KUNST
OP
ZICHT
TIN TEN TOON
IN DE LAKENHAL
Persiflage op
Amerikaanse
Minstrel-show
AMATEURS
EXPOSEREN
IN TRESLONG
Kunst van
Strukturisten
Wethouder Den Haan
in stuk van Brecht
kunst
1972PAGINA 5
ZATERDAG 9 DECEMBER 1972
LEIDSE COURANT
LEIDEN Tot de meest extravagante theatergebeurtenissen, die uit
de Verenigde Saten tot ons gekomen zijn, behoort wel „The George
Jackson Black and White Minstrel Show", uitgevoerd door de „Pip
Simmons Theatre Group". Deze „show" naar een idee van Pip
Simmons zelf is gebaseerd op de duidelijke rassenhaat, die een
j eeuw geleden de Verenigde Staten in haar greep had, en laat bo
vendien op een bijzonder scherpe en satirische wijze zien dat er
sindsdien eigenlijk niet eens zo erg veel veranderd is.
De originele Amerikaanse Minstrel-show, die voornamelijk de zuidelij
ke staten tot onderwerp had, bloeide van 1840 tot 1910 met een dui
delijk hoogtepunt rond 1860. Zij werd gegeven door rondreizende
groepen (de naam zegt het reeds), die vanwege (het in Amerika heer
sende puritanisme geheel uit mannen bestonden. Het was de ge
woonte dat alle medewerkenden (behalve de „conferencier") voor
de voorstelling hun gezichten met een verbrande kruk zwart maak
ten, iets wat nog lange tijd in de variété-wereld gebruikelijk is ge
bleven (Al Johnson!). Het doel van de voorstellingen, die bestonden
uit zang, dans, acrobatiek en dialogen, was om de zingende, banjo-
spelende en watermeloen-etende negerslaven flink belachelijk te
maken. Het is echter onjuist deze handelswijze louter en alleen als
rassenhaat te bestempelen. We mogen namelijk niet vergeten dat
juist in die tijd bij de negers een steeds groter wordende vrijheids
drang ontwaakte en dat vele blanken terecht (ze hadden het er im
mers naar- gemaakt) doodsbang waren voor een negerbevolking met
dezelfde rechten als de blanken. Op donderdag 14 december om
20.15 uur kunt u in het LAK-theater aan het Levendaal een persiflage
op deze oude Minstrel-shows bijwonen, zij het dit keer wel met
vrouwen erbij. Vraag uzelf tijdens de voorstelling echter wel even
af wat er nu eigenlijk op de hak wordt genomen: het verleden of Rassenhaat staat centraal in ..The
het heden. George Jackson Black and White
Paul Korenhof Minstrel Show".
s w HILLEGOM In het café-restau
rant „Treslong" te Hillegom zal"
donderdagavond a.s.' door de
hm wethouder van onderwijs de
heer Jac. van der Vinne een
tentoonstelling worden geopend
11 van werken van amateur beel
dende kunstenaars in de provin-
cie Zuid-Holland.
ra in Dp de tentoonstelling zullen onder
andere schilderijen, aquarellen,
gouaches, pastels, tekeningen,
wandkleden en beeldhouwwerk-
i de jes worden geëxposeerd.
*vanre tentoonstelling, die gratis toe-
irijke gankelijk is, is geopend op vrij-
chts: dag 15 december, zaterdag 16
Sta- december, dinsdag 19 december
hen en woensdag 20 december 1972
van 14,00 uur tot en met 17,00
uur en van 20.00 uur tot en met
22.00 uur en voorts op zondag
middag van 14.00 uur tot
17.00 uur.
Op woensdagavond 20 december
1972 zal in de expositiezaal een
kontaktavond worden belegd. Ie
der die belangstelling heeft of
zich reeds met de beeldende
kunst bezig houdt is van harte
welkom. Eventueel eigen werk
wordt zeer op prijs gesteld.
De heer J. P. de Neve, propagan
daleider van de federatie van
amateur beeldende kunstenaars
verenigingen in Nederland zal
spreken over het nut van schil
deren in de vrije tijd en voorts
over de mogelijkheden en voor
delen van samenwerking in ver
enigingsverband. Daarna zal
door de heer Ab. van Overdam
het geëxposeerde werk alsmede
het eigen werk van de belang
stellenden worden besproken.
LEIDEN Tot en met 28 januari wordt in de Lakenhal een groeps
tentoonstelling gehouden van Nederlandse of in Nederland wonende
kunstenaars, waarin een gemeenschappelijk thema wordt onderzocht,
n.l. „structuur". De kunstenaars, die zich met dat thema bezighou
den worden meestal tot de stroming van het „constructivisme" ge
rekend, maar vormen toch eigenlijk een richting op zich zelf. Ken
merkend daarvan is niet alleen het thema, maar vooral de metho
de, waarmee dat thema wordt benaderd. Het begrip structuur
wordt ook in de filosofie veel gebi-uikt, in het strukturalisme en be
tekent dan een geordend geheel van betrekkingen tussen elementen
van de taal van maatschappelijke en sociale patronen in de natuur,
die volgens dat strukturalisme alle afhankelijk zijn van de verbor
gen strukturen, waaraan ze onderhevig zijn.
Ivoor de kunstwerken van deze tentoonsteling heeft het begrip struc
tuur ook een dergelijke betekenis en is er sprake van een duidelijke
parallel. Het verschil is echter dat de elementen zichtbaar zijn, dus
Ze volgen allen een overeenkomstige methode van werken hier in be-
staande, dat het karakter van de structuur geheel vooraf wordt be
paald. Hoe het resultaat tenslotte uitvalt is dan ook voor de kunste
naar zelf dikwijls een verrassing.
De thans in de Lakenhal ingerichte tentoonstelling is de eerste in Ne
derland, waarin een aantal strukturisten bijeen is gebracht als een
afzonderlijke richting in de Nederlandse kunst. Er is werk aanwezig
van de architecten Jan Slothouber en William Graatsma met cubi-
sche constructie Ad Dekkers met z.g.n. houtgrafieken en transpa
rante tekeningen. Van der Ende met structuurschilderingen. Voorts
Peter Struycken en R. H. Fuchs, Leo Geurts en Lambert Meertens,
de Duitser, in Amsterdam wonende Von.Graevenitz met kinetische
objecten en de eveneens Duitse Hilgemann met kubusstructuren.
Voorts hangt er werk van Albert Roskam, Van Rossum en De
i Vries. Verschillenden van hen exposeerden reeds eerder in Leiden,
o.m. in (de voormalige) Galerie Walenkamp of bij het L.A.K..
Een goed gedocumenteerde en beschrijvende catalogus, met eigen bij-
dragen van de exposerende kunstenaars, alsmede een video-film
van Struycken staan de bezoekers ter verdere voorlichting en oriën-
j tatie ten dienste.
WILLEM PRINS
Een scène in de openlucht uit De Bruiloft van Bertold Brecht.
LEIDEN Het is ongetwijfeld een unieke gebeurtenis als de
eerste scene van een voorstelling gebaseerd op een toneelstuk
van Brecht, zich afspeelt in de Burgerzaal van het Stadhuis te
Leiden. Nog opmerkelijker wordt dit als een van de rollen in
dit stuk gespeeld wordt door niemand minder dan mevrouw
Den Haan, onze wethouder van CRM, die als ambtenaar van
de Burgerlijke Stand deze plechtigheid zal leiden.
Woensdag a.s. kunt u zich er echter zelf van overtuigen dat dit
geen 1-april-mop is. Mocht u tijd hebben om te komen, dan
wordt u na afloop van de plechtigheid per bus naar het Rijn
lands Lyceum vervoerd om het bruidspaar persoonlijk te felici
teren en een drankje op hun beider gezondheid te drinken. Aan
het eind van de avond staan de bussen weer klaar om u terug
te brengen naar het centrum. „Die Kleinbürgerhochzeit" (in
het Nederlands „De Bruiloft") is een van de vroegere stukken
van Bertold Brecht. Het is geschreven toen de auteur 21 jaar
oud was en behoort tot de pennevruchten waarvan hij zich la
ter distancieerde. Het opvoeringsverbod dat op het stuk lag, is
echter enkele jaren geleden opgeheven. Zodoende kon het stuk
door het Antwerpse „Ringteater" op het repertoire worden ge
nomen, en het is deze voorstelling die het Leidse publiek vol
gende week te zien krijgt. Laat u deze unieke gebeurtenis niet
ontgaan, maar let er wel op dat de plechtigheid ten stadhuize
al om half'acht begint. Daar staat echter tegenover dat de
drankjes op de receptie bij de toegangsprijs inbegrepen zijn.
Paul Korenhof
WETHOUDER DEN HAAN
huwelijk inluiden
LEIDEN Wie herinnert zich niet de spectaculaire tinvondst in 1968
op het voormalige terrein van de Haarlemmermeerspoorweg aan de
Herensingel. Hoewel men toen wat vage sporen had over de her
komst van al die voorwerpen en de oorspronkelijke eigenaren, was
er toch een aanknopingspunt: op een aantal voorwerpen stonden fa
miliewapens. Na onderzoek is thans gebleken dat deze wapens wer
den gevoerd door Cornells van der Laen en diens vrouw Beatrix van
Montfoort. De thans bekende collectie werd vervaardigd door ver
schillende tinnegieters en dus waarschijnlijk naar behoefte aange
vuld, vermoedelijk rond 1550. Een deel van deze grote vondst is
thans (tot 14 januari), aangevuld met andere waardevolle stukken
uit het tinbezit van de gemeente Leiden in de Lakenhal tentoonge
steld.
Tin is een materiaal dat al meer dan 5000 jaar geleden bij de Egypte-
naren en de Chinezen bekend was. Ook de Grieken en Romeinen ge
bruikten dat materiaal. In ons land begint men pas in de middel
eeuwen tinnen voorwerpen te maken, eerst voor kerkelijke, later
in de 15e eeuw ook voor huishoudelijk gebruik. We vinden dan
een grote variatie aan schotels, borden, kommen, schalen en kan
nen. Tin wordt populair, het ls goedkoper dan zilver en niet zo
breekbaar als aardewerk.
Om lid van het tinnegietersgilde te worden moest men o.m. een mees
terproef afleggen. Deze bestond uit het maken vun gietvormen voor
een kan en een schotel en het met behulp van die vormen gieten
van deze voorwerpen. De meeste van de vormen werden van brons
gemaakt en gingen over van vader op zoon, van gieter op gieter,
zodat ze op die wijze soms eeuwenlang in gebruik bicven.
Daar de toch wel kostbare en uitgebreide collectie Leids tin slechts
bij stukjes en beetjes over De Lakenhal staat verspreid en waar
door ze niet de aandacht krijgt die ze toch echt wel verdient is in
De Lakenhal thans een uitgebreide tentoonstelling van het tinbezit
ingericht.
De collectie toont, naast een aantal oude gietvormen, een vrij geva
rieerde collectie huishoudelijk tin van de tweede helft der 15e tot
diep in de 19e eeuw, zoals kannen, borden, schotels, bekers, lepels,
kandelaars, inktkokers en zoutvaatjes.
Behalve de prachtige Leidse stadskannen uit het midden van de 16e
eeuw vindt men er ook de fraaie collectie tin van het voormalige
weeshuis.
Het oudste stuk van de tentoonstelling dateert van de 15e eeuw en is
afkomstig van het voormalige kasteel Rodenburg. Voorts is er het
avondmaalstin van de voormalige vrouwenkerk aan de Camp, een
veldfles uit de tweede helft van de 15e eeuw. Voorts is er behalve
het reeds genoemde „Van der Laen"-tin een collectie uit de 18e
eeuw en een grappige collectie tinnen kinderspeelgoed.
WILLEM PRINS
Etsen,
plastiek
en kleden in
Wassenaarse
Galerie
WASSENAAR In de Wasse
naarse galerie-bibliotheek aan
de Luifelbaan exposeren vanaf
vandaag twee kunstenaars uit
Leiderdorp. Rien van der Nat
toont er zijn etsen, aangevuld
met kleinplastiek waaronder en
kele bronzen beelden, en Marij
Plooij stelt haar wandkleden ten
toon.
Beiden zijn jonge kunstenaars die
zich met hun werk al In de be
langstelling plaatsten. Zo kreeg
Rien van der Nat na tentoon-
stellingen in het Kapelhuis te
Amersfoort, op de Cinemanifes-
tatie Utrecht en op de Triënnale
Leiden verscheidene opdrachten
tot het maken van monumentale
wandplastieken.
Marij Plooij, die haar opleiding
bij de vermaarde Nella Wage-
mans te Rijswijk genoot, expo
seerde twee keer bij galerie
Van der Vlist te Leiden. Haar
naaldkunstwerk was eveneens
te zien op de Leidse triennale-
tentoonstelling.
De expositie in de galerie-biblio
theek is hedenmiddag geopend
door mevrouw H. van Tras-van
der Burg. Deze opening is •vrij
toegankelijk voor iedereen,
tuw*musfum v. Volkenkunde: „Fal-
La-Zcilen ln de Zuidzee", beeld van
de ontwikkeling van de boomstam-
kano naar de Katamaran.
irnderaic-gebouw: (Rapenburg 73) tbt
1512. Marijke Stulllens-Thunnlssen
met wandkleden en textielplastleken.
lel. Museum de Lakenhal: S/12—
14/1/73. Tin uit eigen bezit; 8/12—
28/1/73, De structui Istcn.
inlerle 't Hoekje hij de Pomp: 9/12!
8/1/73. Erie Klein, symboliek in
gedachten, vorm en kleur.
Merle Hrnfftot 31/12 Pauline
Zwaai met pastels en tekeningen, i
Macblcld Houijcn met gouaches en
Gerard van Wcslerloo met kera-
Knhii
LEIDEN Wim Bosman
koorzaal. Aan de show
bestaande uit: Thijs van Leer, Jan Akkerman, Pierre van der Linden en Bert Ruiter.
promotions organiseert zaterdag 23 dêcember een kerstpopshow in de Stadsge-
'ordt meegewerkt door Focus, Centaur en Alquin. Op de foto: de groep Focus,
raflck en Gerard
LEIDEN/OEGSTGEEST De cabaretgroep Don Qulshocking treedt hedenavond op In het Rijnlands Ly-
j ceum met ..Zand in je badpak". Don Quishocking is ontstaan uit een Amsterdams studentencabaret en
I bestaat nu uit Anke Groot, George Groot, Jacques Klöters, Pieter van Empelen en Fred Florusse.
Vertrouwd
met oud
Kast in neo-
renaissance
stijl
De stijl van dit kastje komt
niet overeen met de tijd,
waarin het gemaakt Is. De
ornamenten die hier gebruikt
zijn, zijn ontleend aan de re
naissance. Bij opgravingen
in Rome werden in het begin
van de 16e eeuw romeinse
wandversieringen ontdekt.
Deze maakten een grote In
druk op de mensen uit die
tijd en werden veel nage
bootst. Eerst in schilderin
gen, later ook in stuc- en
snijwerk. De rennissonce-
versieringen werden geken
merkt door gekrulde rank-
motieven, afgewisseld met
en onderbroken door hermen,
cariathciden, monsterkoppen,
vogels, bloemen enz. Ze zijn
symmetrisch van opzet en
maken een ijle, lichte indruk
doordat stevige „bases" ont
breken en de zwaartekracht
genegeerd wordt. Deze deco
raties worden „grottesken"
genoemd, omdat do schilde
ringen waarnaar zij ontwor
pen zijn onder de grond
a.h.w. in een grot gevonden
zijn.
Deze van oorsprong Italiaanse
motieven werden in de Ne
derlanden vnl. door Cornells
Floris (1514-1575) en Ilnns
Vredeman de Vries (1527-
na 1604) verspreid. ZIJ gaven
boeken uit met ontwerpen
in deze trant waaraan zij ei
gen ideeën en ornamenten
toevoegden. De meubelma
kers maakten hier dunkbaar
gebruik van en in de 2e helft
van de 16e eeuw wordt deze
ornamentiek dan ook veel
toegepast bij het houtsnij-
beeldhouwwerk.
Een ander motief dat men
vaak bij Nederlandse renais
sance meubels ziet, is het
„rolwerk". Het middeneleent
van het kastje is hier
eenvoudig voorbeeld
„rolwerk", 't Middenelement
de indruk wekt een uit-
ingesneden stuk leer te zijn
waar gedeelten van opgerold
zijn. In het midden is
stuk vlak, de cartouche. Men
kon hierop een naam, jaartal
e.d. plaatsen, maar dit wordt
niet altijd gedaan.
Het kastje van de heer O. te
Z. is niet zo oud als de ge
bruikte versierselen en
teert uit het begin van deze
eeuw. De waarde is onge
veer 50,-.
