect, zó geniaal,
dat het de meest glorieuze consecratie van
het fenomeen Malraux is geworden. Al dan
niet gewild. Maar voortdurend ondergaat
de beschouwer deze adembenemende duali
teit, die een harmonie wordt: de bewonde
ring voor de kunstenaar en die voor de
„samensteller".
Natuurlijk, Malraux is niet alleen maar te
begrijpen door een bezoek aan de rijkdor,-
van Saint-Paul. Het begrijpen wordt eerst
-gelijk met een diepere kennis van Lr
Condition Humaine, Le Temps du Mépris,
La Voie Royale, Saturne, Les Conquerants.
l'Espoir, La Tentation de l'Occident, Anti-
memoires. En men ziet uit naar: Roi, je
t'attends k Babyion.
De manifestatie bij Maeght herinnert aan de
grote exposities die in het Petit Palais in
het MUsée Jacquemart-André en in de Bi-
bliotheque Nationale georganiseerd werden
over Baudelaire, Proust en Gide. Maar zij
is groter, universeler en (het woord is niet
te vermijden) genialer. De Menhir van
Puech-Real, de Don Quichotte van Dau-
mier, de Hongerige leeuw van de Douanier
Rousseau, de Tentateur van de kathedraal
van Straatsburg, de Rentmeester van
Mari, de buste van Jayavarman VII, Kan
selier Nahhti, de Pauskop uit Reims en die
van de koning uit Beauvais, Magnasco,
Goya (de Derde Mei), de Satan van Fuess-
li, Manet Cézanne, Van Gogh, Picasso,
Chagall. Honderden andere. Uiteindelijk
In Kunstcentrum De Vaart aan de
Vaartweg te Hilversum wordt
van 18 augustus tot 3 september
een tentoonstelling gewijd aan
ir. Johannes Duiker (1890—
1935), architect van o.m. de na-
zorgkolon.e Zonnestraal en van
„Gooiland" te Hilversum. Sinds
een tiental jaren is een actie
gaande om zijn werk voor het
nageslacht te bewaren. Het is
een reistentoonstelling, die van
8 september af te zien zal z jn
in de Bouwkunde-afdel.ng van
de T.H. te Delft.
dags wordt gehouden, maakt
deel uit van het internationaal
jazz festival, dat onder auspi
ciën van de NOS door „Slnger"
wordt georganiseerd in samen
werking met de Vara en de Brt.
Behalve uit het concours bestaat
dit festival uit twee „clinics",
waarop trompettist Dizzy Gilles
pie en drummer Max Roach als
docenten optreden voor een aan
tal Nederlandse muziekstuden
ten. Verder wordt iedere mid
dag een jazzfilm vertoond en
wordt een aan de jazz gewijde
fototentoonstelling gehouden.
Hoogtepunten van het festival
vormen echter de concerten, die
's avonds in de Singer-concert-
zaal worden gehouden, per
avond steeds met drie groepen.
Hiervoor zijn in totaal 91 ver
maarde jazzmusici gecontrac
teerd. van wie de helft afkom
stig is uit Amerika. Op de slot-
avond van het festival zal tij
dens het concert tevens de win
naar van het concours optreden.
De Vara-televisie zal van het slot-
concert vanaf 23.05 uur een
rechtstrekkse reportage uitzen
den, die tot na middernacht
voortduurt. De regeringscom
missaris voor de omroep heeft
hiervoor extra zendtijd ver
leend.
Ook is de toestemming verkre
gen voor directe radio-uitzenq
gen van de dagelijkse
ten. die tot 0.55 uur duren,[
totaal zullen NOS en Vara r
tien uur radiozendtijd aan f
jazzfestival besteden,
certen zullen onder meer g
ven worden door het Reinl
Graaff-Dick Vennik Quartetr
Nederland, het Milford Grar
Quartet en Carmen Mc Rae|
haar trio uit Amerika, de
derlandse groep Diamond 1
het Sonny Rollins Quintetl
het quintet van Dizzy Gille^
uit Amerika, Rob Franken
de groep „Embryo" uit Nel
land en het Thad Jones-Melj
wis Orchestra uit Amerika.
Toneelgroep De
in 4-weekse serie
ippel speelt Peer
in Scheveningen
In
en
"I 1 wo
Dansmasker, Melanesië, Bismarck-archipel.
Anclré Malraux op 34-jarige leeftijd.
een Latijn die door de Orient gefascineerd
is.
De fotografieën, manuscripten, documenten
van allerlei aard ronden het beeld af. Ach
ter en in dit alles de duidelijke wens, de
wil van Malraux, de beschouwer erin te
betrekken, hem te engageren. Er wordt
een beroep op de bezoeker gedaan, zó drin
gend, zó moeilijk mis te verstaan, dat er
bij nagenoeg ieder met enige receptiviteit
„een snaar geraakt wordt". Malraux kan
ieder in een leeg vertrek met kale muren
plaatsen en simpel door de namen van
Bernini, Goya en Chardin te noemen een
wereld, een hemel, een heelal openen.
Enkelen hebben gemeend een vrees te moe
ten uiten: of er geen gevaar beslaat van
deze geniale en uitzonderlijke man een
personage te maken waarvan het stand
beeld een plaats zal krijgen in de rij van
mythen van onze eeuw: Teilhard de Char
din, Hemingway, Père de Foucauld, Saint-
Exupéry, Camus.
Omdat onze tijd een tijd van cijfers is: meer
dan 2 miljoen gulden zijn nodig om de kos
ten te dekken van het transport, de bewa
king en de 7 promille verzekeringspremie
van de op de heuvel van Saint-Paul door
Malraux bijeengebrachte kunstschatten.
Een tentoonstelling waarvan zelfs zijn
jongste biograaf, Jean Lacouture met al
zijn sprankelende intelligentie en zijn groot
talent niet poogt, een „uitleg" te geven.
Een tentoonstelling, die men ondergaan
moet, na Malraux gelezen te hebben, of tij
dens de lezing. Moeilijker ervoor. En die
het waard is dat men er de oceanen voor
oversteekt.
Den Haag De opmerkelijke
krantelezer kon woensdag j.l.
even verbaasd staan bij de ad
vertentie van Toneelgroep De
Appel. De tot bezoek aan het
theatertje aan de Scheveningse
Westduinweg opwekkende tekst,
luidde o.a. „Volwassenen zes
gulden, zij die het niet betalen
kunnen vier gulden". Een op
z'n minst opmerkelijk prijsbe
leid dat in de praktijk best wat
haken en ogen zou kunnen heb
ben.
Aan de deur van het vorig jaar
vernuftig van elektriciteitscen
trale in theater veranderde
ruimte zit Eddie Habbema, die
o.a. de zakelijke beslommerin
gen van De Appel voor z'n re
kening neemt. Hij verkoopt de
kaartjes, maar schenkt in de
pauze nog steeds even graag de
gratis koffie voor de bezoekers
in: „Het gaat erg goed in de
praktijk. We hebben voor het
komende seizoen de prijzen na
melijk wat op moeten schroe
ven. Het wachten is o.a. op een
subsidie van de gemeente Den
Haag. Maar we konden ons
voorstellen dat zes gulden toch
wel een hele hap kan zijn voor
het publiek. Daarom hebben we
gezegd dat b.v. werkende jonge
mensen die geen cultureel pas
poort hebben twee gulden min
der hoeven te betalen. Of oude
re mensen die er speciaal om
vragen."
Toneelgroep De Appel is gister
avond op een ongebruikelijk
vroeg tijdstip het nieuwe toneel
seizoen begonnen. Vooral om
vakantiegangers de gelegenheid
te bieden de opmerkelijke voor
stelling van „Peer Gynt" onder
regie van Erik Vos nog eens te
zien. Eddie Habbema: „We wil
len een bepaald publiek, dat
misschien moeilijk naar toneel
gaat niet afschrikken door onze
prijzen. We hebben gemerkt dat
er zo langzamerhand mensen
uit de buurt, uit Scheveningen
komen kijken die nog nooit naar
de Schouwburg zijn geweest. Ze
zijn gewoon benieuwd wat wij
hier aan het doen zijn."
De mensen van De Appel kan je
een soort toneel-doe-het-zelvers
noemen, niet te beroerd zich
compleet voor hun kleine groep
in te zetten en niet zo gebruike
lijke taken te verrichten. Ieder
een denkt mee. Eddie Habbe
ma: „Voor reclame hebben we
niet veel geld. We beginnen nu
met strooibiljetten bij hotels,
hebben een etalage in de Pala-
cestraat bij Hommerson gekre
gen waar we een maquette van
het decor van Peer Gynt heb
ben neergezet. Er is een kleine
reclame zuil met affiches, maar
we kregen geen vergunning die
ergens neer te zettert. Door de
stad rijden mocht wel. -dus
staat-ie nu achterop de aanhan
ger van een auto."
Voorlopig speelt De Appel viér
weken lang elke donderdag.
vrijdag en zaterdag de visie van
Erik Vos op Ibsens „Peer
Gynt". Met Carol Linssen in de
hoofdrol en naast hem o.a. Pe
ter van der Linden en Christine
Ewert. Do van Stek speelt tot
en met 25 augustus nog i
De Appel, maar wil dan I
acteertalent aan de wilgen
gen. Nell Koppen neemt
rol voor enkele voorstellitf
over. BERT JANS,
De permanente commissie
voor de oecumene van de Lu
therse wereldbond is bevreesd,
dat de recente pubÜkatie van
de congregatie voor de geloofs
leer over dreigende dwalingen
een belemmering zal vormen
voor de oecumenische dialoog.
Deze vrees werd overgenomen
door de secretaris-generaal
van de Lutherse wereldbond,
dr. André Appel, die tijdens de
slotvergadering van de Luther
se wereldbond in Eisenach
(Oost-Duitsland) verklaarde,
dat het desbetreffende docu
ment van de congregatie voor
de geloofsleer wel bestemd -a
voor intern gebruik binnen d«t
roomskatholieke kerk, maar
dat er toch dingen in staan
die de oecumenische dialoog
moeilijk maken.
Het document, dat bedoeld
wordt, is het document „Mys-
terium ecclesiae", dat de con
gregatie voor de geloofsleer od
24 juni van dit jaar publiceer
de en waarin deze hoge geloofs-
instantie in de kerk waar
schuwde tegen dreigende dwa
lingen binnen de r.k. kerk met
name voor wat betreft de on-
feilbaarhe.d der kerk en van
het kerkelijk leergezag.
Ook een afgevaardigde van de
Anglikaanse kerk uitte zich in
de consultatieve vergadering
van de Anglikaanse kerk te
Dublin pessimist.sch over de
oecumenische ontwikkeling.
Volgens een bericht in de „Ca
tholic Standard" te Dublin ver
klaarde de Anglikaanse bis
schop John Howe van St. An
drews de oecumenische bewe-
g.ng zelfs „ziek".
In tegenwoordigheid van de
katholieke waarnemer, Kanun
nik William Purdy, gedele
geerd door het secretariaat
voor de eenheid te Rome, kriti
seerde de Anglikaanse bis
schop het optreden van het Va-
tikaan tegenover de bewer.ng
van de bekende theoloog
Kueng over de onfeilbaarheid
van de paus.
De relaties tussen de Angli
kaanse kerk en Rome noemde
bisschop Howe teleurstellend.
Het wordt steeds moeilijker,
aldus Howe, „de stem van het
tweede Vatikaanse concilie te
vernemen". Volgens Howe zijn
bepaalde katholieke kerkelijke
autoriteiten wel bezig in de oe
cumenische dialoog maar ze
nemen het oecumenisch ge
sprek niet serieus. „Wanneer
onze plannen voor het herstel
van de eenheid der kerken al
leen maar een spel met woor
den is, dan moet dit eens dui
delijk gezegd worden", aidus
bisschop Howe.
Het congres van Jehova's Ge
tuigen in de Jaarbeurshallen te
Utrecht weet niet wat „vergrij
zing" is. Honderden moeders
hebben hun kroost in kinder
wagens meegenomen. Voor hen
zijn speciale voorzieningen ge
troffen.
De president van het secreta
riaat voor de christelijke een
heid, kardinaal Willebrands.
heeft in de Osservatore Roma
no een artikel gewijd aan het
25-iarlg bestaan van de We
reldraad van Kerken. Kardi
naal Willebrands wijst in zijn
artikel vooral op de gemeen
schappelijke oecumenische ini
tiatieven van de Wereldraad
van Kerken en de rooms ka
tholieke kerk.
Met name noemt hij de oprich
ting van een gemengde werk
groep. Ook herinnert hij aan
het bezoek, dat zijn voorgan
ger op het secretariaat voor de
eenheid, kardinaal Bea, in 1965
aan de Wereldraad van Ker
ken heeft gebracht. Verder
noemt hij de oprichting van de
gemeenschappelijke organisa
tie voor samenleving, ontwik
keling en vrede en tenslotte
het bezoek van paus Paulus in
1969 aan de Wereldraad van
Kerken in Genève.
De missionaire taak der r.k.
kerk, maar ook de zorg voor
gerechtigheid en vrede in de
wereld dwingen, aldus kardi
naal Willebrands, tot steeds
nieuwe inspanningen op oecu
menisch gebied, vooral op het
terrein van de samenwerking
met de Wereldraad van Ker
ken.
De kardinaal schrijft: „Deze
samenwerking is begonnen en
ontwikkelt zich in wederzijds
vertrouwen, maar ook in ge
hoorzaamheid en trouw aan de
leer der kerk. Natuurlijk zijn
er moeilijkheden, maar zij lig
gen in de aard en in de grootte
van de zaak der eenheid, die
niet losgemaakt kan worden
van de geschiedenis en van de
menseljke natuur.
Maar dit alles kan ons ver
trouwen, onze verwachtingen
en onze inspanningen niet ver
minderen", aldus kardinaal
Willebrands. die zijn artikel
besluit met de verzekering van
zijn gebed voor de wereldraad,
opdat deze „in de handen van
God een nuttig instrument
wordt voor het herstel van de
eenheid der christenen en voor
de vervulling van de zending
der kerk.
In drie Jaarbeurshallen in Utrecht wordt momenteel een vijf
daags internationaal congres van Jehova's Getuigen gehouden.
De bijna 30.000 getuigen komen niet alleen uit Nederland, maar
ook uit Amerika (1000), Engeland, Zuid-Afrika, Egypte en Oost-
Duitsland. Ze waren aangevoerd met vliegtuigen, treinen, bussen
en auto's en ook met kinderwagens want veel Jehova's Getui
gen nemen naar deze bijeenkomsten hun hele gezin mee.
Thema van het congres, dat onderdeel is van een serie van ze
ventig congressen in alle delen van de wereld, is „goddelijke ze
gepraal". De heer A. van der Voet, hoofd nieuwsdienst van het
congres, omschrijft het doel als „het weer opladen van de gees
telijke accu's die het hele jaar tijdens de verkondiging stroom af
geven".
In Nederland zijn er 25.000 Jehovah's getuigen, dat wil zeggen,
actieve verkondigers. Volgens de heer Van der Voet vertegen
woordigen zij de sterkst groeiende religie ter wereld. Het totale
aantal actieve predikers in alle landen wordt geschat op 1.75 mil
joen.
Onder hen zijn opvallend veel jongeren. Driekwart van de Jeho
vah's Getuigen is nog geen veertig jaar. hetgeen volgens de heer
Van der Voet bewiist, dat er behoefte bestaat aan „genegen
geestelijk voedsel".
„De Wachttoren", het blad van de Jehova's Getuigen, ver
schijnt iedere twee weken in een oplage van bijna acht miljoen
exemplaren in vierenzeventig talen.
De missionerende opdracht
van de kerk is zo schrijft de
paus in zijn boodschap voor
missiezondag nog lang niet
ten einde. Voor vele volkeren
begint zij pas. Maar het is wel
heel erg te betreuren, dat juist
op dit ogenblik, nu zo'n inspan
ning nodig is, het aantal mis
sionarissen een probleem gaat
vormen. Toch moet men niet
te somber zijn over dc toe
komst. Nu blijkt hoe vele jon
ge christenen bereid zijn zich
te geven.
Zoals elk jaar heeft de paus
aan de bisschoppen en gelovi
gen in de wereld een brief ge
zonden ter gelegenheid van de
missiezondag, die in heel de ka
tholieke wereld op 21 oktober
gevierd wordt en waarin over
al aandacht wordt besteed
aan de missionaire taak van
de kerk.
Hoewel paus Paulus wel dege
lijk de redenen kent van de te
ruggang van het aantal missie
roepingen en ziet hoe ongeveer
de helft der buitenlandse mis
sionarissen tot de oudere gene
ratie gaat behoren, gelooft hij
toch, dat de kerk de moeilijke
situatie van dit ogenblik kan
overwinnen.
Vooreerst neemt het aantal
roepingen onder de inheemsen
toe. Daarnaast bestaat nog de
mogelijkheid, dat bisschoppen
uit de hele wereld personeel
beschikbaar stellen voor de
missie.
Zich beroepend op de rijke
landen vraagt de paus dat
deze de arme kerken, die de
len in het lot van hun bevol
kingen, f'-anciccl te hulp blij-
Bar
geni
niet
arm
ven komen. Dat is eenvoudig
de plicht van alle christenen jje
Herinnerend aan de s'agzi,I{of
dat ontwikkelingshulp tegen
woordig gelijk staat met vredig6'
bevorderen, prijst hij de velmal
jongeren uit de oude wereldP' is
die naar de missielanden gaafle i
om er te werken. Ook vraa#et
de paus aandacht voor de oePP
cumene. Hij roept op door po^
sitieve beoefening van de oecujfer;
mene tussen katholieke
dere christelijke geloofsverkoi»^
digers de slechte indruk lf_
doen verdwijnen, die de ge
spletenheid van de christelijk®i
kerken gewekt heeft en no|
wekt.
De paus, die daarmee zijn opfn
roep stelt in het licht van he j
naderende heilig jaar, dring^
aan te streven naar verzoeninl
van de mensen met God et'
niet naar verovering va,Voi
machtsposities op het bedrijveijan(
van zieltjeswinnerij.
ker
,Ci
Mgr. Casaldaligo
mag jid
i i ker
huis verlaten
Bisschop Pedro Casaldalig»jnt
van Sao Felix in Brazilië staaipe,
niet meer onder huisarrest. H,ge(
werd begin juli door de militaica)
re politie gearresteerd er^j
daarna onder huisarrest ge^j
plaatst. De beschuldiging luidste
de. dat hij opstandige boertf^
had geholpen. De reden van dtga
opheffing van het huisarrest
niet bekend. Wel heeft de apo5<je
toi'schs r.untius in Brazili<£e
zie t tot het Vatikaan gewen^
me: het verzoek in deze zaalsej
te be.iiide'en. ,je
~n medewerkers van dftjo
np. J e tegelijk met he»jjU
••-n g.-arre teerd, zitte:Uu
echter nog wel gevangen. Hut^
verblijfplaats wordt door d'
politie geheim gehouden. M
