Nederland
Astronaut
Jack Lousma
zoekt ook in
Skylab naar
het kleine
Twee jongens,gevangen'
op REM-eiland
Helft tien miljoen
rijksprojecten
voor
V akantiebezigheden
volkomen verregend
FRIESLAND VOLGT VOL SPANNING RUIMTEREIS
Morgen roeien
in Stomp wijk
Deze foto van zichzelf stuurde Jack Lousma naar Friesland,
met in forse ballpointletters: „Long live the Dutch" (Lang leve
de Nederlanders).
Alan Bean, dr. O. Garriot en Jack Lousma met het symbool van hun tweede Skylab-vlucht
(Van een onzer verslaggevers)
iot HOUSTON Jack Robert Lousma is op en
Amerikaans staatsburger. Daar hoeft
13.3 niemand aan te twijfelen. Zonder dat
forn staatsburgerschap zou hij immers nooit in
aanmerking zijn gekomen voor een astro-
P°P' nautenopleiding bij NASA, het Amerikaan-
Qjjjjse bureau voor lucht- en ruimtevaart. Bin-
tien jaar kan die situatie weliswaar
.19;f aanzienlijk veranderen - dan zullen name-
kaaj lijk in het kader van het zgn. Spacelab pro-
22.3 jèct ook geleerden en technici uit Westeu-
landen ruimtevluchten kunnen
ken - maar totdusver is de bemande ruim
tevaart steeds een zaak geweest van Ame-
rikanen en Russen. En Jack Lousma is ge-
woon een van die Amerikanen die werd uit
verkoren voor een ruimtevlucht per Sky-
lgln| lab: hij maakt deel uit van de tweede be-
idlm manning, samen met Alan Bean en dr.
5 A? Owen Garriott, die op 28 juli a.s. van start
jzlel gaat.
12 4Toch wordt het wel en wee van Lousma in
k"e Nederland en vooral in Friesland met meer
belangstelling gevolgd dan dat van zijn zo
idda langzamerhand al vrij talrijke voorgan-
o' gers. Terwijl John Glenn, de rossige mari-
nier die in 1961 als eerste Amerikaan een
Mercury-vlucht om de aarde maakte, in
Amerika al bijna vergeten is en Neil Arm-
strong, de man die in 1969 als eerste mens
19.^voet op de maan zette, zich - wars van de
uitgebreide publiciteit rond zijn persoon -
MJmin of meer heeft teruggetrokken in een
hoogleraarsfunctie, maakt Lousma zich ge-
eeb£ reed voor een verblijf in de ruimte van
212 maar liefst 56 dagen, een verdubbeling van
duurrekord dat het eerste Skylab-team
vestigde.
rkes'Enkele dagen geleden kreeg diezelfde Lous
ma van het gemeentebestuur van het Frie-
se Wonseradeel een telegram waarin hem
veel succes werd gewenst. Zeker, Wonsera
deel heeft niets met ruimtevaart te maken,
r maar de naam Lou(w)sma kent men er
euwjvvel degelijk. Jack Robert is een kleinzoon
jwini van Sipke Willem Louwsma (die zijn ach-
,Ju(j ternaam nog met een "w" schreef) en
"ïi.oi Jetske Kuypers, resp. afkomstig uit het
piepkleine dorpje Piaam aan de IJssel-
va meerkust en de vissersplaats Makkum, bei-
(S de behorend tot het gebied van de Friese
gemeente Wonseradeel.
Jacks grootvader, Sipke Willem Louwsma,
NOS was 32 jaar toen hij in 1893 naar de Ver-
lijn enigde Staten emigreerde. Zijn gezin telde
■haal ^rie hinderen. Er zouden er later nog tien
Joojbij komen. Een van die tien - de jongste -
eu\vsWas Jacob, de vader van Jack. Jacob
cuwi Louwsma trouwde met een Amerikaanse,
euws Evelyn Brandt, die intussen al is overle-
Jack zelf trad in het huwelijk met
-vou( Gratia Kay Smeltzer, wier achternaam ook
nog duidelijk Westeuropese invloeden ver
raadt. Er zijn drie kinderen: Timothy (9),
In het ruimtelaboratorium Skylab zullen de astronauten Bean, dr. Garriot e
doorbrengen.
de Amerikaanse Nederlander Jack Lousma 56 dagei
Matthew (deze maand juist 8 jaar gewor
den) en Mary, die op 22 september a.s. -
vlak voor haar vaders terugkeer op aarde -
7 jaar wordt.
De Lou(w)sma's zijn - maar dan moet men
toch wel enkele generaties teruggaan - af
komstig uit het gebied van Gaasterland
(Balk. Sondel, Oudemirdum, Harich en
Wijckel), maar Jacks overgrootvader, Wil
lem Jendriks Louwsma, trok zo omstreeks
1860 naar Piaam en zijn zoons Sipke en Ja
cob emigreerden in 1893 naar Amerika. Ze
kwamen terecht in Drenthe, dat men zou
kunnen beschouwen als een "voorstad" van
het bekende Holland-Michigan. Niet ver
daar vandaag - in Ann Harbor - woont nog
steeds Jacks vader. Jack zelf werd op 29
februari 1936 (hij is dus eigenlijk maar een
keer in de vier jaar echt jariggeboren
in Grand Rapids, waar het nog steeds we
melt van de Nederlandse Amerikanen.
Jack Lousma blijkt zich heel goed bewust
van zijn Nederlandse (Friese) afkomst. Hij
wordt in Houston en op Cape Kennedy niet
voor niets aangeduid met de (ere-)titel
"the flying Dutchman". Jack vindt het uit
stekend. Dat bleek heel duidelijk uit de
hartelijke brief, die hij onlangs schreef aan
mevrouw D. Bakker-Louwsma uit Drach
ten. Hij ondertekende die brief met: Jack
Lousma - "the flying Dutchman." Het was
zijn reactie op een brief die mevrouw
Louwsma ter gelegenheid van een Louws-
ma-reunie in Veenwouden waar ruim
veertig Nederlandse Louwsma's aanwezig
waren - had geschreven. Er stonden dan
ook dik veertig handtekeningen onder. Het
duurde weliswaar een paar maanden voor
dat er antwoord kwam uit Houston, maar
dat kan een hard trainende astronaut moei
lijk kwalijk worden genomen.
Z'n brief luidde als volgt:
Beste familie en vrienden in Friesland, Het
heeft me goed gedaan te merken dat de
Louwsma-familie nog zo sterk en als een
heid geworteld is in ons gebied van her
komst. U kunt er van verzekerd zijn dat ik
even trots op mijn geboortegrond ben als u
en ik zal trachten alle zonen en dochters
van Nederland zo te vertegenwoordigen,
dat het voor hen een eer is.Ik zal naar u
uitkijken vanaf een hoogte van 270 mijl en
zal aan u denken zo dikwijls als we Neder
land passeren gedurende ons verblijf van
acht weken in de ruimte. Ik wil u ook al
vast danken voor uw gebeden en uw war
me gevoelens. Mijn vrouw en ik hebben al
lang met de gedachte gespeeld een bezoek
aan Nederland te brengen (de brief uit Ne
derland bevatte namelijk een uitnodiging,
red.) Misschien zal die hoop werkelijkheid
kunnen worden na de Skylab-operaties. Met
hartelijke persoonlijke groeten, Jack Lous
ma - "the flying Dutchman"
Van dat bezoek zal voorlopig overigens wel
niet zoveel komen. Als Beun. Garriott en
Lousma over een paar maanden weer op
aarde zijn teruggekeerd, zijn ze de eerste
tijd in elk opzicht "gevangenen van de we
tenschap", daarna zullen ze ongetwijfeld in
Houston dagwerk krijgen om de laatste
Skylab-bemanning met raad en daad bij te
staan, kortom - een bezoek van de Lous-
ma's aan de geboortegrond van Jacks
grootouders, zal op zijn vroegst pas in 1974
kunnen plaatsvinden. Maar uit alles blijkt -
en daar zijn de Nederlandse Louwsma's ui
teraard erg mee ingenomen - dat Lousma
een dergelijk uitstapje naar Friesland toch
wel erg op prijs zou stellen.
Alleen, zijn werk gaat voor. Hij is als het
ware bezeten van lucht- en ruimtevaart.
Toen hij in april 1966, samen met nog acht
tien anderen, werd uitgekozen voor een
astronautenopleiding, was hij er vast van
overtuigd dat hij zou kunnen deelnemen
aan een maanlandingsexperiment in het ka
der van het Apolloproject. In 1966 leek die
kans trouwens ook royaal aanwezig. Er
was volop geld beschikbaar voor de ruimte
vaart en bij het Nasa-programma was het
een en al rozengeur en maneschijn. Maar
in 1969 - het jaar waarin Neil Armstrong
en Edwin Aldrin wijlen president Kenne
dy's opdracht realiseerden: voor 1970 een
Amerikaan op de maan en veilig terug
naar de aarde - kwam er de klad in, en
niet zo'n beetje ook. De Nasa kreeg steeds
minder financiële armslag, zodanig zelfs
dat er drie Apollo-maanvluchten moesten
worden geannuleerd en het Skylab-project
van de aanvankelijk gedachte reeks van
meer dan twintig vluchten (zowel in een
baan om de aarde als - opnieuw - naar de
maan) werd "omgebouwd" tot een veel
eenvoudiger programma, dat slechts de
lancering omvatte van een groot ruimtesta
tion en drie afzonderlijke astronauten
teams, die dat station gedurende perioden
van 28 tot 56 dagen als tijdelijk onderko
men in de ruimte zouden gebruiken. Het
was voor Jack Lousma - voor het meren
deel van zijn collega's trouwens niet min
der - een pijnlijke teleurstelling, dat hij
niet voor een Apollo-maanvlucht in aan-
De raket, die de tweede Skylab-be
manning naar het ruimfelaboratorlum
moet brengen, staat al klaar op Cape
Kennedy
merking zou komen. Hij kreeg nog wel de
kans om tijdens de vluchten van de Apol
lo's 9, 10 en 13 allerlei hand- en spandien
sten te verrichten, een groot deel van de
training mee te maken en van tijd tot tijd
als verbindingsman in Houston te fungeren,
maar de maan zelf bleef voor hem onbe
reikbaar.
Die niet al te plezierige gang van zaken
was voor sommige van zijn collega's reden
om de ruimtchelm aan de Texaanse wilgen
te hangen en elders een baan te zoeken.
Maar Jack Lousma was er vast van over
tuigd dat er nog een kans zou komen. Die
kans kwam toen hij - samen met Alan
Bean (Amerika's vierde man-op-de-maan)
en dr. Owen Garriott werd aangewezen als
lid van het tweede Skylab-team. Daurna is
het voorlopig afgelopen met de aktieve
ruimtevaart althans voor "the flying
Dutchman", maar hij heeft toch al meer
dan eens laten doorschemeren dat hij ook
nog een werkzaam aandeel hoopt te krijgen
in het Amerikaanse ruimtevaartprogram-
ma-van-de-toekomst, het zgn. post-Apoüo-
project, waarin het zgn. "ruimtevlicgtuig"
- de "space shuttle" die tegen het eind van
de jaren zeventig operationeel moet worden
- zo'n belangrijke rol zal spelen.
d
,.J ZATERDAG 21 JULI 1973 LEIDSE COURANT
spit!
NOORDWIJK Vorige nacht moest de Noordwijkse mo- ruwe zee niet mogelijk de
torstrandreddingsboot ,,Kurt Carlsen" in aktie komen om „schipbreukelingen" aan boord
twee jongelui van het REM-eiland te halen, die daar als te nemen. Eerst tegen de mor-
moderne Robinson Crusoeë's bivakkeerden. Omstreeks hemelland te halem in en v
één uur merkte de kustwacht op, dat op het gewoonlijk verkleumd en hongerig kwamen
onverlichte eiland een vuur brandde. Dit was aanleiding
om de assistentie in te roepen van de KNZHM, waarop de
„Kurt Carlsen" in zee werd gebracht om te gaan kijken
wat er aan de hand was.
zij op het Noordwijkse strand
aan, maar aan het politiebureau
vonden de jongelui een gastvrij
onthaal. Zij werden van droge
kleren voorzien en kregen een
vorstelijke maaltijd voorgezet.
Vernielers
aangehouden
LEIDEN De Leldse politie
heeft in de nacht van donderdag
op vrijdag twee jongemannen
uit Leiden ongehouden die bezig
waren met het vernielen van de
verlichting aan het gemeentelijk
Archief aan de Boisotkade. De
leeftijden van de, lichtelijk aan
geschoten, mannen zijn 24 en 29
jaar.
Vrijdagochtend om ongevaar half
5 is een 42-jarige Duitse man
door een te hoge snelheid op de
Voorschoterweg t.h.v. de Roos-
eveltstraat uit de bocht gevlo
gen en tegen de leuning van de
Trekvlietbrug gebotst.
bekend geworden, Toen de beide avonturiers daar
dat een tweetal jongelui, de 19-
jarige Cor Molenaar uit Zand-
voort en zijn evenoude Amster
damse vriend Martien Wester
man woensdagmorgen jl. met
een vlet, voorzien van een bui
tenboordmotor, van Zandvoort
uit zee hadden gekozen om een
bezoek aan het REM-eiland te
brengen.
WASSENAAR In verband met
reconstructie- en rioleringswerk
zaamheden zullen gedeelten van
de Oostdorperweg in Wassenaar
enige tijd voor alle rijdend ver
keer afgesloten worden. Dit zijn
de gedeelten tussen de Koks-
hoornlaan en de inrit van de
proefboerderij van de fa. Bonda
en het stuk tussen de Van Cra-
nenburgchlaan en de Koks-
hoornlaan.
aankwamen, zo bleek later uit
hun verhaal, hadden zij de vlet
aan een d^r pilaren van het
„kunst "-eiland vastgelegd en
vervolgens waren zij naar bo
ven geklommen. Van woensdag
af hadden zij daar verblijf ge
houden. In die tijd maakten zij
een hijskraan bedrijfsklaar om
de vlet naar boven te hijsen.
Terwijl zij daarmee bezig wa
ren, sloeg de boot los en ver
dween snel in open zee.
De beide jongemannen zagen toen
wel in, dat hun positie op het
REM-eiland bijzonder hachelijk
dreigde te worden. Om de aan-
dachi te trekken legden zij
's nachts een vuur aan van hou
ten kasten en andere rommel,
hetgeen uiteindelijk hun redding
Toe de „Kurt Carlsen" langszij
kwam, bleek het aanvankelijk
door het slechte weer en de
LEIDEN Van de 10 miljoen,
die onlangs voor Leiden be
schikbaar zijn gesteld om de
werkloosheid te bestrijden, zal Dit antwoordt de voorzitter
de helft besteed worden aan de
uitvoering van rijksprojecten,
terwijl de andere helft uitgege
ven wordt aan objecten van de
lagere publiekrechtelijke licha
men. Daaraan zit de voorwaar
de verbnden, „dat de werken
een arbeidsintensief karakfer
hebben, zodat een duidelijk ef-
Gedeputeerde Staten van Zuid
Holland op schriftelijke vragen
van drs. J. W. de Graaf, lid van
de Provinciale Staten van Zuid
Holland voor de PvdA te Oegst-
geest. De voorzitter van GS
zegt tevens dat het gaat om
normale projecten, die gereed
liggen om uitgevoerd te worden,
maar waarvoor tot nu toe geen
geldelijke middelen beschikbaar
waren. Het (rijks) Coördinatie
college voor Openbare Werken
is van plan al in augustus a.s.
keuzepakketten van projecten
die in aanmerking komen voor
te leggen aan de Provinciale
Commissie voor de werkgele
genheid, aan de hand waarvan
voorstellen tot toekenning van
subsidie kunnen worden gedaan,
daan.
LEIDERDORP De vakantiebe-
zlgheden in de Springschans-
school begonnen met een flinke
opkomst: er meldden zich 35
kinderen. Het werd spoedig dui
delijk dat het weer roet in het
kindereten ging gooien; de
speurtocht, die op het program
ma stond, werd dan ook afge
last en de leiding besloot de kin
deren handenarbeid te laten
doen.
Dit bleek erg in de smaak te val
len. Tussen de buien door wer
den er tekeningen op het school
plein gemaakt. De Vogelweid-
school begon de dag met een in
stuif. De jeugd kon gaan scha
ken, dammen, mens erger je
niet spelen, enz. De speurtocht
viel 's middags in het water; in
plaats daarvan ging men toneel
stukjes opvoeren. In het club
huis aan de Lindelaan stond het
programma in het teken van
Griekenland en daarom zouden
er de gehele dag Olympische
Spelen gehouden worden. Het
sportveld echter, dat hiervoor
uitgekozen was, bleek een groot
zwembad dus ook dit kon geen
doorgang vinden. Men is toen
maar gaan tekenen, 's Middags
heeft men nog iets van het
Olympische programma gered
door enkele onderdelen binnen
en buiten het gebouw uit te voe
ren. Het hardlopen op de 80 me
ter werd gewonnen door Jan
Schouten in 18 sec. De 4 x 60
meter estafette werd op naam
gebracht van het team Erik van
't Woud, Bert v. Klaveren, Ka
ren Voskuyl en Michael Prufilei
in 34 seconden. Erik van 't
Woud wist bovendien het verst
te springen: 3.20 meter. De
sjoelwedstrijd wist Michael Pru
filei te winnen. Hij vergaarde 88
punten.
OUD-ADE/BORCULO Het pro
gramma van de slotdag van het
jeugdkamp van VVOA Is slechts
gedeeltelijk doorgegaan. Gister
morgen werden zwemwedstrij
den wegens het kille weer afge
last en kon ook de vollcybalflna-
ie niet worden gespeeld omdat
het programmu 's middags
bomvol zat.
Niettemin vermaakten de jongens
zich uitstekend o.a. een ganzen-
loop en nog enkele vriendschap
pelijke wedstrijden.
STOMPWIJK De Stompwijksc Watersportvereniging gaat rich zon
dag weer bezighouden met dc organisatie van het plaatselijk roel-
kamploenschap. Jongelui vanaf 16 jaar kunnen hun overtollige ener
gie kwijt op de roeibaan, welke op de Nieuwe Vaart is uitgezet. De
erkende krachtpatsers van andere jaren komen natuurlijk ook weer,
want zo'n jaarlijkse wisselbeker is toch zeker een sieraad in de
huiskamer!. Bij voldoende deelname kunnen ook de dames gaai>
uitmaken wie nu wel Stompwijks snelste roeister is.
