ZICHT
Mistero Buffo: voor Leiden
'n vleugje Holland Festival
ond het onstaan der
ud Katholieke kerk
Goede portretten in
galerie-bibliotheek
aan de Luifelbaan
Kunst in
de reclame
kunst
PAGINA 5 ZATERDAG 23 JUNI 1973
LEIDSE COURANT
iv,~*
t
i
iDe gemeentelijke over-
heid blijft echter blijk
geven van een a-cultu-
rele gezindheid, die
het onwaarschijnlijk
maakt dat de huidige
ompasse in de nabije
toekomst doorbroken
zal worden. Kenmer
kend voor deze hou
ding is het feit dat de
Culturele Raad al
sinds enige tijd een
langzame dood aan het
sterven is en dat het
uitermate kostbare
rapport van de Vereni-
J ging van Nederlandse
Gemeenten blijkbaar
j volledig onder tafel ge-
schoven is. Over dit
laatste punt hoeven we
1 echter niet bepaald
rouwig te zijn. Door
publicatie van dit rap-
port tegen te gaan be-
)j hoedt de gemeente'
T Leiden zowel zichzelf
|j als de VNG voor een
blamage van de eerste
Voorlopig zit het Leidse
publiek echter met de
narigheid. Van de on
geveer 150 Holland-
Festival-manifesta-
ties vindt er zegge en
schrijve één in Leiden
plaats, wie meer wil
zien zal zich moeten
wenden tot de theaters
in Den Haag en Sche-
veningen. Voor sommi
ge voorstellingen kan
men eveneens in Am
sterdam terecht, maar
juist de operavoorstel
lingen, die dit jaar
toch de grote trek
pleisters genoemd mo
gen worden, waren in
dehoofdstad al bijna
uitverkocht voor de of
ficiële plaatsbespre
king zelfs nog maar
begonnen was.
De schuld hiervoor lag
bij de Nederlandse
Opera Stichting die
met name bang was
dat de spectaculaire
Aida-voorstellingen in
Carré niet voldoende
LEIDEN Het Holland Festival gaat ook dit jaar Leiden
weer bijna onopgemerkt voorbij. De twee voornaamste
redenen hiervoor zijn geldgebrek en het (tijdelijk?) ont
breken van een geschikt theater, maar deze zijn beide te
rug te voeren op een volledig gemis aan cultuurpolitiek.
Dat dit gemis zich in de komende jaren wel eens in ster
ke mate zou kunnen wreken, is iedereen die het Leidse
vultuurleven met hart en ziel is toegedaan, nu wel duide
lijk.
publiek zou trekken en
daarom aan een grote
maar vrij willekeurige
gekozen groep opera-
bezoekersrecht tot
voorbespreking heeft
gegeven. De gevolgen
hiervan kunnen voor
de vaste bezoekers en
alle andere belangstel
lenden die niet tot
deze groep behoorden,
desastreus worden ge-
noemdn.
De ene voorstelling waar
het Leidse publiek het
dit jaar mee doen
moet, is nu eens niet
de ,,Hohe Messe",
maar „Mistero Bufo"
een comIrr>r*tie van
Vlaams en "~~"s
volkstoneel, stre
ven door De Nieuwe
Scène uit Antwerpen.
Deze hedendaagse ver-
leeuws „lekenspel"
kan het beste het re
sultaat genoemd wor
den van een geslaagd
samengaan van de Ita
liaanse theatertradities
van de commedia
dell'arte en het
Vlaamse volkstoneel.
Juist om dit laatste
element extra te bena
drukken werd door re
gisseur Arturo Corso
een beroep gedaan op
de in België bijzonder
populaire Vlaamse
troubadour Wannes
Vandevelde, die nu de
verantwoordelijkheid
voor het muzikale ge
deelte opzich heeft ge
nomen.
Het
gezelschap dat
„Mistero Buffo" vol
gende week vrijdag in
de Stadsgehoorzaal op
voert, is kort geleden
opgericht door een
groep jongeveelbelo-
vende Belgische ac
teurs uit zowel het
Vlaamse als het Waal
se gebied. De directe
aanleiding hiertoe
vormde hetzelfde
„Mistero Buffo" dat
nu in het Holland Fes
tival vertoond wordt,
maar dat aanvankelijk
als kortstondige vrije
prodyktie gebracht
werd in de kleine zaal
van de Muntschouw
burg te Brussel.
Het thema van het stuk
(een aanklacht tegen
alles wat de menselij
ke vrijheid belem
mert) en de doldwaze
vorm waarin dit gego
ten was spraken de
uitvoerenden dermate
aan, dat men besloot
om met dit stuk als
basis een nieuw en
semble op te richten
met de bedoeling om
het enigszins duffe
Belgische theaterleven
wat nieuw leven in te
blazen, maar vooral
om te trachten het
theater in een begrij
pelijke vorm naar de
te bren-
Paul Korenhof
gen.
IIIIIIIIIIIIIB
WASSENAAR In Kunst
zaal Heuff", Hoflaan 7
in Wassenaar Dorp expo
seren Car en Jan Verheul
(Carjan) keramische
kunst. Langs de wanden
van de galerie hangen
schilderwerken van Henri
Tieland. Dit zijn stukken,
bewaard uit d* periode
dat Tieand schilderde in
voormalig Nederlands In-
die.-
Tieland leefde van 1891 tot
1965. Zijn landschap (zie
foto links) vertoont im
pressionistische trekken.
De keramiek van Carjan
is heel direct, gevoelig en
toch „stevig" (zie beeldje
foto boven).
De expositie wordt vanmid
dag geopend en duurt tot
en met 14 juli. Openings
tijden: 's maandags tot
en met zaterdags van 10-
17 uur. Dinsdags van 20-
22 uur. 's Zondags na af
spraak tel. 01751-2185.
WASSENAAR De schilderes Sonja Gerverdlnck
exposeert tot en met 30 juni een aantal schilde
rijen in de Wassenaarse Galeriebibliotheek aan de
Luifelbaan. Het figuratieve werk landschap
pen, bloemstukken en een aantal opmerkellijke
portretten kenmerkt zich door een op het eer
ste gezicht nat al te gemakkelijke ea haasfcge
structuur. Dun in de vori en »oor wal je wioetA«
schilderijen betreft niet altijd treffend door een
aantrekkelijke kleur- en vormenschlkking. Ze zijn
wat monotoom. Ook wanneer Sonjn op de mistieke
toer gaat, zoals in Droom I en Droom II, is ze
weinig overtuigend en ook schildertechnisch ont
breekt er veel te veel aan om te kunnen boeien.
Haar werk In zijn totaliteit is
door dat alles zeer wisselvallig
van gehalte, want naast veel
matigs zien we ook enkele klei
ne juweeltjes als „De papieren
hoed" en vooral „Zoekende
Pierrot". Over het algemeen
zijn ook de andere klein for
maat-werkjes aantrekkelijker
dan de grote schilderijen, die
veelal te schetsmatig blijven en
te weinig diepte hebben, mede
ook al door het bovengesigna-
leerde weinig geschakeerde pa
let.
Ik geef dan ook de voorkeur aan
haar portretstukken, die stoer
der geschilderd zijn met meer
harmonisch kleurgevoel. Dat
laatste wil dan wel niet zeggen
dat hier het palet altijd fraai is,
zoals b.v. het paars van het
toch wel ingetogen „Machteld".
Innig geschilderd zijn „Saskia"
"en het kinderportretje „Nary-
se". Heel mooi is ook „Gabje",
alsook het forse tableau „Anne-
marie" (waarop ik een nogal
opvallende gelijkenis zie met
Brigitte Bardot). Ook „Portret
studie is een mooi werkstuk.
Tenslotte wijs ik op „Fantasie op
Jan Sluyters", het portret van
een slanke dame in lang blauw
gewaad, Het beeld is geïnspi
reerd op een bekend werk van
deze grote schilder. Sonja Ger-
verdinck zou bij hem in de leer
kunnen zijn geweest.
Op deze tentoonstelling zijn ook
een aantal series zeefdrukken te
zien, „grafische objektcn" van
Martijn de Jongh. Hunden in al
lerlei standen als anatomische
studies in velerlei kleurvaria-
ties. Deze zijn overigens nog het
meest „sprekend". „Rhitmlsche
dimensies" en „Dolende struc
tuur" zijn echter weinig zeg
gend en ik zie het artistieke nut
van deze probeersels niet zo zit
ten.
WILLEM PRINS
ons blad werd dezer dagen
aandacht geschonken aan het
feit dat 250 jaar geleden tot eer
ste oud-katholieke bisschop van
Utrecht werd gewijd Cornelius
Sleenhoven. De kloof tussen de
genen, die trouw aan Rome ble-
en de aanhangers van de
leerstellingen van de Yperse
bisschop Jansenius bleek toen
niet meer te overbruggen en het
zou 2y2 eeuw duren eer weer
wat toenadering onder invloed
van de oecumenische gedachte
het streven naar een zo
groot mogelijke eensgezindheid
van eenheid niet te spre-
0,.« ken) - mogelijk bleek. In de be
ginjaren van de verdeeldheid
werd de strijd om de hegemonie
door beide stromingen onge
meen fel gevoerd. Scheldkanon-
gad< ades aan beide zijden werden
niet geschroomd en kuiperijen
bij de Hoogmogende Staten te-
i'tad *>en elkander waren schering en
inslag. Maatregelen als gevan
genneming en verbanning wa
ren vele. De toenmalige geeste
lijkheid van Leiden heeft in die
strijd een grote rol gespeeld. Fi
guren als Theodorus de
Cock,pastoor van de statie De
Kagchel in de St. Jorissteeg en
Hugo van Heussen van de statie
De Hooywagen op de Hooi
gracht speelden dcarin op hun
eigen wijze een hoofdrol.
Het voorspel
Na dc dood van de Apostolisch
veel mogelijk te bevorderen. De
Cock, niet belast met d evrees
voor onrechtzinnigheid reisde
dat jaar - voorzien van een aan
bevelingsbrief van de internun
tius te Brusseli - naar Rome,
waar hij in juni aankwam. Paus
Innocentius XI deed vergeefs
een beroep op De Cock zelf,
mei gevolg dat het vicarisschap
aan Petrus Codde werd opge
dragen. Deze werd tot bisschop
gew.jd met de titel van Aarts
bisschop van Sebaste.
Vicaris Neercassel in 1686 deed
een deel der geestelijkheid ver-
geelsc pogingen pastoor Hugo
Frauciscus van Heussen, pas
toor van de statie De Hooywa
gen tot diens opvolger te doen
benoemen. Rome had echter be-,
zwaren want mer twijfelde aan
de „rechtzinnigheid" van v.
Heussen. Het zich toen reeds
noemende „Capittel van
Utrecht" besloot in 1688 pastoor
Theodorus de Cock van de sta
tie De Kagchel naar Rome te
zenden teneinde de benoeming
van v. Heussen of van diens
medestander Petrus Codde zo-
„Onrechtzinnig"
In 1692 moest De Cock echter, in
ar.tv/oord op een brief uit Rome,
de „onrechtzinnigheid" van
odac bevestigen, ondanks het
er zoek van Codde diens on
schuld te verdedigen. Sedertdien
schijnt de vriendschap, die be
stand tussen De Coch en van
Heussen (en diens familie,
waaronder twe\ „geestelycke
maeghden"^ aanmerkelijk be
koeld te zijn. In 1694 werd De
Cock andermaal door kardinaal
Altière over Codde geraad
pleegd. Het antwoord van De
Cock - mede ondertekend door
zever, andere priesters - viel
voer Codde ongunstig uit en dat
doodde de vriendschap met v.
Heussen radikaal. Met mede
werking van andere priesters
verh.nderde v. Heussen in 1698
dat De Cock tof vicaris van het
Haarlemse bisdom werd verhe
ven.
De Cock Vicaris
Maar dat duurde niet lang, want
vier jaar later werd de Aposto
lisch Vicaris Petrus Codde, we
gens zijn jansenistische gevoe
lens en zijn weigering om het
z.g. Formularium van Alexan
der VII te ondertekenen, door
paus Clemens XI in zijn vicaris-
schap geschorst en werd in zijn
plaats over dc kerken in Hol
land aangesteld. Aanhangers
van Codde kwamen daartegen
openlijk in verzet en weigerden
De Cock te erkennen. Zij lokten
van de Staten een plakkaat te
gen hem uit cn hij zou zelfs in
hechtenis genomen zijn wanneer
Raadpensionaris Heinsius en de
afgevaardigden van Leiden in
de State zich daar niet tegen
hadden verzet. Dat verhinderde
echter niet, dat het De Cock bij
plakkaat van 17 augustus 1702
verboden werd, zijn vicaris
schap uit te oefenen. Hij voelde
zich toen genoodzaakt het land
te verlaten.Onder degenen die
De Cock niet wilden erkennen
was ook Hugo Van Heussen, een
der vier door Codde - voor
diens reis naar Rome - benoem
de pn^vicarissen. Van Heussen
werd later, in 17'16, als „afge
scheidene", vicaris-generaal
van het aartsbisdom Utrecht.
Door het niet erkennen van De
Cock en mede door de daarop
gevolgde handelingen van Rome
io.a. de toezending van de Bul
over het Jubdé van 1700, met
last die openlijk van de kansel
af te kondigen) werd de scheu
ring tussen „oud" en „nieuw"
een voldongen feit. De „oude",
dat is hier de afgescheurde par
tij, zocht en vond steun bij de
Staten, die pastoor De Cock de
uitoefening van het ambt van
pro-viraris verboden.Hierdoor
ontstond nogal wat deining en
wel zodanig, dat de stedelijke
regering van Leiden zich ge
noodzaakt zag De Cock te beve
len zijn invloed aan te wenden
de gemoederen te stillen. Eind
juni 1703 zou deze echter op last
van de Fiscaal van het Hof van
Hofland en met machtiging van
de stedelijke regering van Leiden
gevangen zijn genomen, wan
nier hij niet - slechts half ge
kleed - voorlopig had weten te
ontkomen over de daken der
pastorie aan de St. Jorissteeg
omringende huizen. Het relaas
van die vlucht is te opzienba-
re-id om hier niet letterlijk te
laten volgen.
Leiden In de expositieruimte van drukkerij De Bink aan de
Rooseveltstraat stelt deze maand de grafische (reclame)ontweiper
Studio Groenheyde een groot aantal objecten ten toon die alle
ontworpen of gemaakt zijn voor reclamedoeleinden of althans voor
activiteiten, die tot doel hebben de aandacht op personen of zaken
te vestigen.
Geen kunst om de kunst maar kunstzinnig werk dat moet helpen een
economisch of maatschappelijk doel te bereiken. Gezien deze
tentoonstelling zouden we het een randverschijnsel van dc kunst
kunnen noemen door haar doelbewust gerichte kunstzihnigheid.
Maar dat zo stellende moet men zich dan ook verzoenen met het feit,
dat reclameobjecten dan ook kunstobjecten kunnen zijn. En
inderdaad heeft het door Studio Groenheyde uit Voorburg getoonde
materiaal een goed artistiek gehalte naast de technische perfectie,
die het onweerlegbaar ook toont. Fotowerk van soms zeer
opvallende en mooie compositie, grafische reproducties van
oorspronkelijke tekeningen, die bijna niet van het origineel zijn te
onderscheiden en gericht reclame-drukwerk, dat opvalt door
uitstekende vlakverdeling, die het als compositie ook voor de
(slechts) kunstzinnige kijker aantrekkelijk maakt. De
tentoonstelling is de gehele maand nog te bekijken.
WILLEM PRINS
