...er zijn daar
niet uitsluitend
communisten
Korte metten
indek Pachman
ziet tekenen
gel oofsher stel
Dr. Stern: in bijbel
geen rechtvaardiging
van geweld overheid
Kansen in China
voor Italiaanse
missionarissen
J
DDR uit zijn schuilhoek (2)
Onderzoek
pater
Kotte
APRIL 1973
PAGINA
Je vindt er louter communisten wordt over de
DDR gezegd. Wat men van de Sovetj-Unie ook
heeft overgenomen, het één-partijstelsel niet. Be
halve de Socialistische Eenheidsparij Duitsland,
weeliswaar de machtigste partij in de DDR, ont
dek je een rijk geschakeerde politieke kaart. Ge
heel legaal bestaan in de DDR vier partijen, die
wel voor een socialistische staat opteren, maar
die niet, zoals de SED het marxisme-leninisme
onderschrijven. Oudste van alle is de christen-de
mocratische unie die op 26 juni 1945 opgericht
werd. Op dat moment bestonden er in het door
de Sovjet-Unie bezette deel van Duitsland alleen
maar één communistische partij en één socialisti
sche partij. Zij werden tijdens de oorlog opge
richt als voortzettingen vande vóór de Hitlertijd
bestaande KPD en SPD. Deze beide partijen, die
zij het enig nuance-verschil de ideologiën van
Marx en Lenin aanhingen, legaliseerden zich op
de dag dat het Derde Rijk kapituleerde en beslo
ten op 19 juni 1945 om niet langer gescheiden op
te trekken en zich samen sterk te maken voor
een marxistisch-leninistische staat.
In diezelfde zomer van 1945
diende zich nog een vierde par
tij aan. namelijk de liberale-de-
mocratische partij. Het zijn de
democratische boerenpartij en
de nationaal-democratische par
tij. Zij ontstonden, omdat grote
delen van de bevolking meenden
1 in de toen bestaande partijen
geen goed onderdak te kunnen
vinden. De boeren voelden zich
niet thuis binnen de SED. Voor
zover ze niet godsdienstig wa
ren, oefende de CDU ook geen
aantrekkingskracht op hun uit
en binnen de liberale partij had
den ze ook moeite om zich thuis
te voelen.
Binnen de liberale partij vindt
men namelijk in hoofdzaak am
bachtslieden, middenstanders,
eigenaren van wat men in de
DDR noemt „kapitalistischer
I Unternehmen", vennoten in be
drijven, waarin ook de staat een
belang heeft en intellectuelen,
voor zover ze geen iid zijn van
SED of CDU. De boeren beslo-
I ten daarom een eigen partij te
stichten.
jOud-i
•nazi s
De NDP telt haar leden in onge
veer dezelfde kringen als de li
berale partij, zoals het ambacht
en de middenstand. Maar de
NDP werd tegelijkertijd een te-
I huis voor bekeerde aanhangers
van de nazi-partij en voor voor-
malige officieren en beroepssol
daten uit de lgers van Hitier.
,,Geen neo-nazistische partij",
zo bezwoer men mij bij herha
ling. Eigenlijk alleen de meelo
pers, de mensen, die lid van bij
voorbeeld de NSDAP werden om
baan of gezin veilig te stellen.
hebben de kans gekregen zich te
bekeren en in de na-oorlogse po
litiek een rol te spelen. „Wie
ook maar iets op z'n kerfstok
had, dat naar onmenselijkheid
riekte, heeft de toegang tot eni
ge partij afgegrendeld gevonden.
Voor hen was slechts
plaats: het gerecht. En die in
stelling hebben we nog niet op
gegeven. Komen nu nog oorlogs
misdaden aan het licht dan
wordt niet geschroomd om de
betrokkenen voor de rechter te
brengen". De groep van ex-
NSDAP-ers en oud-militairen
binnen de NDP is overigens erg
klein geworden. De meeste be
keerlingen van 1948 zijn overle
den.
De vijf binnen de DDR bestaan
de politieke partijen zijn alle in
de Volkskammer. hoogste staat
sorgaan in de DDR, vertegen
woordigd. De SED vormt met
127 leden de grootste fractie.
CDU. LDP, NDP en DBP heb
ben elk 52 zetels. De algemene
vakbond en daar bestaat er
maar een van vaardigt 68 le
den af, de vrouwenorganisatie
35, de j-eugdbond 40 en d eDuitse
Cultuurbond 22. In totaal telt de
Volkskammer 500 leden. Wie dit
cijferlijstje bekijkt, moet het op
vallen, dat de vier pèlitieke par
tijen, die naast de SED bestaan,
een gelijk aantal zetels hebben.
Dat is geen toeval. De zetelver
deling heeft namelijk niet plaats
op basis van het op de verschil
lende partijen uitgebrachte
stemmen, zoals bij ons het geval
is, maar zij wordt afgesproken
binnen twee organen van over
leg, het Democratisch Block,
waarin vertegenwoordigers van
de partijen elkaar treffen, en
het Nationale Front, waarin alle
partijen en alle massa-organisa
ties, zoals de vakbond, de vrou
wenbond en de jeugdbond sa
menwerken.
JCI1.
een Geen concurrentie
Bij dat Nationaal Frot ben ik op
bezoek geweest bij de heer
Klaus Tinius, die er verantwoor
delijk is voor de voorlichting.
„Wij hebbeen les uit het verle
den getrokken", zo doceerde
hijhme. „Toen we uit de oorlog
kwamen en de eerste partijen
zich aandienden, hebben we ons
allemaal de vraag gesteld hoe
men als partijen zou willen
functioneren. D keuze was in de
onderlinge concurrentieslag
gaan of samen de DDR opbou
wen. Er is voor het laatste ge
kozen".
„Wij geloven hier in overtui
gingsprocessen", zo de heer Ti
nius. Hij noemde me een voor
beeld. De grondhervorming
heeft een lange weg afgelegd.
Het proces begon in 1945 toen
men de grootgrondbezitters,
meest adellijke families e
grootindustrieëlen, het eigendom
van de grond ontnam en het
schonk aan de boeren - het wa
ren er om en nabij de 232.000 -
die de bedrijven op pachtbasis
bewerkten. Daarna is men de
produktiegemeenschappen gaan
propageren. De boeren werden
aangemoedigd om hutje bij hu
tje te gooien. Het kolchoze-stel-
sel, zoals dat in de Sovjet Unie
i fascisme en militairisme. Een maal per
bestaat, was aan dat streven ui
teraard niet vreemd. „Ik heb
wel meegemaakt, dat men me
in dorpvergaderingen e verstaan
gaf, dat men mij de volgende Verkiezingen
De felste tegenstanders van nu
vind je niet zelden terug op de
stoel van voorzitter".
keer met honden het dorp
uitjagen als ik het weer probeer
de ook maar een woord over de
produktiegemeenschappen te
spreken. Nu na jaren zie je, dat
we met langdbouwgebied nage
noeg geheel door produktiege
meenschappen bewerkt worden.
Ook in het hartje van Berlijn staat de kerk nog in het midden. Het is de uit de vijftiende eeuw
stammende Marienkirche, die overigens de laatste jaren wel wat in de verdrukking is ge
komen door de omringende hoge gebouwen.
Het nationale Front rgelt in de
DDR ook de verkiezingen. Op
alle niveaus. Ik heb de heer Ti-
lius de vraag gesteld wat ik kan
doen met het stembljet, dat mij
als kiezer zou worden uitgereikt
zo ik burger van de DDR zou
zijn. Hij heeft er me bijna om
uitgelachen. „De dag van de
verkiezingen is hier niet de be
langrijkste dag, zoals bij u", zo
begon hij zijn uitleg. „Het hel
proces van de verkiezingsvoor
bereiding is hier belangrijk .We
doen het zonder poesDas en zon
der circus. Wie kandidaat wil
zijn stelt zich voor aan wie mee
beslist over de kandidatenlijst.
In vrouwenorganisaties, in d?
FDJ in de brirades in de bedrij
ven, in de kring van politieke
pariiien. NIET EEN MAAR
parijjen. Niet een keer, maar
meermalen. Hij wordt daar ste
vig aan de tant gevoeld. Ik heb
het wel eens in een brigade
meegemaakt, dat een kandiaat
van zijn collega's te horen
kreeg, dat ze hem als afgevaar
digde niet wilden aanvaarden,
omdat hij in z'n vak als onbe
kwaam of niet al te ijverig werd
beoordeeld".
Ieder die tenslotte door de kriti
sche beoordeling komt krijgt een
plaats op de lijst van het Natio
nale Front, een eenheidslijst. Op
het stembiljet staat slechts z'n
naam. Verdere toevoegingen,
zoals bijvoorbeeld van de politie
ke gezindheid, ontbreekt. Het
stembiljet telt twintig procent
meer namen dan er zetel zijn.
Dat in verband met de opvol
ging in de vacatures. De meeste
kiezers geven hun stembiljet af
zonder dat ze op het formulier
iets aangegeven hebben, omdat
zij de gelegenheid hadden over
de kandidering hun zegj-e te
doen. Hooguit streept hij de
naam van een kandidaat door.
zo hij die het vertrouwen niet
kan chenken. Het behoort tot
de uitzonderingen. Hetgeen dan
verklaart wordt als uitvloeisel
van het systeem van de kandi
daatstelling. De laatste verkie
zingen voor de Volksmakker, die
vnn novemhnr 1971, brachten
11.227.535 DDR-bürgers naar de
s'embus. Slechts 16.951 kiezers
(0,15 procent) sprak zich uit te
gen het kiesvoorstel, dat door
het Nationale Front was voorge
steld.
In gesprekken, in radio-uitzen-
dinf-n, in artikelen hoor je
doorlopend over „der FUhrung
der Partei der Arbeiterklrsse".
Je neemt er op z'n minst de in
druk van mee. dat de SF.D de
dienst uitmaakt en dat alle an
dere politieke partijen alsook de
organisaties van werknemers,
vrouwen en jongeen simpel func
tioneren als bijwagen of een
vernisje. De mensen binn-:-n deze
partijen ondergaan het aller
minst als zodanig.
Socialisme
Ik sprak met een jonge libe-
raaal aan wie ik de vraag kwij
raakte hoe een liberaal tot een
keuze voor het socialisme komt.
Hij had een simpele redenering.
„Kijk", zei hij, „uw vraagstel
ling is eigenlijk niet juist. Er is
in de nadrukkelijke betekenis
van het woord geen sprake
van een keuze voor het socialis
me. Wij zijn hier alleen solidair
met de staat. Binnen onze staat
is het socialisme een gegeven. U
komt uit een kapitalistisch land.
Voor het kapitalisme hebt u wel
licht ook niet gekozen. Het is
ook bij u een gegeven".
Ik heb hem weersproken, dat ik
tenminste de gelegenheid heb,
zo ik die overtuiging zou aan
hangen om het communisme te
gaan prediken en om te probe
ren met geestverwanten een or
ganisatie van de maatschappij
te bewerkstelligen, die beant
woordt aan de ideologie van
Morx, Engels en Lenin.
Een katholiek, overigens zonder
enige binding met een partij,
zag in geen enkel opzicht discri
minatie van mensen, die niet tot
de SED behoren. Hij hield me
voor, dat bijvoorbeeld de voor
zitter van de CDU. Gerald C.öt-
ting, president is van de Volks
kammer. dat de (gekozen) pre
sident van het opperste ge
rechtshof eveneens ?en lid van
de CDU is. dat de partijloze
prof. dr. Correns de Nattonalrat
van het Nationale Front voorzit
en dat liberale prof. dr. Mónfred
Gerlach plaatsvervanger is van
Wlater Ulbricht als voorzitter
van de Staatsrat. Ook In de mi
nisterraad hebben bewindslieden
van andere partijen dan de SF.D
zitting. „Er wordt veel minder
rp de partijkeuze gelet dan u
denkt. Bekwaamheid staat voor
op'. KLAAS VOS.
Naar aanleiding van het be
richt, dat de Romeinse congre
gatie voor de geloofsleer bezig
is aan een onderzoek naar pa
ter W. Kotte, deelt men ons uit
de kring van pater Kotte
mede, dat deze twee keer een
uitvoerig gesprek heeft gehad
met genoemde Romeinse con
gregatie.
Deze congregatie blijft volhou
den, dat er géén onderzoek is
ingesteld naar persoon en acti
viteiten van pater Kotte. Even
min is het zo, dat de pauselijk
pro-nuntius in Nederland, mgr.
A. Felici de bewegingen van
pater Kotte nauwgezet nagaat.
Zoals eerder gemeld heeft het
secretariaat van het aartsbis
dom Utrecht vorige week me
degedeeld, dat men wel op de
hoogte is van een Romeins on
derzoek en dat het aartsbis
dom de congregatie van de ge
loofsleer inlichtingen heeft ver
schaft over pater Kotte en zijn
beweging.
De bekende Tsjechische schaakgrootmeester Ludek
Pachman meent, dat ondanks alle pogingen van de
staat in de afgelopen vijfentwintig jaar om met alle
kracht en meedogenloos geweld de materialistische filo
sofie bij het volk ingang te doen vinden, het tegendeel
is bereikt. Het marxisme heeft in Tsjechoslowakije bij
na al zijn steunpunten verloren, vooral onder de intel
lectuelen en de jeugd.
Pachman is, zoals bekend, erin
geslaagd, dankzij een honger
staking, het land uit te komen.
In 1946 trad hij als overtuigd
copimunist uit de kerk, maar
keerde daarin in 1970 weer te
rug, omdat hij naar hij
schrijft, tot het inzicht was ge
komen, dat de marxistische le
vensbeschouwing niet voor
mensen is, die werkelijk na
denken." Volgens Pachman
zijn er tekenen die wijzen op
een renaissance van het chris
telijk geloof.
De methoden ter onderdruk
king van de godsdienstvrijheid
zijn subtieler geworden vol
gens Pachman, die een per
soonlijke ervaring weergeeft:
Nadat ik in de kerk terugge
keerd was. wilden mijn vrouw
en ik ons huwelijk ook kerke
lijk laten inzegenen. Dat werd
echter verhinderd. De kerk
werd door de geheime politie
omsingeld.
Zelf werd dk volkomen zonder
reden gearresteerd en in de
kranten en via de radio belas
terd. „De godsdienst," zo werd
gezegd, „was dan wel een pri
vé zaak, maar niet bij mensen,
die algemeen bekend waren en
invloed op de jeugd konden
hebben. Bij hen kon godsdienst
alleen maar provocatie worden
genoemd.
Veie jaren lang, aldus Pach
man, wordt de materialistische
filosofie de mensen ingepompt,
op de scholen en via ontelbare
cursussen. Voor elke geschool
de arbeid is kennis ervan voor
waarde.
Naar de begrippen van de
machthebbers zou binnen dit
systeem God allang dood moe
ten zijn, maar de mensen be
keren zich niet tot de „alleen
zaligmakende wetenschappelij
ke levensbeschouwing". Zij ke
ren tot God terug. Dat geldt
ook voor de intellectuelen, die
vroeger marxist waren.
Eigenlijk, aldus Pachman, is
dat geen zuiver Tsjechisch
maar een internationaal ver
schijnsel. Uit een tegen mij ge
richt scheldartikel in het blad
„Rude Pravo" vernam ik met
grote belangstelling, dat net
als ik de Franse „afvallige"
Roger Garaudy in de katholie
ke kerk was teruggekeerd.
De regering van Oeganda
heeft aartsbisschop Emanuel
Nsubuga een Mercedes cadeau
gedaan. Generaal Amtn, die de
kerk in het land de laatste tijd
aanzienlijke moeilijkheden
heeft bezorgd heeft de auto
zelf aangeboden, ter vervan
ging van de vorige die bij een
verkeersongeluk vernield werd.
Het geschenk had geen politiek
doel, zei Amln. Hij hoopte al
leen dat de aartsbisschop de
geestelijke ontwikkeling van
het volk van Oeganda zou be
vorderen.
Drieënnegentig procent van
de bevolking van Latijns Ame
rika is katholiek gedoopt. Er
zijn 47.000 priesters, dat is on
geveer tien procent van het to
tale aantal in de wereld. De
helft van de priesters komt uit
Europa, de V.S. en Canada.
Voorts zijn er 8.600 broeders
en 130.000 zusters.
Ook de bisschoppen van
Franstalig Canada hebben zich
krachtig uitgesproken tegen
het vrijgeven van abortus. In
hun brief over dit onderwerp
schrijven zij, dat het debat
over deze kwestie zich veront
rustend beweegt in de richting
van het vrijgeven van abortus.
Het geweten van een toene
mend aantal vrouwen dreigt
bij een ruime wettelijke tole
rantie zo verduisterd te wor
den, dat de abonius voor een
aantal eenvoudig een kwestie
van gemakzucht wordt, aldus
de bisschoppen.
Ook in Polen nemen de dief
stallen in kerken hand over
hand toe. Men spreekt al van
het aanleggen van alarminstal
laties en de aanschaf van
brandkasten voor het opbergen
van het liturgisch vaatwerk. In
West Pommern blijven de ker
ken vanwege de diefstallen ook
overdag dicht.
Het witboek met voorstellen
van de Britse regering om de
Noordierse kwestie op te los-
sen, betekent volgens de Ierse
bisschoppen een belangrijke
nieuwe stap. Zij hebben hun
diepe hoop uitgesproken, dat
het zó zat worden uitgevoerd,
dat er sprake zal zijn van
waarachtige verzoening in
rechtvaardigheid en vrede.
Het op de bijbel gegrondveste vertrouwen dat macht
kan en mag worden uitgeoefend door het aanwenden
van geweld door de overheid, is volgens dr. E. E. Stern
onjuist en niet in overeenstemming met wat er in de
bewuste bijbelpassage (Rom. 13) werkelijk staat. ,,Ik
bedoel een ontkoppeling tot stand te brengen tussen het
christelijk geloof en het militaire geloof," aldus dr.
Stern, die deze week tot doctor in de godgeleerdheid is
gepromoveerd aan de rijksuniversiteit in Utrecht.
Dr. Stern onderscheidt in zijn
proefschrift „macht door ge
hoorzaamheid" twee vormen
van macht, die lijnrecht tegen
over elkaar staan. „Werkelijke
macht in bijbelse zin is geba-
seert op betrouwbaarheid en
rechtvaardigheid", stelt hij.
„Die macht wekt geen verzet
en bergt niet de kiem van ei
gen ondergang in zich. Die
kiem is wel aanwezig in macht
die wordt uitgeoefend door ge
weld en misleiding."
Dr. Stern duidt die macht aan
met pseudo-macht. Kenmer
kend ervan is volgens hem het
eenrichtingsverkeer tussen de
machthebber en de onderwor
penen terwijl echte macht
wordt gekenmerkt door een
tweerichtingsverkeer tussen
betrokkenen. Volgens dr. Stern
geven de profeten van Israël
in het Oude Testament een
duidelijk uitgangspunt aan:
slechts op recht gegrondveste
heerschappij is duurzaam. Wie
gehoorzaam is aan die wet,
kan volgens hem echt macht
verwerven.
Dr. Stern komt dan tot de
klassieke bewijsplaats in de
bijbel voor het geloof in macht
door geweld, daar waar in
„Romeinen 13" staat, dat ie
der mens zich moet onderwer
pen aan „de overheden die bo
ven hem staan, want er is
geen overheid dan door God".
Dok staat daar dat de burger
>p moet passen met verzet
want de overheid draagt het
twaard niet tevergeefs.
Deze tekst, geschreven door de
apostel Paul us. moet volgens
dr. Stern worden begrepen als
de politieke uitwerking van de
algemene regel „overwin het
kwade door het goede". Als in
de bijbel gezegd wordt dat de
overheid Gods dienaar is, al
dus dr. Stern, dan is dat een
protest tegen een overheid, die
zichzelf boven alle goden stelt
en zelf uitmaakt wat toegesta
ne godsdienst is en wat niet."
De bijbelse boodschap heeft
een grote rol gespeeld bij de
mondigwording van de gehele
wereld. Dit echter meer on
danks dan dankzij de kerk.
van de kerk af. Van de bijbel
mondigwording een van de
meest verwerpelijke verschijn
selen van verwereldlijking van
het kerkvolk: men keert zich
van de erk af. Van de bijbel
uit gezien is het verontrusten
de eraan dat dit proces zo
langzaam vordert, meent dr.
Stern, die de kerken een ge
brek aan werkelijke en een
overdosis aan pseudo-macht
verwijt.
KERK
EN
WERELD
Nu China zich steeds meer open
stelt, schijn ook de situatie van
de rooms-katholieken in China
beter te worden en de kans dat
missionarissen het land weer In
mogen neemt toe. Aldus meldt
het Spaanse misslcburcau naar
aanleiding van recente berich
ten uit China.
Het bureau wijst onder meer on
het interview dat het Italianse
dagblad „Awenire" onlangs in
Peking heeft gehad met twee
Chinese priesters. Vicaris-gene
raal Thomas Wang Ti King zei
bereid te zijn de betrekkingen
met de Italiaanse kerk te ont
wikkelen. „De Italiaanse pries
ters zijn welkom in China", zei
hij. Wanneer een Italiaanse bis
schop hem zou uitnodigen, zou
men te zijner tijd zien hoe op
deze invitatie in te gaan.
Beide priesters benadrukten ech
ter ook dat de Chinese kerk zich
bevrijd heeft van de controle
door het Vatikaan. Volgens hen
heeft paus Pius XII zich inder
tijd van hen afgescheiden, toen
hij verklaarde dat de Chinese
kerk niet mocht meewerken met
de communistische partij en
niet mocht strijden tegen het
imperialisme. Beide priesters
zijn van mening dat de bisschop
van Rome geen macht heeft
over de gehele katholieke kerk.
Er zijn momenteel aldus „Av-
venire" 65 bisschoppen in
China, van wie er 45 werden ge
wijd zonder toestemming van de
H. Stoel. Volgens de beide Chi
nese priesters telt Peking twin
tig priesters en ongeveer zesdui
zend rooms-katholieken, voor
het merendeel bejaarden, die
vooral op het platteland in de
omgeving wonen. Er zijn geen
seminaries, maar wel priester
roepingen. „Er is een zestal
jongens van 14 tot 17 jaar", zo
zei de vicaris-generaal van Pe
king „die met <>ns filosofie, theo
logie en godsdienst studeren".
De jezuieten, die nog twaalf leden
in China hebben van wie het lot
overigens onbekend is, zullen
tijdens hun algemene vergade
ring volgend Jaar in Rome ook
aandacht besteden aan de missio
nering in China.
Vastenactie
via
de
weegschaal
Mevrouw H. Speelman, vrouw
van een huisarts In Drachten
en moeder van vijf kinderen is
een vermagerings-vastenactle
voor de zending begonnen. Zl)
heeft een groepje vrouwen we
ten te verzamelen, die elkaar
steunen bij het liifelijk bespa
ren op eten en drinken.
Ter stimulering wordt op een
voste dag in de weck in club
verhand de weegschaal ge
raadpleegd. Per verloren pond
gaat er een gulden in een
spaarvarken, bestemd voor
7ondinesdoeleinden. Er zijn al
twr-"- varkens vol en de om
streeks zestig deelneemsters
•mekken nu een derde exem
plaar.
Vorig Jaar hield mevrouw
Sneelman een vnstenactie, die
rond twintig deelneemst-T*
trok. Met elkaar viel men 'oen
tussen 1 febnari en Pink«te-
ren gemiddeld ruim elf kilo
'<er persooon af. zodat 450 gul
den kon worden bijgedragen
voor medische uitrusting
een Nederlandse zendingsver
pleegster in Brazilië.
