Kwik, reuk- en smaakmakers
VROUWELIJKHEDEN
VOOR DE VROUW
AUGUSTUS 1973
PAGINA
.'•IfB meisje van achttien loopt 's
iivonds door een brede straat
met louter flatwoningen in een
dure buurt. Opeens ziet ze zich
omsingeld door vijf jongens met
fietskettingen. Ze gilt zich de
longen uit het lijf maar nie
mand hoort het. Het blauwe
licht van de beeldbuis vlamt uit
alle ramen, iedereen kijkt naar
het magische venstertje, Hoe
het afloopt lees je de volgende
avond in de krant. Een ver
pleegster op weg naar haar
avonddienst wordt om acht uur
aangerand. Haar mishandeld
lijk wordt 's morgens
p JIJ* W J 1IIUI6V11J IIH
struikgewas gevonden. Op de
aflopende berm naast
cundaire autobaan treft men het
lichaam van een ongeveer vijf-
tigjarige vrouw, die op bestiale
wijze is verkracht. Haar kleren
liggen in het gras verspreid,
jjn we niet meer veilig op de
openbare weg?
een handtasje,
pr. mr. F. M. Havermans, psy-
ichiater die zich bezighoudt met
gerechtelijke psychiatrie, be
staande uit rapporten over de
linquenten aan de rechtbank te
Den Haag en Dordrecht wil wel
1 enkele aspecten belichten van
deze moeilijke problematiek.
Vfl|„De slachtoffers zie ik nooit,
sul misschien alleen als ze over
s''spannen zijn geraakt. Feitelijk
Mheb ik alleen met de delinquen
ten te maken. Ik heb meerma
len met daders gesproken, die
een vrouw in elkaar geslagen
hebben om een handtasje."
|fat is de reden dat geweldple
ging zo toeneemt? Dr. Haver
mans (grote gestalte.zwaar ge-
i beouwd, sprekend met de voor-
J zichtigheid die mensen ken-
merkt, wier uitspraken wegen):
„als ik het goed bezie, .komen
er momenteel twee delicten het
meest naar voren: diefstal met
geweldpleging en sexuele mis
drijven. Het ene delict is uit heb
zucht, het andere uit onbeteu
gelde drift. Toch is het zo dat
aanranden om geld afhandig te
maken en om sexualiteit te be
drijven eigenlijk op hetzelfde
neerkomen. Te pakken zien te
krijgen wat je niet toekomt. Al
leen het sexuele, gerioht op een
lalt bepaalde drift is moeilijker te
,:a bestrijden.
LJ)at geweldpleging toeneemt en
dat is waar komt geloof ik
omdat iedereen meent aan-
spraak te kunnen maken op
geld. Het is al begonnen met die
—•uitspraak van Mej. Klompé:
„Denk erom dat u recht hebt op
J 8eId"-"
iZijn er bij beide categoneen wets-
I 'overtreders bepaalde analoge
«karaktereigenschappen aanwijs
baar? (Na enig nadenken) ,.A!s
ik geweldplegers individueel be
kijk dan valt me op dat ze bijna
allemaal laf zijn. Vandaar het
jpplreden in groter verband. Hun
agressie is ook altijd gericht te-
i een zwakkere, die de dupe
De zwakkere is o.m. de al-
a op straat lopende vrouw,
emand stelde een vriend van
mij, ook psychiater, eens de
vraag: „dokter, gaan we naar
jungle toe? En hij zei, m'n
lieve mevrouw we zitten al in
de jungle." Een ander ding dat
mij opvalt is dat wetsovertre
ders allemaal lak hebben aan
gezag. En ik ga altijd van het
standpunt uit: waar geen gezag
is, bestaat ook geen ONTzag."
At Dr. Havermans de vrouw te
genwoordig in groter gevaar
dan vijf jaar geleden?"
""ja, dan kom ik weer terug op
dat ontzag. Mij treft het dat bij
een heleboel mensen de zorgvul
digheid verdwenen is uit bij
voorbeeld de kleding. Wat zorg
vuldig is, wordt wel eens geres
pecteerd. Vroeger stopten ze on
maatschappelijke kinderen in
een rot omgeving, nu krijgen
die scheurende kinderen onder
dak in mooie behuizingen. Je
ziet dan dat er een zeker ontzag
gaat komen voor mooie dingen.
Veel jeugd loopt rond in vuile
spijkerbroeken en een trui met
gaten. Door je uiterlijke presen
tatie zo te verwaarlozen onder
graaf je andermans respect.
Het brengt een meisje dichterbij
de man die het op haar voor
zien heeft. Zo verkleint men de
afstand tussen zichzelf en een
potentiële delinquent. Zijn ge-
dachtengang is makkelijk na te
gaan: die trui van dat meisje
komt me lekker tegemoet. Die
pak ik dan maar." Zo gemakke
lijk als je van soft drugs naar
hard drugs overstapt, maak je
""an de veelvuldig getolereerde
exualiteit gemakkelijker de
stap naar de agressieve sexuali
teit. De maatschappij heeft ook
«chuld. Door het loslaten van
alle taboes neemt het gevaar
voor aanranding toe."
IJfers?
vraag naar percentages van
geweldpleging in de binnenstad
of op stille wegen wordt gehono
reerd met een nadrukkelijk
hoofdschudden van dr. Haver
mans. „Cijfers in de criminali-
teit zijn altijd onbetrouwbaar.
■J Als ik zeg dat er vandaag 1000
IQ winkeldiefstallen zijn gepleegd,
kunnen het er 2000 zijn. Dat
noemen we „das Dunkelziffer",
de onbekende criminaliteit. We
weten geen bliksem van de wer
kelijke stand van zaken. Niet
alle vrouwen die zijn lastig ge-
1 vallen, vertellen het. Daardoor
blijft veel in de lucht hangen.
Dan vraag je je wel eens af:
hoeveel weten we nu eigenlijk
van wat er in ons land ge-
j beurt?"
»en paar cijfers staan in het juni-
I nummer van Proces, maand
blad voor berechting en reclas
sering. Ze zijn eenzijdig, maar
hard. In 1971 in Amsterdam
1992 voorgeleiden, waaronder
«8 buitenlanders. In 1972 2000
voorgeleidingen, waar onder 733
Handtasjes zijn in trek. In het
hartje van de stad rukt een
belager ze onder de arm van
de draagster weg. „Het hartje
van de stad is het gevaar
lijkst", zegt 'n zestiejarige
buitenlanders. In cleze sector
een stijging van 25 procent tot
36 procent in één jaar.
Zijn vrouwen vaak bang?
Loes (22 jaar, verpleegkundige).
„Als je 's nachts alleen over
straat loopt, vraag je om moei
lijkheden", zegt onze hoofdver
pleegster altijd. Maar ik vind:
waarom zou je bang zijn? Als
je bang bent gebeurt er juist
iets. Ik ben alleen bang voor
spinnen. Door een bos zou ik
niet alleen gaan. Het scheelt als
je met z'n tweeën of drieën
bent. Als ze mij aanranden, ga
Truitjes voor de septembervakantie in hef zuiden
ik gillen. Dat schrikt af. Een
spuitbus Deodorant meenemen,
zei iemand eens. Als ze dat in
hun ogen krijgen, zien ze niks
Mevrouw Bruins (38 jaar, ge
huwd, moeder van drie kinde
ren). „Bang ben ik niet, maar
je moet het niet gaan zoeken.
Het grootste gevaar zie ik voor
kinderen die 10-15 jaar zijn en
zich kleden of ze 18 zijn. Op die
Zomergriep is dikwijls een vrien
delijk naampje voor het gevolg
van onhygiënische toestanden.
„Van streek door de warmte" is
al net zo'n halve waarheid. Een
van de beruchtste bacteriën
waarmee levensmiddelen wor
den besmet, speciaal in warme
dagen en bij voorkeur door vlie
gen, is de Salmonella. De ziekte
is niet fataal, maar wel bijzon
der onaangenaam.
Hygiëne in het huishouden is zeer
belangrijk; het behoorlijk weg
werken van afval een eerste
vereiste.
Maak eens een wandeling langs
de straat waar straks, of mor
genochtend, de vuilnisemmers
worden leeggehaald. En kijk!
Hoeveel emmers blijken er half
open te staan omdat ze te vol
zijn! Zo stonden ze vandaag ook
al op het plaatsje of op het bal-
con. Zie hoeveel er nu al is uit
gevallen voor de trottoirrand
werd bereikt. En hoeveel de
wind wegwaait. Honden, katten
en ratten worden door de geur
van de vaten aangetrokken en
vliegen zwermen erom heen.
Morgenochtend óók nog om de
lege. Want dikwijls is het vuil
op de bodem aangekoekt en be
schimmeld.
Zolang nog niet overal plastic
zakken voor de vuilnisvaten
worden geleverd zou het opvol
gen van dit lijstje goed zijn
voor het eigen welzijn en dat
van de buren:
Ais één vuilnisemmer telkens te
weinig blijkt, neem er dan een
tweede bij.
Zet ze thuis en op straat op een
plaats waar het licht is. Laat
een defect deksel repareren of
vraag een nieuw vat aan. Het
zelfde geldt voor een kapotte
bodem.
Het bekleden van de binnenkant
met rechtopstaande en één lig
gende krant is het werk van een
ogenblik en voorkomt een vieze
binnenwand.
Maak eerst een pakje van kled-
leeftijd worden ze het meest ge
pakt. Er staat ook geen tijd
voor. Zo'n vent grijpt een meis
je voor hetzelfde geld midden
op de dag. Als er 's avonds iets
gebeurt geef ik de ouders van
dit soort kinderen de schuld.
Als zo'n jong ding 's avonds
laat alleen over straat loopt,
zoekt ze het gevaar. Daar moe
ten de ouders voor waken. Ik
heb geen respect voor ouders
die dat goed vinden. En dan,
zoals die kinderen tegenwoordig
gekleed gaan. Die krankzinnige
korte rokjes. Je kunt als ouder
niet genoeg bedacht zijn op de
kleding van je kind. Tenslotte
ben je baas als ze nog zo jong
zijn."
Jannie (16 jaar, MAVO 4). „Nee,
echt bang ben ik niet. Het ligt
er aan in welke buurt ik ben.
De binnenstad is het gevaar-
Kan zij op klaarlichte dag
worden aangevallen?
lijkst. Ik ben er wel eens nage
zeten door drie mannen. Ze pro
beren je daar ook vaak mee te
tronen naar een film." Wat er
dan gebeurt? (lacht) „Nou, dan
zie je niet veel van de film,
denk ik. Ze vragen je ook vaak
om fotomodel te worden. Ik loop
liever door een bos dan door
het hartje van een grote stad."
Mariëtte (16 jaar, MAVO, 3e
klas). „Ik ben niet bepaald
bang, maar ik ga 's avonds lie
ver met het openbaar vervoer
ergens heen dan met de fiets.
Op de fiets rijden ze je vaak
met een stuk of vier jongens
klem. Dat heb ik meegemaakt.
Bij een bus- of tramhalte ga ik
altijd in de buurt van een paar
mensen staan. Dan voel ik me
safer."
Paulien (26 jaar. verpleegkundi
ge). „Ik heb in het ziekenhuis
veel meegemaakt. Vroeger in
de oude Zuidwal waar ik toen
werkte (ze is nu in een particu
liere inrichting werkzaam bij
gehandicapten) had je iedere
dag wel met vijf, zes mishande
lingen van vrouwen te maken.
In het weekend was het altijd
raak. In de tijd dat ik daar was
(4 jaar) zijn er honderden bin
nengekomen op die manier. In
de binnenstad lopen vrij veel al
coholisten met dolken en stilet
to's. Ik heb ook in een sanato
rium in Scheveningen gewerkt.
Daar kwamen opnamen van
meisjes voor, die met een dolk
door de ribben waren gestoken.
Een groepje, daar kan je niet
tegenop. Ik kom er rond voor
uit dat ik bang ben geworden
door wat ik gezien heb. Daarom
heb ik een autootje gekocht. Ik
geloof ook dat de tegenwoordige
jeugd eenzamer kan zijn dan
vroeger omdat ze alleen niet uit
durven gaan."
Astrid (15 jaar, middelbare scho
liere). „Nee, echt bang ben ik
niet. Ik heb geen vrees voor
aanranding, 't Ligt er aan hoe
je erbij loopt. Als ik aangespro
ken word geef ik gewoon geen
antwoord. Je moet natuurlijk
nooit reageren. Gevaar lopen
kan wel, maar het hoeft niet."
Tiny Francis
„Softies", zachte, natuurlijke wimpers
der-afval en deponeer het daar
na in de vuilnisbak.
Conserveblikjes zijn erg geschikt
om natte afval in te stoppen.
Alle doosjes kunnen gemakke
lijk plat „getrapt" worden en
nemen dan veel minder plaats
in. Grote dozen moet men uit
een scheuren.
In practisch elke gemeente is een
regeling voor grof vuil, zoals
tuinafval, oude meubels e.d. Het
wordt op verzoek opgehaald.
Wie zouden toch die oude matras
sen, fietsen, babyboxen en zo in
het water gooien?
Truitjes voor de Scptembcrvacan-
tie in het zuiden, van draion,
ontworpen door Brian Scott.
Handige breisters maken ze zelf
met blote rug en halsterlijn. De
witte streep in de taille vormt
goed contrast, maar kan ook
worden weggelaten.
Aangeplakte wimpers maken de
ogen mooier. Als ze maar na
tuurlijk aandoen. Niets is af
schuwelijker dan dikke ooggor
dijnen, die de spiegels van de
ziel zo aanstellerig maken, dat
niemand er graag in kijkt. Veel
huizen brengen goede wimpers,
maar het blijft een toer ze net
jes op hun plaats te krijgen.
Trekt u er maar rustig 10 minu
ten voor uit, behalve als u bij
zonder handig bent. Vooruit dan
maar het lukt u snel. Hier zijn
dan de nieuwste wimpers van
Mary Quant, die „Softies" he
ten. Een veelbelovende naam,
die nog wel in drievoud voor
komt: Lower Softies, Super Sof
ties, en Feather Sotts". Als die
nu niet zacht en natuurlijk zijn...
Gezellig cadeautje voor jonge
moeders is het nieuwe baby
boek (Scheltens en Giltay,
11.90), waarin het kind letter
lijk vanaf zijn eerste zucht
wordt uitgekruisd. Er is ruimte
voor notities van de eerste wee
tot tandjes krijgen en de
lichaamslengte van het eer-
ste tot het zesde jaar. Verder
plaats voor Sint- en Kerstfoto's,
cadeautjes en memo's over de
meest geliefde speeltjes. Zijn
eerste sleetje en schaatsjes.
Ruimte ook voor vervelende
dingen als ziekten, symptomen,
ernst ervan en de eerste school
dag. Uitgevoerd In rose met
goudopdruk.
Gedurende de zomermaanden en
vooral tijdens de vakantie dra
gen velen een zonnebril. In het
zuiden van Europa en in het
hooggebergte is er nu eenmaal
meer licht dan in noordelijker
gelegen streken. Veel licht ver
oorzaakt vermoeidheid van de
cellen in het netvlies van het
oog. Goede zonnebrillen zijn er
ter „bescherming" van het oog.
Wie zijn ogen niet tegen een
overmaat van licht beschermt,
loopt het risico, dat zijn ge
zichtsvermogen snel achteruit
gaat. De beste zonnebrillen heb
ben geslepen glazen en worden
verkocht bij de optlciën. Fancy-
brillen, die men In goedkope
winkels en In heel wat benzine
stations kan kopen, zijn meestal
minder geschikt. Bij rilet gesle
pen glazen blijft namelijk de
overstraling bestaan, zodat het
oog te veel licht krijgt. Hoe een
mens aan het dragen van een
zonnebril kan wennen bewijst
het verhaal van een paar Fran
sen, die jaren achtereen In de
Sahnra werkten. Zij waren ge
wend om een zonnebril te dra.
gen. Bij terugkeer in hun vader
land hielden zij die bril ook 's
nachts op. Hun ogen waren zo
gevoelig geworden, dat zij zon
der zonnebril 's nachts zelfs last
hadden van het schijnsel van de
straatlantaarns.
MEDISCHE
RUBRIEK
Ongeluksprofeten doen de laatste tijd in Japan goede za
ken. Vele Japanners geloven dat het einde nabij is en
dat hun land binnen de drie jaren door een reusachtige
aardbeving van de aardbol zal worden weggevaagd.
De laatste best-seller is dan ook een science-fiction ro
man, getiteld 'Submersible Japan', die dit alles in details
beschrijft. Maar ook zonder deze veronderstelde kata-
strofe hebben de bewoners van het land van de rijzende
zon al voldoende kopzorgen. Hun meteoorsnelle industrie-
Ie ontwikkeling wordt nog overtroffen door de vervuiling
van hun leefmilieu zoals de vergevorderde kwikvervui
ling van de Japanse viswateren.
Het ministerie van gezondheid en welzijn was dan ook ver
plicht strikte beperkingen op te leggen in verband met
de hoeveelheid vis en schaaldieren die per persoon mo
gen gebruikt worden. Deze maatregel kwam uitermate
hard aan omdat Japan een visetende natie bij uitstek is.
De bron van de zo noodzakelijke eiwitten wordt juist in
de zee gevonden.
Alles begon
klein vissersdorpje in Zuid-Japan
stierven door kwikvergiftiging door het
eten van vis die vergiftigd was door het dumpen van
kwikafval van een plaatselijk bedrijf in de lokale wate
ren. De vergift;ging heeft een sluipend verloop en tast
het zenuwstelsel aan. Dit leidt tot blindheid, verlammings
verschijnselen en eventuele dood. De vergiftiging kreeg
voor onze oren de exotische naam van „Minamata-ziek-
te". Intussen worden er ook uit andere lokaliteiten nieu
we gevallen gemeld. Onlangs werden 29 kwikvergiftigin
gen gemeld in het dorpje Kumamoto.
De visbeperking, uitgevaardigd door het ministerie, had
een werkelijke nationale psychose tot gevolg. Het visver-
bruik daalde dramatisch, vissers en vishandelaren eis
ten schadevergoeding voor hun verminderd inkomen en
alles werd op parlementair vlak besproken. Het dilemma
was groot. De proteïnen van de vis en de schaaldieren
waren een essentieel onderdeel van de nationale voeding,
maar anderzijds dierde men deze voedingsbron te beper
ken wegens de industriële vervuiling.
Onder druk gezet beging het Japanse ministerie èen zware
psychologische fout. Het gaf een nieuw communique uit
waarin de toegelaten vishoeveelheden drastisch verhoogd
werden zoals, voor makreel van 12 tot 46.2 per week. Dit
bracht nog meer verwarring en ongerustheid bij de man
in de straat. Wetenschappelijk heeft het vaststellen van
een veilige wekelijkse hoeveelheid niet veel zin, maar het
is volled.g absurd de maatstaven onder politieke druk
van vandaag op morgen te veranderen. Belangrijk is de
juiste kwikdosage in de gevangen vissoorten vast te stel
len en het stopzetten van iedere verdere vervuiling.
Maar zelfs dan weet niemand hoelang de zee door het
reeds aanwezige kwik verpest zal blijven. In ieder geval
zal het nog heel lang duren alvorens Japan weer onbe
zorgd vis en schaaldieren zal eten.
Heeft Japan zijn visobsessie, Amerika krijgt waarschijn
lijk zijn reuk- en smaakmakersschandaal. Amerika is het
land van het geprepareerde voedsel. Veel van dit voedsel
wordt behandeld met kleur- en smaakstoffen die geen en
kele voedingswaarde hebben en alleen dienen om het
goedje beter te doen ruiken of een aantrekkelijk kleurtje
te geven. Dat al deze produkten allergische reakties. kon
den veroorzaken was al geruime tijd bekend. Maar on
langs kwam dr. Ben F. Feingold in San Francisco waar-
sch jnlijk op het spoor van een veel ernstiger zaak. Deze
kunstmatige produkten zouden ook hyperkinesie kunnen
veroorzaken, een aantasting gekenmerkt door ebn on
stuitbare bewegingsdrang, verminderd concentratiever
mogen en leermoeilijkheden.
Dr. Feingold en zijn medewerkers kozen een 25-tal hyper-
kinetische kinderen uit die allen de gewoonte hadden gro
te hoeveelheden geprepareerd voedsel te eten. Ze gaven
deze kinderen een dieet waaruit alle kunstmatige srnaak-
en kleurstoffen verwijderd waren. Het resultaat was ver
bluffend. Binnen enkele weken vertoonden vijftien kinde
ren een opvallende verbetering. Ze werden weer rustig
en konden weer normaal studeren. Zodra de amerikaun-
se keuken weer werd ingevoerd, kwamen de symptomen
na enkele uren terug.
Deze bevindingen zijn nog voorlopig en dienen derhalve
met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden.
Vooral zal moeten worden gewacht op verdere controles.
Indien de bevindingen van dr. Feingold bevestigd wor
den. dan zal dit een wereldwijde weerslag hebben op de
industriële voedselverwerking.
