Zwitsers episcopaat
wil gehuwde priester
in pastorale team
KERK EN WERELD
VATICAAN BLIJFT
VASTHOUDEN
AAN
HUMANAE VITAE
Euthanasie en
stervenshulp
onderscheiden
Knap gespeeld solotoneel
van Josephine van Gasteren
„Op blote voeten in het park
Bouworde evalueert eigen werk
KORTE METTEN
BISDOM MÜNCHEN:
Geen excommunicatie
„bevrijdingstheologen'
Halfslachtige visie op Rosa Luxemburg I
'Droom van Amerika'
onvoldoende ontleed
door Litteris Sacrum
administratief medewerker
MATZE
PAGINA 10
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 7 FEBRUARI 1973
De Zwitserse bisschoppen heb
ben de wens ge alt dat gehuwde
priesters, die binnen de kerk
op een of ander terrein werk-
'zaam zijn, lid zijn van plaatse
lijke of regionale pastorale
teams.
In de inleiding van een docu
ment over deze kwestie, noemt
de Zwitserse bisschoppenconfe
rentie het priesterlijk celibaat
van belang als teken van volle
dige overgave in dienst van
God en in dienst aan de men
sen. „Omdat er echter een
aantal priesters is, die geen
andere uitweg uit hun crisis
zagen dan het vragen om de
celibaatsverplichting ongedaan
te maken, hebben de bisschop
pen zich ook bezig gehouden
met de situatie van deze pries
ters", aldus het document.
men volgens dezelfde regels
gehandhaafd worden. In een
pereoonlijk gesprek met de
bisschop moeten die priesters,
die na rijp beraad er van over
tuigd zijn, geen andere oplos
sing te kunnen vinden, hun
verzoek voorleggen.
Volgens het document kan het
huwelijk van een tot de leken
staat teruggebrachte priester
zonder discriminerende beper
kingen volgen. Met instem
ming van alle betrokkenen
moet de dispensatie open en
eerlijk bekend gemaakt wor
den. „Daarbij", zo zeggen de
bisschoppen, „moet echter wel
een opdringerige publiciteit en
ook een angstige geheimhou
ding worden vermeden."
De tot de lekenstand terugge
brachte priesters kunnen nu al
die kerkelijke diensten overne
men, die ook door andere le
ken met een theologische scho
ling verricht kunnen worden.
Per bisdom zal steeds bekeken
moeten worden welke die func
ties kunnen zijn. Typisch pries
terlijke functies blijven voor
alsnog aan de cellbatalre
priesters voorbehouden.
Priesters, die het celibaat niet
meer in acht nemen, maar
daarvoor geen dispensatie heb
ben aangevraagd, mogen van
de Zwitserse bisschoppen niet
in de kerkelijke zielzorg wor
den ingeschakeld. De bisschop
pen hopen echter dat de plaat
selijke bisschop of pastoor con
tact met de betrokkenen zal
blijven houden. De financiële
regelingen zullen van geval tot
geval worden bekeken, zo zeg
gen de bisschoppen. Ze kunnen
er in ieder geval op rekenen
dat ze krijgen waar ze recht
op hebben, aldus het Zwitserse
document.
In het afgelopen jaar hebben
meer dan 350 vrijwilligers op
vijftig bouwplaatsen meege
werkt aan bouwprojekten van
de Internationale Bouworde.
Deze bouworde werd twintig
jaar geleden door pater Weren-
frled van Straaten opgericht
als een bundeling van vrijwilli
ge helpers in de bouw. De
bouworde heeft zich tot op
dracht gesteld kerken, tehuizen
en woningen te bouwen overal
ter wereld waar dat nodig Is.
De laatste jaren is overal dui
delijk te merken dat steeds
meer meisjes bij de bouwpro
jekten willen meewerken. Bij
zware bouwprojekten bestaat
de bouwordeploeg tegenwoor
dig voor een derde uit meisjes,
bij lichtere bouwwerken vor
men zij de helft van de Bouw
ordeploeg.
In een kritische evaluatie heb
ben meerdere helpers laten
weten dat ze het zinvol achten
dat eens onderzocht wordt of
de bouw van een voorgedragen
projekt werkelijk het algemeen
belang dient of dat het veel
meer voorziet in een privé-be-
hoefte. De Bouwordehelpers
zijn van mening, dat de bouw
orde er niet is om sociale
misstanden te bevorderen,
maar dat het werk een hulp
moet zijn die erop gericht is
dat men zich zelf verder kan
helpen.
De Stichting Bouworde Neder
land is gevestigd in de St. An-
nastraat 172 in Nijmegen, tele
foon 080—226074.
De eerste fase van het za
ligverklaringsproces van de
Italiaanse gestigmatiseerde pa
ter Pio van Pietrelcina is afge
sloten. De bisschop van Man-
fredonia, in wiens bisdom San
Giovanni Rotondo ligt, de
plaats waar pater Pio tot zijn
dood in 1968 leefde, heeft de
akten en dokumenten aan de
Vaticaanse congregatie, die
zich met zaligverklaringen be
zig houdt, overgedragen. Deze
congregatie zal het proces nu
voortzetten.
Voor de Oost-duitse synode
van de katholieke kerk, die
van 23 t.m. 25 maart in Dres
den wordt gehouden, zijn ook
waarnemers van de protestant
se kerken uitgenodigd. De lei
ders van de protestantse ker
ken hebben laten weten blij te
zijn met de uitnodiging.
I Elf Engelse bisschoppen heb
ben onlangs deelgenomen aan
een vijfdaagse cursus over
massacommunicatiemedia. De
bijeenkomst werd gehouden In
het katholieke radio- en televi
siecentrum in Hatch End bij
Londen. Een groot aantal des
kundigen heeft de bisschoppen
via inleidingen wegwijs ge
maakt.
Op de theologische faculteit
van de universiteit van Nijme
gen vindt tot en met 9 februari
een beraad plaats over geloof
en theologie. In een reeks
groepsgesprekken zullen stu
denten en docenten zich bezin
nen op de verhouding tussen
hun persoonlijk geloof en hun
studie van de theologie.
De huidige pro-nuntius in
Nationalistisch China, mgr.
Edward Cassidy, is tevens be
noemd tot diplomatiek verte
genwoordiger van het Vaticaan
bij de volksrepubliek Bangla-
Desj. Waar mgr. Cassidy zijn
residentie zal vestigen is nog
niet bekend. Feit is echter dat
hij maandenlang niet meer in
Taipeh de hoofdstad van Na
tionalistisch China is geweest.
Paus Paulus wil de banden
met het curiepersoneel wat
nauwer aanhalen. Dezer dagen
is hij dan ook begonnen alle
hogere ambtenaren en andere
werknemers van de congrega
tie voor de geloofsleer in au
diëntie te ontvangen. In de ko
mende weken wil hij het perso
neel van alle andere curie-de
partementen ontmoeten.
Kardinaal Seper, prefekt van
de congregatie voor de geloofs
leer, heeft in een brief aan de
Joegoslavische bisschoppen ge
schreven, dat onverminderd
dient te worden vastgehouden
aan het pauselijk verbod van
voorbehoedsmiddelen. Hij
schreef deze brief naar aanlei
ding van een controverse bin
nen het Joegoslavisch episco
paat over de interpretatie van
de encycliek Humanae Vitae
van paus Paulus uit 1968.
Bisschop Pogacnik van Ljubl
jana was in tegenstelling tot
de andere bisschoppen van
mening, dat voorbehoedsmid
delen wel altijd kwaad zijn,
maar dat gehuwden in geweten
voor de keuze kunnen komen
te staan om van twee kwaden
het minste te kiezen.
Naar aanleiding van vragen
van het Joegoslavische episco
paat schrijft kardinaal Seper
nu: „Aangezien er in het geval
van contraceptie een absoluut
geldige norm bestaat, kan ob-
jektjef gezien het dubbelzinni
ge geval van een botsing van
zedelijke verplichtingen niet
voorkomen. De kardinaal is
zich er van bewust dat echtpa
ren subjectief van mening kun
nen zijn dat in hun geval die
botsing van verplichtingen zich
voordoet, maar volgens kardi
naal Seper kan men nooit zeg
gen, dat echtparen feitelijk
voorbehoedsmiddelen niet wil
len, maar ze slechts aanvaar
den. Naar de mening van de
prefekt van de congregatie
voor de geloofsleer kan niet
gesproken worden van een
aanvaarding, maar van een
positieve keuze.
„In kerkelijk spraakgebruik verstaat men onder euthanasie: het
direct doden van een mens met of zonder zijn toestemming
met de bedoeling, de stervenspijnen te bekorten of om zijn le
ven te beëindigen, omdat het op andere gronden gezien wordt
als niet meer levenswaardig".
Dit 'iet de voorlichtingsdienst van het aartsbisdom München de
zer dagen weten in verband met de veelvuldige publicaties over
euthanasie, welk begrip soms verschillend wordt verstaan.
Het direct doden van een onschuldige is naar de opvatting van
de kerk niet geoorloofd. „Geen mens kan direct beschikken over
zijn leven en kan derhalve ook geen zedelijk gerechtvaardigde
toestemming tot euthanasie geven, aldus de voorlichtingsdienst.
„Euthanasie is niet geoorloofd en het motief, alsook de vraag of
de betrokkene zijn toestemming geeft, dan wel dat euthanasie
volgt op een persoonlijke beslissing, speelt daarbij helemaal geen
rol". Letterlijk staat in de verklaring van het aartsbisdom: „Uit
drukkelijk van euthanasie te onderscheiden is de hulp die bij
voorbeeld een arts verleent aan een stervende door zijn pijn te
verlichten. Er is moreel niets tegen in te brengen als daarbij on
voorziene nevenwerkingen optreden die kunnen leiden tot een
verkorting van het leven. Ook zijn er geen morele bezwaren als
men achterwege laat middelen toe te dienen die de natuurlijke
dood vertragen".
Volgens uitlatingen van de Ro
meinse congregatie voor de ge
loofsleer zijn de berichten, die
reeds geruime tijd circuleren
over een voorgenomen excom
municatie van prominente ver
tegenwoordigers van de zoge
naamde „theologie der bevrij
ding" In Latijns-Amerika, on
gegrond. Dat bericht tenminste
de Romeinse correspondent
van het in Dublin verschijnen
de Ierse weekblad „The Catho
lic Standard."
De ontkenning van de Romein
se congregatie volgde op het
bericht in het Madrileense
dagblad „Pueblo", waarin niet
alleen gesproken werd van een
op handen zijnde veroordeling
van de „theologie der bevrij
ding" maar waarin ook de na
men werden genoemd van ver
tegenwoordigers van die theo
logische richting, waartegen
reeds een excommunicatie
werd voorbereid.
In deze samenhang werd ook
de naam van de Mexicaanse
bisschop Sergio Mendez Arceo
van Cuernavaca genoemd.
^Rosa", een Piccolo produktle uit
Rotterdam en gisteravond in
het HOT, is een poging een
beeld te geven van de socialiste
Rosa Luxemburg. Een aantal
teksten voornamelijk uit brieven
van haar samengesteld en ge
speeld door één actrice, Jose
phine van Gasteren. Solo-toneel
dus, en hoewel ik dit soort to
neel bijna steeds meer een
noodsprong dan echt theater
vind, erg knap vertolkt.
De Poolse actrice Halina Slojews-
ka heeft met „Rosa" een ande
re kijk op haar landgenote wil
len geven. Meer vrouwelijk en
intiemer dan politiek. Een visie
die op zichzelf zeer goed moge
lijk is. Maar vooral voor de
pauze komt deze Rosa Luxem
burg te voorschijn als een al te
knus, lief vrouwtje dat zichzelf
en haar situatie uitstekend weet
te relativeren. Die facetten kun
nen volkomen juist zijn, ze doen
erg onwerkelijk aan als de ge
projecteerde lichtbeelden op het
toneel de politieke feiten laten
zien. De harde werkelijkheid de
dingen waarvoor zij vocht ko
men alleen daarin tot uiting; de
menselijke figuur die Josephine
van Gasteren daarnaast speelt,
lijkt uit een andere wereld te
komen.
fla de pauze wordt een groot deel
van die bezwaren weggenomen.
Rosa Luxemburg wordt dan van
gevangenis naar gevangenis ge
sleept ten tijde van de eerste
wereldoorlog en van daar uit
bezint ze zich op de situatie in
de wereld en haar persoonlijke
situatie. Hier Rmelten de acti
viste Rosa Luxemburg en de
vrouw veel meer samen en krij
gen de lichtbeelden van pam
fletten en (als zij vermoord
wordt in 1919 tezamen met Karl
Liebknecht) „vooruitwijzende
foto's" naar het onheil dat Hit-
Ier aanricht, een veel dreigen
der werking. Josephine van
Gasteren zet het allemaal neer
met kleine gebaren, weinig
stemverheffing, maar met een
grote inzet. Vooral om haar
menselijke interpretatie van dit
wat halfslachtig verwerkte stuk
politieke historie is „Rosa" de
moeite waard.
BERT JANSMA
De Amerikaanse toneelschrijver
Edward Albee is nooit zachtzin
nig geweest in zijn toneelstuk
ken. In de onverbiddelijke spie
gel, die hij de mensheid voor-
hondt, toont hij de tekortkomin
gen, zonder de mantel der lief
de, waarmee ze meestal bedekt
worden. In De Droom van Ame
rika, een korte eenacter, heeft
hij aan een uur genoeg om de
menselijke drijfveren tot op het
bot te ontleden.
De kracht van Albee schuilt in
zijn directe taalgebruik, maar
nog meer in de woorden, die
niet uitgesproken worden. Dit
vereist van de toneelspelers, die
zich aan een stuk van Albee
wagen, een sterke inleving in de
personages van Albee. wat niet
ieder gegeven is. Het amateur
toneelgezelschap „Litteris Sa
crum" uit Leiden, dat gister
avond De Droom van Amerika
van Albee in het Huygenslv-
ceum in Voorburg speelde, heeft
zich aan deze opgave vertild.
De vijf spelers deden het niet
slecht, maar toch was het Albee
niet. Op een paar sterke scènes
na, haalde de voorstelling niet
het vereiste niveau van een
„verschrikkelijke" Albee. Soms
leek het een klucht, dan weer
een te aangedikt boerenblijspel.
De inleving in de karakters
bleef in de buitenkant steken.
Een van de beste was mevrouw
Co Hageman-Verhagen in de
moeilijke rol van oma, de enige
persoon, die nog menselijk kon
reageren in dit robotmilieu, al
was ook zij niet vrij van ma
niertjes. Cees Schutte, paps in
het stuk, had zo zijn gezicht
mee, dat het niet meer fout kon
gaan. De drie andere, Bep van
den Wijngaard, Anny Beerbaum
en Joop Segaar maakten van
hun rol een karakteristiek. Niet
onverdienstelijk, maar voor Al
bee is meer nodig.
H.W.
Imponerende
muziek van
Stan Kenton
In de grote tournee van Kenton's
big-band door Europa werd
slechts een enkel concert ten
onzent ingelast dat gister,avond
in een uitstekend bezet Concert
gebouw te Amsterdam doorgang
vond.
Zoals bekend leidt deze energieke
Amerikaan een orkest dat is sa
mengesteld uit jonge en tevens
talentvolle musici. Evenals vo
rig jaar tijdens het optreden in
Rotterdam bleek ook nu weer
het enthousiasme waarmede
deze solisten Kenton's ideeën in
muzikale zin vertolken.
Deze visie vergt een enorme inzet
die vooral bij de kopersectie tot
uiting komt en waarbij het hoge
register zowel collectief als so
listisch een belangrijk aspect
vormt. De repertoire-keuze van
Stan Kenton is rijkelijk geva
rieerd en omvat zowel nieuwe
eigentijdse muziek als het ver
klanken in uitmuntende arrange
menten van meer bekende com
posities. Zeer voldaan reageerde
de zaal op werken van Levy en
Maiden; doch ook voor West
Side Story, Malaquena en Take
the A Train.
Wederom opmerkelijk was de im
ponerende klankkleur van deze
super-formatie, veelal gedragen
door een enerverende ritmiek,
waarin de nieuwe zeer jonge
drummer Peter Erskine een so
list van groot formaat bleek.
Een typische ervaring voor het
auditorium betekende het ver
tolken van het Wilhelmus in een
arrangement van Peter Curnow.
Deze geste werd met een ovatie
beloond.
R.
füsteravond was er op twee fron
ten toneel uit Rotterdam In Den
Haag te zien, zowel in de Ko
ninklijke Schouwburg als in het
HOT. Toneel waaraan de moei
lijkheden ln de Maasstad nu
eens niet te herkennen waren.
Het Rotterdamse Toneel kwam
op bezoek met Nell Simon's
„Op blote voeten ln het park",
een voorstelling die ik eind vori
ge week al in Rotterdam zag.
Het is een klucht met neigingen
naar het meer menselijke blij
spel toe, maar laat niemand
daar Iets van zeggen want 't
werd met groot vakmanschap
gebracht.
til Simon is een van de grootste
„hit"-schrijvers in Amerika van
de laatste jaren. „Plaza Suite",
„The odd couple" een deel van
„Promises, promises", de dialo
gen uit de film Sweet Chari
ty", het is allemaal van zijn
hand en hij bewees ermee voor
al verbaal zijn mannetje te
staan. „Op blote voeten in het
park", voor de tweede maal ge
regisseerd door Jan Teulings
steunt op een paar goed gete
kende menseliike types met
zo'n knappe dialoog. De gebeur
tenissen op het toneel zijn bijna
nihil. Simon moet het vooral
van de situatie hebben die hij
speels uitbuit. Een jong ge
trouwd echtpaar trekt in een
veel te duur zolderappartement,
krijgt een moeder op bezoek,
die het eerst allemaal niet zo
ziet zitten, en wordt belegerd
door een buitenlandse buurman,
Victor Valesco. Het jonge echt
paar krijgt hun eerste ruzie en
is er zo van ondersteboven dat
ze meteen maar denken dat dit
een reden tot scheiding is. Moe
der wordt „ingepakt" door de
joyeuze buurman, zulks weer
tot verontwaardiging van haar
dochter.
Jan Teulings, die zelf een fraaie
amechtige telefoonmonteur voor
z'n rekening neemt, tekende
voor een trefzekere blijspelregie
met vele vondsten. Hij heeft het
bovendien goed getroffen met
zijn acteurs, want Georgette
Hagedoorn is voortreffelijk als
moeder, Hein Boele weet zonder
al te veel overdrijving haar
schoonzoon neer te zetten en
Trudy Labij is met haar aange
boren komisch talent de doch
ter. Omdat in haar rol de lach-
effecten voor het oprapen lig
gen, moet zij oppassen er niet al
te gemakkelijk mee om te
springen. In de voorstelling die
ik zag zat ze dicht tegen het al
te kluchtige aan. Steve van
Brandenberg zette beheerst de
koeterwaalsende levensgenieter
Velasco neer. Wie een leuke
avond wil hebben, moet present
zijr bij de volgende voorstelling
in Den Haag.
BERT JANSMA
Ïtelcfoontjcsï
ƒ4.150. Tel. 01718-72775. Joh. f
eiden. Tel. 20625.
01710—49451 lussen uur.T
Opel Kadell combi 6B-'69. N.euw
donkerblauw Zeer lage prijs, 10000
km. voll garantie. Inruil on linanc.
mogol. Dijkslraat 20. Roololarends-
veen, lel. 01713-2373.
lat 124 de luxe t. 70. Zowel van
en zeldzaam mooie (en goedkope)
utomobiel, klour: blauw. 10,000 km.
all. garantlo. Inruil en linanc. mogel.
elg. Alle keuringen l
aanbieding courante maat 600-12
beloss a 42.50 Incl BTW. Gratis
ontage en gebalanceerd. Autobo-
luxe, b| 61. goed o
GEMEENTE LEIDEN
Een politiekorps zonder goede administratie is echter ondenkbaar. Binnenkort
ontstaat bij de administratie een vacature. Om al die administratieve taken goed
to blijven verrichten is het nodig dat die vrijkomende plaats snel wordt bezet.
Daarvoor wordt gezocht naar een
die in het bezit is van, of studeert voor, het praktijkdiploma boekhouden.
Het salaris zal, afhankelijk van leeftijd en ervaring, maximaal 1230.- bruto
per maand bedragen.
Premie AOW/AWW wordt niet ingehouden.
01713-2959-2989, Roelofai
02522—12099.
Heemskerk officieel Datsun-
Kaagdorp. Roelolarc
Lessen/ clubs
AUTORIJLESSEN VOOR
37.50. Vervolg- en losse lessen
9.75. BTW inbegrepen. VW Au-
rjschoolcombinatie
„De Centrale"
raining, damesgymn., ji
01710-23728.
DANSEN PUUR PLEZIER I Bij Evert
ren Hooglandso Kerkgrai
v kind hot nleu'
NaluurV'b90
Dieren en planten
vlochten tuinschermen voor afschei
ding. Vraagt onzo prijzen. Tuincen
trum Elma, Th. A. Hijdra, Lanc
Tel. 01722-2134.
eutjes in kantoortijd t
Uil eigen kwekerij kunnen wij U even
ongekende verscheidenheid in opge-
maakto plantenbakken, schalen enz.
bieden. Uiterst geschikt als relaliege-
langebodon: 1100 nw. pootbakken
lm. 48x42x10. Kistenfabriek
tond. Tol. 01718-12843.
ingol 23. Tel. 21839. I
'°prijze 'IT c
Voor schoorsteenvegen. 1
k Wasautomatiek „De Een
r, Zoeterwoudseslngel 14B (in
droog gewassen in 35 minuien
Droogkast en stoommangel aanwe
VAKANTIE - WONINGRUIL. Aangebo-
Beslist
voordelig
Knakworst jampot
Dagmelk literpak
volle melk nu
Jus d'orange
2 grote Hessen 1.00
Lassie toverrijst
pak 1.38 nu 1.08
Bruine bonen kapuci|ners
of witte bonen
in saté of kerrysaus
2 blik 1.00
Havermout H.O.
pak 92 nu 69
Soepballetjes
2 grote blikjes 1.09
Vijgen 500 gr98
Abrikozen 500 gr1.75
Patat diepvries
kilo pak nu 1.29
Amstel pils
24 flesjes 12.00 nu ...9.75
20 halve liters 14.20
nu 11.75
Chocodrank literpak 69
Sinaasappelen
20 stuks vol sap a 1.98
Unox tomaten
Citroen afwas
literflacon
Gesneden wit of
bruin heel 71
Fleuril koffer 3.69
Persll koffer 7.65 nu 4.9!
Hogewoerd
115
Telefoon 23226
Camping
Te koop aangeb.
Heugafelltegela. Alle kleuren direct
'everbaar. 5 jaar garantio. Gemakke-
ijk te leggen. Tijdelijk Stanley mes
:adeau bi| aankoop van min. 20 te-
jels. Smlls Woninginrichting, Mare
loren 32,25. Lage Engelse kindt
wagon, zwart met wit pl. tweade zll
;n alle toebehoren 49,75. Z.g.a.
01710-55114. Lango Voort 32.
Hang-, legkasten - linnenkasten,
bureaus en slaapkamers. Enor-
iortenng. Ultra modornl Niet I
Oe Kastenspecialist. Hoogland- j
Kerkgracht 47-49. Leiden. Tel.
01710-33078.
