Roofbouw
ia of nee?
een half
veld lopen
is er
niet bij
Johan Cruyff wees lacune aan
in pakket voor volksgezondheid
ARBEIDSGESCHIKT
OF NIET...
DEN HAAG In het cursusboek van de Teleacserie „Kijk
op sport" en tijdens de behandeling van het onderwerp in
de cursus op de t.v. is het met deze woorden gezegd: „Het
is zeer wel mogelijk om door bijvoorbeeld tijdelijke verdo
ving spelers weer „fit te maken" zonder dat er genezen
Het is echter de vraag of daaruit op den duur geen
vervelende situaties ontstaan want de blessure is
gebleven, al hoefde de sportbeoefenaar geen verstek te
laten gaan". De atleet, onverschillig in welke tak van
sport, kon aantreden. Er zijn diverse gevallen op te som
men waaruit blijkt dat de tijdelijk herstelde schade later
blijvend was geworden. Er was te lichtvaardig gehandeld
of, zelfs, de behandelende arts had zich vergist, verkeken
op de aard van de blessure die ernstiger was dan hij ver
onderstelde. Het blind vertrouwen in de arts is sinds kort
opgezegd in de sportwereld. Johan Cruyff was er de „aan
brenger" van. Hij weigerde de reis naar München te ma
ken omdat de door hem geconsulteerde artsen een directe
behandeling adviseerden, die geen onderbreking door een
reis van enige dagen gedoogde. Maar tezeldertijd werd
een geblesseerde Johan Neeskens met een injectie „klaar
gemaakt" om te spelen. De tijd zal leren wie van de twee
het verstandigst heeft gehandeld. Van Johan Cruyff kan
dat nu al met zekerheid worden gezegd.
Den Haag - De voorschriften van de ziekte
wet zijn In pricipe voor een betaald voetbal
ler precies eender als voor ieder ander In
deze maatschappij. Maar de praktijk wijkt
nogal eens van de theorie af. Het exclusieve
karakter van deze groep vormt de oorzaak
daarvan.
Johan Cruyff is "neergelegd". Niet de bij Ajax in part time-dienst zijnde fysiotherapeut geeft, de eerste behandefing.
Dokter Kessel, werkzaam op
'het medisch centrum van de
KNVB in Zeist. Een arts, die
zichzelf gespecialiseerd heeft
in de sportgeneeskunde-
in het geval-Neeskens, nauwe-
jjks 21 jaar en nog aan het be-
in van zijn carrière, moet wor-
len afgewacht of net in deze si-
uatie gebruikte woord „roof-
K)uw" terecht is gebezigd. Men
aehoeft waarlijk geen arts te
sijn om te kunnen vaststellen
lat et onderdrukken van pijn
een biess;i*e niet de oorzaak
wegneemt. Aan ce andere kan^
■nag men veronderstellen dat
;en arts niet onnodig risico zal
imen, derha've weet wat hij
oet. Die veronderstelling bevat
een vuesg, een voor
portbeoefenai-.; en de gehele
portwereld knéhende vraag:
oe ver mag «1e arts gaan in de
etelige situate waarin hij ver
eert tussen werknemer en
irerkgever. De wt-rknemer heeft
ïjn talent of capaciteiten ver-
uurd aan zijn broodheer maar
blijft baas ever zijn eigen
chaam, wat Jonan Cruyff ein-
elijk eens duide' jk heeft uitge-
proken. De werttgever evenwel
eeft een gro.?t tdrag geïnves-
eerd in zijn werknemer en be-
teedt nog dage;.'jks geld aan
em. Die werkgever zal optima-
e revenüen van zijn investering
n uitgaven vir angen. Het di-
:mma van de (spcrt)arts is: de
én noch de andar schade berok-
enen. En daar oe één (werkne
mer) zich op l et standpunt zal
tellen „hij z-n het wel weten"
het voork >trtn dat de arts
e zeer overhelt naar de zijde
werkgever. "De gevolgen
tunnen eerst op ,angere termijn
ilijken.
ilijft ook de vraag of de behan-
ielende arts ir.d< rdaad precies
veet waar hij h.ee bezig is. He-
aas is Neder'a.il een achterge
bleven gebied op het terrein van
sportgeneïikunde. Enige ja-
geleden nig publiceerde dr.
dosterd: „Van <cp duidelijk ge
richt medisch oe.fid ten aanzien
van de sportb® vfening in haar
Keheel is in Nederland nog geen
prake, hoewel er veranderingen
lijn te constateren". In dit ver-
'Oband kunnen -lï r.amen worden
genoemd van de artsen De
Jongste, hoofd \an de medische
afdeling van de NSF, en Kessel,
werkzaam op h'*t medisch cen
trum van de KNVB.
Zij doen niet >nders dan zich
met de sportg meeskunde bezig
houden maar zijn nochtans niet
gepromoveerd op dit gebied. De
mogelijkheid daartoe ontbreekt
te enenmale in ons land. Er zijn
echter verscheidene artsen die
hevig geïnteresseerd zijn in de
sportgeneeskunde, zichzelf zo
veel mogelijk hebben gespeciali
seerd (o.a. de artsen Strikwer-
da, Rozijn, Lip, Rolink) maar
de vraag blijft ot zij de perti
nente experts zijn die sportscha-
de voor hondevl procent naar
juiste waarde kunnen beoorde
len.
Twijfel
En daaraan mVt Johan Cruyff
en mij niet alleen getwij
feld en is een s?:uatie ontstaan
die terdege bestudeerd dient te
worden ten gu is« van het enor
me leger van sportbeoefenaars.
Men kan er niet teer aan voor
bij gaan. Zelfs is het niet vol
doende dat de 'srort)arts alleen
een adviserende taak uitoefent
en de patiënt „doorstuurt" naar
de specialist. Het is uiteraard
wel beter dan roif zich begeven
op een terrein dat niet het eigen
specialisme is. Eenieder weet
dat een willeken' «ge arts menig
maal een and;rc, dikwijls ook
langere, behandeling prefereert
dan de zich voir Lport interesse
rende arts die zichzelf tot taak
stelt de beoefenaar zo snel mo
gelijk, zeker ais het een topspor
ter en nog ras '.r vis het een pro
fessional betre", „speelklaar" te
krijgen.
Echte
Nu de eerste ricot is gegeven,
zal het geval Cri yff niet het
laatste zijn. Het ic ook niet het
eerste. Dik wills 'romen ze niet
in de publi :i«e;t maar vele
sportbeoefenaars, voetballers
vooral, hebbei z:ch in de loop
der jaren al gav/end tot bijvoor
beeld Duitse f.) sen om het
schrikbeeld van elke voetballer,
de meniscusble.vjure, te laten
behandelen. Ne lciland heeft er
kende „knietjesspecialisten"
maar zij pref.-.eerden toch de
behandeling dor* de „buiten
landse wonderm» 1". Veelal zijn
dat, om het w.i vd te mogen ge
bruiken, echte ?i ertartsen want
waar Nederland tot nu toe in ge
breke is gebleven, is het buiten
land al lang -'jorgegaan.
De bevoegde Insvantles zowel
sportbonden ah* overheid
moeten de tij 1 iccds lang geko
men achten om ie bestuderen of
ook in Nederland de (volbrach
te) studie vw arts verlengd
kan worden to~ net specialisme
sportarts.
Daarmee is mm er echter nog
niet. De beha.ideo'ng van blessu
res is. zeker vooraanstaande
verenigingen, e»>n samenspel
tussen arts en Ivsiotherapeut, de
deskundige die jespecialiseerd
is op de kei nis van botten en
spieren. Het doet evenwel ab
surd aan dat d fysiotherapeut
veelal niet de v- izorgeT is tij
dens de wedst.iid maar die taak
overlaat aan df-, dikwijls door
ervaring deski'n-vge maar niet
altijd, persoon dio qua studie be
paald niet in staa' is k la minu
te de ernst van een blessure te
onderkennen. Pukken en trekken
en de natte spei-s brengen uit
Johan Neeskens is "neergelegd". Hij wist er zelf nauwelijks iets van in deze wedstrijd tegen FC Den Bosch. Neeskens werd groggy
per brancard van het veld gedragen. Fysiotherapeut Salo Muller, toen nog in dienst bij Ajax en ook verzorger op het veld, en dokter
Rolink buigen zich over Neeskens.
komst. Dat kan trt complicaties
leiden. In fer.a zou de fysiothe
rapeut de ,,3inKnose" moeten
stellen om te v Tkomen dat de
speler hinkend de wedstrijd vol
tooit en nadien met een hard
nekkige blessare wordt gecon
fronteerd. En dar. ontstaan de
gevallen dat de dure speler",
vooral bij belangrijke confronta
ties. spelensgertcd wordt ge
maakt waarinr het woord
„roofbouw" tot vrlle betekenis
zou kunnen uitgvtien.
Verminderd
Dit is evenwei tei. complex van
gegevens dat ten aanslag doet
op de financiën. Vrijwel geen
vereniging kan het zich veroor
loven een fvsivneiapeut in vas
te dienst te hebben. Hij is
meestal een -*srt-time werkne
mer die eerst :n actie komt als
het kwaad is geschied. Hij moet
gaan genezen, dikwijls te verta
len met „oplappen".
En dit is nog s»»chts de medi
sche zijde van V» probleem. Er
is ook nog de „menselijke
kant", gevormd door het ver
minderde fat virus besef dat zo
ver is gezonKtm dat „neerleg
gen" e.d. als normaal wordt be
schouwd. Het is bard gezegd
maar het lichaam van de tegen
stander Is mi d« r waard dan
het voorkom an van een doel
punt.
Professionele geniepigheden
worden zelfs aangeleerd, of ten
minste afgekeken van doortrapte
profs (buitenland» die zich deze
„kunst" reeds hing eigen hebben
gemaakt. Het achteloos stoten
met de elleboog ut slaan met de
vuist tegen vi'fi-e plekken tij
dens een doelworsteling, het be
wust trappen maar dan wel
zo gecamoufec rd dat de
scheidsrechter omwijls moeilijk
opzet kan co.vtf.teren tegen
enkel en knie o" stappen op de
hiel wat een *>'hil.f speesblessure
tot gevolg kan lobben. Het zijn
praktijken die hc'aas als inge
burgerd zijn te l schouwen.
Het vierde pui' is dan dat de
scheidsrechteri daartegen in de
mee-ste gevallen te lankmoedig
optreden maar daarover zijn al
boeken volge. h»cven. De situa
tie is zo gewdon dat men „er
mee zal mo iton leren leven"
want het kwaal is al te ver
doorgewoekerd. F\enwel een re
den te meer s a met klem te
pleiten voor de optimale begelei
ding. waarbij ce steun van de
gspecialiseeri? -portarts onont
beerlijk is. Weinigen zullen twij
felen aan de 'le^undigheid van
bijv. de hartso;:i8list. Maar als
blijkt dat e*n voetballer als
Cruyff niet m j«*r zijn vertrou
wen kan steil in ir. de ook voor
hem aangestelde clubarts is er
iets mis. Dan is er oen lacune
die opgevuld t: oéi worden. De
sportarts-sper a!:*is de enige
oplossing. En da;, "over dient ten
spoedigste te wu den beslist. Ne-
derlrnd loopt u! ie lang achter
op dit gebied, tr is zelfs geen
gebied want o n .and schept niet
de mogelijkhe d «ot deze gespe-
groot nantal sportbeoefenaars
cialiseerde studie, die bij een zo
zonder meer dinn* te behoren tot
het pakket da* waakt over de
volksgezondheid.
HERMAN VAN BERGEM
Om van het een en ander een beter inzicht te krijgen is het
verstandig terug te gaan naar 1967, toen de zaak-Laseroms de
vorm van een proefproces kreeg doordat in het betaalde
voetbal eindelijk de verhouding werkgever-werknemer werd
vastgelegd. Als gevolg daarvan ontstond een totaal nieuwe si
tuatie, aangezien er geen "maatman" was. geen vergelijk
baar beroep dus, waarvoor adekwate voorschriften waren. De
oplossimg moest een compromis vormen. Dit werd tenslotte
een feit door de (semi-)profspelers bij de bedrijfsvereniging
in Zeist in groep BV 23 (geestelijke en maatschappelijke gc-
zondsheidszorg) onder te brengen. Maar ook in deze poule
bleef de werknemer nog een exclusief karakter behouden.
Daardoor ontstond al na een paar maanden de behoefte aan
een permanente sociale commissie betaald voetbal, die even
tuele onrechtvaardige situaties ten aanzien vun de ziektewet
en de wet op de arbeidsongeschiktheid moest voorkomen. "Dit
orgaan is bijzonder nuttig en levert goed werk af", zegt Karei
Jansen, de pionier van de Vereniging van Contractspelers en
zelf deel uitmakend van deze commissie.
De eerste brandende kwestie, die opgelost moest worden, was
het vaststellen van de hoogte van de ziekte-uitkeringen. Het
gemiddelde inkomen van de laatste dertien weken is in de
meeste gevallen als norm voor gedifferentieerde beroepen
(zoals vertegenwoordigers) hanteerbaar. Deze vlieger knn
voor het betaalde voetbal echter niet opgaan. Karei Jansen:
„Je kwam vaak tot de meest onbillijke uitslagen. Ga maar
na: Een club speelt tien wedstrijden zeer goed en wint steeds.
Een van de spelers wordt geblesseerd en het elftal raakt ge
lijktijdig uit vorm. Het is dan denkbaar dat een uitgeschakel
de speler meer uitgekeerd zou kunnen krijgen dan zijn colle
ga's met voetballen verdienen". Andersom kan ook.
Vergelijk
De sociale commissie betaald voetbal heeft met de be
drijfsvereniging een vergelijk getroffen. Vla de ndminlstrntle
van de club wordt van te voren een zo nauwkeurig mogelijke
schatting gemaakt. Aan het einde van de rit vindt dan een fi
nale-afrekening plaats om eventuele plooien in de betaling
glad te strijken. DU heet het bijzonder dagloonbesluit betaald
voetbal en is vastgesteld op tachtigprocent basis. Diverse
clubs (o.a. FC Den Haag)supp!eren dit bedrag tot honderd pro
cent.
Voor de aanmeldiing van ziekte-gevallen gelden ln principe de
zelfde voorschriften als voor ieder ander. Alleen komt er een
aparte moeilijkheid om de hoek kijken: Tot dc huishouding
van de club behoort tegenwoordig ook een clubarts, die bles
sures weer met andere inzichten behandeld dan voor een
der gebruikelijk is. Meestal Is de bevordering van het gcnces-
proces in het belang van de bedrijfsvereniging en de club en
doen zich weinig problemen voor. Maar er kunnen undcre si
tuaties ontstaan. Zouls Johan Cruyff aantoonde, die specialist
Hans Tetzner raadpleegde achter dc rug van clubarts Rolink
om. Dan nóg blijft echter de algemeen geldende rogelllng
(ziek melden en binnen vijf dagen voor de controlerend ge
neesheer verschijneh) van kracht. "Het komt voor", zegt Ka-
rel Junsen, dat deze twee afwijkend Ingestelde artsen ver
schil van opvatting hebben. Ook vroeger al. Dat geeft aanlei
ding tot fricties. Er bestaat nu ruggespraak over en de socia
le commissie vervult daarin een nuttige rol. Soms schrijft een
geneesheer veertien dagen rust voor en stuurt een clubarts
hem na vier dagen al weer het veld in. Ook de medische com
missie van de bedrijfsvereniging kijkt hier tegen vreemd
aan".
De belangen van alle partijen kruisen elkaar nauwelijks. "Je
stuit soms op een stuk weerstand, ook van dc sportbeoefenaar
zelf, dat niet gereglementeerd Is. Je moet niet vergeten dat er
andere factoren in het spel zijn. Plaatsverlies en de publiciteit
o.a."
De problematiek van de ziektewet wordt er niet eenvoudiger
op. Dat ondervindt de sociale commissie nog steeds. „Een
werknemer kan voor vijftig procent arbeidsongeschikt ver
klaard worden. Dat is in het betaalde voetbal onmogelijk. Als
een speler een wat opgezette enkel heeft, kan een trainer te
gen zo'n man moeilijk zeggen: Loop jij maar een half veld.
Dus Je bent arbeidsongeschikt of niet. Een middenweg is er
niet. We hebben dienaangaande bij de bedrijfsvereniging om
een aangepaste regeling verzocht. Er kon nu van een soepeler
houding worden gesproken. Toch komt het nog voor dat t
dokter een speler voorvoor vijftig procent arbeidsongeschikt
verklaart. FC Den Haag maakte onlangs zoiets nog mi
Dat stuk bijsturing van de ziektewet roept de vraag op of er
geen min of meer gespecialiseerde controlerende geneesheren
ingeschakeld zouden kunnen worden Momenteel is die veran
dering nog geen haalbare kaart, realiseert ook dc VVCS zich.
Het gevaar dat de speler door een geforceerde behandeliing
van de clubarts met zijn gezondheid spot, kan door de WCS
alleen maar voorkomen worden door de werknemer zijn ver
antwoordelijkheid en zijn normbesef te vergroten.
HANS DE BRUYN
