M
VERLICHT
HET NEDERLANDSE OUDJAAR
Dit is letterlijk eri figuurlijk spelen met vuurzonder te denken aan mogelijke gevaren voor jezelf
Dit is het prachtige resultaat van vuurwerk in de lucht en vuurwerk op de grond.
ya
straaiiLEIDEN „Laat die Chinezen
_-naar schuiven", dachten wij on-
sej willekeurig bij het aanschouwen
van een uitbundig assortiment
vuurwerk, keurig verpakt ten
i gerieve van de op knallen en
leuren beluste Nederlanders,
twee weken wel
^^raad mee weten. De Aziaten
erspotihebben al een paar duizend jaar
i 994
zij boven de belegerde
a'°"1stad Tzoe T'oeng de hemel
schudden onder het geweld van
orzicN ontelbare vuurpijlen, afgescho-
SSTta» uit katapults. Thans, bijna
!cni «duizend jaar later, dumpen ze
i3. le^et aards paradijs van het Wes-
'4- Le*. ten vol met vuurwerk en speel-
tgoed, zodat de blanke inboorlin-
e Lammen-fabrikanten met de handen
7$- in het haar zitten. Omdat 1973
wenszichtbaar wordt in het duister
kor ui van de jaarwende hebben wij
licht opgestoken bij een
aderlandse onderneming
bijna evenveel van vuurwerk
afweet als de nijvere Chinezen:
Kon. Nederlandse Kunstvuur
werk- en Munitie (nou ja)-fa-
3'^brlek A. J. Kat v/h John Loeff
zaak ii.v. te Leiden, waar de heer P.
'terujvan Eeuwijk als directeur aan
21 het roer zit en onder het ge-
"Isprek zaken doet met een klant
die hij, helemaal in de sfeer,
„Maasbom" noemt.
Niets dan goed van de Chinezen.
hebben niet voor niets (waar
schijnlijk) het buskruit uitgevon
den ep zijn tenslotte met bijna
«00 miljoen mensen. Dan kun je
er wel een man-uurtje tegenaan
gooien als het op produceren
inkomt. „Bovendien is hun im-
porthandel spotgoedkoop en, wat
en ons betreft, „bliksems" goed",
bekent de heer Van Eeuwijk(39)
ruiterlijk. Drie jaar geleden
i vra« w*rd hij directeur van Kat. De
5 u directeur is een schoonzoon van
^de grondvester, die tien jaar ge-
leden overleed. De heer Van
■die. z» Eeuwijk houdt zijn kantoor aan
Stadspolderweg in Leiden.
Uit het kale struweel aan de
^ant bleekt een wit bord met
twarte letters op: A. J. Kat v/h
'Eoeff n.v., en puffend daarboven
hangt euwige, neergeslagen
fbokkolom van da Leidse vuil
verbranding.
Op een terrein van 1 ha. bevindt
tich achter de Stinksloot het
van de vuurwerkma-
i» kers: 33 lokaliteiten verspreid in
Woduktiestraten, volgens voor-
^hriften van de Hinderwet,
i de Arbeidsinspecfie. Na
i laatste wereldoorlog werkten
50 man; het bestand
schommelt op het ogenblik tus
sen de tien en vijftien, die in dit
loonintensieve bedrijf waar
alles met de hand geschiedt
aan het werk gehouden moeten
worden. Dat is heel ongunstig
tegenover het Aziatische pro-
dukt, dat tot stand komt zonder
een incalculering van vakantie
geld, gratificaties en de ene
loonronde na de andere.
„Dat kennen ze in China niet",
zegt de heer Van Eeuwijk met
een glimp van heimwee in zijn
ogen. „Ik wou eigenlijk maar.
dat er geen Chinezen beston
den". „Maar ze zijn nu eenmaal
gekomen en onze economie slaat
warm uit van aandoening. Bij
Kat gaan ze niettemin gewoon
door met vuurwerk maken, an
ders is het vuur gauw gedoofd",
meent manager Van Eeuwijk. In
1920 begon A. J. Kat met vuur
werkassemblage en voordien
'moet er een Leidse apotheker
John Loeff zijn geweest als een
van de eerste pyrotechnici. Hoe
dat precies zit weet de heer Van
Eeuwijk niet, „want dk heb het
zo druk, dat ik me nauwelijks
met Loeff heb kunnen bezighou
den". Trouwens, ziin eigen
schoonvader heeft hij niet eens
gekend.
Kat houdt zich 't hele jaar staan
de met vuurwerk: groot en klein
vuurwerk van eigen fabrikaat,
industrieel vuurwerk (rookpoe-
ders voor Hoogovens), vuurwerk
voor de sector Rijkspolitie,
rookpoeders, detonatieslagen en
imitatiehandgranaten voor de BB
de Spoorwegen die knalsigna
len afnemen) en dan de import,
voornamelijk uit China en Japan,
die steeds belangrijker wordt.
Defensie heeft zich 'n jaar of 12
geleden uit deze branche terug
getrokken. „Destijds hebben we
daar veel zaken mee gedaan
(thunderflashes), maar in Navo-
verband betrekt men de imitatie
handgranaten nu van grotere
buitenlandse fabrieken. Ach ja.
een tijdje geleden kregen we
nog een aardig ordertje voor Al
fred Krupp uit Essen binnen".
Kat gaat binnenkort saneren:
het oude wordt aangepast aan
de moderne technische inzichten
volgens nieuwe bepalingen voor
de vuurwerkindustrieën, Dat
gaat gebeuren in fases, met be
geleiding van bovenaf. Van ori
gine is het een produktiebedrijf
met volop klein vuurwerk. Het
eigen fabrikaat slinkt; alleen in
het grote vuurwerk (maar daar
in staat Kat dan ook op interna
tionaal niveau) is men selfsup
porting.
Van Eeuwijk: „Het is in deze
welvaartmaatschappij allemaal
grootser en rianter geworden.
Vroeger kocht een knulletje
voor een kwartje vuurwerk. Te
genwoordig komen ze met een
tientje of meer bij de detail
list". Kat-in-vuurwerk is een
zaam geworden, alleen de firma
Schuurmans in Leeuwarden
houdt gelijke tred met Leiden.
Directeur Van Eeuwijk en de
zijnen hebben zich goed voorbe
reid op de Aziatische storm die
op til is: „tot '75 of zo blijven
we nog wel in dit patroon. Maar
gaat u maar na: een jaar of 8
geleden waren er nog maar 4 k
5 Chinese importprodukten op
ons terrein; nu hebben we het
tienvoudigeervan. China is eeu
wenlang een geisoleerde kolos
geweest. Met elkaar kunnen ze
wel het een en ander verhap
stukken zonder iets te vragen.
Ze zingen alleen maar hun pro
pagandaliederen en hebben op
tijd hun natje en droogje.
Maar laten we eerlijk zijn: als
er geen Chinese export was, zou
den we bij lange na niet kunnen
voldoen aan de vraag, die steeds
is gegroeid door het goedkope
importgoed. Op deze manier na
tuurlijk komen wel de kleine on
dernemingen klem te zitten. Een
wrijving tussen Rusland en Chi
na zou misschien de export vqn-
uit Azië kunnen wegdrukken,
maar daar mag je vanzelfspre
kend nooit op speculeren".
Kat en ook Schuurmans maken
hun grote vuurwerk nog zelf
voor 99 procent. Het hele jaar
staat in dit opzicht in het teken
van de koninginnedagen, de
strandvuurwerken, de gemeen
ten die iets te vieren hebben als
er een zwembad of een brug
geopend moet worden „Soms
vallen er drie vuurwerken tege
lijk op je bureau. En dan heb je
nog de vakantievuurwerken.
Evenementen genoeg in het sei
zoen van april tot november".
Dit jaar werden de prestaties
van Kat op het grote vuurwerk-
festival te Knokke met een eer
ste prijs beloond. Dat was voor
namelijk te danken aan het wa
tervuurwerk en decorwerk. In
'70 haalden de Leidenaars, ook
in Knokke. een 2e prijs weg en
een andere internationale onder
scheiding viel hun in 1970 te
beurt in Monaco. Dat was een
ere-diploma. „De beste vuur
werkmakers ter wereld waren
daar bijeen. Ook de Brazilianen.
Ga daar maar 'ns aanstaan. En
dat allemaal in de mondaine
omgeving met miljardairs en
hun mooie vrouwen. In Knokke
waren we dit jaar de beste tus
sen de Spanjaarden, Fransen,
Japanners en Italianen. Volgend
jaar gaan we onze titel als een
cup verdedigen. We kregen trou
wens een cupje van de uit
schrijvers, artiesten en VW-ers
bestaande jury".
Deze mensen hebben Kat beoor
deeld op de hele presentatie
zoals die op een leek afkomt als
schouwspel, oogstreling, prettige
verpozing en met de nodige sen
sationele effecten. „We zijn geen
koekebakkers, meneer", zegt
vuurwerkspeciallst Van Eeuwijk
met enige trots. „Onze speciali
teit is decorwerk; als het moet
in het water. Vuurwerk is uiter
aard niet waterproof, maar de
lonten en hulzen worden gepa-
rafineerd en waterafstotend ge
maakt. Zoiets kan een fikse bui
hebben, maar geen dagenlang
miezerig weer".
Onze zucht naar vuurwerk is
niet gemakkelijk te definiëren.
Op Oudejaar in overgangstijd
hoort de knallerij erbij zoals de
oliebol. Over een paar weken
gaat weer vol miljoenen de
lucht in, voor driekwart afkom
stig uit China, dat als een vuur-
werkspook z'n hele show gemobi
liseerd heeft om het Westen oor
verdovend te overspoelen. Daar
Vuurwerk mag alleen
1 8-jarigen en ouderen worden verkocht
I Zo steek je een rotje zeker niet af, wanneer je tenminste geen nare gevolgen wilt ondervinden
•y*V"F-w(f i ygSJ* '.li jw JHBgMflPHMWEBI
bij gaan de verdiensten van on
geveer 10 Nederlandse impor
teurs, die zich met vuurwerk be
zighouden, in rook op. Fascine
rend, al die donderslagen, rot
jes. ratelbanden, (tot duizend-
schoots toe), de voetzoekers en
gillende keukenmeiden (ofwel
fonteinen en romelnse kaarsen
luchthuiiers, de zevenklappers,
draaiende zonnen en vuurpijlen
in allerlei grootte. De sterretjes
of wonderkaarsen zijn inmiddels
met de conjunctuur geroeid tot
'giganten', net als de boterletter
die zwaarder en corpulenter is
geworden. „En dan hebben we
nog „wolkenkrabbers" tot onge
veer 70 cm lang", verzucht de
heer Van Eeuwijk.
We zullen er weer als gebiolo
geerd bijstaan; volwassenen
worden opnieuw voor een paar
minuten de bravourknapen van
vroeger. „Vuurwerk is zelfs een
statussymbool geworden", aldus
Van Eeuwijk; „Er zijn keurige
heren die zeggen: Van Eeuwijk,
ik moet nu een hardere knal
hebben met ouwejaar, kerel.
M'n buurman deed het vortg
jaar veel beter". Er worden
soms uitgaven gedaan van 1000
tot 1500 gulden. Bij tientallen ko
men ze daarvoor. De zwermpot
ten worden reusachtiger en de
fonteinen steeds groter.
Van Eeuwijk maakt zelf een be
scheiden gebruik van zijn pro-
dukten als de klok op 31 dec.
twaalf heeft geslagen. „Wel
mooi natuurlijk, maar kalm
aan". Zo leef: hij tot bi) half
één zijn vuurwerkdriften uit bij
het betoverende schijnsel vun
Bengaalse potten. Verder Is hij
gevangen dopr de keiharde be-
drijfs-economische eisen die niet
meer toelaten dat hij zich af
vraagt of-le wellicht een nieuw
type bom zou kunnen maken.
Daarvoor geeft het Groot Chi
nees Wonder-knetterfront hem
geen ruimte meer. Kat is meer
en meer een handelmaatschap
pij aan het worden en de maxi
male veiligheid wordt, zo moge
lijk, straks nog groter. „Wat is
veiligheid?", vraagt de heer
Van Eeuwijk zich af; „die be
gint bij de gebruiker zelf".
Doe niet zoals oom Karei, die
met een glas in de ene hand en
een appelflap in de andere een
flinke donderslag wil lanceren.
Ondeskundig gebruik maakt
slachtoffers, anders kun je beter
met taarten gaan smijten, vindt
Van Eeuwijk. „Het is voor ons
als ondernemer plezierig als er
meer geknald gaat worden.
Maar 'aat het een safe verzetje
blijven".
TON PIETERS
