Dagelijkse dingen zijn
goedkoop; luxe is duur
Hervormde kerk
zendt paasgroet
aan Russen
Getuigen kan niet
Pachter coulissen
Korte metten
Paus hoopt op
normaliseren
Tsjechische kerksituatie
Weer gratis reizen
DDR komt uit schuilhoek 4)
PATER VAN ASTEN:
Kerk Noord-Korea
komt uit isolatie
8-Daagse
NS-vakantie-
reizen in
eigenland
swl
2 dagen in mei
op uw 65+ kaart en op
de60+dameskaart
ZATERDAG 14 APRIL 1973
LEIDSE COURANT
pagina 7
We deelden de wederzijdse eenzaamheid in de lounge van het tien
verdiepingen tellende en met 744 bedden bezette Berlijnse hotel Be-
rolina aan de Karl Marx Allee. Hij had geprobeerd zijn alleenzijn In
bier te verdrinken. Het schonk hem een dosis moed om met een vol
slagen vreemde een gesprek te beginnen. IJs breek je soms met al
coholica. Hij probeerde me de Poolse nationaliteit aan te praten.
Goed los kwam hij pas toen hij van m'n Nederlanderschap hoorde.
„Ach, Ridderkerk", diepte hij uit rijn Jeugdherinneringen op, alsof
daarmee het hele koninkrijk genoemd is. „Ik heb er een paar maan
den met een schip gelegen. In 1942. Ik was bij de Kriegsmarine. Ge
vreeën heb ik er ook nog. Met de dochter van de brandmeester. Het
heeft maar even geduurd. De vader was er tegen. Hij had de pest
aan de Duitsers. Later ontdek je, dat zo'n rechttoe rechtaan toch
wel een goeie eigenschap is. Maar op het moment! Je zou zo'n man
van alles willen doen. Ik hield echt van dat meisje."
Rotterdam had hij ook gezien.
Je wist toen nog niet dat oorlog
zulke vernielingen kon aanrich
ten. De grote bombardementen
op zijn heimat moesten nog be
ginnen. Later werd Duitsland
één Rotterdam. Alleen maar
puinhopen. Allemaal ellende. Als
je op Wernemünde wordt klaar
gestoomd als marineman en je
vervolgens van haven tot haven
gaat, ontgaat je de werkelijk
heid. Het zit hem na 25 jaar nog
goed dwars. Maar ja, de ge
schiedenis laat zich niet over
doen. In zijn herinnering sluit
hij nog immer het Ridderkerkse
meisje. Opgeborgen ligt daar
ook nog het woord „Mussert-
müdchens". Die kwamen ons
„Heim" dan poetsen. Ze hadden
echter hele andere bedoelingen.
Een kind van een Hollander
moesten ze niet. Ze wilden het
liefst zwanger worden van een
Duitser. Ik heb er niet aan mee
gedaan. Met de hand op mijn
hart. De dochter van de brand
meester. „Das war nur mein
Ziel".
Vrij vlug na de ineenstorting
van Hitiers rijk was hij weer
thuis bij zijn familie ln Berlijn.
Op het moment, dat de Russi
sche van de drie andere secto
ren van de stad werd afgemet-
seld, woonde hij aan de oostelij
ke zijde van de grens. Ook in
die omstandigheid schikt hij
zich. „Ik heb niets te klagen. Ik
heb een goeie baan, een leuk ge
zin en een mooi huis". Hij
wacht enige instemming van
mijn kant niet af. „Alles heeft
twee kanten", filosofeert hij ver
der. „Hier moet niets en dat
heeft ook zijn bezwaren. We ge
dragen ons teveel als ambtena
ren. De „Feierabend" is heilig.
Als om zes uur de winkels dicht
gaan, kijkt men hier al lelijk als
er om kwart vóór zes nog klan
ten binnenkomen. Die mensen
kunnen wel zoveel willen kopen
dat ze pas over zessen de deur
uitgaan. Niemand ook vraagt
zich af of hetgeen je onderneemt
wel rendeert. Dat ls op den duur
onhoudbaar. Die mentaliteit is
niet exclusief voor ons. Ze be
staat van hier tot aan Wladiwos-
tok. Meneer, zo zegt men dat
toch bij u, vergeet maar dat je
enige indruk van ons leven
krijgt. Dan moet Je hier maan
den zijn." En weg was hij, z'n
zure bieradem achterna.
Oppervlakte
In een opzicht had hij stellig ge
lijk. In acht dagen blijf je toch
nog aan de oppervlakte van het
leven ln de DDR. Echte kanker
pitten ben ik niet tegengekomen.
Een belangrijk deel van de tijd
heb ik gezeten in de kantoren
van autoriteiten. Hun taak is het
niet om kritische geluiden te la
ten horen. Daarnaast heb ik toch
voldoende gelegenheid gehad om
de man in de straat, vooral de
man aan de toog te spreken en
om de mensen op weg naar hun
werk. op de terugweg naar huis,
winkelend, ln de schouwburg, ln
de tram te observeren.
Auto's zijn duur en schaars in de DDR. Geparkeerd kosten zij nog het minste: een liter benzine kost anderhalve mark. Deze opname
gemaakt voor de Humbolduniversiteit in Berlijn,
gengekomen. Is dat een beper- naar huis dan een fabrieksarbei-
king van het zich persoonlijk ge- der. Ik heb me er nooit in ver-
lukkig voelen? Bij taxistand- diept of ik dat nu zuur moet vin
plaatsen heb Ik bij herhaling den. Ik redeneer maar zo, dat de
aanzienlijke rijen mensen zien arbeiders het bij ons vroeger al-
staan, ordelijk wachtend op het tijd op hun nek gekregen heb-
moment dat ze aan de beurt wa- ben. Ze verdienen het, dat ze
ren. Je kunt daar uiterst zielig het nu goed hebben. Zij maken
over doen. Zo ln de trant van: tenslotte met hun handen dat-
kijk nu toch eens aan, ze moe- geen waarvan onze staat moet
ten er zelfs voor de taxi in de bestaan,
rij staan. Aanschouw je een ge
lijke situatie in Londen en Vrouwenarbeid
dat kan heel gemakkelijk dan
staan gedachten aan zieligheid Ge™,dd^d S** *cn arbe.der
niet voorop. Zo'n situatie wordt jn de DDR 720 mark per maand
dan aangeprezen als de deugd 'n banden. Wie dit bedrag be-
van de discipline. schouwt in verhouding tot het
bij ons geldende minimumloon.
Berichten over Nederland zijn in trekt vlot de conclusie, dat het
de DDR verschijnende dagbla- dan moeilijk een vetpot in de
den erg schaars. Ze hebben gezinnen kan zijn. Daarbij moet
slechts de stakingen bij ons als men echter een paar andere za-
onderwerp. Een jonge vrouw uit ken in de beschouwing betrek-
Berlijn, met een universitaire ken. Vrouwenarbeid ook van
opleiding als lerares, maar nu de gehuwde vrouw is uiterst
werkzaam als ambtenares, wil normaal. Omstreeks de helft
van me graag de achtergrond van het aantal arbeidsplaatsen
van het conflict weten. Ze ver- in de DDR wordt bezet door
baasde er zich over. „Bij ons vrouwen. Ze werken niet slechts
verdienen de beambten minder in de kantoren of in de winkels,
dan een industriële vakman. Ik e besturen niet alleen de tram,
ga met minder geld per maand ze zijn niet alleen maar ver
pleegster, maar ze staan ook in
de fabrieken. Ze doen er precies
hetzelfde werk als de mannen.
Voor gelijke arbeid krijgen ze
ook gelijk loon. Deze omstandig
heid bepaalt reeds, dat het ge
zinsinkomen niet alleen afhanke
lijk is van wat de man aan loon
mee naar huis brengt. De twee
de omstandigheid, die in de be
schouwing betrokken moet wor
den, is dat het prijsniveau van
de dagelijkse levensbehoeften in
verhouding tot het onze uiterst
laag ls. De huishuren belopen
een bedrag van omstreeks een
gulden per kubieke meter. Aard
appelen (5 kilo voor 85 pfen
nig), brood, meel, vlees (een
kilo varkenskoteletten acht
mark), broodbeleg enzovoort
zijn zeer goedkoop. Dat geldt
ook voor het eten ln restaurants.
Het ooenbaar vervoer kost een
schijntje.
Alles wat naar het luxe neigt Is
daarentegen in verhouding tot
ons prijsniveau uiterst duur. Het
goedkoopste televisietoestel, dat
ik ln het Berlijnse warenhuis
Centrum op de Alexanderplatz
ontdekte kostte 2010 mark.
Zwartwit wel te verstaan. Een
halfautomatlsche wasmachine
(met een trom mei Inhoud van
vier kilo) vraagt een prijs van
1200 mark. Eenzelfde bedrag
moet je neertellen voor een
koelkast van 130 liter. In de kle-
dingsector heb ik geen Jurken
beneden de 78 gulden gezien.
Een herenpak van gewone kwa
liteit lag te koop voor 188 mark,
de goedkoopste beha was met
een kaart van ruim negen mark
geprijsd, een panty kostte 20
mark, een overhemd 45 mark.
Auto's vormen een uitgesproken
luxe-artikel. De vraag is niette
min groot. Men staat echter ja
ren op de wachtlijst voor men
voor een auto ln aanmerking
komt. Het feit, dat in Dresden
(503.000 Inwoners) 120 auto's van
het merk Trabant (met de Wart-
burg het meest verbreid ln de
DDR) voor de wachtenden wa
ren aangekomen, vormde nieuws
voor de lokale pagina van de
Silchsische Zeitung. Wie er mee
goat rijden moet wel bedenken,
dat elke liter benzine, die hij
verstookt hem anderhalve mark
kost. KLAAS VOS
Het moderamen van de synode
van de Nederlandse Hervorm
de Kerk, dat ieder jaar een
paasgroet zendt aan andere
kerken en oecumenische orga
nisaties, heeft dit jaar deze
groet ook gestuurd aan de fa
milieleden van vijfenveertig ge
vangenen ln de Sowjct-U >ie,
die "orlg jaar ziin gearres
teerd en berecht. In een open
brief aan de Russische ambas
sadeur ln Den Haag is verze
kerd, dat 't moderamen zich
bij dit gebaar van verb den-
held niet heeft laten lelden
door anti-communistische ge
voelens.
De vijfenveertig Russen zijn
gearresteerd omdat zij wetten
hadden overtreden, die betrek
king hebben op de scheiding
van kerk en staat. In de mees
te gevallen ging het h:er om
samenkomsten en kerkdiens
ten, die bij de overheid niet wa
ren aangemeld of door haar
toegestaan, godsdienstonder
richt aan anderen dan de eigen
kinderen en het verspreiden
van christelijke lectuur.
In een toelichtende brief aan
de Russische ambassadeur
zegt het moderamen te weten
„dat onze mede-christenen in
de Sowjet-Unie in de meeste
gevallen loyale staatsburgers
zijn, die niet tegen de regering
getuigen, maar slechts van
hun regering verwachten dat
de rechten van de mens door
de Sowjet-l'nie mee opgesteld
en bekrachtigd ook voor hen
gelden".
Voorts spreekt het moderamen
zijn" bezorgdheid uit over het
lot van de joden ln Rusland en
de wijze waarop veel van de
kritische kunstenaars en inntel-
lectuelen in dat land in hun
vrijheid beknot worden.
Het Vatlkaan moet zich open
lijk uitspreken tegen het kolo
niale bewind van Portugal, vol
lens pater Th. van Asten, ge
neraal overste van de Witte
°aters, ln een uitvoerig inter
view in „Vrij Nederland",
""ater van Asten, die vorig
aar alle Witte Paters uit Mo
zambique terugtrok om niet
anger de indruk te wekken
iet regiem te steunen, zei op
!e vraag of de klacht niet ge
grond is dat het Vatikaan geen
jtelling kiest tegenover de Por-
:ugese regering:
„Ja. dat is van het begin af
aan zo geweesl. Ik kom daar
bij het staatssecretariaat ook
'.eregeld op terug. Ik heb de
aatste keer nog tegen mgr.
"aseroll gezesd vol?ens mij
is het een valse situatie, waar
in de kerk daar verkeert. Het
staatssecretariaat zal langs di-
->loma!iek» karalen ook wel
-irob-ren de Portugese rege
ring erop te wijzen dat het geen
juiste zaak is.
Maar mijn standpunt tegen
over het Vatikaan is altijd: wij
als kerk hebb:n een getuigenis
te geven in de wereld en wat
voor getuigenis geven wij als
wij zwijgen en alleen achter de
coulissen druk proberen uit te
oefenen? Dan g»ven wij geen
tegengetulgenls, want wij ge
ven de indruk aan de wereld
dat wij meespelen. Daar dos
ik niet aan mee".
Pater Van Asten acht een ver
volgde kerk in Portugal en Mo
zambique beter dan een valse
positie van de kerk. „Kijk
naar de communistische lan
den waar de kerk zich wel uit
spreekt teg'-n het communis
me, daar wordt de kerk ver
volgd en heeft zij geen vrijheid
van handelen. Maar dat vind
Ik een gezo-de situatie".
Toegevend dat ome zich wel
keert tegen het communkve
maar niet tegen het fascisme,
zegt hij dat het voor hem geen
kwestie is van keren tegen,
„maar van openlijk getuigenis
afleggen van de boodschap van
het evangelie, waar dan ook".
De bisschop van Won ln Zuid
Korea, Tji Hag Sun, betwijfelt
of de weer begonnen onderhan-
Volledig verzorgd, dus
inclusief hotel, maaltijden,
reizen en excursies.
Zuid-Limburg
Twente
Montferland
va f 198.-
va f 265.-
vaT269.-
Noord-Holland va f282.-
Drente
Friesland
Brabant
Zeeland
i. f 285.-
v.a. f295.-
v.a. f 297.-
va f 303.-
Vraag op uw station de
brochure „8-Daagse
NS-Vakantiercizen 1973".
voordelig uit met NS
2S
delingen tussen noord en zuid
in de nabije toekomst zullen
leiden tot hereniging van belde
delen. Het gaat de twee rege
ringen er op het moment al
leen maar om hun macht over
het andere deel uit te breiden,
zo zei de bisschop ln Wenen.
Hij is er wel blij mee, dat er
nu een eerste stap wordt ge
daan om de jar.-nlange isolatie
op te heffen. De kerk in Noord
Korea is al meer dan vijfen
twintig jaar volledig geiso-
leerd. Over het lot van pries
ters en bisschoppen, die in
1949 werden gearresteerd, is
niets bekend. Aangenomen
moet worden, dat het kerkelijk
leven in Noord Korea zich ver
gaand ondergronds afspeelt.
In Zuid Korea daarentegen
heeft het kerkelijk leven een
grote vlucht genomen, al is de
situatie hier ook niet probleem
loos, voornamelijk doordat de
katholieken behoren tot diege
nen die krachtig het hoofd bie
den aan corruptie, maatschap
pelijke uitbuiting en vrijheids
beperkingen. Sinds evenwel de
regering en kardinaal Son
Hwan Kim vorig jaar een ern
stig conflict hebben gehad over
het schenden van de burger
rechten is er een duidelijke
ontspanning in de betrekkingen
te constateren.
De Tsjechische aartsbisschop
Stephan Trochta heeft uit han
den van de paus de zg kardi
naalsbaret in ontvangst geno
men. De benoeming geschied
de in het consistorie van 5
maart, maar aartsbisschop
Trochta kon niet meer tijdig
naar Rome komen om tegelijk
met de andere nieuwbenoemde
kardinalen de kardinaalsteke
nen ln ontvangst te nemen.
Bij de plechtigheid in het Vati
kaan was voor het eerst ook
een officiële vertegenwoordiger
van Tsjechoslowaklje aanwe
zig, namelijk de secretaris van
de Tsjechoslowaakse ambassa
de in Rome, Jaroslaw Forst,
die door de paus apart werd
begroet.
In zijn toespraak sprak de
paus als zijn hoop uit, dat de
kardinaalsverheffing van
aartsbisschop Trochta van Lf-
tomerice zou bijdragen tot de
oplossing van de problemen,
waarmee de kerk in Tsjechos-
lowakije te maken heeft.
Volgens de paus gaat het er
slechts om „aan de kerk de
mogelijkheid te geven haar
wezenlijk geestelijke zending
op de juiste wijze te kunnen
vervullen, hetgeen ook het al
gemeen welzijn ten goede
komt". De paus herinnerde in
dit verband aan de recente be
noeming van vier bisschoppen
in Tsiechoslowakije, die „een
eerste stap zijn in het proces
van normalisering der situatie
van de kerk en de leiding der
bisdommen in Ts'echoslowa-
kiie". Hij noemde dit een te
ken van hoop voor een vrede
volle en constructieve toe
komst.
(ADVERTENTIE)
Hoe u gratis reist
Kies in mei de dinsdag,
woensdag, donderdag of
zaterdag die u past, behalve
dinsdag 1 mei en
donderdag 31 mei.
Laat uw kaart afstempelen
en stap in! Reis zover u
wilt Voor de le klas betaalt
u maar f 4,- bij, ongeacht
de afstand.
Wat die kaart kost
Jaarkaart 65+ of dames
60+ f 50.- voor een 65+
echtpaar (waarvan de
vrouw jonger mag zijn)
f 75.-; dricmaanaskaart
65+ of dames 60+ f 20.->
voor een 65+ echtpaar
f 30.-.
Hoe u die kaart krijgt
Een bewijs waaruit uw
leeftijd blijkt (paspoort,
voor echtparen
trouwboekje) en een
pasfoto of een eerder
gebruikt NS-identiteitt-
bewijs meebrengen. Aan *t
loket zorgt men voor de
rest
Wat u ermee doet
Reizen zoveel u wilt tegen
de halve enkele-rcisprijs.
En soms gratis!
voordelig uit met NS
Vijf Britse en Nederlandse
missionarissen in de staat Sa-
bah op Borneo zijn gedwongen
het land te verlaten. De autori
teiten hebben geweigerd de
verblijfsvergunning te verlen
gen. Saboh heeft ln de afgelo
pen twee Jaar meer dan dertig
missionarissen uitgewezen.
Paus Paulus heeft de ont
slagaanvrage aanvaard van
bisschop Antoine Albers van
Malang, Indonesië. Tot zijn op
volger werd benoemd Francis
Xavier Soedartanto Hadisoe-
mato. Tot blssdtop van Roe
tent', Indonesië, werd benoemd
Vitaiis DJebaroes.
Paus Paulus heeft de tienja
rige encycliek „Pacem In Ter-
ris" van zijn voorganger een
enorme bijdrage genoemd tot
de dialoog tussen de mensen
en de volken en de vrede tot
het centrale thema van de mo
derne mens gemaakt
Sprekend over de bewapenings
wedloop, die de vrede ln de
weg staat, zei de paus: „Wat
meent u dat de volken van
Afrika en Azië het meest ko
pen? Geen medicijnen, geen
boeken; nee, wat de rijkdom
van deze volken opzuigt is de
aankoop van wapens en kanon
nen.
