Engelandvaarders naa r Israël
Nieuw liedboek brengt
vijftal kerken tot
„eenstemmig" gezang
Wel
gevangene
maar geen
„zitplaats"
in Vaticaan
WACHTEN OP DE TERUGKEER VAN DE HEER IN JERUZALEM
KERK
EN
WERELD
KORTE METTEN
Groei kerk in VS
kleiner dan ooit
VRIJDAG 18 MEI 1973
LEIDSE COURANT
PAGINA 14
Als de profetie van ds. Van der Hoeven in vervulling gaat, zal deze eenzame wachtpost op de vlakte van
Golan spoedig zijn machinegeweer kunnen weggooien.
JERUZALEM In het oude, heilige Jeruzalem echën veel
zienwijzen over de betekenis van 25 jaar Israël tussen
de geduldige muren, maar die van dominee Jan Willem
van der Hoeven spant de kroon. Hij is de zoon van de
particulier secretaris van koningin Juliana.
Hare Majesteit, naar het leven geschilderd, kijkt vanaf de
witgekalkte muur op ons neer ter staving van de relatie
die tussen beide families bestaat. „De joden kunnen ein
delijk zonder vrees en massaal naar het Beloofde Land
terugkeren", zegt dominee Van der Hoeven. „Het is een
teken dat ze in genade zijn aangenomen nadat twintig
eeuwen lang de wens in vervulling is gegaan: Zijn bloed
kome over ons en over onze kinderen. Alle Messiaanse be
loften zijn nu vervuld. We kunnen zeer spoedig de licha
melijke terugkeer van de Heer tegemoet zien en wel
hier, in Jeruzalem."
Hij praat en praat erover met een
gedrevenheid die hij zelf het
realisme van de gelovige noemt.
Zijn anders goedlachse ogen
krijgen de starre blik van een
ziener. „Het is mijn rotsvaste
overtuiging. Ik verwacht het ie
dere dag. En het zal als volgt
gebeuren. Ik draai 's morgens
de knop van de radio om en de
zelfde nieuwslezers die het ja
renlang over Vietnam en Biafra
en Bangladesh hebben gehad,
hoor ik met tranen in de stem
het bericht stamelen dat er een
groot bliksemlicht is gezien van
oost naar west en dat de Heer
in al zijn heerlijkheid weer door
de straten van Jeruzalem rond
gaat. Stel je dat eens voor,
man.
De Verenigde Naties zijn in New
York in zitting bijeen. Secreta
ris-generaal Waldheim krijgt
door een bode een briefje onder
de neus geschoven. Hij staat
plechtig op, schrapt zijn keel
en verklaart: mijne heren, ik
ontvang zojuist de tijding dat Je
zus op aarde is teruggekeerd.
Daarmee is onze taak overbodig
geworden. Ik sluit de vergade
ring."
Dominee Jan Willem van der
Hoeven is opgesprongen en
speelt de scène met wijde geba
ren na. „Stel je voor, man. Met
vliegtuigen en schepen, met
treinen en bussen spoedt de
mensheid zich naar Jeruzalem
om Hem te zien, te horen, te
voelen. In één dag zal er over
de hele wereld vrede zijn. Nixon
pakt zijn vliegtuig en haast zich
naar Israël, want staat er niet
geschreven dat de koningen en
heersers der aarde tot de Heer
zullen komen en de wet des He
ren zullen horen? Ja, stralend
als Mozes zal Nixon naar Ame
rika terugkeren en de bood
schap verkondigen. Opeens geen
rassendiscriminatie meer, geen
onderdrukking van arm door
rijk, geen internationale conflic
ten. Want de Hèer zal recht
geleden een kruis dat evenals
de wanden van de bron en een
spreken over de naties. Het is
mijn onwankelbare geloof. Dat
Israël 25 jaar heeft kunnen be
staan en dat de joden van alle
kanten vrijelijk kunnen toestro
men, bewijst het. De voortdu
rende staat van oorlog met de
Arabische landen? De politieke
en sociale tegenstellingen in het
land zelf? Wat maakt het alle
maal uit. Ik zeg u dat de dag
nabij is. Dan zal iedereen de
wapens neerleggen en zal er
vrede zijn.
De persoon van een Nederlandse
dominee die in Jeruzalem deze
opzienbarende visie verkondigt
op het jubileum van de staat Is
raël, maakt enige toelichting
noodzakelijk. Na zijn theologi
sche studie in Londen heeft drs
Jan Willem van der Hoeven
door de Arabische landen ge
zworven en er gepreekt. (Ook
zijn vader, de particulier secre
taris van koningin Juliana, is
geen onbekende op de kansel,
zij het dat die zijn prediking be
perkt tot een kerk in Baarn).
Vijf jaar geleden werd hij be
noemd tot bewaarder van „The
Garden of the Tomb" het
„Tuingraf". Men moet weten
dat in 1867 buiten de stadsmuur
van Jeruzalem een graf is ge
vonden dat archeologen voor
een authentiek graf uit de tijd
van Herodes hebben verklaard.
Een groep Engelsen kocht de
grond en liet er een prachtige
tuin aanleggen. Tn een waterput
ter plekke ontdekte men 20 jaar
blootgelegde wijnpers ook uit de
dagen van Christus moest stam-
Het bewind voerend over deze
heilige plaats die jaarlijks door
vele tienduizenden pelgrims be
zocht wordt (evenals overigens
de concurrerende Begrafenis-
kerk, want zekerheid heeft nie
mand) is dominee Van der Hoe
ven tot zijn overtuiging gerijpt.
Men moet hem zoeken in de Na-
blousstraat tegenover de ver
maarde Damascuspoort. Zenuw-
stillende rust na de heksenketel
van de oude stad. Groepen gelo
vigen gaan er onder eerbiedig
gemompel rond. Rechts achter
een tot geel doodshoofd geëero-
deerde heuvel compleet met
twee grotten op de plaats van
de oogkassen. De verbeelding
heeft er geen moeite mee de top
met drie kruisen bekroond te
zien. Golgotha, hetgeen letter
lijk „schedelplaats" betekent.
Honderd meter naar links en
een flink stuk lager een rots
wand met een rechthoekig
zwart gat. Het graf.
„Hier is Hij herrezen", roept een
jong uitziende man in donker
blauw sportoverhemd over de
hoofden van een handjevol toe
risten die met de voeten schui
felen. Pat Boone die zojuist met
vrouw en dochters enkele liede
ren heeft gezongen ter opluiste
ring van een religieus program
ma van een Amerikaans televi
siestation, staat geduldig terzij
de. „Hier is Hij herrezen.
Ik vraag u: is Mohammed soms
uit de dood opgestaan? Boed
dha?
Hoe kunnen die het eeuwige leven
beloven als ze zelf niet de
macht hebben om hun graf te
verlaten? Ze kunnen van mij
een kopje thee krijgen. Maar
Jezus is uit den dode opgestaan.
Ziedaar het bewijs."
Dominee Jan Willem van der
Hoeven een kwartier later bo
ven een kop lauwe koffie met
een kaakje: „Dat over Moham
med had ik hier zes jaar gele
den toen Golgotha nog Jordaans
gebied was, nooit kunnen zeg
gen. Hoewel misschien had
ik het toch gedaan.
Wanneer je getuigt voor je geloof,
moet je geen blad voor de mond
nemen. Laat ik u vertellen óver
mijn vrouw. Ze is een Arabi
sche, afkomstig uit de Soedan.
Ze heeft van kindsbeen af ge
leerd de joden te haten. Maar
ze is tot de Heer gekomen. Na
de zesdaagse oorlog is ze tij
dens een groot congres in het
concertgebouw van Jeruzalem
dat Ben Goerion geopend had,
opeens opgestaan. Dit is het
land van Isaac, heeft ze uitge
roepen. Hoe kan ik, als mijn
Heer een jood was, zijn volk ha
ten? Met de terugkeer van de
joden op de heilige tempelberg
Mariah zijn de profetieën van
de Schrift in vervulling gegaan.
Dat riep ze een Arabische
vrouw. Haar familie leeft in de
Soelan en in Syrië, een gemak
kelijk mikpunt voor repressail-
les. Maar ze durfde getuigen."
Dominee Van der Hoeven met
beide voeten te krijgen op de
vaste bodem van de werkelijk
heid in het Nabije Oosten, blijkt
een onmogelijke opgave. Als
bijvoorbeeld de Israëlische aan
val op Beiroet ter sprake komt,
wuift hij hem weg met het non
chalante commentaar: „Joden
zijn ook mensen, net als wij al
lemaal.
Goed ze doden een paar terro
risten omdat die een paar Israë
liërs hebben gedood. Maar op
hun eigen verkeerswegen maken
ze meer slachtoffers dan de Pa-
lestijnen ooit kunnen hopen te
maken en daar heeft niemand 't
over. Het is allemaal te onbe
langrijk is de profetie van Jesa-
ja die op het punt staat vervuld
te worden. Ziet, de dag des He
ren komt, gruwelijk, met ver
bolgenheid en hittige toorn, om
het land te stellen tot verwoes
ting en de zondaars daaruit te
verdelgen.
Nu de holocaust van de Joden
voorbij is, staat de holocaust
van de westerse wereld voor de
deur. Dan zullen ook de dagen
van Nederland geteld zijn. In
het verleden hebben we Enge
landvaarders gehad. Het zou
me niet verbazen als we straks
Israëlvaarders kregen".
PIET SNOEREN
Dominee Jan Willem van der Hoeven met zijn kinderen in de tuin van Golgotha
Houtweg 7-8
Tel. 18.21.43
Mej. Golsteyn
in Romeinse
congregatie
Vier man zijn nodig om het schilderij „de heerlijkheid der heili
gen" omhoog te houden. Het doek. een kostbaar werk var
schilder Giovanbattista Tiepolo uit 1736, was in maart gestolen
uit een kerk bij Bergamo. Gezien de afmeting vier meter
lang en twee en een halve meter breed moet het gemakke
lijker zijn geweest het te acherhalen dan te verdonkermanen.
Deze week heeft de politie het teruggevonden.
Een belangrijke datum in de
geschiedenis van het kerklied
in Nederland zal zaterdag 19
mei 1973 zijn. Morgen namelijk
zullen vijf kerken gezamenlijk
een nieuw liedboek in gebruik
nemen.
Het zijn de Nederlandse Her
vormde Kerk. de Gereformeer
de Kerken in Nederland, de
Evangelisch Lutherse Kerk, de
Algemeen Doopsgezinde Socië
teit en de Remonstrantse Broe
derschap. Een bijzonder ge
beuren. want de kerkelijke
verdeeldheid in Nederland
heeft dikwijls ook zijn sporen
nagelaten in liturgie en kerk
lied, hetgeen veel narigheid
heeft gebracht.
Het boek is achthonderd blad
zijden dik geworden, maar
heeft niettemin een handzaam
formaat. Het bevat allereerst
de honderdvijftig psalmen in
de nieuwe berijming die sinds
1968 al in de meeste kerken in
gebruik is. Het tweede deel be
vat dan 491 liederen of gezan
gen, waarvan ongeveer hon-
Dr. A. Kruyswijk is ge
kozen tot voorzitter van de
generale synode van de gere
formeerde kerken. Dr. Kruys
wijk, die voorzitter is van de
Raad van Kerken in Nederland
leidde ook de vorige synode.
De leden betuigden tijdens hun
samenkomst in Haarlem veel
instemming met 'n plan om via
een publiciteitscampagne in de
dagbladen contact te zoeken
met buitenkerkelijken en niet-
gelovigen, maar voor men be
slist wil men zich beraden
over de kosten van het pro
ject: vier ton.
In het aartsbisdom Weren
wordt momenteel bekeken in
welke noodsituaties en onder
derdzestig uit de bundel van
de hervormde kerk en onge
veer honderd uit die van de
gereformeerde kerken. De sa
menstellers zijn daarbij tot een
veel grotere eenheid kunnen
komen, dat zij hadden durven
denken toen zij aan het werk
begonnen.
Men heeft getracht het beste
uit de schat van de kerk der
eeuwen bijeen te brengen: de
mooiste oud-christelijke hym
nen, verschillende typen van
het bewogen lied der middel
eeuwen, de krachtigste refor
matorische en na-reformatori-
kele liederen uit Duitsland, en
kele prachtige Engelse liederen
uit de zestiende, zeventiende
en achttiende eeuw, liederen
uit de eigen Nederlandse tradi
tie, alsook het mooiste uit Pië
tisme en Methodisme, bene
vens teksten die zijn vertaald
uit Hebreeuws, Grieks, Latijn,
Frans, Duits, Engels, Deens en
Tsjechisch.
Onder de dichters van wie lie
deren zijn opgenomen zijn
welke voorwaarden in plaats
van de zondagse eucharistie
viering een woorddienst met
uitreiken van de heilige com
munie komen kan. In de con
stitutie voor de liturgie van het
concilie wordt in principe in de
viering van dergelijke diensten
zender priester voorzien. Hier
en daar worden zij al gehou
den.
In de kathedraal van Sint
Marcus te Cairo is het gebeen
te bijgezet van de H. Athana-
sius, koptisch patriarch in de
vierde eeuw. Hij overleed in
Rome in ballinschap. Pope
Schenouda III, die de'plechtig
heid verrichte, kreeg de reliek
begin van deze maand van
rooms-katholieken, oud-katho
lieken, luthersen, hervormden,
gereformeerden, doopsgezin
den, anglicanen, presbyteria
nen, baptisten en moravische
broeders.
Hoewel de katholieke kerk in
Nederland het nog niet de ttijd
achtte om officieel deel te ne
men is er de inbreng van
Huub Ooslerhuis, Tom Naaste
pad en Matthieu Verdaas-
donck, van wie in totaal eenen
twintig liederen werden opge
nomen.
Deze confessionele verbreding
betekent niet, dat de interker
kelijke gezangencommissie al
les opnam. Geen Maria-liede-
ren zijn opgenomen en evenmin
avondmaalsliederen, die van
de offergedachte of van de
transsubstantiatie zouden uit
gaan.
Het boek is uitgegeven bij
Boekencentrum N.V. Postbus
5176, Den Haag en verkrijgbaar
in twee formaten en verschil
lende uitvoeringen 14,75 tot
21.50)
paus Paulus. Hij nodigde de
paus toen uit voor een bezoek
aan Egypte, om een verzoe
ning tussen Rome en Egypte
na een breuk van 1500 jaar te
accentueren.
De aartsbisschop van Keu
len, kardinaal Höffner zal zon
dagochtend op het Roncalliplein
voor de dom de deelnemers ze
genen aan de Ronde van Ita
lië. Keulen is finish respectie
velijk start van de etappen
Verviers-Keulen en Keulen-
Luxemburg van deze zesenvijf
tigste giro. Kardinaal Höffner
haakt daarmee in op een ge
woonte. die de Italiaanse bis
schoppen al jarpn hebben.
In Musis Sacrum in Arnhem
zal dit weekeinde de Neder
landse Christelijke Gemeen-
schapsbond met een landelijke
viering het gouden jubileum
afsluiten. De NCGB wil het ge
loofsleven binnen de bestaande
kerken versterken en de „in
terkerkelijke gemeenschap der
gelovigen" bevorderen.
Het thema van de noodzaak
van persoonlijk geloof in Chris
tus staat bij de NCGB cen
traal. De bond houdt zich dan
ook intensief bezig met evange
lisatie.
Het Franse katholike blad
La Croix heeft een pleidooi ge
houden voor het sterker be
trekken van de Roemeens-or
thodoxe kerk bij de oecumeni
sche dialoog. Het blad komt in
een uitvoerige bijdrage over
deze kerk, tot de conclusie, dat
dankzij een tot tevredenheid
stemmende binnenkerkelijke
situatie er de laatste jaren tal
rijke oecumenische contacten
met het buitenland mogelijk
zijn gebleken, getuige onder
meer het bezoek van patriarch
Justinianus naar Oostenrijk, de
Bondsrepubliek en België.
De benoeming van een nun
tius in Oost-Berlijn zou de be
trekkingen tussen de Duitse
katholieken en het Vaticaan
moeilijk maken, volgens de
voorzitter van het centrale co
mité der Duitse katholieken en
minister voor cultuur van de
deelsiaat Rheinland-Pfalz, dr.
Bernhard Vogel. Hij volgt met
grote aandacht geruchten over
klaarblijkelijke contacten tus
sen het Vaticaan en de D.D.R.
Hoewel het Vaticaan zelf moet
weten wat het doet, zullen wij
bij het aangaan van dergelijke
betrekkingen toch reageren,
omdat zij in strijd zijn met het
concordaat, zo zei hij.
Het Vatikaan heeft voor
het eerst in jaren zijn eerste
echte gevangene en het weet
niet goed wat het met de man
moet aanvangen. Hij werd
ruim een week geleden ter on
dervraging opgesloten in ver
band met de diefstal van enke
le waardevolle gouden legpen
ningen.
Perschef Federico Alessandrini
bevestigde dat een werknemer
van de Vatikaar.se telefooncen
trale in hechtenis was geno
men, maar meer dan dit wilde
h'j niet loslaten. Er is nog
geen besluit genomen of de
mar in het Vatikaan terecht
moei staan of aan de Italiaan
se justitie zal worden uitgele
verd. De strafrechtgeleerden
in het Vatikaan zouden in het
eerste geval hun theor.etische
kennis eens aan de praktijk
kunnen toetsen, waartoe zij
weinig gelegenheid hebben.
Mgr. Alessandrini zei, dat zelfs
als de man in het Vatikaan
schuldig wordt geoordeeld, hij
waarschijnlijk voor het uitzit
ten van zijn straf aan Italië
zal worden overgeleverd
krachtens het concordaat van
1929.
Bovendien sloot het Vatikaan
zijn enige gevangenis een aan
tal jaren geleden. Als er ooit
al iemand in zat, was dat veel
al een gedetineerde die om
verlenging -van zijn verblijf
had gevraagd omdat het leven
er zo goed was. Door het tra
liehek had men een uniek ge
zicht op de Vatikaanse tuinen
en de koepel var de Sint Pie-
ier en het eten had een zekere
Len verantwoordelijke mon
seigneur bracht eens onver
wacht een bezoek en trof de
gevangene uitgelaten aan, om
dat hij zijn bewaker bij het
kaartspel verslagen had. Een
andere onverwachte bezoeker
was eens paus Pius de Twaalf
de, die verklaarde dat hij wel
eens persoonlijk wilde zien of
er in zijn gevangenis niet met
martelwerktuigen gewerkt
werd.
Dat de gevangenis van Vati-
kaanstad niet onplezierig moet
zijn geweest, wordt wel bewe
zen door het feit dat er nu mgr.
Agostino Casaroli, substituut
van het staatssecretariaat, er
huist.
Staten is in 1972 minimaal ge
weest. In feite is de groei klei
ner dan ooit geweest, zo blijkt
uit statistieken. Het aantal ge
doopte kinderen was verleden
jaar voor het tiende achtereen
volgende jaar lager.
De cijfers, die zijn verzameld
voor het katholieke handboek
vcor 1973, laten zien dat het
Paus Paulus heeft elf nieuwe
leden en eenentwintig nieuwe
consultoren benoemd voor de
Romeinse congregatie voor de
religieuzen en de seculiere in
stituten.
Behalve, zoals gemeld, mgr.
dr. A. Simonis, bisschop van
Rotterdam blijkt lid geworden
van de congregatie, mej. A.
Golsteyn uit Nijmegen. Zij
werd benoemd tot consultor
voor de afdeling seculiere in
stituten. Mej. Golsteyn ls inter
nationaal hoofdleidster van
het seculier instituut „Servi-
tium Christi", dat ruim hon
derd leden telt in Nederland,
Duitsland, Engeland, Brazilië
en Chili. De leken, die lid zijn
van dit instituut, beleven in
hun eigen beroep de drie reli
gieuze geloften, waarbij zij bij
zonder worden geinspireerd
door de eucharistie. Mej. Gol
steyn ls momenteel in Brazilië,
waar zij leden van het insti
tuut bezoekt.
aantal leden van de r.k. kerk
in 1972 met slechts 69.437 toe
nam tot 48.460.427. Dit was de
kleinste toeneming, die sinds
J9GC werd geregistreerd. Door
de huidige geringe groei is het
percentage katholieken van de
totale bevolking gedaald van
23,5 tot 23,1.
