Een op de 5600 harten
loopt op 'n pace-maker
Kerk Zuid-Afrika
mag spanning met
staat niet mijden
Bisschop in Albanië ten
onrechte doodgewaand
Korte metten
Brazilië verdeeld
over plan episcopaat
Israels actie in
Libanon was
geen improvisatie
In Nederland relatief sterkste
toename van hartinfarct
VRIJDAG 13 APRIL 1973
LEIDSE COURANT
PAGINA II
De meeste mensen in Zuid
Afrika, die serieus christelijk
denken, zien vandaag in, dat
het christendom geen toekomst
heeft en veroordeeld is tot on
beduidendheid wanneer het
niet als voorvechter van de ge
rechtigheid wordt geschouwd.
Een krachtig bewustzijn ont
waakt bij de gehele zwarte be
volking van Zuid Afrika. IJet is
niet voldoende, dat de kerk
van dit bewustzijn op de hoog
te is. Men moet kunnen con
stateren, dat zij ernaar han
delt.
Van deze opvatting heeft de
aartsbisschop van Durban, De-
nis Hurley getuigd in een in
terview, waarin hij stelling
nam ten aanzien van de apart
heidspolitiek van de Zuidafri-
kaanse regering en de taak
van de kerk.
Mgr. Hurley zag twee moge
lijkheden voor de toekohist
van het land. De eerste is, dat
Zuir Afrika in de komende vijf
entwintig jaar vrij blijft van
de vrijheidsstrijders uit het
noorden. Dan heeft het land
tijd en gelegenheid voor een
geordende sociale en politieke
evolutie. Weliswaar is van een
dergelijke evolutie uiterlijk
weinig te merken op het mo
ment, maar mensen di^ de si
tuatie kennen zien de laatste
tijd bij velen tekenen van
mentaliteitsverandering.
lutie of zelfs van een burger
oorlog niet uit. Het is zeer
duidelijk, dat de vrijheidsbe
wegingen in het gebied van
Mozambique en Angola zich
steeds meer uitbreiden. Hoe
lang nog zullen de Portugezen
zich in beide gebieden kunnen
handhaven? Als zij weggaan
wordt Rhodesië aangepakt en
vervolgens zal Zuid Afrika wor
den blootgesteld aan de volle
zwaarte van de vrijheidsbewe
ging", aldus mgr. Hurley, die
dan een oorlogssituatie voor
het land voorziet.
Uit deze situatie vloeit voor de
kerken, en niet alleen voor de
rooms-katholieke kerk, de ver
plichting voort om zich in toe
nemende mate in te zetten
voor gelijkheid en gerechtig
heid. Dan kan volgens de
aartsbisschop in de komende
jaren leiden tot grote spannin
gen tussen kerk en staat, maar
die mag de kerk toch niet uit
de weg gaan.
Tegen deze achtergrond be
treurde mgr. Hurley het, dat
de kerk niet krachtiger achter COSMAS DESMOND
de Engelse franciscaan Cos-
mas Desmond is gaan staan,
die steeds opnieuw in woord en
geschrift de apartheidspolitiek
van de Zuldafrikaanse rege
ring heeft veroordeeld en daar
door herhaaldelijk maatregelen
van de staat tegen zich geno
men zag.
Uiteindelijk heeft Desmond
zich in de lekenstand laten te
rugbrengen met de motivering,
dat de kerk In Zuid Afrika de
discriminerende rassenschei
ding vergaand heeft aanvaard
in plaats van zich in te zetten
voor politieke en sociale veran
deringen.
„Misschien is hij dan soms wel
een beetje „onclericaal" ge
weest maar ik geloof, dat we
in zulke gevallen een oogje
dicht moeten doen en de man
steunen, die in principe goed
werk levert. Dat hebben we,
eerlijk gezegd, niet gedaan",
aldus mgr. Hurley.
Het Vaticaan heeft informaties
ontvangen waaruit blijkt dat
een Albaanse bisschop, die al
sinds zeventien jaar dood werd
geacht, nog in leven is en bij
zijn familie woont. Het gaat
om bisschop Bernardin Shlaku
van het diocees Puit, die in
juni achtennegentig jaar
wordt.
Behalve deze zijn volgens de
beschikbare informatie nog
drie Albaanse bisschoppen in
leven. Het zijn bisschop Anto-
nin Fishta, die in 1957 werd
benoemd tot opvolger van de
dood gewaande bisschop Shla
ku. Verder de apostolische ad
ministrator van het aartsbis
dom Durres, mgr. Nico la
Troshani, alsmede de aposto
lisch administrator van Shko-
dre, mgr. Ernest Coba.
Over het lot van de eersten is
niets bekend, maar volgens
verkregen informatie werkt
mgr. Coba als bouwvakarbei
der in zijn bisschopsstad. Hij
is daar herhaalde malen met
een kruiwagen op karwei ge
zien.
De 268 kerken en kerkelijke
gebouwen van Albanië zijn
vernietigd of voor andere doel
einden in gebruik. De nog
ovengebleven katholieken
volgens officiële Albaanse le-
zirrg is er niet één gelovige
meer komen volgens Radio
Vaticania in het geheim bijeen
voor godsdienstoefeningen,
wanneer daatroe gelegenheid
kan worden gevonden. Er
schijnt onder Albaanse katholie
ken grote belangstelling te zijn
voor buitenlandse godsdiensti
ge uitzendingen, aldus de Vati
caanse radio, die zelf ook ge
regeld in het Albaans uitzen
dingen verzorgt.
Het voorstel van de Brazi
liaanse bisschoppen om een
gerechtshof voor de menselijke
waardigheid op te richten is
zee* verschillend beoordeeld.
De oppositiepartij in Brazilië is
met de bisschoppen voor de
oprichting van een rechtbank
waar men zich kan beklagen
over schendingen van de men
senrechten door de autoritei
ten. Ean debat in het parle
ment over het bisschoppelijk
document werd echter van de
hand gewezen door de rege
ringspartij.
Het militair bewind van gene
raal E. Medici is nog niet inge
gaan op de herhaalde verzoe
ken van internationale organi
saties om een onpartijdig on
derzoek te mogen instellen
naar de aanklachten, dat de
militaire politie politieke ge
vangenen onder wie pries
ters en religeuzen foltert. Tot
nu toe werden verzoeken tot
onderzoek ingediend door de
commissie voor de rechten van
de mens van de orgaisaiie van
Amerikaanse Staten, door
Anesty International en de in-
mnesty International en de in-
juristen.
De Braziliaanse autoriteiten
hebben wel toegegeven dat er
gefolterd is, maar dat deze
martelingen uitzonderingen
zijn. Volgens de beschuldigin
gen werd het folteren echter
sinds de regering in 1969 haar
een wijd verbreide praktijk,
sinds de regering in 1969 haar
campagne tegen het terroris
me begon.
Het secretariaat-generaal
van het katholiek internatio
naal bijbelcentrum is overge
plaatst van Rome naar Stutt
gart. In het najaar zal de pro
testantse wereldbond van bij
belgenootschappen tijdens zijn
bijeenkomst in Teheran beslis
sen of zijn centrale ook naar
Stuttgart zal worden overge
bracht. Zij is nu In Londen ge
vestigd. Stuttgart is gekozen
omdat daar ook de grote hulp
organisaties van Duitsland
zijn geconcentreerd, die onder
meer het bijbelcentrum helpen
om de bijbeluitgaven In de
ontwikkelingslanden te bekosti
gen.
De bisschop van Rotterdam,
dr. A. J. Simonis zal dit jaar
de heilige oliën wijden op
woensdagavond 18 april om
acht uur in de kapel van het
St.-Franciscusgasthuis te Rot
terdam. De diocesane werk-
groep voor liturgie meent, aan
de wijding aldus meer beteke
nis te kunnen geven. De be
langstelling ervoor was in de
afgelopen jaren gering. De mo
gelijkheid bestaat, dat volgend
jaar de wijding in een ander
kader zal zijn.
De vijftig katholieken van
Groenland hebben voor het
eerst de mis kunnen vieren in
hun eigen taal, dankzij het ini
tiatief van pater Finn Lynge,
van geboorte Groenlander. Hij
is jaren bezig geweest de litur
gische teksten te vertalen In
de moeilijke polysynthetlsche
taal van de Groenlnnders.
Groenland (47.000 inwoners)
vormt één parochie, behorend
tot het diocees Kopenhagen.
De vijftig katholieken hebben
een kapelletje in Godthab.
Op initiatief en onder lei
ding van prof. dr. Walter
Brandmüller in Augsburg zul
len in de komende tien tot vijf
tien jaar vijfentwintig delen
met de geschiedenis van de
concilies en synoden worden
uitgegeven bij de uitgeverij
Schöningh in Paderborn. Onge-
veer dertig geleerden van
naam uit binnen- en buitenland
zijn al met het werk bezig.
Kardinaal Koenlg van We
nen heeft de Oostenrijkse ka
tholieken opgeroepen om op
Goede Vrijdag een geldelijk of
fer te brengen voor het dioce
saan hulpfonds voor zwangeren
in noodsituaties. Tot stichting
van dit fonds is kortgeleden
besloten door de diocesane
pastorale raad van Wenen.
GRONINGEN „Het krijgen
van een hartinfarct verschuift
steeds meer naar een vroegere
leeftijd. Er is een enorme toena
me van het aantal hartinfarcten
in de groep van 35 tot 40. en zelfs
in de groep van 30 tot 35 jaar".
Het is een welvaartsziekte; de
dichtslibbing van de aderen be
gint al op de kinderleeftijd. Dan
ontstaan al de risicofactoren voor
een hartziekte. Al dat snoep; de
jongeren die op bromfietsen rij
den, die 's zondags naar voetbal
gaan kijken in plaats van het zelf
te spelen, die naar de friteskraam
gaan en daar al die mayonaise erbij eten
beginnen.
i die al vroeg met roken
Volgende week, van 17 tot en met 19 april, wordt in Groningen
een internationaal congres over pacemakers gehouden, waar
aan 750 medische en technische specialisten uit de hele wereld
deelnemen.
Pace-makers zijn kleine electronische instrumentjes die, aange
bracht in het lichaam van een patiënt, de hartslag regelen. Het
feit dat dit congres in Groningen wordt gehouden, is in feite
een eerbewijs voor de vooraanstaande plaats die deze stad en
haar universiteit van het begin af op het gebied van de ontwik
keling van pace-makers heeft ingenomen.
Het congres staat onder voorzitterschap van de befaamde car
dioloog prof. dr. J. Nieveen die samen met de natuurkundige
prof. Van den Berg de „Groningse pace-maker", heeft ontwik
keld. Met hem hadden wij hierover een gesprek, waarbij tevens
de onrustbarende groei van het aantal hartpatiënten ter sprake
komt.
„We hebben ze hier ln de kliniek al beneden de dertig... Maar de
mensen kruipen in hun schulp, zij sluiten hun ogen. Men denkt; het
gaat mij niet aan. Zoiets als een hartaanval overkomt mijn buurman.
niet mij.
„Tocht kent Nederland de relatief sterkste toename van het aantal
hartinfarcten ter weredd. We hebben nog niet de absolute top bereikt
zoals Finland, maar we doen aardig ons best om er te komen..."
Voor prof. dr. J. Nieveen en zijn. wetenschappelijk medewerker dr. H.
J. Th. Thalen, is het onbegrijpelijk dat de mensen maar doorgaan
met hun slechte leefgewoonten en de ogen sluiten voor de mogelijke
gevolgen ervan. Prof. Nieveen noemt het teleurstellend dat werk als
bijvoorbeeld de Hartstichting doet, zo weinig respons bij de mensen
ontmoet (al is er een lichte verbetering merkbaar).
Dat de stijging van de sterfte onder jongeren schrikbarend is, wordt
bewezen door het feit dat deze in de periode 1950-1960 onder jonge
mensen van 30 tot 34 jaar opliep van vier gevallen per 100.000 inwo
ners tot acht per 100.000. Dat is een verdubbeling. Voor deze leeftijds
groep zijn geen recente cijfers beschikbaar, maar prof. Nieveen weet
uit eigen ervaring dat deze toeneming sinds 1960 nog veel sterker is
geweest.
De sterke toename van het aantal hartziekten, waarmee prof. Nie
veen dagelijks wordt geconfronteerd, maakt dat hij wat kribbig
wordt, wanneer bepaalde mensen, ook artsen, zeggen dat je toch er
gens aan dood moet gaan. „Je moet inderdaad ergens aan doodgaan,
maar niet zó jong als nu vaak gebeurt. Oudere mensen van 70 tot 75
jaar moet je niet plagen. Maar naast de behandeling van de ouderen
is preventie even hard nodig. De mensen moeten er zelf aan gaan
meewerken dat er iets tegen de stijgende lijn van de hartziekten ge
daan wordt", zegt hij.
Medisch-technisch gezien is de uitvinding van de pace-maker, een elec-
tronisch instrumentje, dat in het lichaam wordt aangebracht en dat
kunstmatig de hartslag opwekt, een belangrijk wapen in de strijd te
gen de hartziekten. Talloze mensen met een stoornis in de prikkelege
leiding van het hart zouden deze kwaal zonder pace-maker niet over
leefd hebben.
Prof. Nieveen heeft, samen met zijn Groningse collega, de natuurkun
dige prof. dr. J. van den Berg, al vroeg een belangrijk aandeel in de
ontwikkeling van de pace-maker gehad; reden ook waarom dit con
gres in Groningen wordt gehouden.
Op 21 maart 1962 werd de eerste pace-maker van eigen makelij
angebracht in het lichaam van de nog altijd vrolijk rondstappende
Groningse kaashandelaar Roolvink. Van de eerste negen mensen die
in die tijd zijn geholpen, leven er trouwens nog vier.
Die eerste patiënten hadden het niet gemakkelijk. De pace-makers
1 vertoonden nogal wrat mankementen: sommigen begonnen te lekken,
van andere braken de draden, enkele patiënten ziin wel vijftien of ze
ventien keer in het academisch ziekenhuis geholpen.
Maar deze kinderziekten zijn praktisch volledig overwonnen. Storin
gen in de pace-makers komen nauwelijks meer voor. Bovendien zijn
de controlemogelijkheden zodanig verbeterd, dat als er wat aan man
keert of als de batterijen opraken, dit zeer vroegtijdig wordt opge
merkt en kan worden herstelt.
In Groningen is zelfs een nieuwe uitvinding in een vergevorderd sta
dium van ontwikkeling, waardoor het mogelijk wordt om in plaats
van de driemaandelijkse controle in het ziekenhuis, de werking van
de pace-maker via de telefoon te controleren. De patiënt kan dan ge
woon thuis blijven.
Behalve de bedrijfszekerheid wordt ook de levensduur van de pace
makers voortdurend verbeterd. De batterijen die voor de stroomstoot-
jes moeten zorgen (60 tot 80 per minuut) houden het nu ongeveer 2,5
êi 3 jaar uit. De verwachting is dat over niet al te lange tijd deze le
vensduur tot 5 7 jaar kan worden uitgebreid.
Ook zijn er al atoom-pace-makers die door kernenergie worden aan
gedreven en die een veel langere levensduur )waarschijnlijk ongeveer
10 jaar) hebben. De eerste hiervan werd vorig jaar in Enschede inge
plant in het lichaam van een 30-jarige vrouw. Daarna zijn er nog vier
of vijf bijgekomen. Deze nucleaire pace-makers zijn echter nog in een
experimenteel stadium en de toepassing ervan heeft volgens prof.
Nieveen alleen zin bij jonge mensen. Het overgrote deel van de pa-
tienten met ritmestoomissen aan het hart bestaat uit oudere mensen.
Bovendien is de atoom-pace-maker veel duurder dan die met batterij
en. Hij kost namelijk ca. 15.000 gulden, terwijl de conventionele (voor
zover men dat woord nu al kan gebruiken) 2000 d 4000 gulden kost.
„Als je uitrekent wat elke hartslag kost, is dat nog vrij goedkoop",
zegt dokter Thalen.
Sinds 1962 is het aantal pace-makers dat in Nederland is ingebracht,
sterk toegenomen. Op dit moment lopen ongeveer 2700 mensen met
zo'n apparaatje rond, dat is één op de 5600 Nederlanders. De ver
wachting is dat over drie vier jaar in Nederland het optimum be
reikt zal zijn en dat dan ongeveer 4000 patiënten met een pace-maker
hun hartslag laten regelen.
De pace-maker heeft voor deze mensen het leven gered. Vroeger was
ongeveer de helft van de patiënten met dergelijke ritmestoornissen
van het hart na een jaar overleden. Met een pace-maker is na een
jaar 80 h 90 procent nog in leven en na tien jaar nog ongeveer 40 pro
cent. Wanneer men in aanmerking neemt dat bijna drie-kwart van de
patiënten uit oudere mensen bestaat, wordt duidelijk welk belang de
uitvinding van dit ingenieuze apparaatje heeft.
Zelfs de inbreng of de vervanging is nauwelijks meer een probleem
Dokter Thalen vertelt dat hij onlangs bij een dominee de pace-maker
moest vervangen. Woensdag kwam hij in het academisch ziekenhuis
aan, vrijdag ging hij er v/eer uit en zondog stand hij weer op de
preekstoel te preken.
In het begin voelen de mensen nog wel angstig aan de pols, fhanke-
lijk als zij zich voelen van een apparaat. Maar de meesten zijn het
hele instrument in hun lichaam na een tijdje volledig vergeten, te
meer daar zij vrijwel, alle gewone dingen weer kunnen doen.
A. F. M. VAN VREE
PROF. DR. J.,NIEVEEN
„Hartinfarct is een welvaartsziekte die op steeds jongere leeftijd voorkomt. Maar de mensen sluiten hun ogen ervoor
(Van onze correspondent).
JERUZALEM De Arabische
guerrilla-aanvallen op twee Is
raëlische doelen in Nicosia, was
dé gelegenheid voor de vergel-
dingsakties in Beiroet en Sidon,
maar dit betekent niet dat de
Israëlische actie gekenmerkt
werd door improvisatie.
De chef-staf, generaal David Ela-
zar, zei naderhand, dat de aan
val gezien kon worden als een
vergelding, maar voegde eraan
toe dat de Israëlische strategie
niet alleen uit verdedigen en
wraak nemen bestond, maar
ook uit aanvallen op de Arabi
sche terroristen.
Hij zei verder dat de aanleiding
voor de aanvul „de escalatie
van terroristische acties in Eu
ropa en elders in de afgelopen
maanden", was. De meeste van
deze akties zijn mislukt, maar
Israël moeit vechten tegen dit
tegen Israël gerichte verschijn
sel als zodanig.
De laatste Israëlische actie was
duidelijk zorgvuldig gepland. Zij
was gebaseerd op nauwkeurige
en tot recent bijgehouden infor
matie over bijvoorbeeld de ver
blijfplaatsen van de drie gedode
Palestijnse leiders. De meest
geloofwaardige verklaring is,
dat de Israëliërs bezig waren
met de voorbereiding van een
operatie van deze aard en dat
de gebeurtenissen in Nicosia de
keuze tussen een beperkt aantal
data gewoon eenvoudiger ge
maakt heeft.
Israël heeft tien guerrilla-acties
opgesomd, echte of voorgewen
de sedert 1 maart. Alle werden
ontworpen en geleid uit Liba
non. Dit begon met het ver
moorden van de drie westerse
diplomaten in Kartoem, omvat
te verder stakingen tegen Israë
lische personen of bezittingen in
New York, Parijs en Rome en
eindigde met de overval in Ni
cosia, waar een Israëlische za
kenman al eerder was ver
moord door een Arabier.
De Israëliërs zijn al te lang ge
wend aan deze wijze van oorlog
voeren om te veronderstellen
dat de overval in Beiroet af
doende is. Generaal Elazar zei
dit ook, maar bleef van mening
dat het een ernstige slag was
geweest voor de terroristen.
Hun leiders moesten aan Israëls
slagvaardigheid herinnerd wor
den.
Het verlies van drie sleutelfiguren
moet de guerrilla's verzwakt
hebben, evenals punctualiteit
van de snelle Israëlische actie
het moreel moet hebben onder
mijnd. Er waren trouwens al
aanwijzigingen van onzekerheid.
Juist de keuze van Kartoem en
Nicosia als doelen waren beslis
send. Beide waren bevriende
hoofdsteden. De enige voor
waarde was, dat terreur moge
lijk zou kunnen zijn.
Het wordt voor de Pnlestljnen
steeds moeilijker om In West-
Europa te opereren. De regerin
gen daar zijn vastbesloten hun
niet de vrije teugels te laten.
De geheime diensten werden
steeds waakzamer. De contac
ten, hetzij via Interpol, hetzij
rechtstreeks tussen Israël en de
andere landen, zijn verbeterd.
Het gevolg moet geweest zijn, dat
El Fatah zijn mankracht over
een steeds groter gebied moest
verspreiden. Als er maar ge
noeg acties uitgevoerd zouden
worden, zou men misschien de
prooi kunnen treffen. Tot dusver
js dit mislukt.
Israël heeft niet de minste spijt
van de overval in Beiroet. „Li
banon", zei generaal Elazar,
„is het centrum van de verzet.s-
organisatieé. Libunon en zijn
hoofdstad zijn een van de weini
ge plaatsen ter wereld waar ter
roristen van verschillende natio
naliteit in staat worden gesteld
hun mensen te oefenen, hun ba
ses en commando's te hebben
en over volledige vrijheid te be
schikken om terroristische'acti
viteiten voor te bereiden".
Libanon is al gezwicht onder Is
raëlische militaire druk en heeft
de gelegenheid voor de guerril
la's om in het Midden-Oosten te
vechten verkleind. Dit hebben
in verschillende mate en om
verschillende motieven Jordanië
en Syrië ook gedaan. Libanon
kan duidelijk niet op onschend
baarheid rekenen zolang het
niet probeert de aktivitelten van
de guerrilla's te beperken.
De laatste operatie, die twee en
een half uur duurde, kenmerkt
de Israëlische strategie, name
lijk haar eigen doelen en metho
den te kiezen. De PalestIJnen
zullen niet de kans krijgen Is
raël de voorwaarden van hun
voortdurende strijd op te leg
gen.
Dit gelat zowel voor Cairo als
voor Beiroet. In recente rede
voeringen en interviews heeft
president Sadat toespelingen ge
maakt op een beperkte strijd
aan het Suezkanaal. De les vun
Israëls antwoord op terreur is
dat Egypte er niet zeker van
kan zijn het conflict dan ook be
perkt te houden.
(Copyright the Guardian).
