Hulsbosch beluistert
Melkweg-geheimen en
de waterstofwolken
Leidenaar weet alles
van Alkmaars historie
LAATSTE
PROMOTIE
PROF. OORT
stad en randgemeenten
1/VfrAGINA 5 DINSDAG 9 JANUARI 1973
LEIDSE COURANT
LEIDEN „De aarde draait
om de zon en niet anders
om". Tot deze conclusie
kwam Galileo Galilei in de
zeventiende eeuw na lange
uren van turen naar verre
planeten en na vele meters
papier te hebben volgecij-
ferd. Mede door deze uit
spraak wordt Galileo tegen
woordig gezien als de vader
van de moderne sterrenkun
de. In zijn eigen tijd was
men echter minder gechar
meerd van zijn doorgaans
struise uitspraken en ver
gaande ontdekkingen. Vooral
de katholieke kerk vond zijn
bewering dat niet de aarde
maar de zon het middelpunt
van ons zonnestelsel was,
aan de zeer matige kant.
Dat moest eerst allemaal
nog maar eens bewezen wor
den. De kerk voelde zich in
het nauw gedreven want de
uitspraken van Galilei zorg
den ervoor, dat vele over het
algemeen flink op de funda
menten staande heilige hui
zen plotseling aan stutstei-
gers toe waren. Dat was te
gek. De aarde moest gn zou
het middelpunt van ons zon
nestelsel zijn, daar viel toch
niet aan te twijfelen. Tenslot
te was men niet achterlijk:
bij helder weer kon toch ie
dereen de zon van 's mor
gens tot 's avonds om moe
der aarde heen zien draaien.
Nee, dat stond vast. Anders
denkenden waren voor de
kerk ketters en dit soort fi
guren moest eerst lang
zaam geroosterd worden om
vervolgens volledig in as
over te gaan. De beste me
thode daarvoor was in die
dagen de brandstapel. De
mensverbranding vond door
gaans plaats in alle open
baarheid met een dikke
kraag likkebaardende toe
schouwers er om heen om
zodoende als afschrikwek
kend voorbeeld te dienen.
Galilei was dit lot bijna be
schoren. Hij stond echter in
hoog aanzien bij de toenma
lige kerkelijke ivoren torens
en ontsprong daardoor de
dans. Wel werd hij voor de
rechter gedaagd. Hiervoor
beloofde hij op straffe van
daadwerkelijke verbranding
bij overtreding zich voor
taan met meer belangrijke
zaken bezig te houden. 'Hij
bracht z'n hachje zodoende
in veiligheid. Toch kon de
geleerde zijn ogen niet van
de sterrenkijkers afhouden en
spoedig was het dan ook
weer mis. Hij moest zijn uit
spraken andermaal herroe
pen. wat hij ook deed, en
werd vervolgens in de ker
kers geworpen. In de Katho
lieke Encycloped:e staat on
der andere over Galilei te le
zen, dat de processen tegen
de geleerde steeds weer als
wapen tegen de katholieke
kerk dienst hebben gedaan.
LEIDEN Het gaat de hedendaagse astronoom, ook wel sterrenkundige genaamd, een
stuk gemakkelijker af dan zijn geestelijke vader Galileo Galilei. Tegenwoordig wacht
geen brandstapel meer als een astronoom meldt, dat hij door zijn honderd meter lange
telescoop, wéér de hemel niet heeft kunnen ontdekken. Iemand, die van sterren en
alles wat daarmee samendraait heel wat afweet, de Leiderdorper Aad Hulsbosch (21)
kan daarover meepraten. Een aardig woordje zelfs want morgen gaat hij in Leiden naar
alle waarschijnlijkheid promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natturwetenschappen
met als „specialiteit" de astronomie. Zijn proefschrift behelst een studie over „Hoge
Snelheidswolken". Dat gaat niet over de alledaagse tussen hemel een aarde schipperende
wattenvelden maar over sterrenwolken. En dan nog niet eens over gewone sterrenwolken
maar over die materie, die afwijkt in beweging van zyn normale broertjes in het melk
wegstelsel. Het klinkt allemaal erg ingewikkeld en dat is het ook in zeer hoge mate.
Aad Hulsbosch: luisteren naar de melkweggeheimen
Praten met Aad Hulsbosch is
daarom geen eenvoudige aange
legenheid. Voortdurend betreedt
hij het vakjargon, dat voor een
buitenstaander, die over het al
gemeen in minder hoge sferen
leeft, grote aantallen onbekende
woorden en formules in zich
bergt. Zo wordt bijvoorbeeld ge
sproken over de zogenaamde
21-centimeterlijn. Bijna zeven
jaar lang heeft de astronoom
Hulsbosch zich met dit ver
schijnsel bezig gehouden. Bij
nadere informatie blijkt dit een
radiolijn te zijn, waarop allerlei
radiosignalen te horen zijn van
verre Melkwegsubstanties. Geen
signalen, afkomstig uit een zen
der maar natuurlijke golven,
zoals die in het heelal blijken
voor te komen.
Deze 21-centimeterlijn ll een bij
zonder belangrijke, zo legt Aad
Hulsbosch uit, want hierop ko
men de signalen door van de
voor hem zo interessante „wa
terstofwolken". Hieruit mag ge
lijk al blijken, dat de Leiderdorp-
se astronoom geen observeerder
is maar een luisteraar. Hij zit
ploegd, is de romantiek voor
hem toch niet helemaal uit zijn
werk verdwenen. Jonge aanko
mende astronomen zou hij dan
ook zeker nooit afraden deze
richting te kiezen. Integendeel,
vooral mensen, die veel weten
schappelijke ambities hebben
kunnen in de sterrenkunde hun
hart ophalen, aldus Hulsbosch.
Iedereen moet echter wel be
denken, dat het bedrijven van
astronomie voor een land een
grote mate van luxe betekent,
die geen enkel economisch nut
heeft. Daarom zal, als het een
land niet zo bijzonder voor de
wind gaat het eerst op de ster
renkunde worden bezuinigd.
Een teer en veel besproken punt
wat betreft de astronomie en ze
ker ook de ruimtevaart, is wel
het gigantische bedrag, dat elk
jaar weer de lucht wordt inge
schoten of wordt gebruikt om
peperdure telescopen en waar
nemingsinstituten te bouwen.
En dat terwijl minder bedeel
den in deze wereld het nog met
één bordje rijst per dag moeten
stellen. Aad Hulsbosch zit daar
het zou Hulsbosch zeer verwon
deren. De mogelijkheid, dat er
buiten ons zonnestelsel wel iets
aan leven, met een bepaalde
intelligentie bestaat, is volgens
hem groter maar in ieder geval
nooit te onderzoeken. De dichtst
bijzijnde ster buiten onze eigen
zonnehuishouding is de Proxima
Centauri en deze ligt op 4,3
lichtjaren verwijderd. In kilome
ters omgerekend betekent dit
een afstand van 40 biljoen, of
wel 40 duizend miljard, ofwel
een 40 met daarachter 12 nul
len. En dat is niet om de hoek.
In ons eigen melkwegstelsel zijn
maar even 10 miljard sterren te
vinden maar berekend is, dat
op slechts een tiental leven zou
kunnen voorkomen, zoals dat op
de aarde het geval is. Als even
tueel op andere plaatsen in het
heelal wezens voorkomen en
daar zouden wij ooit contact
mee willen hebben, dan zullen
zij toch naar ons toe moeten ko
men, want voor ons duurt de
reis te lang.
Astrologen of (sterrenwichelaars)
verkondigen naar de mening
van Hulsbosch niet veel meer
dan onzin. „Het is niet eens een
pseudo-wetenschap". Deze men
sen houden zich dusdanig op de
vlakte, dat het altijd wel een
keer zal kloppen. Een collega
van Hulsbosch vult aan: „De
astrologen betrekken slechts zes
planeten in hun .beschouwin
gen", terwijl er toch negen zijn.
ontdekt,
i uitge-
Maar drie werden
toen de astrologie al
vonden en toen kon
geen rekening meer mee hou
den".
Aad Hulsbosch, de zoon van een
aardappelboer uit Heemstede,
behaalde op zijn eindexamen
h.b.s.-b, twee negens en vier tie
nen voor de exacte vakken. Hij
vindt, dat hij deze hoge punten,
later tijdens zijn universitaire
studie maar matig heeft waar
gemaakt. „Zulke cijfers op de
h.b.s. moeten toch goed zijn
voor gemiddeld een acht op de
universiteit maar dat haalde ik
toch niet".
De 72-jarige nestor van de Neder
landse astronomen, professor
dr. J. H. Oort, zal morgen de
laatste door hem geleide promo
tie van Aad Hulsbosch afnemen.
Als de sterren hem goed gezind
zijn zit er waarschijnlijk wel
een bul voor promovendus Huls
bosch in.
geen nachtenlang achter een
lange telescoop om te kijken,
wat zich in de donkere duister
nis van het oneindige heelal af
speelt. Nee, hij luistert de ster
ren af. Sterren, die niet te zien
zijn_ doordat ze een te groot
aantal lichtjaren van ons ver
wijderd zijn.
Ondanks het eeuwige gecijfer en
het vele andere papieren werk,
waar Aad Hulsbosch zich de
laatste jaren doorheen heeft ge
duidelijk zelf ook mee. Hij zegt
na enig aarzelen: „Ik vraag me
alleen af, of het geld, dat nu in
ons werk wordt gestoken, dan
naar de mensen zal gaan, die
het nodig hebben. Dat betwijfel
ik eigenlijk".
Dat er buitenaards leven bestaat
in ons zonnestelsel, is volgens
de promovendus zeer onwaar
schijnlijk. Misschien kan op
Mars wat zeer eenvoudige plan
ten worden aangetroffen maar
Huize Ter Wadding op de grens van Leiden en Voorschoten, tegenover het vanouds bekende hotel-restaurant De Vink staat rustig tc wachten
tot de restauratie een aanvang zal nemen, waardoor weer een mooi landhuis voor het nageslacht bewaard zal blijven. Het Park Ter Wad
ding wordt opengesteld voor de bewoners van de Voorschotense wijk Noord-Hofland, terwijl ook de toekomstige bewoners van de nog te
realiseren Leidse wijk Stevenhof hier rust zullen kunnen vinden.
UW MENING
Paepse
Stdjutigheyd
Onder dit hoofd hebben we nu
twee afleveringen kunnen lez-n
van de heer Willem Prins. Dit
waren interessante stukken uit
het rijksarchief. Echter bij het
lezen van dergelijke stukken en
dus ook bij het publiceren hier
van. hoort ook zij het in verkor
te vorm. een voorafgaande ge
schiedenis om het verband te
kunnen begrijpen.
De archiefstukken die de heer
Prins publiceert zijn van het
jaar 1608 en van deze tijd blijkt
ook weinig bekend te zijn. In
Roelofarendsveen was de kapel
even voor 1600 tijdens de refor
matie verwoest en hi-'ld men
kerkdiensten en verschillende
woningen en op Oud Ade in een
zogenaamde kerkschuur.
In die tijd ook werden de gelovi
gen (in hun geestelijke noden
bijgestaan door de pastoors van
Rijnsaterwoude Hougrnade en
Warmond. In deze tijd waa Al
kemade een heerlijkheid, maar
het zal wel geen heerlijkheid ge
weest ziijn om er te wonen.
Enkele jaren geleden heeft de
heer Antoon Hoogeboom, thans
woonachtig in Nijmegen een
tweetal lezingen gehouden over
de geschiedenis en ontstaan van
de omgeving. Thans wordt ook
door het gemeentebetuur ge
werkt aan de historie om te ko
men tot een boekwerkje over dit
onderwerp. Hierbij zij aange
merkt dat het manuscript hier
van reeds klaar is en naar ik
hoop spoedig kan worden uitge
geven.
Tom v. d. Meer, Roelofarends-
Parochieraad
zet discussie
voort over
ALMAAR „Meneer, ik heb me
jarenlang intensief verdiept
in de historie van Leiden,
vanaf het jaar duizend heb ik
die geschiedenis leren kennen.
Maar toen ik me ging bezig
houden met de geschiedenis van
Alkmaar, toen ben ik gegrepen
door wat daar is gebeurd. Als
ze me 's nachts wakker maken,
dan kan ik zo alles over Alk
maar opratelen. Als u mij iets
vraagt, kan ik het beantwoor
den. Ik ben net een computer.
Hoeveel Alkmaarders zullen er
zijn die nog precies weten wat
er rond de tijd van de Spanjaar
den is gebeurd?"
Leidenaar J. Tegelaar is na zijn
pensionering tot zijn 76e jaar,
twee jaar geleden door blijven
werken. Al veel eerder begon
hij zich met geschiedenis bezig
te houden, en in de loop der ja
ren is hij een wandelende ency
clopedie geworden. „Hé profes
sor" zeggen de Leidenaars die
hem op zijn wandelingetjes te
genkomen. Er is geen gebouw,
geen gevelsteen die tijdens die
wandelingen aan zijn aandacht
ontsnap:. Hij kent alle teksten
van die gevelstenen uit het
hcofd, en hij stimuleert de Leid
se jeugd, ook aandacht voor dat
soort dingen te hebben, te pro
beren iets meer te weten van
het waarom van een gedenk
steen, een standbeeld. „Ik ben
begonnen met de Leidse hofjes,
en ik weet nu alles uit mijn
hoofd over de hofjes, de stich
ters, de preuves, noem maar
op, alles kan ik zo opzeggen.
Als ik 's ochtends opsta denk ik
al: wat staat er ook al weer
precies op die en die gevelsteen.
Ik doe dat om mijn geestvermo
gens gezond te houden. Ik wil
niet dat de mensen zeggen daar
heb je die ouwe....ook weer.
Het is vandaag de eerste keer dat
ik in Alkmaar ben, toch kan je
me alles over de geschiedenis
van Alkmaar vragen. Het is
verschrikkelijk zoals ze hier in
Alkmaa rin 1573 te keer zijn ge
gaan. Deze week hebben we in
Leiden 3 oktober gevierd. Als je
nu aan de Leidenaars vraagt:
Waarom vieren jullie eigenlijk
feest, dan zeggen ze: Nou, Lei
den Ontzet. Verder komen ze
net. Als je duizend Leidenaars
op een rijtje zet, is er mis
schien één er meer over
kan vertellen. Jammer. Als je
vraagt: hoe heet die jongen die
die pot met hutspot heeft gevon
den weet niemand te vertellen
dat dat Gijsbert Cornelis Schaeck
was. Die Gijsbert zag de voor-
vloot van Louis van Boisot na
deren, de commandant van de
Watergeuzen, en dat betekende
het begin van de bevrijding van
Leiden en dat bracht een enor
me vreugde teweeg. Er kwam
nog een jongen achter hem aan,
Joppens, maar die kreeg niks
van die hutspot. Nee, hoor, zei
Gijsbert Cornelis Schaeck. ik
heb mijn leven gewaagd voor
zes gulden, die hutspot is voor
„Doe als ik:
onderzoek
alle dingen
en word
WIJS
In 1959 is de heer Tegelaar zich
in de geschiedenis van Alk
maar gaan verdiepen. Hij
schreef alle vragen die in hem
opkwamen in een dik cahier
Zoals:
Vraag 4. Hoe sterk waren de
Sp;i tnsche troepen? en Hoeveel
soldaten had Alkmaar tot ziin
beschikking, d.w 7. afgerichte
manschappen'' Antwoord nr. 4.
De Spanjaarden hadden 16 dui
zend goed geoefende soldaten,
Cavalerie, Artillerie en infante
rie met een hoog gevechtsmo-
reel, terwijl Alkmaar slechts 800
geoefende soldaten ter beschik
king had en 1.400 leden van de
Nationale resèrve wel bewapend
maar onvoldoende getraind.
Vraag 10. Wie begeleidde Kapitein
Hennebert? Antwoord nr. 10 Dat
was Vaandrig Waalwijk.
„Ik wil een leven hebben vol ro
mantiek en avontuur", zei J.
Tegelaar toen hij in het verre
verleden naar Indonesia trok en
achteraf vindt hij dat hij daar
ruimschoots aan zijn trekken is
gekomen. Tegelaar is als jongen
in de kleermakerij van zijn va
der gekomen. Werd muzikant
bij een Leidse muziekvereniging
en trok in 1914 als „koloniaal"
naar het toenmalig Nederlands-
Indië. Hij ging er werken in een
kininefabriek. vervolgens op een
plantage. Huwde een Moham
medaanse en maakte een pel
grimstocht naar de Kattba in
Mekka. Pas in 1950 kwam hij in
Leiden terug. Hij ziet nu als
zijn grote taak, de jeugd te wij
zen op de geschiedenis van de
eigen stad.
„Ik raad de jeugd aan- loop niet
doelloos door de stad te zwer
ven, vernielingen aan auto's
am te richten en kruimeltjes-
diefje te spe'en. ie medemensen
irstig te vallen. Doe zoals ik:
onderzoek alle dingen en word
wijs. Je behoeft ie niet te ver
velen op straat. Bezoek de mu
sea. Het kost je niets eri als je
ermee begint begin je er plezier
in te krijgen".
betrokkenheid
ZOETERWOUDE De leden van
de parochieraad welke ln de
vergadering van de vorige
maand spraken over „De be
trokkenheid van de parochianen
bij het parochlelo leven" zetten
vanavond de discussie voort.
Dat gebeurt tijdens de openbare
bij;enkomst In het zaaltje van
de Christus Dienaarkerk.
Er zijn ook verslagen uit de di
verse werkgroepen. Vanuit de
pastores is de wens naar voren
gekomen om de werkgroep Oe
cumene nieuw leven in te bla
zen. Deze is door de werkzaam
heden van do begeleidingscom
missie van de „Toerusting" wat
op een zijspoor gekomen. In de
nieuwe opzet zou zij mogelijk
kunnen fungeren onder de naam
„Raad van Kerken". Zij komt
dan in aanmerking voor de
stukken van de Nationale Raad
van Kerken waardoor er ge
makkelijker contacten gelegd
kunnen worden.
Vehikel kost
Leiderdorper
60 gulden
LEIDEN/LEIDERDORP De
kantonrechter veroordeelde een
19-jarige timmerman uit Leider
dorp tot een boete van 60,-. Al
eerder had de officier van Justi
tie een totale geldboete van
70- geëist.
De Leiderdorper had een ongeluk
gemaakt, dat veroorzaakt werd
door zijn ondeugdelijke rem
men. De auto waarin hij reed
had hij gekocht voor 55.-. Vol
gens het rapport van de politie
deskundige bleken na inbeslagne
ming behalve de remmen ook
het stuur, de uitlaat en het
chassis niet in orde te zijn. De
timmerman kon niets ter verde
diging aanvoeren en werd tot de
geldboete veroordeeld.
