Leidse Courant | 1972 | 16 december 1972 | pagina 10

Vaticaan en
Praag weer
in gesprek

ECHTSCHEIDING OP
ZN ITALIAANS

MUZIEK EN
HANDVAARDIGHEID
EVEN ZINVOL
ALS WISKUNDE

Hoger onderwijs houdt
expressie vakken tegen

KORTE METTEN

VERENIGING
WILLIBRORD
BLIJFT BIJ
STANDPUNT

KERK
EN

WERELD

OEGANDESE
BISSCHOPPEN
DANKEN AMIN

PAGINA 10

LEIDSE COURANT

ZATERDAG 16 DECEMBER 1972

Tussen het Vr.Mcaan en de
Tsjechische regering in Praag
zijn gisteren de onderhandelin
gen hervat over de bezetting
van de bisschopszetels in Tsje-
choslowakije. Van de dertien
diocesen heeft alleen dat van
Leitmeritz nog een residerende
bisschop.

Aan het hoofd van de
delegatie zal opnieuw de leider
van het officiële kerkelijke se
cretariaat, Karei Hruza, staan.
De besprekingen van vorige
maand hebben, naar wordt
vernomen uit welingelichte

kringen, niet tot tast
bare resultaten geleid, maar
wel de mogelijkheid tot com
promissen open gelaten. Als
het niet lukt dit maal een defi
nitieve regeling te bereiken
konden de contacten wel eens
voor langere tijd verbroken
worden.

Van Tsjechische kant zou men
niet meer vasthouden aan de
benoeming van alle door
Praag naar voren geschoven
kandidaten, maar bereid zijn
acht te slaan op argumenten
van Vaticaanse kant tegen

deze of gene kandidaat en
eventueel ook willen ingaan op
tegenvoorstellen. Een dergelij
ke bereidheid heeft Praag ove
rigens ook in het begin van het
jaar laten doorschemeren, zon
der ze evenwel in praktijk te
brengen. De kansen tot over
eenstemming schijnen echter
deze keer groter te zijn nu
partijleider Husak onlangs
blijk heeft gegeven belangstel
ling te hebben voor een spoedi
ge regeling met het Vaticaan,
ook op andere punten.

Overigens heeft de anti-reli
gieuze campagne in Tsjecho-
slowaküe momenteel een onge
kende hoogte bereikt. De cam
pagne richt zich vooral op de
jeugd. Er zijn tijdschriften die
de strijd tegen de godsdienst
en tegen de pornografie op één
lijn stellen. De congressen van
de socialistische jeugd in
Pressburg en Praag stonden
bol van de anti-religieuze uitla
tingen. Verscheidene vertegen
woordigers van de partijtop
legden er daar de nadruk op,
dat men alle aandacht zal
moeten geven aan die jonge
ren, die na de schooljaren
weer onder de godsdienstige
invloed van hun ouders komen.

Behalve mgr. Zwartkruis
van Haarlem brengt ook de
bisschop van Den Bosch, mgr.
Bluyssen momenteel een be
zoek aan Rome. Het gaat om
het gebruikelijke bezoek („ad
limina"), dat elke bisschop
eens in de vijf jaar aan de
paus brengt. Verwacht wordt
dat mgr. Bluyssen ook zal
spreken over de OMO-kateche-
se met de kardinalen Wright
en Seper. De bisschop zal ver
moedelijk woensdag terugke-

De Wereldraad van Kerken
heeft bekend gemaakt, dat de
presbyteriaanse kerkleider,
ds.Zedquias Manganhela (60)
zichzelf van het leven heeft be
roofd in een gevangenis in Mo
zambique, als gevolg van een
zaamheid en de druk van het
verhoor. Ds. Manganhele was
door de Portugese autoriteiten
sinds 13 juni gevangen gezet,
tegelijk met dertig vooraan
staande leiders van zijn kerk

Het in Keulen verschijnende
bekende missiemagazine „Ma-
rianhill" zal in zijn editie van
januari voor het eerst een pa
gina in de Engelse taal bevat
ten. Volgens de redaktie ge
beurt dat op veelvuldig ver
zoek. Men doet dat voor allen,
die belangstelling hebben voor
het Engels en zo zegt men: het
aantal van degenen die het
Engels als wereldtaal van de
toekomst beschouwen groeit
gestadig.

Het kort geding, dat het
voormalige kerkbestuur van de
Lambertuskerk te Eindhoven-
Gestel wil aanspannen tegen
het bisdom Den Bosch vanwe
ge de sluiting van de kerk, is
volgens een woordvoerder van

het bisdom bij voorbaat verlo
ren. Gezien de scheiding van
kerk en staat zal de burgerlij
ke rechter nooit het kerkelijk
recht betwisten. Men denkt,
dat de rechter zal verklaren in
deze zaak niet bevoegd te zijn
en dat hij beide partijen zal
verzoeken tot een minnelijke
schikking te komen.
De synagoge aan het Jacob
Obrechtplein in Amsterdam zal
voortaan Raw Aaron Schuster-
synagoge heten. Dit werd be
kend gemaakt tijdens een af
scheidsbijeenkomst van opper
rabbijn A.Schuster, die 31 de
cember zijn ambt zal neerleg
gen rn in Israël gaat wonen.
Hij werd in 1955 gekozen tot
opperrabbijn van Amsterdam
en vijf jaar later tot voorzitter
van het opperrabbinaat van
Nederland.

Stijgingsbeeld
onkerkelijkheid

Uit tellingen van het Centraal
Bureau voor de Statistiek
blijkt, dat in de afgelopen ze
ventig jaar het percentage on-
kerkelijken in Nederland bijna
is vertienvoudigd. Momenteel
noemt ongeveer 22,5 procent
van de Nederlanders zich bui
tenkerkelijk. De grafiek geeft
in grote lijnen het verloop van
de onkerkelijkheid aan sinds
het begin van deze eeuw.
„Versnellingen" zijn te consta
teren na 1920 en 1960. Bij ge
lijkblijvende stijging duurt het
ongeveer nog zeventig jaar
voor de kerkelijken in Neder
land een minderheidsgroep
worden.

WEG UIT DE KERKEN...

Hoewel het bestuur van de Willibrordvereniglng met de bisschop
penconferentie wil spreken over de mogelijkheden van de beperk
te wederzijdse open communie, blijft de vereniging de oecumeni
sche vieringen zoals die in Rijswijk in overleg binnen de
plaatselijke raad van kerken tot stand gekomen stimuleren.

Dit omdat de Willibrordvereniging (adviesorgaan van het episco
paat inzake oecumene) van mening is, dat een voortgang in de
oecumenische ontwikkeling wordt belemmerd als beperkte weder
zijdse open communie niet mogelijk is.

De vereniging zegt dit na haar vergadering, waarin is gesproken
over de repercussies van het communiqué van mgr. Simonis na
de viering in Rijswijk op 6 november. Men had daarbij ook wil
len spreken over de resultaten van de besprekingen hierover in
de bisschoppenconferentie, maar deze is aan „oecumene" niet
toegekomen door de langdurige behandeling van de situatie in
het bisdom Roermond. Dat is nu uitgesteld.
De Willibrordvereniging heeft niettemin een verklaring willen af
geven in verband met de week voor de eenheid van 18 tot 26 ja
nuari. Vele parochies zijn al bezig met de voorbereidingen voor
de oecumenische vieringen in die week.

De Italiaanse justitie gaat
haar aandacht wijden aan de
buitengewone en dikwijls straf
bare bekentenissen van echtpa
ren die streven naar ongeldig
verklaring van hun huwelijk
ten overstaan van kerkelijke
rechtbanken.

Reden is dat huwelijkspartners
die uit zijn op het verkrijgen
van een kerkelijke nietigver
klaring van hun verbintenis,
dikwfjls openlijk belijden dat
abortus werd gepleegd of li
chamelijke geweldpleging heeft
plaats gehad. Het zijn krach
tens de Italiaanse wet strafba
re feiten, maar men beoogt
daarmee te bewijzen dathet

huwelijk nooit in kerkelijke zin
rechtsgeldig was. Het opbiech
ten van een abortus bijvoor
beeld, is bedoeld om aan te to
nen dat het paar nooit kinde
ren heeft willen hebben.

Volgens gerechtelijke kringen
in Rome is het niet uitzonder
lijk dat echtparen die echt
scheiding aanvragen, ver wil
len gaan om hun zaak meer
grond te geven. Zo is er het
geval geweest van een Ita
liaanse magistraat die zich in
een trein tot op het vel uit
kleedde om zijn bewering te
staven dat hij verminderd toe
rekeningsvatbaar was en daar
om ongeschikt voor het huwe

lijk.

Krachtens het concordaat tus
sen Italië en de Heilige Stoel
worden nietigverklaringen van
kerkelijke huwelijksrechtban
ken verwezen naar het hof van
beroep in het betrokken dis
trict, om zeker te stellen dat
de juridische formaliteiten ver
vuld zijn. Maar hetzelfde con
cordaat verbiedt de Italiaanse
magistraat gebruikmaking in
welke zin ook van de bewijs
voering voor de kerkelijke
rechtbank voor het instellen
van een strafvervolging. Als
hij een strafvervolging wil in
stellen dan moet hij daartoe
zelf afzonderlijk bewijs verga-

De bisschoppen van Oeganda hebben hun dank overgebracht aan
president Amin, omdat deze zich bereid heeft verklaard zijn be
slissing inzake de buitenlandse missionarissen te herzien.

Het episkopaat is het staatshoofd erkentelijk voor „de hoffelijke
en hartelijke audiëntie" die hij verleend heeft aan pro-nuntius
mgr. Bellotti en voor zijn bereidheid binnenkort een delegatie
van de heilige Stoel te ontvangen.

Het is duidelijk dat de bisschoppen door deze opvallend vriende
lijke houding jegens de president, die achtenvijftig missionarissen
uit het land heeft gewezen, proberen de verhouding tussen kerk
en staat in Oeganda te verbeteren en te voorkomen dat nog meer
missionarissen het land moeten verlaten. Een commissie,
samengesteld uit vertegenwoordigers van kerk en staat, is doen
de om voor ieder diocees het aantal buitenlandse missionarissen
en hun kwalificaties vast te stellen.

Vorige week zijn twee Nederlandse missionarissen, van wie de
papieren in orde waren, na hun verlof zonder moeilijkheden weer
in Oeganda toegelaten.

Van een onzer verslaggevers
PEN HAAG De vakken muziek en handvaardigheid
zijn voor de algemene vorming op de middelbare
school even zinvol als wiskunde, Nederlands of ge
schiedenis. Dat vinden al lange tijd de leraren in ex
pressievakken. Maar dat vindt ook algemeen onder-
wijsinspecteur dr. C. Geerars, een van de hoogste be
leidsambtenaren van het ministerie van Onderwijs en
Wetenschappen.

Geerars ontwikkelde een aantal belangwekkende stel-
Ijngen over het voortgezet onderwijs op een informa
tiedag die het ministerie van Onderwijs hield in Den
Haag over het experiment met eindexamens in ex
pressievakken op enkele mavo's en havo's. Afgelopen
zomer werden deze experimentele examens voor het
qerst afgenomen. Dit schooljaar doen 72 scholen mee.
De „expressievakken" of „muzische vakken", zijn mu
ziek, tekenen, handvaardigheid en textiele werkvor

men. In het onderwijs hebben ze er lange tijd maar
zo'n beetje bijgehangen. Ze waren wel leuk, maar ei
genlijk niet zo nodig, want in het latere leven had je
er toch weinig aan. In dat latere leven werd immers
vooral veel waarde gehecht aan veel weten, aan „-cog
nitieve" vaardigheden.

Het onderwijs is nog steeds georganiseerd in een reeks
van vakken, „een optelsom van separate kennisonder
delen", zoals dr. Geerars het uitdrukt. Maar in het la
tere leven is meer nodig dan kennis. Je moet ook met
elkaar kunnen omgaan, en dat moet ook geleerd wor
den. Houdt het onderwijs er rekening meo, vraagt
Geerars zich af, dat de leerlingen ook moeten ervaren
dat ze een lichaam hebben, dat ze leren interesses op
te bouwen, dat geluk moet worden veroverd? Leert
het onderwijs de leerlingen het ongeordende te orde
nen, zichzelf een bestemming te durven en kunnen
kiezen?

Het leven vereist vaardigheden als communiceren,
coöperatief werken, interpreteren, regels kunnen ont
dekken en de zin ervan inzien, leren zien, leren luiste
ren, associëren, enzovoort. De expressievakken zijn
bij uitstek geschikt, stelt Geerars, om zulke vaardig
heden bij te brengen. Het abstracte denken, waaraan
onze samenleving zoveel waarde hecht, kan even goed
worden bevorderd door het creatieve, het „doende"
denken. Als instrumenten voor algemene vorming zijn
daarom vakken als textiele werkvormen en muziek
even geschikt als stereometrie of Latijn. Voor goed on
derwijs zijn de expressievakken gelijkwaardig aan de
traditioneel belangrijk geachte vakken.

Het voortgezet onderwijs is streng gereglementeerd in
„basistabellen." Daarin staat per schooltype havo,
lts, atheneum, mavo, huishoudschool, mts, enz.,
van elke vak aangegeven hoeveel lessen de leerlingen
per week minstens moeten krijgen. Van de dertig les

sen die elke klas per week krijgt, ligt op deze manier
al het grootste deel vast. Het restje dat overblijft,
kan de school naar eigen inzicht aan de verschillende
vakken besteden. Meestal wordt dan ook even aan de
muzische vakken gedacht.

Geerars stelt vast dat de laatste paar jaar het kli
maat in het voortgezet onderwijs ten gunste van de
expressievakken aan het veranderen is. Maar de mu
zische vakken hebben nog veel moeite hun plaats te
veroveren. Geerars is ervan overtuigd dat ze in de ba
sistabellen behoren te worden opgenomen. Want in elk
harmonieus basispakket, voor welk schooltype middel
baar onderwijs dan ook. horen de expressievakken
thuis.

In de praktijk is het echter razend moeilijk nieuwe
vakken in de basistabellen opgenomen te krijgen.
Want dat zou betekenen dat andere vakken een uurtje
per week zouden moeten laten schieten. En alle lera
ren vinden hun vak zo belangrijk dat ze geen enkel

uurtje meer kunnen missen. Nog afgezien van het feit
dat de leraren hun baan ingekrompen zien wanneer'
hun vak minder uren zou krijgen.

Op de lange duur moet volgens Geerars de starre in-j
deling in gescheiden vakken verdwijnen. Het zelf er-,
varen door de leerlingen zal centraal moeten komen
staan. De deskundigen op gebied van de expressievak
ken moeten daartoe de betekenis van deze vakken alsj
bijdrage tot het leren van allerlei levensfuncties „harcf
maken".

Op korte termijn moet het experiment met examens
in expressievakken ook bij het vwo. worden inge
voerd, vindt Geerars. Op het ogenblik is het echter
vooral het hoger beroepsonderwijs en het wetenschap
pelijk onderwijs dat de erkenning van gelijkwaardig
heid van de muzische vakken tegenwerkt. Dat wordt
veroorzaakt door de eisen die vanuit het hoger onder
wijs worden gesteld aan de vooropleidingen uit het
voortgezet onderwijs.

fJH 01710 -22244:

Ook voor U hebben wij een betrouw
bare occasion, diverse luxe-, combi- 1
en bestelauto's. Redelijke prijzon en
degelijke garantie. Inruil- en fmanc.
mog. Aufobedrijf v.d. Voet. Tel.
01713—2959—2989, Roelofarends-
veen.

f (telefoontjes

SLECHTS 2 x BETALEN

Te koop: Allo soorten aanhangwa
gen» v.a. 375. Te bevr.: Warmonder-
weg 31. Sassenheim. Tel.
02522—12099.

Aanhangwagen» te koop. Nieuw»
aanhangwagens v.a. 600,-. In- en
verkoop van 2e-hands aanhangwa
gens. Fa. Jansen, Hoge Rijndijk 170,
Hazerswoudo. Tel. [phone].

SLECHTS 3 BETALEN I

$4 wami

Aulo Heemskerk officioel Datsun-

sions mei BOVAG-garantiobowijs. Ie
dere keuring mogelijk. Rijksweg

Kaagdorp/Roelolarendsveen. Tel.
01713-2866.

Kunst en Antiek

Bij Meyknecht kunt u uw auto tegen
contante betaling kwijt, Wij kunnen

<flnsl- en antiekhandel T. Ooms.

V|°'°r hschlfl ^l^kk roslaurre,|ennv®n

aardewerk. Ruim 30 jaar ervaring.

koopste adres9voor omhjsten vaf pla
ten. foto s enz. Haarlemmerstr. 93,
Lfllden. Tel. 26368.

hem dan weer na een Irisse service-
beun met 3 maanden BOVAG-
garantie verkopen. Kom eens langs,
Loidseweg 388A, Voorschoten.

Zoeterwoudseweg 7. Profiteer van on-

teit nieuwe autobandon, mot vollodl-
ge garantie. Vraag vrijblijvend prijs.
T.S. Bandensorvice b.v. Leiden, Zoe
terwoudseweg 7.

Te koop cleopatrabank 1200.-, 4
Biedermeier stoeltjes 100,- p.stuk.
Tel. [phone].

OPEL KADETT LUXE en combi '68-
72. VW Luxe en Bostel '67-72. Slmca
1000 en Rally '69-72, Ford Taunus
'70-72. Citroen 2CV '68-72, Fiat 850
Coupe 70-71, Vauxhall Vlva 72, di
verse andere merken voorradig. Inruil
en financiering mogelijk. 6 mnd. ga
rantie. Aulobedrijl v.d. Voel, Roelota-
rendsveen. Tel. [phone].

Automarkt

Renault R61970. VanVeizen, Rijndijk
75. Hazerswoudo. Tel. [phone].

Ajito Taxatiebureau v.d. Borg heeft ze

ƒ.4850.-. VW Kever 1967 1450.-,
Rel 850 Coupe 1970 i 3950.-, Ford
20M 1966 1200,- 3 maandon garan-

eof'9pem. Lage Wrswe™67. Tel.
ejj35i.

Te koop Slmca 1000 GLS 1966 Prijs
650 -, Te bevr Oorpsslr. 7. Zoeter-

10OM. Vraagprijs 7500,-.' Tel.
01710-30887. na 6 uur 31726.

Auto Taxatiebureau v d Berg. 3 mnd

vanal 80,- p.m Peugeot 404 1970
5750.-, Si.uca 1000 1969 model 70
ƒ- 2950,-, Triumph Herald 1967
15S0,-, Opel Kadelt 1967 1500,-.
Qago Morsweg 67. Tol. 61351, ook 's

Te koop Flat 850 bjr sepl. 1967. Inl.
G. A. Huigsloot, Weslerdijk 18c Let-

Schuytlaan 108, Zuidwest.

15M Combi '70-71 ƒ3950.- ot 135,-

2 5950.- ot ƒ210,- p

- p.k.; Fiat 850 Sporteoupe 1971
3.- ol 200,- p.m.; Ford Escort
4650,- ol 160,- p.m.; Triumph
5 '69 5950,- ol ƒ210,- p.m.;
i 1501 Special 70 /49f"
,- p.m.; Simca 1000 Gl
3.- ol ƒ135,- p.m.; Cortina 1500

I. via erkende dealer. Tot 36 mnd.
Is v.a. ƒ150,- p.m. Dir. on snelle
nc. en/ol venekering, Toorenvelt-

II, Oegstgoest. Zijstr. Rhijngees-
Ir.weg. Ook's avonds. Tel. 01710-

Toyota Crown 1969, Lancia Fulvi
1970. VW 1300 1970. Aulobodri;
Slootweg, Christlaan Huygensstraa

Te koop VW met nwe mc

creme, 500,-. Inl. S. va
Chjkslraat 26, Roelofarends

R16 1967 2250.-. Garage k
links). Tel. [phone].

een eigen werkplaats. Cortina 1968
vanal 1850,-, Opel 1700 1965
500.-, VW Variant 1970 2250.-,
VW TL 1967 1000,-, Fiat 600 1968
900,-. Lage Morsweg 67. Tel. 61351

p.m. (eigen werkpl.). Verkoop Lage
Morsweg 67. Fiat 124 1968 1260,-,
Viva 1967 1750,-. Renault R4 L
1967 1500,-, Slmca 1100 1968
2250,-, Datsun 1200 1968 2250,-.
Tel. 61351 ook 's avonds.

iw, 2950,-
itweg 9 *92,

Coupe 1967, i .fl .at. I

id. Tel. [phone].

Austin Gilder 1968 v.a. 2250,-, Peu-
joot 404 1967 2150.-. Warlburg 353
1971 2450,-, Taunus 12M Stationcar
1969 3450,-, Taunus 17M 1967
f 1950.-, Ford Cortina 1969 3350,-,
Sunbeam Minx 1968 1850.-. Garage

zoude. Tel. 01714-

s koop Ford Cortina 1500 de Luxe

Simca 1000 GL 1971, 37.000 km.
4150,-. Verkoop onder volledige ga
rantie. Simca 1100 1968 2250,-.
Fmanc. mogelijk. Garage Nievaart,

Opel Kadelt 1971. V

dijk 75, Hazerswoui
3073.

voude. Tel. 01714-

Bromfietsenf rijw.

Lessenclubs

Voor goed judo natuurlijk Sport
school Lullen. Lessen jiu-jitsu, kara
te, conditietraining, damesgymn., ju
dolessen staan onder leiding van A.

0171C^23728EUrOPe6S amf"

Reeds 13 jaar instructeur. Good les
In Toyota. Makkelijk, veilig. Bij slagen
kadopakket. Bel. 34430. Leiden -
Voorschoten - Leiderdorp.

Oud-Ade. Gro

ionderdag 14 dec. 20.00
,'t Lageland". Klaverjassi

Doe het zelf

ten. Tel. 21367.

PLAFONDTEGELS hebben wij in 11
deuren reeds vanaf 39% en dakgo

Dieren en planten

ding. Vraagt onze prijzen. Tuinc
trum Elma. Th. A. Hijdra, Langer,
Tel. [phone].

1 Boxers, Bou-1 Kunstgebitten répara

Cocker
ixterrier:
srders, Duitse Staande
Collies. Sleeker, Was

Watersport

de motor, nieuw achterzeil, afstand
bediening (ligt in winterstalling).
Vraagprijs 6900,-. L. v.d. Laan. v.
Wassenaerstr. 39. Langeraar.

Camping

Te koop aangeboden: alle si
toer- en stacaravan». Prijzen v.a.
1500.-. Keuze uit 30 stuks. Steekter-
weg 67a, Alphen a/d Rijn. Tel. 01720-
73294.

plantenbakken, vaas,

koop Theo Schrama,

Caravanhandel de kleine Winst, we
gens ophelfing totale uitverkoop te
gen inkoopsprijs toer- en stacaia-
vans. Veurseweg 215, Voorschoten.

e Zon" voor uw hulshoudwas. F

grlnttegels. Uit-

i. Hijdra, Langeraar. Tel.

rsbedrijf gespeciali-

Foto V. Bemmelen, Kerklaan 2, Zoe-
terwoude, tel. [phone], voor een
goed verzorgde huwolijksreportage.

8-pers. Chrysler:

AL UW DRUKWERI

Nieuwe 88-dellge cassett

675,- voor 275,-. Pr
43A, Leiden. Tel. 43783.

Te koop aangeb.

derstel wit, bak blauw, bekleding h<
wit terlenk'a ruitje. Tel. [phone].

cl. BTW. Algehaald 5% k«

.g model, groef, v
hobbelpaard. e<

Is. Alle kleuren diroi

leggen Tijdelijk Stanley mc

Smits Woninginrichting, Mai
98, Vrouwensteeg 9. Tel. 23913.

nalen, L.E.I., N
it parkeerschijf.

schijf. Zaterdag 16 december d
Trouwjapon, mt. 42, lang mode

INLICHTINGEN
OVER
ADVERTEREN
TEL.

01710/22244

Het abstracte denken, waaraan onze samenleving zoveel waarde hecht, kan evengoed worden bevorderd door het creatieve, hetdoende" denken.