„Opleven en dood''
grandioos theater
Film International maakt
steeds langere dagen
Concertgebouworkest
luidt de noodklok
Open-communie ook
in Den Bosch onder
'gestelde voorwaarde'
Alban Berg-
kwartet
Hoogtepunt
van
seizoen
Franse Justitia
et pax wil
hearing over
politieke zaken
-Korte metten.
Bisschoppen bespreken
herkerstening Westen
Hongaarse priesters
zien ambt vervagen
WOENSDAG 21 FEBRUARI 1973
LEIDSE COURANT
PAGINA 10
In de lente van het jaar 1910 vol
tooide Alban Berg zijn Strijk
kwartet Opus 3: niet vóór 1924
zou het in het publiek klinken en
dan in een omgewerkte vorm.
Het Alban-Berg Kwartet had
kan het anders? dit werk op
het programma geplaatst van
een concert in Diligentia, gister
avond voor de Haagse Vereni
ging voor Kamermuziek gege
ven. Met de weergave ervan
hebben deze heren uit Wenen
een diepe indruk gemaakt, ook
op hen, die met de nodige reser
ves wellicht de zaal hadden be
treden. Want hun spel moet hen
ervan hebben overtuigd, dat
hun hier een stuk muziek werd
geboden, ambachtelijk voortref
felijk, op het lijf van vier strijk
instrumenten geschreven, in
zijn romantische inhoud vol
fel-dramatische accenten, die de
componist van de opera Woz-
zeck kenmerken.
Voor ons een hoogtepunt in het
seizoen 1072/1973.
Alban Berg werd ingeleid door
een der heerlijkste kwartetten,
ooit door Joseph Haydn ge
maakt: Opus 77 nr. 1 in G
groot. Hier kreeg men de mees
ter gepresenteerd, zoals hij echt
is: oergezond, oerkrachtig en
met een onuitputtelijke zin voor
humor. Een kleine opmerking:
wellicht waren de tempi, we
denken hierbij aan het Me-
nuetto, ietwat toegespitst.
Met Beethoven Opus 135 in F
groot besloot het ensemble het
prettig samenzijn. Compositie,
die aanleiding is geweest tot
een ontelbaar aantal diepzinnige
en quasi-diepzinnige commenta
ren.
Het leek, dat de rasmuzikanten uit
Oostenrijks hoofdstad deze alle
van de tafel hadden geveegd.
Tot vreugde van de hoorders
durven we zeggen: hun werd
een interpretatie geoffreerd, die
duidde op een maker, die zijn
ganse leven het geluk heeft ge
zocht en het, waar nodig, wist
te verdedigen.
De executanten waren zich be
wust van de majeurtoonsoort,
waarin dit stuk is geschreven:
F groot. B. R.
Twee toneelspelers bijna twee uur
lang op het toneel. Zonder één
woord. En toch kan je het nau
welijks „mime" noemen. Wat
Peter van der Linden en Carol
Linssen voor toneelgroep de Ap
pel in hun „Theater aan de ha
ven" brachten was veel totalen
Het was clownerie, komedie en
dramatiek onder één noemer,
die van „Leven en dood".
En dan te bedenken dat van der
Linden en Linssen niets anders
tendienste stond voor de expres
sie wat ze willen zeggen dan
hun lichaam. Hoewel zij van het
tegengestelde uit zijn gegaan:
Alles wat ik nodig heb is mijn
lichaam! Beide toneelspelers
begonnen tijdens hun periode
bij toneelgroep Theater aan
„Óp leven en dood". Sindsdien
zijn er nogal wat wijzigingen in
de vorm opgetreden, maar de
idee is dezelfde. Door middel
van lichaamsexpressie, mime
en acteren worden beide begrip
pen neergezet. In komische con
frontaties, in verhevigde scènes
tussen arm en rijk, jong en oud,
blind en verblind. Elkaar voort
durend bestrijdend als een
clownsnummer zonder weerga
en tenslotte eindigend in balans.
Beide acteurs zitten tegenover
elkaar, naar elkaar „geopend"
op de grond.
Voör el/2 theater gevuld met le
den van de Katholieke Pedago
gische Academie uit Bergen
(N.H.) bleken de Appelacteurs
meteen al goed voor sterke „la
ding" op het toneel. Maar hun
symbolentaal - hoewel herken
baar - leek te gaan overheersen
boven de bedoelingen. Een ge
vaar dat de hele groep Appel
met zich mee brengt. Maar na
de pauze zetten Linssen en Van
der Linden hun aaneenschake
ling van scènes anecdotischer
op. Vanuit overbekende, realisti
sche situaties - man bij tand-
darts, een totale slapstickscène
waarbij je de taarten en de ge
scheurde kleren niet in het
minst mist - werd naar de daar
achter schuilende bedoeling toe
gewerkt. Adembenemend knap
soms, geweldig van opbouw met
de ongelooflijk exacte mimische
gaven van Van der Linden Vz
de meer emotioneeldramati
sche expressie van Carol Lins
sen. Het „beeldennummer"
waarbij een mens vruchteloos
tracht zijn evenbeeld te schep
pen was van een kracht die je
ontroerd en ademloos in je stoel
neerdrukt. Je zou willen op
springen om te juichen, maar je
durft niet eens te applaudisse
ren. Zaterdagavond spelen beide
acteurs hun „Op leven en dood"
weer. Er is maar één advies
mogelijk: Ga naar de Westduin
weg in Schevenirtgen om dat te
zien! BERT JANSMA
Geen maatregelen
tegen laatste
Servet-show
DEN HAAG (ANP) De jongste
Barend Servetshow, uitgezonden
na de aan de VPRO gegeven
berisping, heeft de regering
geen aanleiding gegeven tot het
treffen van een maatregel. Mi
nister Engels (CRM) heeft dit
aan de Tweede Kamer meege
deeld.
Op de suggestie van het Kamerlid
Beuker (RKPN) om dergelijke
uitzendingen te voorkomen, zegt
de minister niet te kunnen in
gaan. Hij wijst er op, dat het
toezicht op de inhoud van de
uitzendingen repressief is.
KUNST EN
KUNSTENAARS
De Chr. Zangvereniging Vrede
koor" geeft zaterdag 24 februari
een concert in de Petrakerk, Al
be rd ast r a a t/Tho rbe ckel a a n De n
Haag. Medewerking verlenen
het meisjeskoor Blue White
Stars, het kinderkoor Irene, so
praan Marry S tegenga, bas
Jaap Dieleman, organist Sander
van Marion en het Haagse Be-
geleidjngsorkest. Dirigent is
Henk Smaling.
Fluitiste Abbie de Quant en har
pist Edward Witsenbung geven
zondagmiddag 25 februari een
recital in Diligentia. Op het pro
gramma staan werken van C.
Ph. Em. Bach, Handel, De
Leeuw, Pensichetti, Ba-
dings, Gaubert, Ravel en Ibert.
de hoogst gewaardeerde film
Den Haag (ANP) Het concert
gebouworkest heeft dinsdag bij
de Tweede Kamer alle registers
opengetrokken om duidelijk te
maken dat het rijk een miljoen
gulden meer subsidie dient te
geven, een bedrag dat de ge
meente Amsterdam minder gaat
betalen. Daarmee loopt de ge
meente Amsterdam vooruit op
de herziening van de subsidie
verhouding, omdat de bijzonde
re positie van het orkest In het
Nederlandse muziekleven dit
zou verlangen.
Dirigent Barnard Haitink heeft dit
namens het Concertgebouwor
kest meegedeeld aan kamer
voorzitter Dr. Ir. A. Vondeling,
nadat vier slagwerkers tromge-
troffel hadden laten horen in de
rookzaal van de tweede kamer,
waarop tien koperblazers invie
len met muziek die dient ter on
dersteuning van het bekende
„to be or nog to be", van Sha
kespeare.
Bernard Hatink wees erop dat de
vroegere minister Klompé van
CRM de conclusie had overge
nomen dat het concertgebouwor
kest zowel om historische rede
nen als om zijn unieke apparaat
de positie van nationaal orkest
dient in te nemen. Meer dan
tachtig jaar staat het orkest in
ternationaal aan de top, wat een
cultureel belang van de eerste
orde werd genoemd.
Rotterdam Film Internationi
1973 gaat de vormen aaffmeme
van een grote happening t
cinefielen, trekpleister voor
lerlel minder bekende regb
seurs, die van hemde en x
met hun films onder de arm 1
men aandraven. Dat het toch
omvangrijke aangekondigd
programma door extra voorstel
lingen en gesprekken met
makers nogal overladen is
de vaste kern van bezoeker
een zorg zijn. Zij bivakkert
van de vroege ochtend tot d
late avond in de nogal uitge
wootide vertrekken van h«
jeugdhuis „De lantaren" of han.
gen rond in en om het jets com.
fortabeler maar vaak te klelni
daarnaast gelegen zaaltje vaa
„Het venster" in de Gouvenit
straat.
Het is een festival voor de echtt
cinefielen, waaraan de eve:
overgewipte mooie Senta Berge
dit weekeinde wat „glamour
meegaf, maar overigens wat u
terlijk vertoon betreft erg sobe
is gehouden. Dat men zich cri
tisch opstelt en niet alles slik
moge blijken uit de waarde
ringscijfers, die het publiek aa:
de films gaf. Marco Bellocchio'
„In de naam van de Vader"
staat op eenzame hoogte voorlo
pig bovenaan met een gemidde'.
de van boven de acht, gevolgd
door Istvèn Gaèl's ,De Valken"
met 7,6. De rest kon-soms me:
moeite - gemiddeld net een vol
doende 'halen, maar Werner Ne
tkes „T-WO-MEN" bengelt eei>
zaam onderaan met een gemid'
delde van 3,5 ondanks twee fori
uitgedeelde negens. De Duits:
film Rainer Werner Fasbin
der voorop met z'n lang aan
gehouden. statische instellinget
van de camera terwijl er vooi
de lens eigenlijk niets gebeurt,
is in Rotterdam sterk vertegen
woordlgd. Het zrjn een soort in
vulpuzzels voor de toeschouwer,
die de achtergronden van de s;
tuaties zelf maar moet beden
ken. Is hem dat te vermoeien:
dan verveelt hij zich stierlijk,
maar in Fassbinder's „Die bit
tere Tranen der Petra vor
Kant" bijvoorbeeld weet de re
gisseur in de zorgvuldig gecom
poneerde lange slotbeelden dt
toeschouwer na een boeiende in
zet en en zwak middengedeelte
toch weer helemaal in zijn ban
te krijgen. Of deze en andere op
Film International vertoonde
films in de normale bioscopes
ooit ook maar enigszins uit de
kosten zouden komen is d'
vraag. Maar daar is dit jaar
lijks terugkerend Rotterdams
filmgebeuren dan ook voor. Zo
dat de cinefiel ze toch te zie:
krijgt.
Het oecumenische Beraad van
Kerken van Den Bosch en
Vught zal uitdrukkelijk reke
ning houden met de voor
waarden tot deelname aan
de heilige communie zoals
die gesteld zijn door de Ne
derlandse bisschoppen in hun
brief van 8 januari 1973. Het
beraad ontkent - ter aanvul
ling van een bericht van me
dio februari - voorstander te
zijn van een algemene open
communie, welke voor ieder
een in alle omstandigheden
zou openstaan.
Bij gelegenheid van de komen
de vastenaktie „Samen ver
der" worden echter de dien
sten van eucharistie in enke
le katholieke kerken en van
avondmaal in enkele refor
matorische kerken, waarbij
gasten van de bij hen aange
sloten kerken aanwezig zijn
wel voortgezet. Het beraad
onderschrijft de in de bis
schoppelijke brief gestelde
voorwaarde dat „een refor
matorische zuster of broeder
die met het geloof van de
katholieke kerk betreffende
eucharistie instemt in be
paalde gevallen de heilige
communie kan ontvangen
mits zij of hij in geweten
meent dit te kunnen doen".
Voorts preciseert het Beraad
van Kerken van Den Bosch
en Vught dat mgr. Bluyssen
niet - zoals in sommige pu-
blikaties naar voren kwam -
zijn instemming met de
voortzetting van hun initia
tief heeft betuigd, maar tij
dens een informatief gesprek
met een delegatie van het
beraad heeft gezegd er geen
bezwaar tegen te hebben.
Volgens oecumenische deskun
digen wordt deze aanvulling
zowel van de bisschop, die
sterk op rectificatie heeft
aangedrongen, als van het
beraad ingegeven door het
verschil van mening rond de
uitleg van de bisschoppelijke
brief inzake de open commu
nie. Enerzijds schrijven de
bisschoppen dat een beperkte
toelating van protestanten
tot de communie „niet zon
der meer" is uitgesloten, an
derzijds stellen zij: „groeien
de eenheid voltrekke zich
vooralsnog niet bij voorkeur
in vormen van gezamenlijke
viering van eucharistie-
avondmaal". Sommige Ne
derlandse bisschoppen zou
den de toelating van protes
tanten tot de eucharistie wil
len beperken tot individuele
gevallen en niet willen uit
strekken tot situaties, zoals
de gebedsweek voor de een
heid of de Bossche vastenak
tie. In ieder geval wensen zij
dat iedere beleidsstap in
deze eerst in het bisschop
pencollege wordt besproken
om te voorkomen dat de toe
passing van de bisschoppelij
ke brief teveel verschilt tus
sen de bisdommen.
De aartsbisschop van Melbourne, mgr. Knox (rechts) begroette
kardinaal Wright (midden) bij zijn aankomst in Melbourne, waar
hij een bezoek brengt aan het internationale echaristisch con
gres. dat daa rtot en met zondag wordt gehouden. Links op de
foto de bisschop van Memphis, Tenn. U.S.A., mgr. Dozier.
Sodepax, de gezamenlijke
commissie voor maatschap
pij, ontwikkeling en vrede
van de Wereldraad van Ker
ken en de katholieke kerk.
heeft een oecumenisch infor
matiebulletin opgericht. Het
bulletin gaat feiten en ach
tergronden verschaffen aan
kerkgebonden groepen over
grondstof fenprijzen, handels-
tarieven en dergelijke. Het
bulletin zal zes maal per
jaar verschijnen.
9 De eerstvolgende vergade
ring van de gezamenlijke sy
node van de Duitse bisdom
men wordt van 21 tot en met
25 november gehouden in de
dom van Würzburg. In die
vergadering zal onder meer
gesproken worden over d«
positie van de buitenlandse
nrheiders in kerk en maal
schappij, over kerkelijk jon
gerenwerk, over het gods
dienstonderrich» en over hu
welijk en gezin.
De hongersnood neemt in
India steed9 grotere vormen
aan. In de stad Indore zijn
volgens mededelingen van de
missionarissen Van Steyl
(SVD) de belangrijkste voe
dingsmiddelen uitverkocht.
Suiker is nog tegen zeer
hoge bedragen te krijgen en
ook met de watervoorziening
is het slecht gesteld. De hon
gersnood is in India ontstaan
door de aanhoudende droog
te. De bevolking, die onder-
voed raakt, wordt nu boven
dien nog extra geplaagd door
ongewone kou, waartegen
men onvoldoende gekleed is.
Het „Berliner Sonntags
blatt Die Kirche", een evan
gelisch weekblad, is er zeker
van dat er in de DDR spra
ke is van een versterkte
atheïstische propaganda. Een
in de DDR verschenen zak
boek voor jongeren, waarin
kerk en christelijk denken
opnieuw in de aanvalssfeer
van de Marxistische propa
ganda zijn beland, vermeldt
volgens het blad dat de heils
leer van de religies van Je
zus Christus. Boeddha en
Mohammed achterhaald is.
Paus Paulus heeft dezer da
gen een kunstnier gekregen
van de artsen en technici
van het *"pese laborato
rium Tra De artsen en
technici werU^n door de paus
in audiëntie ontvangen. Paus
Paulus heeft de kunstnier ca
deau gedaan aan een Ro
meins ziekenhuis.
De Franse commissie voor ge
rechtigheid en vrede (Justi
tia et pax) heeft de Franse
regering en de politieke par
tijen gevraagd een openbare
hearing te houden over de
vraagstukken van ontwikke
lingshulp, De Europese sa
menwerking, de buitenlandse
werknemers en de wapen
handel.
De commissie, die uit negen
tien katholieken bestaat, on
der wie zeven geestelijken,
wordt geleid door bisschop
Jacques Ménager.
Kerkelijke waarnemers zien in
de oproep van de commissie
Justitia et pax met het oog
op de komende parlements
verkiezingen een duidelijke
afwijzing van de stellingna-
me van de aartsbisschop van
Parijs, kardinaal Marty, die
iedere kerkelijke standpunt
bepaling voor de verkiezin
gen heeft afgewezen.
SYNODE '74
Noord-Ierse
kinderen
opnieuw naar
Nederland
In de komende maanden zal
opnieuw worden geprobeerd
groepen kinderen en bejaar
den uit de noodgebieden in
Noord-Ierland een verblijf in
Nederland aan te bieden. Dit
op verzoek van Noordierse
zijde.
Evenals voorheen zullen
rooms-katholieken en protes
tanten gezamenlijk en in
aantal gelijk verdeeld wor
den ontvangen. Selectie en
leiding zullen onder verant
woordelijkheid van Noord-
Ierland blijven en mogelijk
heden voor nazorg zullen in
Ierland aanwezig moeten
zijn. Dit laatste blijkt op be
scheiden schaal mogelijk te
zijn. Negen katholieke en
protestantse scholen uit het
zwaarst getroffen gebied on
derhouden nu nauwe contac
ten.
In vele Nederlandse provincies
of gemeenten zijn actiegroe
pen druk aan het werk voor
de volgende hulpperiode,
rondom Pasen. Voor bijdra
gen staat het gironummer
9992 te Utrecht (ten name
van Ierland N.P.B.) open.
Vorige keren kon dankzij gif
ten van velen ruim 250.000
gulden voor hulpverlening
worden benut, mede doordat
de stichting Terre des Hom
mes, de Nederlandse Protes
tanten Bond en de Centrale
voor Maatschappelijk werk
grotendeels de organisatie
kosten voor hun rekening na-
De bisschoppensynode die,
zoals reeds eerder beknopt
vermeld, in oktober van het
volgend jaar gehouden zal
worden over het thema
„evangelisatie van de huidi
ge wereld", zal zich volgens
Vaticaanse woordvoerders
ook bezig houden met de
herkerstening van het Wes
ten. In verschillende toespra
ken heeft paus Paulus daar
de laatste tijd op aangedron
gen.
Het Vaticaan heeft de nieuwe
zitting van de bisschoppensy
node dezer dagen officieel
aangekondigd aan de secre
taris-generaal van de syno
de, de Poolse bisschop L.
Rubin. Deze heeft de synode
leden inmiddels suggesties
gevraagd voor de aanpak
van het centrale onderwerp.
Het thema „evangelisatie van
de huidige wereld" is aange
raden door het secretariaat
van de synode, nadat daar
over eerst de leden waren
geraadpleegd. Het advies om
te spreken over het gezin in
de moderne wereld werd af
gewezen, omdat hierdoor op
nieuw de pijnlijke discussie
over geboorteregeling aan de
orde zou komen. Om deze
problematiek overigens toch
de nodige aandacht te geven
heeft paus Paulus onlangs
een commissie ingesteld die
de problemen van het gezin
in studie heeft genomen.
De bisschoppensynode, waar
van volgend jaar de vierde
zitting wordt gehouden,
kwam in 1967 voor het eerst
bijeen met als doel de bis
schoppen meer te betrekken
bij het leiden van de kerk in
collegialiteit met de paus. De
afgelopen drie zittingen von
den met tussenpozen van
twee jaar plaats. Tijdens de
derde zitting in 1971 klaag
den echter veel bisschoppen
dat zij niet voldoende tijd
hadden gekregen om zich op
nationaal niveau op het on
derwerp van de synode voor
te bereiden. De paus heeft
dan ook de aanbeveling van
het synode-secretariaat aan
vaard om de volgende zitting
niet in 1973, maar eerst in
1974 te houden. Het bekend
maken van het centrale on
derwerp is nu ook tijdiger
dan voorheen gebeurd.
De apostolische administrateur van Estergom, titulair-bisschop
Imre Kisberk, heeft in zijn eerst herderlijke brief van dit jaar
geklaagd over het feit dat In het afgelopen jaar meerdere
priesters van zijn bisdom hem hebben verzocht om terugge
bracht te worden tot de lekenstand en daarmee aan de dienst
van de kerk zijn onttrokken.
Naar verluidt zouden soortgelijke verzoeken ook veelvuldig zijn
voorgekomen in andere Hongaarse bisdommen. Interne onder
zoekingen van kerkelijke instellingen hebben uitgewezen dat
bijna alle priesters die er mee gestopt zijn als reden voor hun
beslissing de ongewoon zware werkomstandigheden noemden,
die hen nauwelijks de gelegenheid boden te werken voogens
hun eigen voorstelling die zij van het priesterschap hadden.
Prof. Tomas Nyiri van de theologische academie in Boedapest
had er reeds in september van het vorig jaar in het tijdschrift
„Theologia" op gewezen dat priesterw te lijden hebben onder
vereenzaming, geen band hebben met hun kerkelijke autoritei
ten, vaak maar twee of drie uur in hun beroep werkzaam zijn
en nauwelijks nog de zin van hun werk inzien.
