JUBILEUMBEDEVAART NKV
CONCENTRATIE VAN LIJDEN
het wonder blijft in Lourdes
COMMERCIE IS VOLOP
AANWEZIG, MAAR
LOURDES Als alle 'grote
dirtgen begint het verhaal van
Lourdes in eenvoud. In de er
varing van één kind. In een
ondiepe grot aan de Gave ziet
Marie Bernarde Soubirous op
11 februari 1858 een dame in
het wit verschijnen. Ze is even
veertien jaar, Bernadette,
klein voor haar leeftijd, matig
gezond, arm. Aan lezen of
schrijven is ze nog niet toe, ze
heeft al alle moeite om de ca
techismus-vragen voor haar
Eerste Communie uit het hoofd
te leren. Ze is met haar zusje
Toinette aan de Gave en met
het buurmeisje Jeanne Abadie,
bijgenaamd Baloum. Die twee
hebben niks gezien, maar als
zij beloven hun mond te hou
den wil Bernadette wel vertel
len wat er gebeurd is. Natuur
lijk begint Toinette er meteen
over te kwekken als ze thuis
komen. Moeder Louise rea
geert spontaan op wat zij als
malligheid beschouwt: Berna
dette kan een draai om de
oren krijgen, en wee haar ge
beente als ze nog eens naar
die 'grot van Massabielle gaat.
Zo begon het, zo is het eigen
lijk nog altijd. Er komen nu
jaarlijks meer dan drie mil
joen pelgrims naar Lourdes,
een aantal dat riet daalt maar
stijgt. In die menigte blijft
Lourdes echter toch een erva
ring voor iederèen apart, die
maar moeilijk te verwoorden
is en aan een ander over te
dragen. Wat is het geheim van
deze speldeknop op de wereld
kaart? Er zijn bibliotheken
over volgeschreven, maar je
moet er toch echt zelf geweest
zijn om er aarzelend wat in
drukken over op papier te zet
ten. Die leiden mij tot de con
clusie dat in Lourdes het won
der gebleven is, een mirakel
dat overigens weinig meer te
maken heeft met de sensaties
een eeuw geleden, toen
van de duizend zieken van de
Fran-se Nationale Bedevaart
van 1880 er niet minder dan
150 onverklaarbaar genezen
heetten te zijn. Die moeilijk
geloofwaardige sensatie is
weg, maar wat blijft is, dat
mens alle kans heeft om
hier beter vandaan te gaan
dan hij kwam.
(VNB) met 2 treinen èn vijf
tien vliegbedevaarten, ten dele
in samenwerking met de Lour-
descommissie van de KNBTB.
Overigens gaan ook velen op
eigen gelegenheid of in kleine
re groepen: in 1971 naar schat
ting 12.000, terwijl de grote or
ganisaties toen 8609 deelne
mers naar Lourdes brachten,
onder wie 2788 zieken.
We 'kunnen veilig
dat er dit jaar, na de tiendui
zenden die er al geweest zijn,
opnieuw 25.000 Nederlanders
naar Lourdes zullen gaan, de
meesten, zoals ik, voor het
eerst. Hoe onderga je dat?
De jubileum-bedevaart waar
voor het NKV ons had uitgeno
digd, was de kinderbedevaart
die elk jaar bij toerbeurt door
een van de drie grote organi
saties wordt verzorgd. Er zijn
in vier ambulance- en twee ge
wone rijtuigen 170 kinderen
aan boord, die allen lijden aan
kwalen, die wat de kans op ge
nezing betreft medisch gespro
ken uitzichtloos zijn. Er zijn
blinden en doven en kreupelen
bij, maar de meerderheid is
geestelijk gehandicapt, van
licht tot zwaar en zeer zwaar.
Als de witte trein bij Visé over
de grens wipt, is er in die zes
wagons een concentratie van
lijden bijeen, die een eerste
signaal geeft over de richting
waarin je een verschijnsel als
Lourdes in deze tijd misschien
het best kunt plaatsen.
Het is buiten kijf dat Lourdes
behoort tot die heilige plaatsen
waaraan mensen van alle tij
den en culturen behoefte had
den en hebben, een plaats
waar tastbaar wordt dat je de
zin van het leveni nooit hele
maal tuP kunnen begrijpen en
dat er een stuk mysterie over
blijft. Het aanvaarden daarvan
heet geloof: het sluit overgave
Er was zeker mysterie in de
verschijningen die Bernadette
in 1858 te dezer plaatse heeft
gehad, maar voor een katho
liek uit 1973 is het toch wel
moeilijk geworden om daarin
de sterkste aantrekkingskracht
te zien. In Lourdes is sedert
dien dan ook veel meer ge
beurd. Ik kan het niet beter
zeggen dan zoals NKV-bonds-
bestuurder Frans van Bakel
het tegen me zei: als plek op
aarde is Lourdes ook geheiligd
door het lijden dat er zicht
baar wordt, en door de solida
riteit waarmee mensen hier op
het lijden van medemensen
reageren.
Sjouwen
Inderdaad is de sfeer van
hulpvaardigheid een van de
sterkste indrukken die in Lour
des en op weg erheen en te
rug, overkomt. Er wordt een
week lang ongelooflijk ge
sjouwd door ieder die zich voor
de zieken inzet. Brancardiers
blijken werkelijk de legendari
sche figuren die ze al lang
zijn; verpleegsters, bevrijd
van de routine van het Neder
landse gezondheidssysteem,
storten zich met hart en ziel in
Een processie op weg
naar de grot.
de persoonlijke zorg; priesters
grijpen met beide handen de
mogelijkheid tot ontmoeting
met mensen die hen werkelijk
nodig hebben; jongeren maken
blijmoedig vele overuren.
Onvermijdelijk rijst natuurlijk
de vraag of men voor dit alles
wel helemaal naar Lourdes be
hoeft te reizen, een barre zit
van twintig en meer uren
heen, en evenzo maar toch
sneller terug. Gebeurt het
zelfde niet op de Henri Du-
naint", of zou je het niet ook
kunnen organiseren ergens bij
Ootmarsum of Heiloo of Oegst-
geest? Misschien wel, en toch
zou het alles missen wat Lour
des uniek maakt; de historie,
de ruimte, de sfeer, het uni
versele.
Is deze plaats dan niet door de
commercie overwoekerd?
Neen. Het' commerciële is vol
op aanwezig, maar niet bin
nen het religieuze domein
waar zich zeker voor de zie
ken de kern van hun bede
vaart afspeelt, het terrein van
grot en Esplanade, van bene
den- en bovengrondse kerken,
een vrije ruimte als binnen
een magische cirkel. Het zijn
veeleer de gezonden die de
handel ontmoeten in de drukke
straten van een gezellige, klei
ne stad, die lijkt opgetrokken
uit louter hotels, souvenirwin
kels en fotozaken. Op 20.000 in
woners telt Lourdes op dit
ogenblik het onvoorstelbare
aantal van 394 hotels en fami-
iiepensions, waarmee het in
Frankrijk op de derde plaats
staait na Parijs en Nice; hotels
met wonderlijke namen als
Golgotha en Calvaire, Vatican,
Zo onderging
ik Lourdes
door
Jan Onstenk
Jean XXIII en Paul VI. Pius
XII en Quo Vadis, Jesus-Ma-
rie, Isac, Saint-Jacques en al
Gods andere heiligen. Ook de
medailles, de rozenkransen, de
beelden, de speeldoosjes, de
lichtjes, de pepermuntachtige
pastilles, l'eau de Lourdes en
de als kiezelsteen uitgevoerde
plaatselijke knabbellekkernij,
de Cailloux du Gave, zijn ver
krijgbaar in zaken onder pa
tronage van rooms erfgoed. Op
een rijtje bijvoorbeeld Cecilia
Croix de Jerusalem, Au Père
de Foucaulid, A la Grace de
Diêu en Saint-Marthe en zo
verder in een eindeloze bonte
variatie, die mij meer geboeid
dan gestoord heeft, omdat het
allemaal maar bijkomstig is.
Tenzij natuurlijk toch het toe
risme het naar de geest gaat
winnen van de pelgrimstocht.
Aan die bekoring staat uiter
aard het massa-bezoek aan
Lourdes wel bloot. Darn ont
staat het begrip van de gezelli
ge, prettige bedevaart, die het
nuttige met het aangename
verenigt en de buurvrouw is
van het-dagje-uit naar de vol
gende attractie. Zeer menselijk
allemaal en op zichzelf niet te
verwerpen. Want is het geer
deugd als mensen gezellig met
elkaar omgaan? Maar toch
blijft er dare iets wringen in de
confrontatie met het leed dat
in Lourdes samenstroomt en
daar een troost verwacht, die
dieper gaat dan gezelligheid
alleen.
Moeders en vaders
Aan de Belgische zuidgrens
wordt rond middernacht onze
witte ziekentrein gekoppeld
aan de rode trein met de ou
ders. Bijna alle moeders zijn
mee en enkele tientallen va
ders, samen ruim tweehon
derd. De zieke kinderen en de
moeders reizen gratis, dank zij
de solidariteit van de verzeker
den van de katholieke zieken
fondsen, die al sinds 1942 wat
extra premie betalen ten bate
van een Lourdesfonds, oor-
Het is prachtig dat de moeders
mee kunnen, want als het om
troost en kracht gaat hebben
juist zij méér behoefte aan
Lourdes dan hun kinderen, van
wie een deel nauwelijks weet
zal hebben van wat er gaande
is. Het is nóg mooier dat ook
een aantal vaders zich vrij
heeft kunnen maken om op ei
gen kosten hun vrouw en kind
of kinderen te vergezellen,
soms met groot begrip van
werkgevers die voor dit doel
bijzonder verlof gaven met be
houd vare loon of zelfs met een
extra bijdrage.
In gesprekken met ouders
blijkt overigens wel, hoezeer
zij het op prijs zouden stellen
als het geen uitzondering maar
regel zou kunnen worden, dat
beide ouders van geestelijk of
lichamelijk invalide kinderen
ter bedevaart gaan. Want een
onherstelbaar ziek kind is een
zaak van het hele gezin en ze
ker een zorg voor ouders sa
men. Zij zouden ook samen
Lourdes moeten kunnen erva
ren, want ik heb het al ge
schreven: je kunt het in woor
den nauwelijks op een ander
overbrengen, en dat zal wel
nergens schrijnender gevoeld
worden dan tussen de ouders
van een zorgenkind. Ik hoop
dat de NKV-Lourdesforedsen
hier een oplossing voor weten
te vinden, want dan maken zij
compleet wat zij begonnen
zijn: een werk dat letterlijk ze
genrijk zou mogen heten.
„Er gaat zo verschrikkelijk
veel in ons om", zegt een moe
der. Een vader valt bij: „Ik
vind het heel geweldig wat we
hier meemaken. Vooral ook de
intense ontmoeting die we hier
hebben met ouders van kinde
ren die er net zo voor staan
als wij. Als eenling word je in
eigen plaats vaak weggedrukt.
Je durft nauwelijks met je
kind op straat te komen of in
de kerk, want je voelt dat je
Jaarlijks
meer
pelgrims
opvalt en wordt nagekeken.
Vaak goedbedoeld hoor, mede
lijdend, maar je houdt er toch
het gevoel aan over, dat je
apart bent. Je staat alleen, je
bent vaak alleen maar een
„geval". Hier is dat helemaal
anders".
Aangrijpend
Ja, Lourdes is anders. Ik heb
als gezonde nog nooit zo'n aan
grijpende plechtigheid meege
maakt als de Eerste Heilige
Communie van twintig gehan
dicapte kinderen in de onder
grondse kapel van Saint-Jo-
seph, vlak naast het Accueil
Notre Dame. Een kapel in
ruwe beton, zonder enige fran
je, een stuk soberheid dat je
De lichtprocessie in
de avonduren.
De grot aan de Gave, de
plaats waar Bernadette Sou
birous op 11 februari 1885
haar eerste verschijning had.
Aan souvenirs geen gebrek
in Lourdes.
Dezer dagen keerde de eerste
^Nederlandse bedevaart van dit
jaar uit Lourdes terug, histo
risch de zestigste van het
NKV, zoals op 20 juli met kar
dinaal Alfrink en bisschop
Zwartkruis de honderdste „na
tionale" bedevaart met vier
extra treinen zal vertrekken.
evenzeer terugvindt in de Pius
X-basillek waar twintigduizend
mensen kunnen vergaderen
rond de Eucharistie, duidelijk
meer als middelpunt gesteld
dan de grot aan de Gave, hoe
dierbaar velen ook.
Het is de verjaardag van bis
schop Jan Bluyssen, die deze
bedevaart vergezelt: Lang zal
hij leven. Hij geeft de kinderen
het brood, deze kleinen der
aarde, de vergroeiden, de ge
stoorden en wat hij geeft ii
licht in een duisternis van
leed, waarvan de mens de zin
niet begrijpen kan. Deze pijn
is tastbaar in het verdriet van
ouders en niemand schaamt
zich voor zijn emoties. Waar is
dan de troost? In de zekerheid
toch niet alleen te staan. In
een lied, dat je op dit moment,
op déze plaats moet hebben
meegezongen om te begrijpen
wat het zou betekenen uls we
er ernst mee maakten in de
maatschappelijke werkelijk
heid van ieder, Iedere dag:
„Hand In hand, zo leven wij,
allen tesamen. allen tesamen."
Een simpel liedje, maar de
werkelijk grote dingen begin
nen dan ook niet alleen een
voudig maar blijven het: zui
ver, puur.
Ik denk dat je iets van het
kind bewaard zult moeten heb
ben om Lourdes te verstaan.
Het is geen toeval dat de ver
schijning zich tot Bernadette
richtte: het is een teken. Aan
machtigen blijft verborgen wat
aan armen wordt geopenbaard.
Ik zal nooit vergeten hoe dit
geloof zelfs door de moeder
van een zwaar gestoord kind
je als een troost trefzeker ore-
der woorden kon worden ge
bracht: „Je weet niet wat er
omgaat in je kind. Het kan
zich niet uiten. Maar het zal
van wat hier gebeurt meer
weet.hebben dan je denkt."
Het is dit geloof, dut bergen
verzet. Wie daar z'n schouders
voor ophaalt, kan beter thuis
blijven.
In totaal gaan er uit ons land
dit jaar 22 bedevaarten naar
Lourdes, vier meer dan vorig
jaar: zeven per trein, vijftien
met vliegtuigen. Drie instan
ties organiseren: het comité
Lourdesbedevaart van het
NKV (drie treinreizen), de
Limburgse Bedevaart (twee
treinen) en de „nationale" ver
eniging tot samenstelling van
^Nederlandse bedevaarten
