Amerika
verkeert
voortdurend
in 51 staten
van pure
opwinding
Op het splinternieuwe "Dulles
Airport" bij Washington ligt de
grens tussen twee Amerikaanse
werelden. In het Noorden heeft
de industrie het beloofde land
van de Yankees platgewalst,
omgewoeld en overwoekerd met
slingerende autowegen en tel
kens nieuwe afslagen naar su
permarkten, drugstores en
dumps van tweedehands auto's,
die op de landkaart nog steeds
als dorp staan aangegeven. Hier
groeien ook de stedelijke kan-
kergezwellen: Detroit, Chicago,
S New York, Boston, waar super-
giganten een zware fabriekspijp
van de Amerikaanse weduwe ro-
ken.
Dit is het jachtterrein van de
1 businessman, de doordouwer
met zijn dollars en zijn hartver
scheurende "time is money"-
smile. De horizon doemt voort
durend op als een onneembaar
fort met betonnen kantelen en
'grijze torens, waarin miljoenen
1 sterfelijke zielen bij zacht snor
kende air-conditioning hun aards
geluk delen op de nationale
macht en tegen vijf uur bemer-
ken, dat het resultaat weer niet
.pp nul is uitgekomen.
'In het Noorden is de natuur een
i gegeven paard, dat boven de
bek oogkleppen draagt, want an
ders zou het kunnen merken,
dat het allang geen wei meer
heeft om in te draven. De
schroothopen vormen een nieuw,
surrealistisch Zwitserland: per
jaar 7 miljoen autowrakken, 48
miljoen lege blikjes, 30 miljoen
ton papierafval, 28 miljard fles
sen en elke dag 1 miljoen ton
vuilnis, dat de welvaart door
zijn poriën zweet. This land is
my land, this is your land, boy.
Vergeet dat nooit.
Hij staat in de aankomsthal.
Ruim in het pak, met een wils
krachtige, kortgeknipte nek en
een rechterhand, die voortdü-
rend neerdaalt op je schouder.
"What's your name?". "You say
Liejo?" „Oké Liejo, have a
pleasant time'in my country".
Dat zegt ook de juffrouw, die
één van de douanesleuven be
waakt, waardoor de wereld
Amerika wordt binnengeschut.
Ze draagt een uniform van een
Veldmuisgrijze kleur en haar ru-
J>ensaalse maten doen vermoe
den, dat de pan-cake op haar
gezicht niet de enige zoetigheid
\s, waarvan ze een regelmatige
ffneemster is. Ze inspecteert je
offers met geroutineerde vin
gers - op de kermis was ze ook
altijd zo dol op dé grabbelton,
zal haar moeder zich nog herin-
heren - en als ze daarna ook
neeft vastgesteld, dat in je
fiandbagage geen verse radijs,
sterappels en knolselderij ver
borgen liggen, geeft ze je een
knipoog en roept ze joviaal:
"oké, darling. Everything is
fine". Met het restant Europese
hartelijkheid zou ie je nu spon
taan voorover willen buigen om
naar een pakkerd op beide wan
gen te geven, maar haar lachen
de ogen zijn duidelijk onder de
rtoemer gebracht van "baas ach
ter eigen balie". Daarom prop
je alleen je omgewoelde onder
goed weer in de koffer.
Achter haar aan een wand han
gen posters met vlammende
drukletters: "HET GROOTSTE
PROBLEEM VAN AMERIKA
ZIJN DE DRUGS. LATEN WIJ
ALLEN MEEHELPEN DIT
PROBLEEM OP TE LOSSEN".
En wij maar denken, dat het
Watergate was.
Demarkatielijn
Dulles Airport is de demarka-
tie-lijn in het groene knollen
land. Om de vier minuten tou
cheert een vliegtuig als een ca
rambolerende biljartbal één van
de tientallen grijze strips die als
tatoeëringen op het gezicht van
vadertje Staat liggen. Hier rookt
het grote opperhoofd de vredes
pijp van de vooruitgang en
blaast hij uit zijn Prad and
Whitneyneusgaten de kerosine-
dampen over zijn volk uit. Ugh.
De uitgang van de aankomsthal
is gericht op het Zuiden. Het
donkere Zuiden, waar schrijvers
als Tennessee Williams, Cald
well en Truman Capote de rode
stof voor hun bestsellers maar
voor het oprapen hadden. Dit is
Uncle Sam's prieel. Het onbe
kende Zuiden van de planters en
de katoenpluizen, van de krekel
concerten en de papavervclden.
Het moordend tijdverschil tus
sen Europa en Amerika heeft in
middels de slinger van je her
sens aardig Van slag gebracht
en daarom zit je om vier uur 's
nachts rechtop in het ruim be
meten bed van je kamer in de
Marriott Inn. En je denkt:
'Waar zou dit baasje nu zin in
hebben?" Je zoekt automatisch
in je koffer de fles jonge taxfree
Schiphol-klare en schenkt het
reiskelkje tot de rand toe vol.
Als je gisteren niet in de Boeing
747 van Panam was gestapt, zou
je horloge nu op tien uur 's och
tends staan. Is het een won
der, dat die borrel er als och
tenddauw invalt?
Tussentijds kauw je ook nog op
de herinnering aan Patsy, die
gisteravond in de Marriott Inn
je hamburger met frites heeft
gebracht. Ze droeg rode hot
pants met bijpassende benen en
pumps, waarop ze het voedsel
wiegend door het donkere res
taurant droeg. Of is die gedach
te soms ook alleen het gevolg
van dat ellendige tijdverschil?
Je zoekt gelijk weer naar de
fles. Clarijn, Clarijn, als er red
ding moet zijn.
Troefkaart
Als je weer wakker wordt is de
Dag des Heren in volle hevig
heid losgebarsten. Boeren, vrou
wen en zij, die de schoppen krij
gen, Worden nu geacht tussen de
grenzen van Canada en Mexico
alles op die ene kaart te zetten.
Amerika heeft ruim 300, kerkge
nootschappen, die op deze dag
de Heer als troefkaart uitspelen.
Voor enkele uren wordt het ge
luid van automotoren overstemd
door het Angelus, dat niet eens
zo ver klept. En de parkeer-
ZATERDAG 12 MEI 1973
''mnnimim
0
'sr
Wat nog herinnert aan het roemrijk, maar ook tragisch verleden wordt door de Amerikanen als relikwieën vereerd. In Louisville puft nog steeds de 100 jaar oude
"Belle of Lóuisville" over de gele Ohio-rivier. En de oude, ietwat dove kapitein ziet met welbehagen, dat elke dag nieuwe groepen Amerikanen zijn boot ingaan.
plaatsen vóór en naast de ker
ken vullen zich langzaam met
de aardse goederen, die God in
zijn oneindige goedheid aan zijn
oogappels heeft geschonken.
De Greyhound-bus volgt die och
tend dezelfde route, die eens de
federale troepen hebben geno
men om het weerbarstig volk in
de zuidelijke staten tot de orde
te roepen. Het was een ongelijke
strijd van 23 noordelijke staten
tegen 9 zuidelijke. 22 miljoen
blanken tegen 9 miljoen zuidelij
ken, van wie een derde bestond
uit slaven.
De bus klimt tegen de heuvels
van de Shenandoah-vallei, die
beroemd is om zijn hemelse ver
gezichten. Maar een dikke mist
heeft alle kleurenreproducties
uit de brochures voor export in
gepakt en de chauffeur moet op
de tast zijn weg zoeken.
Goddank, de Heer is ook met
hem en hij vindt New Market,
waar borden aan de gemeente
grens verkondigen, dat de mens
wel degelijk happy is met Pepsi
en hoppy met droppie.
Het dorp zelf bestaat uit één
verdrietige straat met vervallen
witte huizen, waar de vitrage
nooit de zegeningen van Bont
kracht en Biologisch All heeft
gekend. Achter een raam zit een
gezin roerloos rondom een tafel,
waarop m het midden een brood
staat en een halve kaas. In de
slagerij ernaast ligt alleen een
hakmes op de toonbank. De rest
van de winkel is leeg. Waar
schijnlijk is in deze streek on
langs een acute varkenspest uit
gebroken en hebben ook de
blaarkoppen verdachte vlekken
op hun uiers. De bevolking
voedt zich nu tot nader orde
met hot-dogs uit blik.
Oom Tom
De bevolking van New Market
is op deze zondag trouwens in
geen velden of wegen te zien.
Voor het huis van de sheriff
staat wel zijn wagen met zwaai
lichten en sirene's, maar zelf is
hij verdwenen. Voor de woning
van zijn buurman heeft waar
schijnlijk de negerhut van Oom
Tom model gestaan. De vloer
van de smalle gaanderij is ver
molmd en de witte verf oo hc-t
hek heeft hardnekkige schurft.
Naast de deur deint een schom
melstoel in de lentewind zacht
heen en weer. Door de bekled'ng
met voorstellingen van verscho
ten zonnebloemen steken roesti
ge veren. Gezegend zij de ver
beelding, die hier .nochtans een
o"de grijsaard ziet zitten, tevre
den soezend in de lo—e zo~c--
hitte en pas ontwakend, als Fet-
s", zijn trouwe negerhi'lp met
de thee komt.
New Market: zo maar een
MrtiiiJ ir» üuk MAL/Jj IE USA g MAUJS IK UUA f? DUCK L.vÜ'
KADE IN USA S DOOR LEO THURIKG MADE IM USA fi/M.
TJSA 5 MADE IN USA KADI IN USA
US
US.
IM USA S KADE IN USA
S MADE IN USA S 'DCI'R'LEO •TKUKIKG 3
MADS IN USA DOOR L30 THURING
Onze reisredacteur Leo Thuring heeft voor
onze krant een zwerftocht gemaakt door de
Zuidelijke staten van de Verenigde Staten
nu dit land, door de devaluatie van de dollar
weer aantrekkelijker wordt door de Europe
se toerist. Wie evenwel denkt in het zuiden
nog veel trug te vinden van het beeld dat
de grote schrijvers uit dat gebied hebben op
geroepen, komt bedrogen uit. Het Is een land
van spookstadjes enerzijds en anderzijds mo
derne metropolen waar dicislonmakers het
heft stevig In handen hebben. In een reeks
reportages uit wat eens het donkere zuiden
werd genoemd, maken we kennis met perso
nen en toestanden die een schril licht werpen
cp welvaart eij vooruitgang.
spookstadje in Virginia. Met één
restaurant, waar passanten tus
sen plastic ruikers haastig hun
hamburgers eten om daarna
weer verder te gaar. Want
Amerika is groot.
"Waar leven de mensen in New
Market van", vraag ik aan de
eigenaresse van het restaurant.
Ze haalt verlicht de schouders
op en zegt: "Ik zou net niet we
ten darling. Heb jij dan mensen
in New Market gezien?"
Toch moeten ze er ziin, want in
een kerk verderop hangt nog de
zoete wierookgeur van een ere
dienst. En in de kerk ernaast,
v/aar de Methodisten nun weg
naar de hemel met goede voor
nemens plaveien zijn de zang
bundels duidelijk vaak gebruikt.
Cp elke zitpjaats hangt ook een
potloodje met een vlakgum aan
de onderkant. Waarschijnlijk
veegt de gemeenschap daarmee
n aanwijzingen van de dominee
de dwalingen des geestes uit.
ven buiten het doro ligt het
New Market Battlefield met de
"hal der dapperen". "Een mil
joen dollar gebouw", meldt de
brochure punctueel. Wat zullen
we nou krijgen. De gulle gevers
hebben er toch ook recht op om
1 te weten, waar hun centen blij
ven.
In de hal herleeft de heroïsche
strijd, die 247 kadettcn van de
militaire academie van Virginia
tijdens de burgei*rlog in de
vallei tegen de federale troepen
hebben gestreden. Jongens van
zeventien, achttien jaar, met het
dons van de puberteit nog op
oun kinnen, vochten zich daar in
snkele dagen dood. Hun portret
ten hangen aan de wanden naast
de brieven, die ze aan hun ou
ders stuurden: "Allerliefste
moeder. Ik ben gisteren gewond
geraakt door vijandelijke kogels.
Mijn linkerbeen is geamputeerd,
maar ik wanhoop niet. Wij strij
den voor dè goede zaak". Hane-
poten, een inktmop halverwege
de kantlijn. Entree voor volwas
senen 1 dollar, kinderen tot 7
jaar gratis, tot 13 jaar vijftig
cent. Bij de ingang is een ruim
gesorteerde giftshop met onder
meer speelgoedkanonnetjes (vu
ren echt), kadetten-vlaggetjes en
setjes roestvrije lepeltjes met
irijgstaferelen.
Romantische helden
Je zult deze panoptica van de
burgeroorlog nog vele keren te
genkomen op je zwerftocht door
de zuidelijke staten. Want ach
ter Washington heeft het volk
nimmer vergeven en vergeten
wat eens onder noordelijke sol
datenlaarzen is vertrapt. De elf
zuidelijke staten met lieflijke
namen als Mississippi en Alaba
ma vochten van meet af aan
voor een onbereikbare overwin
ning, maar ze gingen wel als ro
mantische helden ten onder. Dat
bewijzen de hallen der moedigen
overduidelijk. Houwdegens als
Stonewall Jackson hebben er
aan gedaan, wat ze konden,
maar de overmacht was te
groot. De noordelijken hadden
op het einde van de burgeroor
log een brandschattend lege
van 2 miljoen soldaten, ze had
den ook de controle over staa
en munitiefabrieken en beschik
ten tevens over 2/3 deel van de
nationale rijkdommen.
Toen de burgeroorlog in 1865
eindigde in Richmond met een
overwinning der Noordelijken op
alle fronten stonden op de ver-
lieslijsten de namen van 600.000
doden. De tweestrijd tussen de
mannenbroeders had 5 miljard
dollar gekost en voor de recon
structie van het geteisterde land
was nog eens 4 miljard nodig.
En schrijver Mark Twain no-
:eerdc aan zijn bureau: "Dit
land is fabelachtig rijk in goud,
zilver, koper, lood, steenkool, ij
zer, kwikzilver, marmer, gra
niet, kalk, gips, dieven, moorde
naars, desperado's, gokkers, op
lichters, coyotes, dichters, domi
nees en konijnen. Het is het
meest verdoemelijke land onder
ie zon".
Denken in het groot
Wie nu denkt, dat in het verre
zuiden nog steeds de geest van
Scarlet O'Hara rondwaart en dat
nog steeds negerslaven gebukt
de graanoogst binnenhalen on
der het zingen van spirituals,
die achter de tarwe-halmen door
platenproducers onmiddellijk op
:apes worden opgenomen, komt
hevig bedrogen uit. Eens heeft
iet zuiden moeten bukken voor
iet industrieel geweld uit het
noorden, maar van die vernede
ring hebben ze inmiddels een
hoop opgestoken. De oude pa
triarch onder zijn breedgerande
hoed, die van tijd tot tijd op
zijn ruime veranda een passage
uit de bijbel las, heeft definitief
plaats gemaakt voor de "real
american businessman", die
weet, hoe je de buit binnen
haalt. Ook hij heeft allang die
tweede auto voor "mam" ge
kocht en achter zijn keukendeur
een zwembad laten graven. Hij
heeft ook leren manipuleren en
heeft in zijn eigen levensvijver
de kringen getrokken, waarin hij
zich veilig besloten voelt met
zijn kleuren-teevee, zijn gekleur
de telefoons in elke kamer, zijn
lezingen van de club en zijn
kienavonden van de kerk. Hij
vliegt van Houston naar Dallas
en houdt de beursnoteringen van
uur tot uur in de gaten. Hij
heeft van zijn armoedige steden
swingende metropolen gemaakt
en laat zijn dochters en zonen
studeren aan een ordentelijke
universiteit, waar niet gezwamd
wordt over "Nixon moordenaar"
en het debacle van Vietnam".
"Ik weet ook, dat Nixon lelijke
wangzakken heeft", zegt hij,
"maar toch is hij my guy. Hij
brengt tenminste recht cn orde
in dit land".
In een supermarkt in Atlanta
vraagt een verkoopster, waar ik
vandaan kom. "Ah, Holland,
that's nice" En dan dreunt ze
de hele rij op: windmills, tulips,
wooden shoes, the Queen". Ze
kijkt me verwachtingsvol aan,
alsof ze een cijfer verwacht.
Ze verliest haar zonnig humeur
pas, als haar verteld wordt, dat
na de devaluatie van de dollar
een vakantiereisje naar Amerika
de Europeaan weer aan
trekkelijk is geworden".
"Vindt u dat nou ook niet ramp
zalig?", vraagt ze, "dat moet
toch op een catastrofe uitlopen.
Wij zijn altijd het machtigste
land geweest. En nu ineens le
zen bankiers in Europa ons de
les voor. De Duitsers hebben
nota bene twee wereldoorlogen
verloren. En nou dit".
Aanpakken
De zuidelijke Amerikaan Is niet
langer de romantische "katoen
boy", maar is in snel tempo
geassimileerd met de Yank uit
het Noorden. Een kwestie van
lijfsbehoud. Hij is één van de
180 miljoen en weet, dat er aan
gepakt moet worden. Daarom
ook zijn de bomen in Texas gro
tendeels verdwenen en is het
een land van ja-knikkers gewor
den. Je vliegt van San Antonio
naar Houston en ziet onder je
een nieuw woud van stom bea
mende boortorens, die het dikke
kwijl van de onderaardse god
Olie opvangen. Je loopt verbijs
terd door steden, waarvan het
hart in de laatste vijftig jaar al
drie, vier keer getransplanteerd
is. De huizen stonden nauwelijks
overeind of de bulldozers kwa
men alweer omplaats te maken
voor grotere huizen, nieuwe kan
toren en buildings voor big boss
die weet, waar Abraham da
mosterd haalt.
Mijn God, dit is een lana, —aar
een romantische Europeaan al
verzopen is, voordat hij water
heeft gezien. De "decision-ma
kers" hebben het heft in handen
genomen en zorgen er voor, dat
Amerika voortdurend in 52 sta
ten van opwinding verkeert. Dit
is Klondyke en graven is het pa
rool. De computer geeft de
marsroute aan cn de mensen
fungeren daarbij als geprogram
meerde ponskaarten.
Je wordt in Louisville rondgeleid
door één van dc sigarettenfn-
brieken van Philipp Morris.
Voordat je binnengaat vraagt
een meisje, of je wellicht prijs
stelt op oordopjes. De buis van
Sint Eustachius gaat nu eenmaal
net zolang mee, totdat hij er ta
bak van heeft.
Op de etages zie je vrouwen in
witte jassen, moeders in alle
leeftijdklassen, ook grootmoe
ders met perkamenten gezich
ten, waarin dc ogen verbeten
loeren naar de machines, die
kreunend, gillend en krijsend de
hulzen met en zonder filter of
mentholsmaak op de banden
spuwen.
"Hoe vindt u dit werk nou?",
schreeuw je tegen een vrouw,
die de belastingstrookjes contro
leert.
Ze Heft haar handen op. Buigt
zich voorover en brult in mijn
oor: "Doe maar geen moeite
darling. Ik versta je toch niet".
Beneden in de vestibule vertelt
een Public Relations Officer, dat
de omzet van Philipp Morris
zich bevredigend ontwikkelt.
"Wat zegt u?", vraag Ik.
"Onze omzet stijgt nog steeds",
roept hij.
"Wat zegt u?", herhaal ik.
Ik had toch beter die oordopjes
kunnen aanpakken.
Wie hel kleine niet eert, is het razend grote niet weerd, denkt de Amerikaan en
daarom pelgrimeert hij tenminste één 'keer in zijn leven naar het hutje op de
Knob Creek Farm in Kentucky, waar Abraham Lincoln gewoond heeft.
De krakemikkerige steden, die het gezicht van de zuidelijke staten rond de eeuw
wisseling bepaalden, zijn cllaog verdwenen. Ook ten zuiden van Washington maken
de wolkenkrabbers en betonnen giganten de dienst vit, zoals hier in Louisville.
San Antonio in Texas geldt als één van de vier mooiste steden van Amerika. In
Europa zou je er grootmoedig een zesje voor geven. Maar ja, elk land moet roeien
met de riemen, die het heeft..
