huizen
DOORBRAAK IN DE WONINGBOUW?
Anders dan andere
NATUURLIJKE VARIATIE
EN LAGERE HUREN IN
DOE-HET-ZELF-WONINGEN
CABALLERO
IN DELFT EN
ZOETERMEER
OM ZELF
IN TE VULLEN
VOLGENS
KNIPPATROON
'I
BEaannEsr'
CABALLERO
Gaat de bouw van casco-woningen een door
braak in de woningbouw betekenen? Wor
den de in de serie-woningbouw van de laat
ste tien jaren bekende termen als verscha
ling, anonimiteit en monotonie vervangen
door de aantrekkelijker woorden flexibili
teit, zelfwerkzaamheid en betrokkenheid?
Niemand weet het nog, maar de recente
ontwikkelingen op het gebied van de casco-
woningbouw, de bouw van „kale" huizen
waar de bewoners zelf voor de indeling en
aankleding moeten zorgen, wijzen erop.
Vooral nu er vergaande studies zijn om
casco-woningen te gaan bouwen in de wo
ningwetsector, schijnt de huizenbouw een
nieuwe toekomst tegemoet te gaan.
De eerste stappen op het gebied van de
„doe-het-zelf woning" leken niet revolutio
nair. Dat was enkele jaren geleden, toen er
zelf-afbouw woningen in de premieverkoop-
sector op de markt kwamen. Een dergelij
ke woning bleek echter alleen weggelegd
voor de beter gesalarieerden, waardoor
deze bouw altijd een zeer beperkt onderdeel
van het totale nieuwbouwpakket is geble
ven.
De gemeenten Delft en Zoetermeer zijn nu
echter reeds vergevorderd met studies in
samenwerking met het provinciebestuur
van Zuid-Holland, volgens welke de wonin
gen ook in de goedkope huursector gebouwd
kunnen worden. De ontwerpers denken bij
de toekomstige bewoners aan inkomens
groepen tussen de 15.000 en de 20.000 gul
den.
Doordat de casco-woningbouw nu veel meer
dan voorheen het accent van sociale wo
ningbouw kan krijgen, lijkt een omwente
ling mogelijk.
Er zal echter nog veel gepraat en verga
derd moeten worden om alle woningbouw
verordeningen en -wetten aan te passen aan
de nieuwe ontwikkeling, voordat men daad
werkelijk kan beginnen. De wetgeving is nu
uitsluitend afgestemd op de kant-en-klaar
woningbouw. Subsidie- en financieringsrege
lingen moeten worden aangepast. Een „cas
co-commissie", bestaande uit vertegen
woordigers van het rijk, provincie Zuid-Hol
land en de gemeenten Delft en Zoetermeer.
studeert momenteel op deze aanpassingen.
Wanneer het eenmaal zover is kunnen in
Delft en in Zoetermeer ieder tweehonderd
van deze „sociale casco-woningen" verrij
zen, waarschijnlijk de eerste van vele tien
duizenden andere.
De casco-woningen die in een
rij zij aan zij gebouwd móeten
ivorden, bestaan eigenlijk uit
niet veel meer dan vier muren,
een dak, een deel van de vloer
voor de tussenverdieping, een
toilet, een aanrecht en een dou-
che-ruimte. De rest rrr alle-
maal zelf ingevuld en s :rkt
worden, terwijl ook ovc 2 sir
j tuering van de aanrecht, de dou-
che en het toilet met de bouwer
i overlegd kan worden. In voor-
j en achtertuin- zijn funderingen
aangebracht waaop de bewoner
zelf uitbreidingen kan bouwen,
zoals een serre, een schuur of
extra kamers. Het huis heeft
een oppervlakte van 5.20 meter
i bij 7.60 meter. In de achtertuin
is fundering aangebracht voor
een uitbreiding van 5.20 meter
j bij 8.70 meter en in de voortuin
van 5.20 meter bij 6 meter. De
funderingen in de tuinen zijn
tien centimeter onder het maai-
veld aangebracht, zodat wan
neer ze niet benut worden er ge
woon gras over het struikgewas
(kan groeien.
Drie meter zestig van het huis
af loopt dwars door de achter
tuin op kamerhoogte een beton
nen steunbalk, die eventueel ge
bruikt kan worden om bijvoor
beeld een serre of een extra ka
mer aan vast te bouwen. Deze
steunbalk geeft de mogelijkheid
op die extra kamer, tegen
de eerste verdieping aan, nog
1 kamer te bouwen En dit al
les is zo geconstrueerd dat niet-
vakmensen die een beetje han
dig met gereedschap zijn, het
zelf kunnen bouwen.
Die extra verborgen fundering
in de twee tuinen is volgens ar
chitect Sjirk Haaksa relatief
goedkoop, juist omdat deze tevo
ren aangebracht is en niet later
voor ieder huis apart behoeft te
worden gelegd.
Ook binnen het huis kan de be
woner zelf de vormgeving bepa
len. al bestaan daarbij wel enke
le beperkingen, omdat de aanne
mer voordat de bewoner in het
huis trekt de meest ingewikkel
de voorzieningen, zoals het toi
let. de keukenaanrecht, en de
doucheruimte moet aanbrengen.
Sjirk Haaksma heeft voor zich
zelf al een hele procedure ont
worpen, om de toekomstige be
woners inspraak te geven in de
situering van die delen. Om in
ieder huis precies naar de wens
van de bewoner deze voorzienin
gen aan te laten brengen zou te
duur worden, en daarom zoekt
hij naar enkele standaardinrich
tingen. Die standaardinrichtin
gen zouden bepaald kunnen wor
den in overleg met de toekom
stige bewoners.
Wanneer er eenmaal enkele -
SjirlrHaarksma denkt aan drie -
standaardinrichtingen gekozen
zijn, blijven er voor de bewo
ners nog ruim voldoende variatie
mogelijkheden over. De tussen
muren kunnen zij aanbrengen op
iedere willekeurige plaats, ter
wijl ook met de trap en het
trapgat geschoven kan worden.
De hele vormgeving van de cas
co-huizen Is afgestemd op af
bouw door mensen die geen vak
man zijn. Overal zijn steun- en
oriëntatiepunten aangebracht,
die het de doe-het-zelver gemak
kelijk kunnen maken. De bewo
ners krijgen een uitgebreide
handleiding bijgeleverd. „Een
soort knippatronenboek", zegt
Architect Sjirk Haaksma: "natuurlijk variatie".
architect Haaksma, ,,Je kunt er- ving niet berekend bleek op deze
uit kiezen wat je hebben wilt". geheel nieuwe vorm van woning-
Bij het maken van de plannen bouw. De bouwverordening past
stuitten de ontwerpers op vele niet op deze zelf-afbouw wonin-
moeilijkheden, omdat de wetge- gen; de meeste bestemmings
plannen bleken er niet op bere
kend en de rijkssubsidieregeling
was niet van toepassing. Dit
laatste wordt momenteel in een
commissie bestudeerd. De bouw-
Bij bestaande oudbouw is hef aanbouwen van serres mogelijk. Bij de nieuwbouw
moeten bewoners weer deze gelegenheid tot creativiteit geven.
verordening moet op gemeente
lijk niveau aangepast worden,
terwijl het bestemmingsplan in
Delft geen moeilijkheden gaf
omdat dit plan voor de nieuw
bouwwijk Tanthof - in tegenstel
ling toi de meeste andere be
stemmingsplannen met opzet
weinig gedetailleerd is gemaakt.
Hierdoor bleek het mogelijk,
vooral omdat het plan voor de
casco-woningen tegelijk ontstond
met de plannen voor de wijk
Tanthof. bestemmingsplan en
casco-plan op elkaar af te stern-
Het is de bedoeling dat de Delftse
casco-woningen aan de bewoners
verhuurd worden, waarschijnlijk
door Centraal Woningbeheer van
de gemeente Delft. Daarvoor is
een speciaal huurcontract no
dig. waarin wordt geregeld dat
al het materiaal dat een bewo
ner in zijn huis verwerkt, zijn
eigendom blijft. Architect Haaks
ma denkt daarbij aan een rege
ling, waarbij in het huurcontract
wordt vastgelegd dat een verhui
zende bewoner verkoopt, aan de
hand van een door een onafhan
kelijke taxateur vastgestelde
prijs.
Ook de woonomgeving kan vol
gens de architect door de bewo
ners zelf bepaald worden, Hoe de
groenaanplant en andere voorzie
ningen aangelegd moeten worden
kan meteen in de vergaderingen
van de adspirant-bewoners be
sproken worden.
Het afbou ven van de woningen
zal vanzelfsprekend, evenals alle
andere verbouwingen en nieuw
bouw. op veiligheid worden ge
controleerd door bouw- en wo
ningtoezicht. Om al het doe-het-
zelf-werk van de bewoners in
goede banen te leiden denkt
architect Haaksma erover om in
de wijk van casco-woningen een
n de laatste jareu nauwelijks. De casco-woningen soort loods neer te zetten, waar
bepaald standaardmateriaal via
zonder.
en met g.
29 37 F
C1IAIETTES
25 CIGARETTES
De mogelijke ontwikkeling van een casco-woning. De uitbreidingen kunnen door de bewoner zelf
aangebracht worden. Rechts bovenin het karkas van de woning zoals het opgeleverd wordt, met
funderingen onder het maaiveld in voor- en achtertuin, en een draagbalk op enige afstand
in de achtertuin. Daaronder een aantal door de architect getekende mogelijke verbouwingen
een centrale inkoop onder de be
woners gedistribueerd kan wor
den. Dit zouden dan bijvoorbeeld
panelen en houten balken van de
juiste afmetingen moeten zijn,
maar in geen geval tegels, be
hang en andere zaken die aan
persoonlijke smaak onderhevig
zijn. Hiermee kan iedere unifor
miteit van de huizen voorkomen
worden.
De huurprijzen van de woningen
worden geschat tussen de hon
derdvijftig en de tweehonderd
gulden per maand. Voor d'e af
bouw binnenshuis is de bewoner,
zo schat architect Haaksma, zo'n
drieduizend gulden kwijt. De kos
ten voor de aanbouw van bijvoor
beeld een buitenkamer in de
achtertuin komen tussen de dui
zend en tweeduizend gulden. Bij
de huurprijs is ook de centrale
verwarming inbegrepen.
Het is juist de variatie die archi
tect Sjirk Haaksma één van de
belangrljk.se zaken van zijn pro
ject vindt. Haaksma: „Hij de
tegenwoordige niewbouw wordt
de variatie door de architect voor
zover mogelijk krampachtig in
gebouwd. Bij du project is het
zo dat die variatie door de be
woners zelf op natuurlijke wijze
wordt aangebracht. Het ontstaat
hier niet door die krampachtige
eis van variatie, het ontstaat
vanzelf".
GERARD VAN DER WULP
„Je ziet tegenwoordig steeds meer dat jonge mensen
oude arbeiderswoninkjes in oudere wijken kopen, de hele
boel leegslaan en daarna naar hun eigen smaak weer vol
bouwen. Bij de casco-woningen kan dat ook, maar dan
veel gemakkelijker door de vele vaste punten waar men
op door kan bouwen". Dit zegt de ontwerper van de twee
honderd casco-woningen, die mogelijk in de Delftse nieuw
bouwwijk Tanthof zullen worden gebouwd, architect Sjirk
Haaksma. Hij noemt het een gebrek van de nieuwbouw
van de laatste jaren dat er geen enkele vrijheid meer
overblijft voor de bewoner en dat de architect de hele
plattegrond van het huis onveranderlijk bepaalt. „Bij de
industriële bouw in beton zit de hele plattegrond van zo'n
huis vastgebakken", zegt hij.
