De gedevalueerde vrouw...
Gesubsidieerd
blijspel
wordt vrije
produktie
Hein Boele: Als iets goed is moet
't ook maar eens gezegd worden
VOOR
DE
VROUW
Israël
ontwerpt
textiel
EERSTE GROTE SUCCES VOOR ROTTERDAMS TONEEL
TONEEL
DINSDAG 20 FEBRUARI 1973
LEIDSE COURANT
PAGINA 11
Van één der grote Israëli
sche huizen „Esprit Ex
port" avondjas in tijgerdes
sin met bijpassende lange
rok en zwart wolle blouse.
Voor de internationale
markt.
-%SËÈÊBES8Bt
Deze maand zal de achtste
Iraël Fashion Week veel
kijkers en kopers uit de
hele wereld trekken. Het
evenement is georgani
seerd door het Israël Ex
port Instituut, waarbij ook
al de nieuwe winter-collec-
ties getoond zullen wor
den. Verder kinder- en
vrijetijdskleding, sport
en strand creaties, jassen,
lingerie, stoffen en acces
soires. Verschillende hui
zen uit andere landen zul
len hun medewerking ver
lenen met het showen van
het prèt porter collec
ties.
Deze eeuw is het oog van
de modeontwerper gericht
op uitzonderlijke stoffen
in de wereld van het tex-
tielontwerp. Sommige ont
werpers zijn al herken
baar aan hun dessin, zoals
het handschrift de schrij
ver verraadt.
Israël levert aan textiel
voor ca. 350.000 per jaar
aan Nederlandse fabrie
ken die de stoffen verwer
ken voor confectiemodel-
len.
Vloerlnge home-dresses
van Jerry Melitz. De stof
(bal-Ion) is bedrukt met-
fijne pentekeningen in com
binatie met fors gestreepte
inzetten. Voor hem en
haar.
Door een project van vier
Medisch Opvoedkundige
Bureaus in Den Haag zal
eind februari in de vaklite
ratuur en later in lande
lijke opvoedkundige bla
den een onderzoek worden
gepubliceerd naar de dage
lijkse ervaringen van al
leenstaande vrouwen met
kinderen tot 10 jaar. De
groep is niet representatief
voor de gemiddelde al
leenstaande moeder. Haar
leefsituatie wel. Vrouwe
lijke psychiater Dr. G. W.
Terpstra werkte losse arti
kelen door en ook een stu
die die in 1970 is uitgege
ven door het USA Depart
ment of Health, Education
and Welfare, dat 400 arti
kelen over deze materie op
de korrel nam. Een groep
medewerkers onder wie
mevrouw A. v. d. Pas
maatschappelijk werk
ster, eveneens verbonden
aan het MOB, Josef Is-
raëlslaan, Den Haag, wor
stelde 71 dossiers door om
tot vergelijkbare gegevens
te komen. Ze sprak met 7
ongehuwde moeders, 7 we
duwen en 7 gescheiden
vrouwen, met elke groep
had zij 3 gesprekken.
Zwakke plekken
Volgens gegevens van „Ouders
zonder Partner" bestaan er in
Nederland 900.000 één-ouder
gezinnen, waardoor c.a.
1.800.000 kindern vaderloos
zijn. De invloed daarvan is
niet in één uitspraak te vangen
omdat verschillende lagen van
de bevolking anders reageren.
Er zijn ook verschillende soor
ten van "vaderloosheid".
Speelt de reden wardoor een
gezin onvolledig werd een rol
bij het effect van het vaderloos
zijn? Met andere woorden is
een ongehuwde moeder er
slechter aan toe met haar kin
deren dan b.v. een weduwe,
die het portret van vader op
de schoorsteen heeft staan,
waarover met liefde gesproken
wordt, terwijl de ongehuwde
moeder zwijgt en de geschei
den vrouw het vaak heeft over
„die verschrikkelijke vader",
waarop het kind alsjeblieft niet
lijken mag?
Mevrouw van der Pas: „Het
maakt in de praktijk niet veel
verschil uit. De sfeer waarin
elke alleenstaande moeder
leeft met haar kinderen, wordt
hoofdzakelijk bepaald door fac
toren van buitenaf. De essentie
is dat het alleenstaande gezin
moeilijkheden heeft warvan
de kinderen een stuk meepik
ken. Maar die moeilijkheden
komen neer op de zwakke plek
ken in de maatschappij".
"Een één-ouder gezin kan je
niet aanmerken als een peröë
slechte opvoedingssituatie"
(Dr. Terpstra). Wat is er nu
aan de hand met die beroemde
opvang?
„We zijn ervan uitgegaan te be
palen wat voor schade een
kind met een ouder onder
vindt" (Mevr. v. d. Pas). Deze
komt voort uit een combinatie
van 6 punten. In de eerste
Moeder moet full time werken, kind naar de crèche
plaats leeft de moeder in een
sociaal isolement. De ongehuw
de moeder gaat verhuizen om
dat ze uit de buurt van de va
der wil zijn. Bij de gescheiden
vrouw vallen veel contacten
weg, die door de man werden
onderhouden.
Ze is geen 'partij' meer, heeft
bij bezoek van een echtpaar
geen 'man' in ruil als gespreks
partner te bieden. Mensen die
zelf in narigheid zitten mijden
haar; met moeilijkheden in
huis kan je geen gescheiden
vrouw over de vloer hebben.
Ze belandt in een minderheids
groep, een vrouwenwereldje.
Wat de werksituatie betreft, er
zal een baantje gevonden moe
ten worden. De alimentatie is
onvoldoende. Op die manier
verzeilt ze in de „crêchegeld-
werk" cirkel. Het kleine kind
gaat naar de crèche; crèches
zijn duur. Moeder moet full
time werken om de crèche te
betalen, 't Kind moet full time
naar de crèche. Moeder en
kind zien elkaar te weinig. Op
de lagere schoolleeftijd zit het
voor het kind ook niet lekker.
Als moeder lang werkt zijn er
geen voorzieningen voor kerst
en paasvakantie, verjaarda
gen, feestjes, contact met de
vriendjes. PTT en regeringsin-
staties heben nog het meeste
gevoel voor dit soort proble
men. Veel werkgevers staan
echter op het standpunt, ,je
wilt werken, allright, maar
geen gedonder met de kin
deren'. In algemene zin is er
voor de jongere alleenstaande
moeder weinig carrière wegge
legd. Ze kan niet studeren of
zich verder ontwikkelin, heeft
er geen tijd voor, is 's avonds
te moe. Oudere gescheiden
vrouwen of weduwen komen
uit een tijdperk dat de vrouw
zich nog niet zo druk maakte
om carrière. Daar het moeder
schap is het ook voor hen, een
maal in de magere baantjes
gemanoeuvreerd door het ont
staan van een broken home,
funktioneren. als er iets scheef
groeit dan zit het in het ont
breken van voorzieningen in
onze op winstbejag gerichte
maatschappij". Als het de lie
ve gezinnetjes maar goed gaat,
kan de eenzame moeder wel
opwaaien.
Beloerd
moeilijk daaruit weg te komen.
En mensen die het financieel
niet breed hebben, tellen niet
meer mee.
De psychische kant van het al
leenzijn is ook al niet te ver
waarlozen. Ongehuwde moe
ders denken altijd tekort te
schieten. Ze dromen van 'n ge
zin waar vader met de kinde
ren stoeit. Alsof het daar altijd
botertje tot de boom is... Voor
alle categorieën geldt dat be
paalde instanties er bij ont
sporingen van kinderen met al
leenstaande moeders veel pitti
ger op in gaan, dan bij jeugd
uit een volledig gezin. Dan zeg
gen ze: ,Zie je wel'. De ver
keerde mening dat er tienmaal
zoveel delinquenten komen uit
incomplete gezinnen houdt
hardnekkig stand. (Dr. Terp
stra). „Iedereen is onmiddellijk
bereid aan te nemen dat er
iets mis is met deze kinderen.
Uit gedegen onderzoek is ech
ter juist gebleken dat een één
oudergezin uitstekend kan
Mevrouw v. d. Pas noemt als
vijfde probleem dat nog wel
eens vergeten wordt dat ook
alleenstaande moeders sexuele
belangstelling hebben. „Ze wo
nen wat dit beteft in een gla
zen huisje. Ze worden beloerd
en begluurd en als ze iets on
dernemen steekt de hele buurt
er de neus in.
Komt een echtpaar op bezoek,
dan hebben de buren alleen de
mannestem gehoord". De
maatschappij zet de weduwe
voor het blok met pensioenver-
lies als ze hertrouwt. Boven
dien, hoe kom je tot relatie als
je grotere kinderen hebt? Het
kind van de ongehuwde moe
der ziet in iedere toevallige
mannelijke kennis een poten
tiële vader, waar het haast uit
gehongerd op aanvalt. Pijnlij
ke zaak voor de moeder. Bij
het kind van gescheiden ou
ders ligt het iets anders. Het
heeft een vader gehad en
weet: een huwelijk gaat niet
moeiteloos.
Dan is er de zesde factor, die
mevrouw v. d. Pas als een
„griezelige" tetitelt: het ziek
worden van de moeder alleen.
Een gevaar waarover deze
nauwelijks durft te denken.
Gezinsverzorging ontbreekt;
twee weken in een ziekenhuis
kan een ramp betekenen. Bij
buren of vrienden onderbren
gen? Te veel verplichting kwe
ken. De ongehuwde moeder (in
de meeste gevallen ook de we
duwe of de gescheiden vrouw)
kan nooit iets terug doen. Ze
woont bekrompen, kan zich
geen logé(e)s veroorloven om
dat ze slecht in haar geld zit.
Een kindertehuis kost 20,- per
dag. Volledige gezinshulp is
onbetaalbaar. Hier ligt een
taak voor burenhulp. Gezin
nen in een plezierige flat of
een hechte buurtschap hebben
het in deze gevallen volgens de
rapporten dan ook veel pretti
ger dan in straten waar ieder
zijn eigen leventje leeft.
„In het alleenstaande moeder
worden, zit een piek van ake
ligheden", zegt mevrouw v. d.
Pas die zich volledig heeft inge
zet om de knopen te ontwar
ren. „Huisartsen (voor zover
nog aanwezig!) binnenwande
lende buren kunnen soms klei
ne wondertjes doen. Ontwrich
ting is een moeilijk proces om
doorheen te komen. Zonder
hulp kan het goed mislopen".
Het gaat ook vaak om het klei
ne leed", haakt dr. Terpstra
in. „Op school kan dit niet en
kan dat niet. De soms moeilijk
te beantwoorde vraag: ,Wie is
je vader, wat doet jc vader'?
De conclusie van de klasgeno
ten: als je vader dood is kan
niemand er Iets aan doen,
maar zijn je ouders gescheiden
dan kan je moeder de schuld
wel zijn...."
Het grootste probleem is mis
schien nog de eigen onzeker
heid van moeder en kind en de
vanzelfsprekendheid waurmee
de moeder haar ghettoachtige
plaats in de samenleving voor
lief neemt.
Tiny Francis.
Den Haag Als er er
gens in de toneelwereld een
malaise heerst, sta je ver
baasd hoeveel toneelken
ners er opeens bij zijn ge
komen. Mensen die zelden
een schouwburg van binnen
zien weten je haarfijn de
gebreken van de Rotter
damse opvoering van „Lie-
belei" voor te schilderen en
een hoop kranten hebben
nog nooit zo smakelijk over
toneel geschreven als bij de
„Jasperina-affaire" in de
Maasstad. Goed, iedereen
weet dat het niet best gaat
bij het Rotterdams Toneel
van Karl Guttmann. De
schallende fanfares voor
het lopende eerste seizoen
van het gezelschap zijn in
middels al veranderd in
een klaaglijke zwanezang.
Maar op 13 januari j.I. ging on
der regie van Jan Teulings het
blijspel „Op blote voeten in het
park" in première. Een stuk dat
z'n verdiensten al bewezen had,
o.a. bij het vroegere Nieuw Rot
terdams Toneel en in de film
versie met Jane Fonda en Ro
bert Redford. De kritieken zijn
van goed tot enthousiast en en
kele weken in het kleine Hof
pleintheater brengen al ruim
acht duizend bezoekers op de
been, enige extra voorstellingen
in de grote Rotterdamse
schouwburg lopen navenant en
de laatste voorstelling daar van
zaterdag j.I. is uitverkocht met
1012 bezoekers. Cijfers van de
voorstellingen in het land zijn
nog niet exact bekend, maar het
Rotterdams Toneel meldt dat
het er ook „tjokvol" was.
Gedegen
Reden voor acteur Hein Boe
le (33) die een van de hoofdrol
len speelt, zich te laten horen.
„Als iedereen schrijft dat er
malaise heerst, is er malaise.
En ik zou het verdrietig vinden
die overigens weer aanleiding is
geweest voor deze rol. Daar was
altijd wel een stage-manager in
de zaal die voortdurend het spel
controleerde in verband met de
akoestiek, of we onze spelsitua
tie nog wel goed beseften. Daar
om is „En nu naar bed" twee
seizoenen lang ook zo goedgeble-
ven."
Free Lance
Hein Boele, na z'n toneel
schooltijd geëngageerd bij de
Nederlandse Comedie, Ensemble
als „Op blote voeten in het
park" ten onder zou gaan in al
die kritiek. Het is een fijne
voorstelling geworden onder Jan
Teulings, een goed gedegen re
gisseur voor wie ik veel bewon
dering heb. Aan de ene kant kan
hij je je gang laten gaan en je
laten ontdekken wat je doen
kunt in je rol, aan de andere
kant leidt ie je ongemerkt naar
een bepaalde zekerheid. Ik ben
blij dat hijzelf in een klein rolle
tje meespeelt, dan kan hij in de
gaten houden hoe de voorstelling
loopt. Of we te snel gaan, of we
iets terug moeten nemen. Dat
was de sterke kant van een mu
sical als „En nu naar bed".
Daar had ik een kleine rol in
en Studio („Hoera Amerika" en
„Hunka Hunka" o.a.), is nu free
lance acteur. Hij speelde een
van de hoofdrollen naast Trudy
Labij en Lex van Delden in
„Vlinders zijn vrij", doet daar
naast hoorspelen voor de radio,
gedichtenprogramma's, is gek
op musicals en leverde z'n stem
aan de nieuwe „Veronica 538"-
jingles en aan diverse reclame
spots.
„Dat free lance-zijn bevalt
me het beste. Je houdt ernaast
nog tijd over om andere dingen
te doen en ik vind het heerlijk
om zoveel mogelijk te kunnen.
Ik zit nu in de hoorspelserie
„Oorlog en Vrede". Daar luiste
ren toch zo'n 200.000 mensen
naar, vier stadions vol. Dat zou
ik niet willen missen. Tegen re
clamespotjes heb ik geen enkel
bezwaar. Mijn instelling is gelijk
voor alles wat ik doe. Ook recla
me. Ik begrijp wel dat er men
sen zijn die niet aan die recla
me willen meedoen, zoals de
„groep-Hugo Metsers", maar ik
behoor er niet toe."
Na z'n gastrol in „Op blote
voeten in het park" wordt het
weer „vrije produktie-toneel"
voor Hein Boele. Want na het
formidabele succes van dit blij
spel over een pas getrouwd jong
stel dat een prijzige „stoot-je-
hoofd-niet"-etage hebben ge
huurd en met schoonmoeder en
vreemdsprakige buurman in een
aantal lichte perikelen raken,
heeft men besloten het zelf in
vrije produktie verder te spelen.
Boter
„Er blijkt behoefte aan
een goed blijspel te zijn" zegt
Hein Boele. „Ik heb in vergade
ringen van de Vereniging van
Toneelkunstenaars wel eens ge
vraagd waarom we bij het to
neel niet een eigen marktonder
zoek gaan houden. We moeten
er meer van uit gaan dat we
een produkt moeten verkopen
-iet zoals Van der Berg en Jur-
gens dat met hun boter doen.
a. dan mogen we alleen maar
blijspelen brengen, zeiden ze
toen. Dat geloof ik niet. We! zul
len de accenten anders komen
te liggen. Ik geloof niet dat je
de illusie moet hebben dat je leen de mensen kijken die daar-
met toneel de mensen in de zaal van houden. Ze komen echt niet
veranderen kunt. Naar links to- anders de zaal uit dan ze er in
neel of cabaret komen ook al- gaan. Natuurlijk moet het er
zijn, maar he tis net als met ot-
maten: Als er teveel van zijn
worden ze doorgedraaid. Dat is
het goeie van vrije produkties.
Als de mensen niet komen kij
ken, dan stoppen ze. Jammer
van de kosten, maar dan was
het op de een of andere manier
toch niet goed. Of subsidie weg
moet of uit den boze is zou ik
echt niet durven zeggen. Het is
bijvoorbeeld wel nodig - en daar
zou meer aan uitgegeven moe
ten worden - voor het stimuleren
van meer Nederlands repertoire.
Ik wil niet over één kam sche
ren maar na drie jaar vrije pro
dukties heb ik wel ge "erkt dat
het je meer alert maakt dan bij
een vast gesubs'd eerd gezel
schap. Daar verlies je wel eens
het gevoel voor je prestatie om
dat de concurrentie ontbreekt."
Voorlopig is Hein Boele al
leen maar blij dat „zijn" „Op
blote voeten in het park" zo
goed loopt. „Dat moet nu ook
maar eens groot gebracht wor
den in de kranten. Maar het ie
typisch Hollands om almaar
kritiek te hebben. Ik heb in
Amerika „De man van La Man-
cha" gezien met Jose Ferrer in
de hoofdrol. Na afloop vroegen
kennissen me hoe ik 't vond.
Ferrer spéélt 't helemaal niet,
zei ik meteen. „Ja", zeiden die
Amerikanen, „dat kan je na de
eerste minuten al zien. Maar
heb je gelet op het decor? En
op die èndere Jongen?" Zie je,
dat is typisch onze Hollandse
mentaliteit. Ik heb me de hele
voorstelling door zitten ergeren
aan die Jose Ferrer. Zo erg dat
ik de goeie dirgen niet meer
zag. Je doet er zelf even hard
aan mee".
BERT JANSMA
