KUNST
OP
ZICHT
werk in
Luifelbaan
„Ex-Animo" zingt Matthaus Passion
Huiselijk
Grieks modern toneel in LAK
Knappe verbeelding van Multatuli's
„Minnebrieven" door
v Van Kruiningen
White Rabbit
houdt een
reünie in de
Grote Burcht
kunst
Uiting van geloofsovertuiging
PAGINA 5 ZATERDAG 14 APRIL 1973
LEIDSE COURANT
Niet bijster
revolutionair
wel een
I it 1
WASSENAAR In de Bibliotheek-galerie aan de Wassenaarse
Luifelbaan tonen tot en met 28 april a.s. een drietal kunstena
ressen voorbeelden van hun werk: tekeningen, schilderijen,
aquarellen en geboetseerde beeldjes. Het Is niet direct hemel
bestormende kunst er is ook nogal wat kwaliteitsverschil
maar er zijn toch wel produkten bij, die de kijker even
verrast doen stilstaan. i
Zo toont mevr. Van Born-van
Dijk enkele portrettekenin
gen in zwart craybn, die
sterk opvallen door kwaliteit
(is zij leerlinge van Paul Ci
troen?), een kwaliteit die
wezenlijk hoger ligt dan die
van een aantal geschilderde
portretten. De verf schijnt
voor haar een lastiger mate
rie dan het krijt, niet zo zeer
in technisch opzicht, dan wel
door de kleur, die over het
algemeen erg slap is. Een
tweetal boomtekeningen,
eveneens in zwart krijt, zijn
weer zeer fraai. Ook de
gouache „Zon in bos" is een
mooi werkstuk geworden.
Mevr. Sonneveld-Don Laber
toont een aantal vlotte vogel-
schetsen in aquarel. Goed il
lustratiemateriaal, mooi ge
vormd uit soms niet meer
dan kleurvlekken. Niet
groots, maar wel aantrekke
lijk door hun decoratieve
waarde.
Mevr. Den Brandt-Snijders
toont een aantal minutieus
ge-aquarelleerde prenten van
bloemen, fraai van kleur,
sierlijk van vorm. De objec
ten zweven vrij in het vlak
als bij platen van een bota
nisch boekwerk, waar ze ove
rigens als illustratiemateriaal
uitstekend in zouden passen.
Doch ook als wanddecoratie
zijn ze wel aantrekkelijk.
Van haar is ook een groot aan
tal geboetseerde beeldjes op
gesteld in de halvitrine. Over
het algemeen goed getroffen,
wat „huiselijk" werk over
alles en nog wat.. Mijn voor
keur gaat daarbij wel uit
naar enkele kinderkoppen.
Het merendeel is bic a brac.
Niet groots, wel aardig om
ergens neer te zetten.
WILLEM PRINS
LEIDEN Vanavond houden alle leden van White Rabbit die In de
afgelopen vier jaar deel hebben uitgemaakt van de groep een reü
nie in de Grote Burcht. Aanvang 20 uur precies. Dat houdt in dat
zo'n 12 man muziek gaan maken uit de allereerste en allerlaatste
Rabbltperiode met alle fasen die daartussen liggen.
teken
van deze tijd
Theaters
nog onbekend
cultuur^
onderdeel
Voor Leiden en omgeving bestaat nu de mogelijkheid om kennis te Griekse volkstoneel". Tot nu toe heeft hij drie stukken op zijn naam van de oude klassieke Griekse tragedie, ook geen bijster revolutio-
maken met een van de jongere Griekse toneelschrijvers, Stratis staan: „De nachtwakers" (1967), „De oppasser" (1970) en het uit nair stuk, maar wel een illustratief voorbeeld van de huidige ont-
Karras, die in 1935 op Lesbos geboren werd. Hij volgde in Athene 1969 daterende „De krachtpatsers", dat maandag a.s. in Leiden zal wikkeling van het Griekse toneel Paul Korenhof
een acteursopleiding en maakte daarna jarenlang deel uit van „het worden uitgevoerd door de Noorder Compagnie. Geen voortzetting „De krachtpatsers": maandag 16 april, 20.15 uur LAK-theater.
WASSENAAR De bekende graficus Harry Van Kruiningen (bij de Burgerlijke
Stand ingeschreven als Henri Adelbert Janssen, in 1906 te Kruiningen geboren)
exposeert bij Heuff in Wassenaar een aantal opmerkelijke etsen, geïnspireerd
op "De Minnebrieven van een Franc-Ti- raar" van Multatuli.
WAKMUHL) in galerie 't Hoekje bij de Pomp aan het sfeervolle
pleintje in Warmond wordt tot en met vier mei een interessante
tentoonstelling gehouden van werk van Fia Schipper.1 Hoewel deze
foto suggereert dat het hier gaat om een mozaiek of een wand-
applicatie, is al het werk van deze kunstenares uitgevoerd met de
pen. De expositie draagt de naam abstracte fantasie.
Een aantal jaren geleden leerden
■wij Van Kruimngens werk reeds
kennen op een in De Lakenhal
gehouden tentoonstelling. Reeds
toen toonde hij reeds een ont
wikkeling in de richting waarin
hij zich thans te sterker mani
festeert. Waren toen echter zijn
verbeeldingen geïnspireerd door
de oude lectuur van het Mid
den-Oosten, thans gebruikt hij
als motieven de soms zeer beel
dende uitspraken in genoemde
brieven van Ed. Douwes Dek
ker, die hij geschreven heeft als
te zijn gericht aan zijn geschei
den van hem levende vrouw
Tine van Wijnbergen.
Het ook technisch zeer knappe
werk van Van Kruiningen ken
merkt zich door een hang naar
een zo hoog mogelijk opgevoer
de verfijning in een zo schaars
mogelijk gehouden vormgeving.
Niet abstrakt in de geijkte zin
van het woord, maar wel terug
gebracht tot het hoogst noodza
kelijke voor het nog herkenba
re. Daarnaast treffen de soms
tot het diepste uitgekiende tech
niek en middelen om de beel
dende kracht nog te verhogen
en te verdiepen. Zijn de figuren
soms slechts schematisch of
slechts aangeduid met enkele
specifieke kenmerken, dat doet
toch geen afbreuk aan de com-i
positaire vulling van de bladen.
Integendeel.
Ook de schakerende tinten dragen
veel bij aan de beeldende
kracht. Tinten van zilver - zodat
imen soms meent de naakte ets
plaat te zien in plaats van het
papier - tot het diepste zwart.
De prenten gaan altijd vergezeld
van citaten uit "De brieven".
Dat is ook wel nodig ter verdui
delijking van de verbeeldingen.
Bovendien kan de kijker dan de
beelden toetsen aan het motief,!
hetgeen bij een kunstenaar als
v. Kruiningen in veel gevallen,
wel noodzakelijk Is.
De sterke satirische elementen
van Multatuli's werk werden
weliswaar door de kunstenaar
ook op eigen wijze geïnterpre
teerd, zonder dat echter de sati
rische bedoelingen van Douwes
Dekker worden veronacht
zaamd. De intenties worden
door de etser integendeel sterk,
benadrukt: tekst en verbeelding
samen maken Van Kruiningens
kunst voor de beschouwer lees
baar.
Tussen de prenten hangen ook
nog enkele door V. Kruiningen
geboetseerde maskers en aan
zijn fantasie ontsproten. Er
zijn enkele mooie werkstukken
bij, maar het artistieke »jveat*
ligt toch veel lager dan dst van
de grafiek. Overigens is hij met
het maken van maskers gestopt.
De tentoonstelling, die tot en met
21 april duurt, wordt tenslotte
afgerond met een bundel fraaie
litho's In kleur en zwart. Enkele
van de laatste zijn afgedrukt op
oud-hollands grauw lompen pa
pier, twee eeuwen oud. Het ef
fect op dat wollige, dikke papier
is verbazingwekkend.
WILLEM PRINS
Het meest aparte van al die fasen
is geweest, dat de opzet nooit
veranderde, ondanks de wisse
ling van formaties. Rabbit bleek
in al zijn hoedanigheden a-com
mercieel en maakte slechts mu
ziek waar het achter stond. Zo
doende „helaas" onbestemd
voor het gevoelige popvolkje.
Dat is dan ook de reden dat
White Rabbit het nooit tot een
plaatfje) heeft gebracht.
Maar goed, Rabbit ging gewoon
door. Ging op reis, zelfs buiten
de Nederlandse grenzen. Hoog
tepunten waren een optreden tij
dens het Kralingse popfestival
en twee toèmees naar Frank
rijk.
In al deze stromingen en ondanks
alle wisselingen van mensen
bleef er contact bestaan tussen
de Rabbit-ters. Een ongewoon
iets in deze tijd waar muziek
groepen vaak radicaal uit el
kaar gaan.
Amateurs
tonen op
Rijnkade hun
kunstwerken
ALPHEN AAN DEN RIJN De
Rijnkade bij de Alphcnse Brug
is inmiddels tot een schilderach
tig stukje Alphen omgetoverd.
Deze kade zal op 30 april het
decor vormen van een amateur
kunstmarkt. Langs de Oude
Rijn zullen 16 kramen geplaatst
worden, waar evenzovele ama
teur-kunstenaars hun werk zul
len tonen.
Het initiatief tot deze kunstmarkt
is uitgegaan van de plaatselijke
kunstenaar Gerard Sneeuw. Op
de markt zullen velen soorten
werk te zien zijn: pentekenin
gen, schilderijen, spirografische
draadfiguren, mozaïekwerk,
poppenkabinet, pottenbakwerk,
wandkleden etc. De markt is
geopend van 10.00 tot 18.00 uur.
LEIDEN Van 21 april tot 12 mei
exposeren in het gebouw van
Ars Aemula, Pieterskerkgracht
9, Leny Noyen en Lucressa Kern
met resp. poppen olieverf, teke
ningen, aquarel, pastel en lap
jesdoeken en gouaches. De ope
ning zal plaatshebben op 21
april om 15 uur door dr. W.
Maan. Daarna zal de tentoon
stelling dagelijks te bezichtigen
zijn van twee tot vier en van
zeven tot half tien. Op zaterdag
en zondag alleen van twee tot
vier.
Traditiegetrouw geeft de Chrlste-
lijke Oratoriumvereniging Ex
Animo, vooraf gegaan door de
generale repetitie op r dag
15 april, de daarop volgende
dag de grote jaarlijkse i ae-
ring van Bach's Matthüus Pas
sion. Deze keer zingt Cor Nies-
sen de Christus-partij. De tenor
Chris van Woerkom is de evan
gelist. Aan Thea Ekker-van der
Pas en aan Sylvia Schlüter zijn
respectievelijk de sopraan- en
de altpartijen toebedeeld. En
aan tenor Ruud Pos en bas Ro
bert Hol de kleinere partijen.
Het streven in de laatste tijd, de
Matthaus Passion in een meer
authentieke uitvoering te bena
deren, moet aan Animo voorbij
gaan. Begrijpelijk, het uitgangs
punt van deze oratoriumvereni
ging is geen musicologische,
maar een religieuze aangelegen
heid, 'n uiting van zijn geloofs
overtuiging. Daarbij streeft
men naar schoonheid en naar
een verantwoorde vormgeving.
Toen Bach zijn werk voor het eerst
in 1729 in Leipzig liet uitvoeren,
stond ook bij hem de bedoeling
van de geloofsbelijdenis voorop.
Het klinkt in onze oren onge
looflijk, maar in zijn tijd heeft
het weinig indruk gemaakt.
Honderd jaar bleef het werk lig
gen, onuitgegeven en vergeten.
Een eerste gedrukte partituur
verscheen in 1830 en Mendels-
sohn-Bartholdy komt de eer toe,
de Matthaus Passion te hebben
ontdekt.
Bach, zelf ook geen gemakkelijke
man. heeft het vooral in Leip
zig, waar hij de rest van zijn le
ven zou slijten, bijzonder moei
lijk gehad. Hij was cantor aan
de Thomasschule, en moest lei
ding geven aan de dienst in de
Thomaskerk en in de Nicolai-
kerk. Bovendien moest hij voor
speciale diensten de muziek
schrijven. Dikwijls heeft hij
•zich beklaagd, dat het steramen-
materiaal waarmee hij moest
werken, ondeugdelijk was.
Het is nauwelijks denkbaar, dat
Bach zich noodgedwongen be
perkingen heeft opgelegd ten
aaneen van de structuur van de
Matthaus Passion. De volmaak
te opbouw is die van een groot
kunstenaar, die schreef uit in
nerlijke drang. Alleen, Bach
was geen uitbundig mens, zoals
zijn tijdgenoot Handel. Bach
schreef voor kleine koren. Hün-
del voor grote. Bach was intro
vert, en bescheiden.
Zoals in alle Passionen, heeft de
evangelist de verhalende taak,
in deze Mattëus Passion geen
lectio-toon meer. zoals in het
gelijknamige werk van SchUtz,
maar hier vrijer. De koralen,
waarvan sommige door Bach
zelf geschreven, andere op
reeds bestaande oude melo
dieën, waren bedoeld voor deel
name door de gemeente in de
kerk, maar het is niet zeker, of
dit ooit in Bach's tijd is ge
beurd. De dramatische rollen,
de Christus-partij en de bele
vende taak van het koor. zijn
realistisch, maar ook verheven.
Zij worden afgewisseld door de
meer lyrisch gestemde aria's
meestal in da capo-vorm naar
Italiaans recept, bedoeld om
door solisten tr worden gezon
gen.
In het eerste deel treedt een kna
penkoor op, een als cantus fir-
mus gebruikt koraal zingend
waaromheen zich het contrapun-
tisch weefsel van de andere
stemmen voegt.
Ifschoon dit nog steeds in alle
uitvoeringen gebruikelijk is,
moet het historisch niet Juist
zijn. Bach heeft voor zijn uit
voering uitsluitend jongens- en
mannenstemmen gebruikt. Ook
de solisten waren jongens en
mannen. Het is ondenkbaar dat
Bach, toch al over zo'n klein
aantal en voor het merendeel
ongeschoolde stemmen beschik
kend, een apait koor heeft ge
formeerd voor deze cantus fir-
'mus. Wel heeft hij, eveneens
naar Italiaans voorbeeld, de
Matthaus Passion voor dubbel-
koor en dubbelorkest geschre
ven. Maar bij een massale be
zetting, zoals in onze tijd ge
bruikelijk. waardoor het lijnen-
weefsel toch al nauwelijks meer
hoorbaar is, moest een jongens
koor worden toegevoegd.
Aan deze uitvoering werkt het Jon
genskoor van Ex Animo mee.
Het Utrechts Symphonie orkest
verzorgt het instrumentale deel,
Ada van der Bent en Anie
Blankenstein, respectievelijk
met claveclmbel en orgel, na
men de continuopartijen voor
hun rekening. B. Rijnders
Animo tijdens de traditionele uitvoering van de MattheüsPassion van Johann Sebastian Bach in de Stadsgehoorzaal
